Άρθρα Φορολογική κατοικία νομικών προσώπων

Του Γιώργου Δαλιάνη*
www.artion.gr

Σύμφωνα με το άρθρο 4 του νέου Κ.Φ.Ε (Ν.4172/2013) υπάρχει πλήρης εναρμόνιση του ορισμού της μόνιμης εγκατάστασης του μοντέλου ΣΑΔΦ (Συμφωνία Αποφυγής Διπλής Φορολογίας) του ΟΟΣΑ και ορίζεται ότι:

1. Ένα νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας για οποιαδήποτε φορολογικό έτος εφόσον:
• συστάθηκε ή ιδρύθηκε,  σύμφωνα με το Ελληνικό Δίκαιο.
• έχει την καταστατική του έδρα στην Ελλάδα ή
• ο τόπος άσκησης πραγματικής διοίκησης είναι στην Ελλάδα οποιαδήποτε περίοδο στη διάρκεια του φορολογικού έτους.

2. Ο τόπος άσκησης της πραγματικής διοίκησης είναι στην Ελλάδα με βάση τα πραγματικά περιστατικά και  τις συνθήκες λαμβάνοντας υπόψη ιδίως τα εξής:
• τον τόπο άσκησης καθημερινής διοίκησης,
• τον τόπο λήψης στρατηγικών αποφάσεων,
• τον τόπο ετήσιας γενικής συνέλευσης των μετόχων ή εταίρων,
• τον τόπο τήρησης βιβλίων και στοιχείων
• τον τόπο συνεδριάσεων του διοικητικού συμβουλίου ή όποιου άλλου εκτελεστικού οργάνου διοίκησης,
• στην κατοικία των μελών του διοικητικού συμβουλίου ή όποιου άλλου εκτελεστικού οργάνου διοίκησης.

Σε συνδυασμό με τη συνδρομή των παραπάνω περιστατικών και συνθηκών είναι δυνατόν να συνεκτιμάται και η κατοικία της πλειοψηφίας των μετόχων ή των εταίρων.

Το τελευταίο χρονικό διάστημα πολλές Ελληνικές επιχειρήσεις στην αναζήτηση πρόσβασης στο τραπεζικό σύστημα, για αντιμετώπιση της ρευστότητας, για οργανωτικούς λόγους, αλλά και για καθαρά φορολογικούς σκοπούς, προσπαθούν να μεταφέρουν τη φορολογική τους έδρα σε άλλα κράτη, κυρίως κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εμείς θα σταθούμε στο καθαρά φορολογικό κομμάτι και τις παγίδες που πιθανόν κρύβει η ερμηνεία των διατάξεων των άρθρων 56 και 66 του ν.4172/2013 και 38 του ν.4174/2013.

Ελεγχόμενες αλλοδαπές εταιρείες (άρθρο 66)

Εισάγονται για πρώτη φορά στο Ελληνικό φορολογικό δίκαιο διατάξεις για τις Ελεγχόμενες Αλλοδαπές Εταιρείες –ΕΑΕ (Controlled Foreign Companies -CFC) με σκοπό την αντιμετώπιση των επίπλαστων καταστάσεων, που δημιουργήθηκαν με σκοπό την αποφυγή του φόρου.

Στο άρθρο 66 ορίζονται οι κανόνες που έχει θεσπίσει το Ελληνικό Δημόσιο και αποκτά τη δυνατότητα να φορολογήσει αυτοβούλως με τους ισχύοντες -στην Ελλάδα- φορολογικούς συντελεστές τα μη διανεμηθέντα κέρδη αλλοδαπού νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας, στο όνομα του κυρίου μετόχου του, Έλληνα φορολογουμένου,  φυσικού προσώπου ή επιχείρησης,  εφόσον σωρευτικά:

α) ο Έλληνας φορολογούμενος συμμετέχει άμεσα ή έμμεσα με ποσοστό άνω του 50% στην ΕΑΕ
β) η ΕΑΕ βρίσκεται σε κράτος μη συνεργάσιμο ή υπάγεται σε προνομιακό φορολογικό καθεστώς
γ) άνω του 30% του εισοδήματος της ΕΑΕ προέρχεται από τόκους, μερίσματα, δικαιώματα, εισόδημα ακινήτων.
Επίσης, το εισόδημα που αποκτάται από ασφαλιστικές, τραπεζικές, διάφορες χρηματοοικονομικές δραστηριότητες και προέρχεται κατά το ήμισυ τουλάχιστον από συναλλαγές με συνδεδεμένες επιχειρήσεις και τέλος
δ) η ΕΑΕ δεν είναι εισηγμένη σε οργανωμένη αγορά.

Παράλληλα, στο άρθρο 56 του ν.4172/2013 υπάρχει ειδική διάταξη, που προβλέπει την άρση όλων των ευεργετικών διατάξεων, που συνδέονται με τη ανταλλαγή τίτλων, διασπάσεις και συγχωνεύσεις για τη μεταφορά της καταστατικής έδρας μιας εταιρείας σε περίπτωση που οι πράξεις αυτές δεν πραγματοποιούνται για οικονομικούς και εμπορικούς σκοπούς (όπως αναδιάρθρωση ή βελτίωση των δραστηριοτήτων, πρόσβαση στις χρηματαγορές), αλλά αντιθέτως έχουν στόχο κυρίως τη φοροδιαφυγή ή φοροαποφυγή.

Επίσης, στο ΚΦΔ (ν.4174/2013) και το άρθρο 38, έχει ενσωματωθεί γενική διάταξη περί αποφυγής.

Με το άρθρο 38 ν.4174/2013 έχει ενσωματωθεί γενική διάταξη κατά της φοροαποφυγής , η οποία παρέχει στο Ελληνικό Δημόσιο τη δυνατότητα να αγνοεί «κάθε τεχνητή ρύθμιση ή σειρά ρυθμίσεων που αποβλέπει σε αποφυγή της φορολόγησης και οδηγεί σε φορολογικό πλεονέκτημα. Οι εν λόγω διευθετήσεις αντιμετωπίζονται για φορολογικούς σκοπούς, με βάση τα χαρακτηριστικά της οικονομικής υπόστασης». 
 
Ως διευθέτηση νοείται κάθε συναλλαγή , δράση, πράξη, συμφωνία, επιχορήγηση, συνεννόηση, υπόσχεση, δέσμευση ή γεγονός. Μια διευθέτηση μπορεί να περιλαμβάνει περισσότερα από ένα στάδια ή μέρη.
 
Συνοψίζοντας, θέλουμε να επισημάνουμε, ότι η φορολογική αρχή εξετάζει την ύπαρξη της πραγματικής υπόστασης (substance) κατά τη διεθνή  πρακτική.

Δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή μια καταστατική έδρα στην αλλοδαπή, όταν οι εγκαταστάσεις είναι ένα συρτάρι κάποιου λογιστικού ή νομικού γραφείου, τα βιβλία τηρούνται στην Ελλάδα, οι αποφάσεις των οργάνων της εταιρείας  λαμβάνονται στο εσωτερικό, δεν απασχολείται προσωπικό και εν τέλει η ουσιαστική έδρα βρίσκεται στην Ελλάδα και η έδρα στο εξωτερικό είναι ένα επίπλαστο δημιούργημα, εξυπηρετώντας αποκλειστικά φορολογικούς σκοπούς.

Αναλυτικές οδηγίες και παραδείγματα αναφέρονται στην εγκύκλιο του Υπουργείου Οικονομικών ΠΟΛ.1076/17.3.2014.

Η ισχύς του νόμου είναι η 1η Ιανουαρίου 2014


* Ο κ. Γιώργος Δαλιάνης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Artion A.E.