1) Φορολογική κλίμακα φυσικών προσώπων, για εισόδημα από μισθωτή εργασία, συντάξεις, επιχειρηματική δραστηριότητα.

Α) Με τον ν.4387/2016 και συγκεκριμένα με την παράγραφο 1 του άρθρου 112 του νόμου αυτού, αντικαταστάθηκε η παρ. 1 του άρθρου 15 του ν. 4172/2013 και πλέον υπάρχει μία κλίμακα φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων, για εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις, επιχειρηματική δραστηριότητα.

Η κλίμακα είναι η ακόλουθη:

ή

Η ανωτέρω κλίμακα ισχύει για εισοδήματα που αποκτώνται από το φορολογικό έτος 2016 και μετά (παρ. 11 του άρθρου 112 του ν. 4387/2016). Για τα φυσικά πρόσωπα με πρώτη δήλωση έναρξης επιτηδεύματος από 1ης Ιανουαρίου 2013 και για τα τρία (3) πρώτα έτη άσκησης της δραστηριότητάς τους ο φορολογικός συντελεστής του πρώτου κλιμακίου (22%) μειώνεται κατά 50% (11%), εφόσον το ετήσιο ακαθάριστο εισόδημά τους από επιχειρηματική δραστηριότητα δεν υπερβαίνει τις δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ.
 

Β) Μείωση φόρου εισοδήματος (δεν ισχύει για τα εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα).

Με την παράγραφο 2 του άρθρου 112 του ν. 4387/2016, αντικαταστάθηκε το άρθρο 16 του ν. 4172/2013 και πλέον εισήχθη διαφορετική έκπτωση φόρου η οποία συνδέεται και με τον αριθμό των τέκνων. Η μείωση του φόρου βάσει του νέου άρθρου 16, αφορά μόνο τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους.

Βάσει των νέων διατάξεων, ο φόρος που προκύπτει κατά την εφαρμογή του άρθρου 15 μειώνεται κατά το ποσό των χιλίων εννιακοσίων (1.900) ευρώ για το φορολογούμενο χωρίς εξαρτώμενα τέκνα, όπως αυτά ορίζονται στο άρθρο 11, όταν το φορολογητέο εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες και συντάξεις δεν υπερβαίνει το ποσό των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ.

Η μείωση του φόρου ανέρχεται σε χίλια εννιακόσια πενήντα (1.950) ευρώ για το φορολογούμενο με ένα (1) εξαρτώμενο τέκνο, σε δύο χιλιάδες (2.000) ευρώ για δύο (2) εξαρτώμενα τέκνα και σε δύο χιλιάδες εκατό (2.100) ευρώ για τρία (3) εξαρτώμενα τέκνα και άνω. Εάν το ποσό του φόρου είναι μικρότερο των ποσών αυτών, η μείωση του φόρου περιορίζεται στο ποσό του αναλογούντος φόρου. Για φορολογητέο εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες και συντάξεις το οποίο υπερβαίνει το ποσό των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ, το ποσό της μείωσης μειώνεται κατά δέκα (10) ευρώ ανά χίλια (1.000) ευρώ του φορολογητέου εισοδήματος από μισθούς και συντάξεις.

Τα παραπάνω έχουν εφαρμογή για τα εισοδήματα που αποκτώνται από το φορολογικό έτος 2016 και επόμενα, σύμφωνα με την παράγραφο 11 του ιδίου άρθρου 112.

Σημείωση:
Με βάση τα οριζόμενα στο άρθρο 16 του Κ.Φ.Ε., τα αφορολόγητα όρια διαμορφώνονται ανάλογα με τα εξαρτώμενα τέκνα του φορολογούμενου ως εξής:

Τα εξαρτώμενα τέκνα του φορολογούμενου ορίζονται από το άρθρο 11 του ν.4172/2013. Σχετικά με την παρακράτηση του φόρου με βάση τη νέα κλίμακα, αυτή αρχίζει από την ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου 4389/2016 στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ήτοι από 27.5.2016 και δεν τίθεται θέμα αναδρομικής παρακράτησής τους (σχετική η ΠΟΛ.1064/30.5.2016).

Γ) Παραδείγματα

Παράδειγμα 1ο:

Φορολογούμενος χωρίς εξαρτώμενα τέκνα αποκτά εισοδήματα από ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα ποσού 13.500,00€ και από σύνταξη ποσού 8.500,00€. Ο φόρος που θα προκύψει για αυτόν θα υπολογιστεί βάσει των παρακάτω:

Παράδειγμα 2ο:

Φορολογούμενος με ένα εξαρτώμενο τέκνο αποκτά εισοδήματα από ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα ποσού 5.500,00€ και από μισθωτή εργασία ποσού 22.500,00€. Ο φόρος που θα προκύψει για αυτόν θα υπολογιστεί βάσει των παρακάτω:
 

Σημείωση: Στα παραπάνω παραδείγματα δεν έχουν υπολογιστεί τυχόν παρακράτηση φόρου μισθωτών εργασιών, προκαταβολή φόρου για τον φόρο που προκύπτει από επιχειρηματική δραστηριότητα, ειδική εισφορά αλληλεγγύης, κ.λπ.

2) Φορολογική κλίμακα για εισόδημα από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα.

Α) Με την παρ. 6 του άρθ. 112 του ν.4387/2016 αντικαταστάθηκε η παρ. 3 του άρθρου 29 του Ν. 4172/2013. Συγκεκριμένα με τη νέα διάταξη και τα κέρδη από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα φορολογούνται πλέον με την κλίμακα της παραγράφου 1 του άρθρου 15 αυτοτελώς, χωρίς δηλαδή τα εισοδήματα αυτά να αθροίζονται με τυχόν εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις και επιχειρηματική δραστηριότητα. Αυτό σημαίνει ότι εάν κάποιος έχει εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και από μισθωτή εργασία και συντάξεις (που φορολογούνται αθροιστικά) και παράλληλα έχει και εισόδημα από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα, η κλίμακα του άρθρου 15 εφαρμόζεται αυτοτελώς για το εισόδημα από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα και ξεχωριστά για το άθροισμα των εισοδημάτων από επιχειρηματική δραστηριότητα, μισθωτή εργασία και συντάξεις.

Β) Μείωση φόρου εισοδήματος.
Με την παράγραφο 2 του άρθρου 112 του ν. 4387/2016, αντικαταστάθηκε το άρθρο 16 του ν. 4172/2013 και πλέον εισήχθη διαφορετική έκπτωση φόρου η οποία συνδέεται με τον αριθμό των τέκνων. Η μείωση του φόρου βάσει του νέου άρθρου 16 εκτός από τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, υπολογίζεται και όσους έχουν εισοδήματα από ατομική αγροτική επιχείρηση.
Επιπρόσθετα, με τις διατάξεις της περ. β της παρ. 3 του άρθρου 44 του ν.4389/2016 που πρόσθεσαν νέο εδάφιο στο τέλος της παρ. 3 του άρθρου 29 του ν. 4172/2013 και τις οδηγίες που δόθηκαν με την ΠΟΛ.1107/18.7.2016 διευκρινίστηκε ότι, η μείωση του φόρου για τους ασκούντες αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα εφαρμόζεται:

α) στους κατ' επάγγελμα αγρότες, όπως αυτοί ορίζονται στην κείμενη νομοθεσία¹, εφόσον τουλάχιστον το 50% του εισοδήματός τους προέρχεται από αγροτική δραστηριότητα (βάσει του άρθρου 2 παρ. 1 του ν.3874/2010 όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 65 του ν.4389/2016) και,

β) σε όσους αποκτούν εισόδημα από ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα, η οποία υπάγεται στην ασφάλιση του Ο.Γ.Α. σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, μαζί με εισόδημα από αγροτική δραστηριότητα. Στην περίπτωση αυτή, η μείωση υπολογίζεται μόνο στο εισόδημα που αποκτάται από την αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα, ανεξάρτητα από το εάν αυτός που το αποκτά χαρακτηρίζεται ως κατ' επάγγελμα αγρότης σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και του ποσοστού συμμετοχής του εισοδήματός του από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα σε σχέση με το συνολικό εισόδημα. Εφόσον, μαζί με το παραπάνω εισόδημα αποκτάται και εισόδημα από μισθωτή εργασία ή συντάξεις, η μείωση του φόρου θα υπολογίζεται αναλογικά μόνο στο μέρος του εισοδήματος που προέρχεται από μισθωτή εργασία και συντάξεις, καθώς και από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα (βάσει της περ. α της παρ. 3 του άρθρου 44 του ν.4389/2016, που πρόσθεσε νέα εδάφια στο τέλος της παρ. 1 του άρθρου 29 του ν.4172/2013).

Στις παραπάνω περιπτώσεις δηλαδή, ο φόρος που προκύπτει κατά την εφαρμογή του άρθρου 15 μειώνεται κατά το ποσό των χιλίων εννιακοσίων (1.900) ευρώ για το φορολογούμενο χωρίς εξαρτώμενα τέκνα, όπως αυτά ορίζονται στο άρθρο 11, όταν το φορολογητέο εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες και συντάξεις δεν υπερβαίνει το ποσό των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ.
Η μείωση του φόρου ανέρχεται σε χίλια εννιακόσια πενήντα (1.950) ευρώ για το φορολογούμενο με ένα (1) εξαρτώμενο τέκνο, σε δύο χιλιάδες (2.000) ευρώ για δύο (2) εξαρτώμενα τέκνα και σε δύο χιλιάδες εκατό (2.100) ευρώ για τρία (3) εξαρτώμενα τέκνα και άνω. Εάν το ποσό του φόρου είναι μικρότερο των ποσών αυτών, η μείωση του φόρου περιορίζεται στο ποσό του αναλογούντος φόρου. Για φορολογητέο εισόδημα των παραπάνω περιπτώσεων το οποίο υπερβαίνει το ποσό των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ, το ποσό της μείωσης μειώνεται κατά δέκα (10) ευρώ ανά χίλια (1.000) ευρώ του φορολογητέου εισοδήματος.

Η κλίμακα είναι η ακόλουθη:
 

ή

Τα παραπάνω έχουν εφαρμογή για τα εισοδήματα που αποκτώνται από το φορολογικό έτος 2016 και επόμενα, σύμφωνα με την παράγραφο 11 του άρθρου 112 του ν.4387/2016.

Παρατίθεται χρηστικός πίνακας με όλες τις περιπτώσεις τρόπου φορολόγησης και δικαιώματος έκπτωσης φόρου του άρθρου 16 που δικαιούνται οι φορολογούμενοι που αποκτούν εισόδημα από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα:

Σημείωση: Βάσει των διατάξεων της παρ. 1 του άρθρου 2 του ν.3874/2010 «Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων» (όπως τροποποιήθηκε με το ν.4389/2016 και ισχύει) ορίζονται οι προϋποθέσεις για τον καθορισμό του κατ΄επαγγέλματος αγρότη. Κατά την άποψή μας το γεγονός ότι οι αγρότες του ειδικού καθεστώτος δεν τηρούν λογιστικά βιβλία δεν αποτελεί λόγο για το μη χαρακτηρισμό τους (εφόσον φυσικά πληρούνται οι λοιπές προϋποθέσεις) ως κατ΄ επάγγελμα αγρότες.

Γ) Παραδείγματα:

Παράδειγμα 1ο:
Φορολογούμενος (κατ' επάγγελμα αγρότης) με ένα εξαρτώμενο τέκνο αποκτά εισοδήματα από ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα (που δεν υπάγεται στην ασφάλιση του Ο.Γ.Α.) ποσού 7.000,00€ και από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα ποσού 15.000,00€. Ο φόρος που θα προκύψει για αυτόν, θα υπολογιστεί βάσει των παρακάτω:
 

Παράδειγμα 2ο:

Φορολογούμενος (κατ' επάγγελμα αγρότης) με δύο εξαρτώμενα τέκνα αποκτά εισοδήματα από ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα (που δεν υπάγεται στην ασφάλιση του Ο.Γ.Α.) ποσού 6.000,00€, από μισθωτές εργασίες ποσού 2.000,00€ και από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα ποσού 11.000,00€. Ο φόρος που θα προκύψει για αυτόν, θα υπολογιστεί βάσει των παρακάτω:

 

Παράδειγμα 3ο:

Φορολογούμενος με δύο εξαρτώμενα τέκνα αποκτά εισοδήματα από ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα (που υπάγεται στην ασφάλιση του Ο.Γ.Α.) ποσού 8.000,00€, από μισθωτές εργασίες ποσού 4.000,00€ και από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα ποσού 8.000,00€. Ο φόρος που θα προκύψει για αυτόν, θα υπολογιστεί βάσει των παρακάτω:
 

Παράδειγμα 4ο:

Φορολογούμενος με δύο εξαρτώμενα τέκνα αποκτά εισοδήματα από ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα (που υπάγεται στην ασφάλιση του Ο.Γ.Α.) ποσού 5.000,00€, από μισθωτές εργασίες ποσού 17.000,00€ και από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα ποσού 12.000,00€. Ο φόρος που θα προκύψει για αυτόν, θα υπολογιστεί βάσει των παρακάτω:
 

Παράδειγμα 5ο:

Φορολογούμενος (όχι κατ' επάγγελμα αγρότης) με τρία εξαρτώμενα τέκνα αποκτά εισοδήματα από ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα (που δεν υπάγεται στην ασφάλιση του Ο.Γ.Α.) ποσού 12.000,00€, από μισθωτές εργασίες ποσού 9.000,00€ και από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα ποσού 3.000,00€. Ο φόρος που θα προκύψει για αυτόν, θα υπολογιστεί βάσει των παρακάτω:
 

Σημείωση: Στα παραπάνω παραδείγματα δεν έχουν υπολογιστεί τυχόν παρακράτηση φόρου μισθωτών εργασιών, προκαταβολή φόρου για τον φόρο που προκύπτει από επιχειρηματική ή αγροτική δραστηριότητα, ειδική εισφορά αλληλεγγύης κ.λπ.

3) Συντελεστής φορολόγησης για εισόδημα που αποκτούν οι αγροτικοί συνεταιρισμοί και οι ομάδες παραγωγών².

Με την παρ. 2 του άρθρου 58 του Κ.Φ.Ε. ορίζεται ότι τα κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα, από κάθε πηγή και αιτία, που αποκτούν οι αγροτικοί συνεταιρισμοί και οι ομάδες παραγωγών² φορολογούνται με συντελεστή δεκατρία τοις εκατό (13%).

Όπως διευκρινίστηκε με την ΠΟΛ.1059/18.3.2015, στους αγροτικούς συνεταιρισμούς περιλαμβάνονται ενώσεις αγροτικών συνεταιρισμών, κοινοπραξίες αγροτικών συνεταιριστικών οργανώσεων, κεντρικές συνεταιριστικές ενώσεις, καθώς και αγροτικές εταιρικές συμπράξεις.
 

4) Φορολογική κλίμακα για εισόδημα από ακίνητα φυσικών προσώπων.

Με την παράγραφο 7 του άρθρου 112 του ν. 4387/2016 αντικαταστάθηκε η παράγραφος 4 του άρθρου 40 του ν.4172/2013 που αφορά στους συντελεστές που εφαρμόζονται για τη φορολόγηση του εισοδήματος από ακίνητη περιουσία. Η κλίμακα αυτή είναι η ακόλουθη:
 

ή

Τα παραπάνω έχουν εφαρμογή για τα εισοδήματα που αποκτώνται από το φορολογικό έτος 2016 και επόμενα, σύμφωνα με την παράγραφο 11 του άρθ. 112 του ν.4387/2016.

Παράδειγμα:
Φορολογούμενος με δύο εξαρτώμενα τέκνα αποκτά εισοδήματα από ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα ποσού 22.000,00€ και από ακίνητη περιουσία ποσού 14.000,00€. Ο φόρος που θα προκύψει για αυτόν, θα υπολογιστεί βάσει των παρακάτω:
 

Σημείωση: Στο παραπάνω παράδειγμα δεν έχουν υπολογιστεί προκαταβολή φόρου για τον φόρο που προκύπτει από επιχειρηματική δραστηριότητα, ειδική εισφορά αλληλεγγύης κ.λπ.

5) Συντελεστής φορολόγησης για εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, νομικών προσώπων ή νομικών οντοτήτων που τηρούν απλογραφικά βιβλία.

Με τις διατάξεις της παραγράφου 10 του άρθρου 112 του ν. 4387/2016 αντικαταστάθηκε το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 1 του άρθρου 58 του ν.4172/2013 βάσει της οποίας, από 01.01.2016 αυξάνεται ο συντελεστής φόρου από 26% σε 29% στα παρακάτω νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες:

-Προσωπικές εταιρείες (Ο.Ε., Ε.Ε.,)
-Συνεταιρισμοί και ενώσεις αυτών
-Κοινωνίες αστικού δικαίου, αστικές κερδοσκοπικές ή μη κερδοσκοπικές εταιρείες, συμμετοχικές ή αφανείς
-Κοινοπραξίες προσωπικών εταιρειών
-Λοιπές κοινοπραξίες (στις οποίες δεν συμμετέχουν μόνο προσωπικές εταιρείες)
-Λοιπές νομικές οντότητες που δεν συμπεριλαμβάνονται ανωτέρω
-Μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα νομικά πρόσωπα, σωματεία και ιδρύματα
 

6) Συντελεστής φορολόγησης και παρακράτησης φόρου μερισμάτων για εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, νομικών προσώπων ή νομικών οντοτήτων που τηρούν διπλογραφικά βιβλία.

-Α.Ε., Ε.Π.Ε., Ι.Κ.Ε.
-Τράπεζες
-Προσωπικές εταιρείες (Ο.Ε., Ε.Ε.)
-Κοινωνίες αστικού δικαίου, αστικές κερδοσκοπικές ή μη κερδοσκοπικές εταιρείες, συμμετοχικές ή αφανείς
-Κοινοπραξίες προσωπικών εταιρειών
-Λοιπές κοινοπραξίες (στις οποίες δεν συμμετέχουν μόνο προσωπικές εταιρείες)
-Λοιπές νομικές οντότητες που δεν συμπεριλαμβάνονται ανωτέρω
 

-Μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα νομικά πρόσωπα, σωματεία και ιδρύματα

7) Προκαταβολή φόρου

Αλλαγές στην προκαταβολή φόρου επήλθαν με τον ν.4336/2015 και για τα φορολογικά έτη από το 2015 και μετά. Με το νόμο αυτό από 1.1.2016 η προκαταβολή φόρου για όλες τις επιχειρήσεις βεβαιώνεται με ποσοστό 100%.
 

Μειώσεις, μειωμένοι συντελεστές, εξαιρέσεις κ.λπ. που ισχύουν σχετικά με τη βεβαίωση προκαταβολής φόρου από επιχειρηματική δραστηριότητα φυσικών, νομικών προσώπων και οντοτήτων, ορίζονται με τις διατάξεις των άρθρων 69, 70, 71 του ν.4172/2013.

8) Συνοπτικά οι φορολογικοί συντελεστές και ποσοστά προκαταβολής φυσικών, νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων.
 

9) Εισφορά αλληλεγγύης

Αλλαγή στην επιβαλλόμενη εισφορά αλληλεγγύης από 1.1.2016 έγινε με την παρ. 9 του άρθρου 112 του ν.4387/2016 που πρόσθεσε νέο άρθρο 43Α στον Κ.Φ.Ε..

Άρθρο 43Α Επιβολή ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στα φυσικά πρόσωπα.

1. Επιβάλλεται ειδική εισφορά αλληλεγγύης στα εισοδήματα άνω των δώδεκα χιλιάδων (12.000) ευρώ των φυσικών προσώπων ή σχολάζουσας κληρονομιάς. Για την επιβολή της εισφοράς λαμβάνεται υπόψη το σύνολο του εισοδήματος, όπως αυτό προκύπτει από την άθροιση των εισοδημάτων από μισθωτή εργασία και συντάξεις, από επιχειρηματική δραστηριότητα, από κεφάλαιο, από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου, φορολογούμενο ή απαλλασσόμενο, πραγματικό ή τεκμαρτό.

2. Εξαιρούνται και δεν προσμετρούνται τα εισοδήματα των προσώπων που είναι ολικώς τυφλοί, καθώς και των προσώπων που παρουσιάζουν βαριές κινητικές αναπηρίες σε ποσοστό από ογδόντα τοις εκατό (80%) και άνω, η αποζημίωση για τη λύση ή καταγγελία της εργασιακής σχέσης της περίπτωσης ε' της παρ. 3 του άρθρου 12 και της περίπτωσης στ' της παρ. 1 του άρθρου 14. Επίσης, εξαιρούνται από την υποχρέωση καταβολής ειδικής εισφοράς οι μακροχρόνια άνεργοι που είναι εγγεγραμμένοι στα μητρώα ανέργων του ΟΑΕΔ, καθώς και όσοι λαμβάνουν επίδομα ανεργίας από τον εν λόγω οργανισμό, εφόσον κατά το έτος της βεβαίωσης δεν έχουν πραγματικά εισοδήματα. Από την υποχρέωση καταβολής ειδικής εισφοράς εξαιρούνται, επίσης, οι μακροχρόνια άνεργοι ναυτικοί που είναι εγγεγραμμένοι στους καταλόγους προσφερόμενων προς ναυτολόγηση του Γραφείου Ευρέσεως Ναυτικής Εργασίας (Γ.Ε.Ν.Ε.), στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και οι σχετικοί κατάλογοι των Λιμενικών Αρχών που λειτουργούν ως παραρτήματά του, καθώς και όσοι λαμβάνουν επίδομα ανεργίας από τον εν λόγω Φορέα, εφόσον κατά το χρόνο βεβαίωσης δεν έχουν πραγματικά εισοδήματα.

Η ειδική εισφορά αλληλεγγύης, που επιβάλλεται στο συνολικό καθαρό εισόδημα της παραγράφου 1 υπολογίζεται με την ακόλουθη κλίμακα: 
 

ή

Υποσημειώσεις

¹ Στην παρ. 1 του άρθρου 2 του ν.3874/2010 «Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων» (όπως τροποποιήθηκε με το ν.4389/2016 και ισχύει) ορίζονται τα παρακάτω:

«α) Επαγγελματίας αγρότης είναι το ενήλικο φυσικό πρόσωπο που έχει δικαίωμα εγγραφής στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων, εφόσον πληροί σωρευτικά τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
αα) Είναι κάτοχος αγροτικής εκμετάλλευσης.
αβ) Ασχολείται επαγγελματικά με αγροτική δραστηριότητα στην εκμετάλλευσή του τουλάχιστον κατά 30% του συνολικού ετήσιου χρόνου εργασίας του.
αγ) Λαμβάνει από την απασχόλησή του σε αγροτική δραστηριότητα το 50% τουλάχιστον του συνολικού ετήσιου εισοδήματός του και
αδ) Είναι ασφαλισμένος ο ίδιος και η αγροτική του εκμετάλλευση, όπου απαιτείται, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
αε) Τηρεί λογιστικά βιβλία, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.

β) Επαγγελματίας αγρότης θεωρείται και το απασχολούμενο στην αλιεία (θαλάσσια, εσωτερικών υδάτων, σπογγαλιεία, οστρακαλιεία, υδατοκαλλιέργεια) ενήλικο φυσικό πρόσωπο, εφόσον σωρευτικά:
βα) Είναι κάτοχος ατομικής επαγγελματικής άδειας αλιείας και ιδιοκτήτης, συνιδιοκτήτης, μισθωτής ή συμμετέχει, με οποιονδήποτε τρόπο, στην εκμετάλλευση επαγγελματικού αλιευτικού σκάφους εκτός από σκάφη υπερπόντιας αλιείας ή απασχολείται στην υδατοκαλλιέργεια ως κάτοχος ή μισθωτής υδατοκαλλιεργητικής εκμετάλλευσης. Το ως άνω φυσικό πρόσωπο ασχολείται με μία ή περισσότερες εκ των ανωτέρω δραστηριοτήτων τουλάχιστον κατά 30% του συνολικού ετήσιου χρόνου εργασίας του και λαμβάνει από την απασχόλησή του αυτή το 50% τουλάχιστον του συνολικού ετήσιου εισοδήματός του.
ββ) Προμηθεύεται ως ιδιοκτήτης ή συνιδιοκτήτης ή μισθωτής επαγγελματικού αλιευτικού σκάφους καύσιμα θαλάσσης για την κίνηση του σκάφους του τουλάχιστον μία φορά κάθε τρία έτη και
βγ) Είναι ασφαλισμένος, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Οι προϋποθέσεις της απόληψης του 50% τουλάχιστον του συνολικού ετήσιου εισοδήματος και της προμήθειας καυσίμων θαλάσσης απαιτείται να συντρέχουν για τους ιδιοκτήτες επαγγελματικών αλιευτικών σκαφών ολικού μήκους μέχρι έξι (6) μέτρα.

γ) Κάτοχος αγροτικής εκμετάλλευσης είναι το ενήλικο φυσικό πρόσωπο ή το νομικό πρόσωπο που είναι:
γα) Κύριος, συγκύριος ή νομέας αγροτικής εκμετάλλευσης.
γβ) Μισθωτής ή αγρολήπτης της αγροτικής εκμετάλλευσης, εφόσον η μίσθωση ή η επίμορτη αγροληψία έχει συναφθεί εγγράφως και έχει θεωρηθεί από την αρμόδια Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία (Δ.Ο.Υ.) ή
γγ) Μισθωτής υδάτινης έκτασης προκειμένου για υδατοκαλλιέργεια.

δ) Αγροτική εκμετάλλευση είναι η μονάδα παραγωγής προς πώληση αγροτικών προϊόντων, όπως αυτά ορίζονται στην περίπτωση ζ' της παραγράφου αυτής. Στις δραστηριότητες της αγροτικής εκμετάλλευσης περιλαμβάνεται εκτός από την παραγωγή των προϊόντων και η αποθήκευση, τυποποίηση, συσκευασία και η εν γένει τοποθέτηση μέχρι και του σταδίου της χονδρικής και λιανικής πώλησης αποκλειστικά των προϊόντων που παράγει η ίδια η αγροτική εκμετάλλευση, καθώς και η πρώτη χωρική ή οικοτεχνική μεταποίησή τους, η θαλάσσια αλιεία, η αλιεία εσωτερικών υδάτων, η σπογγαλιεία, η οστρακαλιεία, η υδατοκαλλιέργεια, ως και η διαχείριση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως 100 KW και η λειτουργία αγροτοτουριστικών μονάδων.

ε) Μικτές αγροτικές εκμεταλλεύσεις είναι τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα τα οποία, εκτός από τον κλάδο της αγροτικής οικονομίας, δραστηριοποιούνται και σε άλλους τομείς της οικονομίας.

στ) Αγροτική δραστηριότητα είναι κάθε επαγγελματική δραστηριότητα σε έναν τουλάχιστον από τους κλάδους της αγροτικής οικονομίας, δηλαδή της φυτικής, της ζωικής ή της θαλάσσιας αλιείας, της σπογγαλιείας, της οστρακαλιείας, της αλιείας εσωτερικών υδάτων και της υδατοκαλλιέργειας, που αποσκοπεί στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων, στη διαχείριση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως 100 KW, στη λειτουργία αγροτοτουριστικών μονάδων έως 10 δωματίων και στη δασική παραγωγή. Ειδικά για το εισόδημα που προκύπτει από τη διαχείριση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως 100 KW, ο ως άνω ορισμός της αγροτικής δραστηριότητας ισχύει και για λόγους φορολόγησης του ως άνω εισοδήματος.

ζ) Αγροτικά προϊόντα είναι τα προϊόντα του εδάφους, της κτηνοτροφίας, της θαλάσσιας αλιείας, της σπογγαλιείας, της οστρακαλιείας, της αλιείας εσωτερικών υδάτων, της υδατοκαλλιέργειας, της δασοπονίας, της θηραματοπονίας και των κάθε είδους εκτροφών και τα προϊόντα που προέρχονται από το πρώτο στάδιο επεξεργασίας ή μεταποίησης αυτών, καθώς και κάθε άλλο προϊόν που προέρχεται από την αγροτική εν γένει δραστηριότητα.

η) Αρχηγός αγροτικής εκμετάλλευσης είναι το φυσικό πρόσωπο, το οποίο έχει πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα, είναι κάτοχος αγροτικής εκμετάλλευσης, σύμφωνα με τον ορισμό της περίπτωσης γ' και οικονομικά υπεύθυνο για την κανονική λειτουργία της (αστική και φορολογική ευθύνη. Στην περίπτωση εκμεταλλεύσεων νομικών προσώπων αρχηγός νοείται ο νόμιμος εκπρόσωπος.»


² Όσον αφορά τους αγροτικούς συνεταιρισμούς στο άρθρο 1 του ν.4384/2016 ορίζονται τα παρακάτω:

«1. Αγροτικός Συνεταιρισμός, στο εξής ΑΣ, είναι αυτόνομη ένωση προσώπων, η οποία συγκροτείται εθελοντικά και επιδιώκει, με την αμοιβαία βοήθεια και την αλληλεγγύη των μελών της, τη συλλογική οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική ανάπτυξη και προαγωγή τους, μέσω μίας συνιδιόκτητης και δημοκρατικά διοικούμενης επιχείρησης. ΑΣ θεωρούνται και οι αλιευτικοί, κτηνοτροφικοί, πτηνοτροφικοί, μελισσοκομικοί, σηροτροφικοί, αγροτουριστικοί, αγροβιοτεχνικοί, οικοτεχνικοί και άλλοι συνεταιρισμοί οποιουδήποτε κλάδου ή δραστηριότητας της αγροτικής οικονομίας. Οι Δασικοί Συνεταιρισμοί και οι Ενώσεις αυτών, δεν εμπίπτουν στις διατάξεις του παρόντος νόμου.
2. Ο ΑΣ είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου και έχει εμπορική ιδιότητα. Αναπτύσσει κάθε είδους δραστηριότητα για την επίτευξη των σκοπών του στο πλαίσιο του νόμου και του καταστατικού του.
3. Για την εκπλήρωση των σκοπών του, o ΑΣ μπορεί να συνιστά νομικά πρόσωπα, να συμπράττει με καταναλωτικούς ή άλλους συνεταιρισμούς, με νομικά πρόσωπα του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα, με κοινωφελείς οργανισμούς, με επιχειρήσεις οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), με συνεταιριστικές οργανώσεις άλλων χωρών και με φυσικά ή νομικά πρόσωπα στο πλαίσιο της διακρατικής ή και διεπαγγελματικής συνεργασίας. O ΑΣ μπορεί, επίσης, να ιδρύει υποκαταστήματα, παραρτήματα ή γραφεία στο εσωτερικό και το εξωτερικό.
4. Για θέματα που δεν ρυθμίζονται από τον παρόντα νόμο, εφαρμόζονται συμπληρωματικά οι διατάξεις του εμπορικού δικαίου και του αστικού κώδικα.»

Όσον αφορά τις ομάδες παραγωγών στο άρθρο 37 του ν.4384/2016 ορίζονται τα παρακάτω:

«1. Οι ομάδες παραγωγών του άρθρου 27 του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1305/2013 αποτελούν ομάδες στους τομείς της γεωργίας που συγκροτούνται, αναγνωρίζονται και λειτουργούν, σύμφωνα με τις διατάξεις του ενωσιακού δικαίου και τα συμπληρωματικά εθνικά μέτρα εφαρμογής του.
2. Οι οργανώσεις παραγωγών αποτελούν αυτοτελείς νομικές οντότητες του συνεταιριστικού ή εμπορικού δικαίου ή σαφώς οριζόμενα μέρη αυτών, με πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα, οι οποίες συγκροτούνται, αναγνωρίζονται και λειτουργούν, σύμφωνα με τις διατάξεις του ενωσιακού δικαίου και τα συμπληρωματικά εθνικά μέτρα εφαρμογής του.
3. Οι οργανώσεις και οι ομάδες παραγωγών που είναι σαφώς οριζόμενα μέρη νομικών οντοτήτων του συνεταιριστικού ή εμπορικού δικαίου λειτουργούν με ξεχωριστή λογιστική ή/και διοικητική διαχείριση. Με απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ρυθμίζεται ανά τομέα κάθε θέμα σχετικό με την εφαρμογή της παρούσας παραγράφου.
4. Οι Ενώσεις Οργανώσεων Παραγωγών αποτελούν αυτοτελείς νομικές οντότητες του συνεταιριστικού ή εμπορικού δικαίου ή σαφώς οριζόμενα μέρη νομικών οντοτήτων οι οποίες συγκροτούνται με πρωτοβουλία αναγνωρισμένων οργανώσεων παραγωγών και αναγνωρίζονται και λειτουργούν, σύμφωνα με τις διατάξεις του ενωσιακού δικαίου και τα συμπληρωματικά εθνικά μέτρα εφαρμογής του.»

Η βασική παραδοχή πάνω στην οποία στηρίχθηκε ο σχεδιασμός και οι υπολογισμοί όλων των πινάκων βασίζεται στο γεγονός ότι όλα τα εισοδήματα που λαμβάνει ο κάθε φορολογούμενος καταλήγουν στη φορολογική του δήλωση, οπότε οι όποιες επιβαρύνσεις ή ελαφρύνσεις αποτυπώνονται πάνω στο εκκαθαριστικό σημείωμα.

Λοιπές παραδοχές που έχουν ληφθεί υπόψη:

α) Οι ασφαλιστικές εισφορές που αφορούν την ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα, του εταίρου Ε.Π.Ε., του μετόχου Α.Ε. και του μέλους Ο.Ε., έχουν υπολογιστεί για τα έτη 2014, 2015 και 2016 βάσει της κλάσης 4 (νέος ασφαλισμένος), ενώ για το έτος 2017 βάσει του νέου ασφαλιστικού (σύμφωνα με όσα μπορούμε να αντιληφθούμε βάσει του ν.4387/2016, εν αναμονή της δημοσιοποίησης της ερμηνευτικής εγκυκλίου και μόνο για τους κλάδους κύριας σύνταξης (20%) και υγειονομικής περίθαλψης (6,95%)).

β) Στις ασφαλιστικές εισφορές του μισθωτού έχει ληφθεί υπόψη και το πλαφόν (νέου ασφαλισμένου σε όλα τα έτη).

γ) Δεν έχουν ληφθεί υπόψη τυχόν παρακρατούμενοι φόροι καθώς και οι προκαταβολές φόρων.

δ) Οι ασφαλιστικές εισφορές για τους εταίρους Ε.Π.Ε. και Α.Ε. για το έτος 2017 έχουν υπολογιστεί βάσει της δικής μας ερμηνευτικής προσέγγισης (που στηρίζεται και στη τοποθέτηση του Διοικητή του Ο.Α.Ε.Ε.), ελλείψει της ερμηνευτικής εγκυκλίου που μέχρι και τη σύνταξη του παρόντος δεν έχει κοινοποιηθεί από τη διοίκηση.

Α. Συγκριτικοί πίνακες για κλιμάκια έως 150.000 ευρώ ανά κατηγορία (πηγή) εισοδήματος και έτος, βάσει φορολογικών και ασφαλιστικών επιβαρύνσεων.

I. Μισθωτοί - συνταξιούχοι χωρίς εξαρτώμενα τέκνα.

Ανάλυση

Όπως φαίνεται από τους ανωτέρω πίνακες για τους μισθωτούς - συνταξιούχους χωρίς εξαρτώμενα τέκνα, οι επιβαρύνσεις κατά το έτος 2016 και 2017 σε σχέση με το έτος 2014, θα είναι μικρές έως αμελητέες για μικτά εισοδήματα έως 35.000 ευρώ (καθαρό εισόδημα 29.400), ενώ μικρή ελάφρυνση θα έχουν τα μικτά εισοδήματα από 40.000 έως 50.000 ευρώ (καθαρά 33.600 έως 42.000). Οι επιβαρύνσεις εκκινούν για μικτά εισοδήματα άνω των 50.000 ευρώ (καθαρά 42.000) και είναι αρκετά αισθητές για μικτές ετήσιες αποδοχές που ξεπερνούν τα 85.000 ευρώ (καθαρό φορολογητέο εισόδημα περίπου 67.575 ευρώ).

Για τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, το ποσοστό επί του μικτού εισοδήματος που καταλήγει στο κράτος κυμαίνεται από 16% (ουσιαστικά μόνο η ασφαλιστική εισφορά) για τα πολύ χαμηλά μικτά εισοδήματα, έως 10.000 ευρώ (καθαρό φορολογητέο 8.400 ευρώ) και αυξάνει σταδιακά έως το 51% για εισοδήματα έως 150.000 ευρώ. Ενδεικτικά, για μικτό εισόδημα 35.000 ευρώ (29.400 φορολογητέο) το ποσοστό που καταλήγει στο κράτος είναι το 33,05% του εισοδήματος.(Πίνακας Ι.3)

Για το έτος 2017 μεγάλες επιβαρύνσεις σε σχέση με το 2014 θα δουν όσοι έχουν μικτό ετήσιο εισόδημα άνω των 80.000 ευρώ (καθαρό ετήσιο εισόδημα άνω των 67.200 ευρώ)  (Πίνακας Ι.1).

α) Μισθωτοί - συνταξιούχοι χωρίς εξαρτώμενα τέκνα

Η διαφορά στις επιβαρύνσεις των μικτών εισοδημάτων μεταξύ του 2016 και του 2017 έγκειται μόνο στην ασφαλιστική εισφορά και συγκεκριμένα στην αύξηση του μέγιστου ασφαλιστικού πλαφόν και αφορά ετήσια μικτά εισοδήματα άνω των 80.000 ευρώ (Πίνακας Ι.5).

β) Μισθωτοί με ένα εξαρτώμενο τέκνο 

Παρόμοια εικόνα παρουσιάζεται και στους μισθωτούς με ένα ή με δύο τέκνα καθώς ουσιαστικά η μόνη διαφορά είναι τα 50 ευρώ και 100 ευρώ αντίστοιχα της έκπτωσης για κάθε κλιμάκιο εισοδήματος.

γ) Μισθωτοί με δύο εξαρτώμενα τέκνα 

II. Επιχειρηματική δραστηριότητα φ.π. (ελεύθεροι επαγγελματίες - επιτηδευματίες)

Για εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα φ.π. το φορολογικό έτος 2016, στις περιπτώσεις που η επιβάρυνση ασφαλιστικής εισφοράς είναι σήμερα 4.024 ευρώ ετησίως (4η κλάση), υπάρχει ελάφρυνση για καθαρά κέρδη κάτω των 30.950 ευρώ (κέρδη προ εισφορών έως 35.000 ευρώ). (Πίνακας ΙΙ.1)

Ευνόητο είναι ότι το ύψος των καθαρών κερδών κυμαίνεται  ανάλογα με τις εισφορές που καταβάλει σήμερα πριν την εφαρμογή του νέου ασφαλιστικού και τα αντίστοιχα ποσά μεταβάλλονται ανάλογα με τις εισφορές που σήμερα καταβάλλονται.

Οι κατωτέρω πίνακες έχουν καταρτισθεί με την παραδοχή καταβολής ασφαλιστικών εισφορών 4.024 ευρώ ετησίως κατά τα έτη 2015 και 2016 (4η Ασφαλιστική κλάση νέων ασφαλισμένων).

Οι επιβαρύνσεις για τους ελεύθερους επαγγελματίες με καθαρά κέρδη άνω των 30.000-40.000 ευρώ είναι αρκετά μεγάλες για το έτος 2016 και ακόμα περισσότερο για το 2017 (Πίνακας ΙΙ.1).

Ειδικά για το 2017 με την εφαρμογή του νέου ασφαλιστικού, οι επιβαρύνσεις εμφανίζονται για καθαρά κέρδη άνω των 20.000 ευρώ  (κέρδη προ ασφαλιστικών εισφορών περίπου 25.000).

Από τη μελέτη των ως άνω πινάκων γίνεται πλέον εμφανές ότι οι μεταβολές στην φορολογία και το ασφαλιστικό πλήττουν τα μεσαία και μεγάλα εισοδήματα, ενώ από 1.1.2017 στο κράτος θα καταλήγει το 40% έως και το 54% των κερδών (προ εισφορών) των ελεύθερων επαγγελματιών (Πίνακας ΙΙ.3).

III. Εταίροι Ε.Π.Ε.

Για τους εταίρους των Ε.Π.Ε. (εισοδήματα από μερίσματα) κατά το φορολογικό έτος 2016 υπάρχουν μικρές αυξομειώσεις στις επιβαρύνσεις τους σε σχέση με το έτος 2014 και 2015 ενώ για το έτος 2017, παρατηρούνται μικρές ελαφρύνσεις για εισοδήματα έως 15.000 ευρώ (10.650 μετά την αφαίρεση του φόρου μερισμάτων) και σταδιακά μεγάλες αυξήσεις για εισοδήματα άνω των 20.000 ευρώ που φτάνουν το 13,50% σε σχέση με το 2016 (Πίνακας ΙΙΙ.2).

Για το 2017 από τα κέρδη των εταίρων των Εταιριών Περιορισμένης Ευθύνης -εφόσον επιβεβαιωθεί ο υπολογισμός ασφαλιστικών εισφορών επί των μερισμάτων- στο κράτος θα καταλήγει συνολικά έως και το 62,34% των κερδών που αντιστοιχούν σε κάθε εταίρο (Πίνακας ΙΙΙ.3).

Σημειώνουμε εδώ, πως δεν παρέχεται έκπτωση των ασφαλιστικών εισφορών για τα εισοδήματα αυτά.

Σε σχέση με τα έτη 2014-2015-2016, παρατηρούνται μεγάλες μειώσεις στο φορολογικό έτος 2017 για πολύ μικρά κέρδη έως 10.000 ευρώ (λόγω της αλλαγής στον υπολογισμό των ασφαλιστικών εισφορών) και σταδιακά μεγάλες αυξήσεις που φτάνουν το 17,87%  (ή 26.800,46 ευρώ). (Πίνακας ΙΙΙ.2)

Σημαντικό είναι επίσης να επισημάνουμε ότι ενώ για το 2015 και το 2016 για το επίπεδο των κερδών από 30.000 έως 100.000 στο κράτος κατέληγε κατά μέσο όρο το 42% με 48%  των κερδών, το 2017 το ποσοστό αυτό αυξάνεται έως και 20% και φτάνει το 62%. (Πίνακας ΙΙΙ.2)

Οι συγκρίσεις στους κατωτέρω πίνακες έχουν καταρτισθεί με την παραδοχή καταβολής ασφαλιστικών εισφορών 4.024 ευρώ ετησίως (4η ασφαλιστική κλάση νέων ασφαλισμένων) κατά τα έτη 2015 και 2016 και για εισοδήματα που αφορούν σε έναν μοναδικό εταίρο (ανεξάρτητα ποσοστού συμμετοχής).

IV. Μέλη Δ.Σ. Α.Ε. με συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο τουλάχιστον κατά 3%

Αντίστοιχα με τους εταίρους των Ε.Π.Ε. και για τους εταίρους των Α.Ε. με συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας τουλάχιστον κατά 3% (εισοδήματα από μερίσματα προ εισφοράς αλληλεγγύης) κατά το φορολογικό έτος 2016 υπάρχουν μικρές αυξομειώσεις στις επιβαρύνσεις τους σε σχέση με το έτος 2015, ενώ για το έτος 2017, παρατηρούνται μικρές ελαφρύνσεις για εισοδήματα έως 15.000 ευρώ (10.650 μετά την αφαίρεση του φόρου μερισμάτων) και σταδιακά μεγάλες αυξήσεις επιβαρύνσεων για εισοδήματα άνω των 20.000 ευρώ που φτάνουν το 13,50% σε σχέση με το 2016 (συνολικά στο 56,91% του εισοδήματος ή 85.346,90 ευρώ) για εισόδημα 150.000 ευρώ (Πίνακας IV.3).

Σημειώνουμε εδώ, πως δεν παρέχεται έκπτωση των ασφαλιστικών εισφορών για τα εισοδήματα αυτά.

Σε σχέση με τα έτη 2014-2015-2016, παρατηρούνται μεγάλες ελαφρύνσεις στο φορολογικό 2017 για εισοδήματα έως 10.000 ευρώ (λόγω της αλλαγής στον υπολογισμό των ασφαλιστικών εισφορών) και σταδιακά μεγάλες επιβαρύνσεις που φτάνουν το 17,87% σε σχέση με το 2014 (ή σε συνολική επιβάρυνση στο εισόδημα κατά 26.800,46 ευρώ) (Πίνακες IV.1 και IV.2).

Οι κατωτέρω πίνακες έχουν καταρτισθεί με την παραδοχή καταβολής ασφαλιστικών εισφορών 4.024 ευρώ ετησίως (4η ασφαλιστική κλάση νέων ασφαλισμένων) κατά τα έτη 2015 και 2016 και για εισοδήματα που αφορούν σε έναν μοναδικό εταίρο (ανεξάρτητα ποσοστού συμμετοχής).