Αριθ. απόφ. 628/2016

Αθήνα, 19/07/2016- 13:15
Αριθ. Πρωτ:ΑΤΚΕ 1109531 ΕΞ 2016 1491

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

Ταχ. Δ/νση: Λεωχάρους 2
Ταχ. Κωδ.: 105 62 ΑΘΗΝΑ
Πληροφορίες: Μ.Λυμπέρη
Τηλέφωνο: 210 33.75.247
FAX: 210.32.35.135
e-mail: mlyb@1988.syzefxis.gov.gr

Σε απάντηση ερώτησης, που κατατέθηκε από τον ανωτέρω Βουλευτή, σας γνωρίζουμε τα εξής:

Στους οικονομικά αδύναμους οφειλέτες, παρέχεται η δυνατότητα χορήγησης ρύθμισης των βεβαιωμένων στη Φορολογική Διοίκηση οφειλών τους σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις που ορίζονται στις διατάξεις των υποπαραγράφων Α1 (ρύθμιση τελευταίας ευκαιρίας) και Α2 (πάγια ρύθμιση) του πρώτου άρθρου του ν. 4152/2013 (Α'107), καθώς και στις κατ' εξουσιοδότηση εκδοθείσες Αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων ΠΟΛ.1111/21.5.2013 και ΠΟΛ.1112/21.5.2013 -(Β'1237 - σχετ. και οι εγκύκλιοι ΠΟΛ.1140/14.6.2013, ΠΟΛ.1172/9.7.2013 και ΠΟΛ.1226/9.10.2015) και στις διατάξεις του άρθρου 43 του ν.4174/2013 (Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας-σχετ. Απόφαση Γ.Γ.Δ.Ε. ΠΟΛ.1277/27.12.2013 και εγκύκλιοι ΠΟΛ.1189/1.8.2014 και ΠΟΛ.1226/9.10.2015), όπως ισχύουν. Σε κάθε περίπτωση, ο οφειλέτης μπορεί να απευθυνθεί στην Υπηρεσία ο Προϊστάμενος της οποίας είναι αρμόδιος για την επιδίωξη της είσπραξης της οφειλής (κατά περίπτωση Δ.Ο.Υ.,/Τελωνείο, κλπ) προκειμένου να του παρασχεθούν διευκρινίσεις σχετικά με τα συγκεκριμένα στοιχεία της υπόθεσής του εντός του θεσμικού πλαισίου που ορίζεται από τις ως άνω σχετικές διατάξεις καθώς και για τις υφιστάμενες δυνατότητες ρύθμισης των βεβαιωμένων στη Φορολογική Διοίκηση οφειλών του.

Επιπλέον, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 7 και 9 του ν.δ.356/1974 (Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων) και του άρθρου 48 παρ.1 του ν.4174/2013 (Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας), όπως ισχύουν, ο Προϊστάμενος της αρμόδιας για την επιδίωξη της είσπραξης υπηρεσίας της Φορολογικής Διοίκησης έχει την υποχρέωση να επιδιώξει την είσπραξη των βεβαιωμένων οφειλών, ανεξάρτητα από την αιτία προέλευσής τους, λαμβάνοντας όλα τα προβλεπόμενα από τον νόμο αναγκαστικά μέτρα (κατάσχεση ακινήτων κτλ), κατά των οφειλετών για το καθυστερούμενο μέρος του χρέους είτε αθροιστικά είτε καθένα χωριστά κατά την ελεύθερη κρίση του με σκοπό την άμεση είσπραξη της οφειλής και τη διασφάλιση των συμφερόντων του Δημοσίου.

Περαιτέρω, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.12 της υποπαραγράφου Δ1 της παραγράφου Δ του άρθρου 2 του ν.4336/2015 (Α' 94), η Φορολογική Διοίκηση δύναται να επιλέγει κατά προτεραιότητα τις προς επιδίωξη της είσπραξης της οφειλής υποθέσεις με βάση κριτήρια ανάλυσης κινδύνου ή εξαιρετικά και με βάση άλλα κριτήρια, τα οποία καθορίζονται από τον Γενικό Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων και δεν δημοσιοποιούνται.

Τέλος, σε κάθε περίπτωση η πορεία των εισπράξεων έναντι ληξιπροθέσμων οφειλών με βάση τη διάκριση μεταξύ παλαιών και νέων ληξιπροθέσμων οφειλών δημοσιεύεται στο διαδικτυακό τόπο www.gsis.gr (Δημόσια δεδομένα, Παρακολούθηση Φορολογικής Διοίκησης- tax administration monitor) του Υπουργείου Οικονομικών.


Ο ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
ΤΡΥΦΩΝ Ζ.ΑΛΕΞΙΑΔΗΣ

Του Άγγελου Διονυσόπουλου
Ορκωτού Ελεγκτή Λογιστή
Μέλους της ΣΟΛ α.ε.

Αναδημοσίευση από το ενημερωτικό δελτίο ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 της ΣΟΛ ΟΡΚΩΤΟΙ ΛΟΓΙΣΤΕΣ Α.Ε.
www.solae.gr

1. Γενικά

Ο καθορισμός του τόπου πραγματοποίησης των πράξεων παροχής υπηρεσιών για τις διασυνοριακές συναλλαγές υπηρεσιών είναι μείζονος σημασίας, διότι ο καθορισμός αυτός, σε συνδυασμό με τον καθορισμό του χρόνου γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης (άρθρο 16), αποτελεί το κριτήριο εκείνο το οποίο απαιτείται για τη θεμελίωση ή μη του δικαιώματος του ελληνικού δημοσίου, να επιβάλλει ΦΠΑ.

Οι διατάξεις του άρθρου 14 Ν. 2859/2000 ορίζουν τον τόπο παροχής υπηρεσιών. Οι διατάξεις αυτές, που ισχύουν από 1 Ιανουαρίου 2010, ενσωματώθηκαν στο εσωτερικό δίκαιο, με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 22 του ν. 3763/2009 (ΦΕΚ 80 Α /27.5.2009), με τις οποίες έγινε εναρμόνιση των μέχρι τότε ισχυουσών διατάξεων προς τις Κοινοτικές διατάξεις με την ενσωμάτωση του άρθρου 2 της Οδηγίας 2008/8/ΕΚ του Συμβουλίου της 12ης Φεβρουαρίου 2008, σχετικά με τον προσδιορισμό του τόπου φορολόγησης της παροχής υπηρεσιών και την εκπλήρωση των σχετικών υποχρεώσεων των υποκειμένων στο φόρο, για τον έλεγχο των διασυνοριακών συναλλαγών.

Με τις ανωτέρω διατάξεις για τον καθορισμό του τόπου παροχής των υπηρεσιών στις διασυνοριακές συναλλαγές, λαμβάνονται υπόψη οι κατωτέρω δύο γενικοί κανόνες που περιλαμβάνονται στην παράγραφο 2 του άρθρου 14.

α. Ο γενικός κανόνας, της φορολόγησης των υπηρεσιών στον τόπο εγκατάστασης του λήπτη των υπηρεσιών, στην περίπτωση που αυτός είναι υποκείμενος στο φόρο (άρθρο 14 § 2α)

β. Ο γενικός κανόνας της φορολόγησης των υπηρεσιών στον τόπο εγκατάστασης του παρέχοντος τις υπηρεσίες στην περίπτωση που αυτές πραγματοποιούνται προς μη υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα (άρθρο 14 § 2β).

Οι ανωτέρω γενικοί κανόνες αποτελούν το βασικό κριτήριο για τη φορολόγηση ή μη των πράξεων παροχής υπηρεσιών στην Ελλάδα. Επειδή όμως στη συνέχεια του άρθρου 14 καθορίζονται μια σειρά εξαιρέσεων, από τούς κανόνες αυτούς, σε κάθε περίπτωση παροχής υπηρεσιών, θα πρέπει πρώτα να εξετάζεται αν μια συγκεκριμένη υπηρεσία εμπίπτει στις εν λόγω εξαιρέσεις, προκειμένου να καθοριστεί ο τόπος παροχής υπηρεσιών. Στην περίπτωση, που η παροχή της συγκεκριμένης υπηρεσίας δεν εμπίπτει στις εξαιρέσεις αυτές, εφαρμόζονται οι ανωτέρω γενικοί κανόνες των παραγράφων 2α και 2β.

Σκοπός της εναρμόνισης με τις Κοινοτικές διατάξεις είναι να διασφαλιστεί η αρχή της φορολογίας των πράξεων εντός του κράτους, στο οποίο πραγματοποιείται η τελική κατανάλωση των υπηρεσιών σύμφωνα με τους κανόνες που ισχύουν στον κράτος αυτό, ώστε να ελαχιστοποιηθούν περιπτώσεις αθέμιτου ανταγωνισμού που είναι δυνατόν να δημιουργούνται από την επιλογή αγοράς υπηρεσιών σε χώρες όπου ισχύουν ευνοϊκότερα καθεστώτα. Επιπλέον σκοπός της εναρμόνισης αποτελεί και η όσο το δυνατό απλούστερη εφαρμογή του μηχανισμού λειτουργίας του ΦΠΑ και ειδικότερα, όσον αφορά τη λειτουργία του δικαιώματος έκπτωσης του φόρου εισροών, τη μείωση των υποχρεώσεων των υποκειμένων και τον περιορισμό της ανάγκης προσφυγής στην επιστροφή του φόρου σε εγκατεστημένους εκτός Ελλάδος υποκείμενους στο φόρο, καθώς και στους εγκατεστημένους στην Ελλάδα υποκείμενους στο φόρο που λαμβάνουν υπηρεσίες από άλλο κράτος μέλος, που επιτυγχάνεται με την επέκταση του κανόνα καταβολής του φόρου από το λήπτη (αντιστροφής της υποχρέωσης).

2. Business to Business (B2B) - Γενικός κανόνας του άρθρου 14 § 2α - τόπος φορολόγησης στην εγκατάσταση του λήπτη των υπηρεσιών - πράξεις λήπτη

Καθιερώνεται, ως γενικός κανόνας, η φορολόγηση των υπηρεσιών στον τόπο της έδρας της οικονομικής δραστηριότητας του λήπτη των υπηρεσιών, στην περίπτωση που τόσο ο παρέχων όσο και ο λήπτης των υπηρεσιών είναι υποκείμενοι στο φόρο. Σημειώνεται ότι μέχρι και την 31.12.2009, τόπος παροχής υπηρεσιών θεωρούταν ο τόπος της έδρας του παρέχοντος τις υπηρεσίες.

Ως λήπτης των υπηρεσιών, θεωρείται το πρόσωπο, το οποίο επιβαρύνεται με το κόστος της υπηρεσίας (αποτελεί δαπάνη γι’ αυτόν, σύμφωνα με τις διατάξεις της φορολογίας εισοδήματος) και κατ' επέκταση το πρόσωπο, το οποίο έχει δικαίωμα να εκπέσει το ΦΠΑ που βαρύνει το κόστος αυτό.

Όταν οι υπηρεσίες παρέχονται σε μόνιμη εγκατάσταση (π.χ. υποκατάστημα) του υποκείμενου στον φόρο προσώπου που βρίσκεται σε τόπο διαφορετικό από τον τόπο της έδρας της οικονομικής του δραστηριότητας, ως τόπος παροχής των υπηρεσιών αυτών θεωρείται ο τόπος όπου βρίσκεται η μόνιμη εγκατάστασή του. Εάν δεν υπάρχει έδρα ή μόνιμη εγκατάσταση, ως τόπος παροχής υπηρεσιών θεωρείται ο τόπος της μόνιμης κατοικίας ή της συνήθους διαμονής του υποκείμενου στον φόρο στον οποίο παρέχονται οι υπηρεσίες.

Γενικά πάντως ως «μόνιμη εγκατάσταση» θεωρείται μια σταθερή επαγγελματική εγκατάσταση όπου ασκείται η επαγγελματική δραστηριότητα του υποκείμενου. Στην έννοια αυτή περιλαμβάνονται κυρίως η ύπαρξη της έδρας, υποκαταστήματος, γραφείου, εργοστασίου, εργαστηρίου, εργοταξίου κατασκευής ή συνεργείου συναρμολόγησης διάρκειας τουλάχιστον δώδεκα μηνών.

Συνεπώς η παροχή υπηρεσίας θεωρείται, ότι πραγματοποιείται στην Ελλάδα και, επομένως θεμελιώνεται δικαίωμα του ελληνικού δημοσίου για την επιβολή φόρου, όταν η υπηρεσία παρέχεται από υποκείμενο σε φόρο που είναι εγκαταστημένος εκτός του εσωτερικού της χώρας, σε υποκείμενο στο φόρο που έχει στο εσωτερικό της χώρας την έδρα (ή εγκατάσταση) της οικονομικής του δραστηριότητας. Οι υπηρεσίες που παρέχονται εντός του εσωτερικού τη χώρας από εγκατεστημένο στην Ελλάδα πάροχο προς εγκατεστημένο στην Ελλάδα λήπτη υπάγονται πάντα σε ελληνικό ΦΠΑ, εκτός κι αν απαλλάσσονται με ρητή διάταξη, οπότε ο γενικός κανόνας και οι εξαιρέσεις που προβλέπει το άρθρο 14 δεν έχουν εφαρμογή στην περίπτωση αυτή.

Δεν θεωρείται ότι πραγματοποιείται στην Ελλάδα η παροχή υπηρεσίας που παρέχεται από υποκείμενο εγκατεστημένο στην Ελλάδα προς υποκείμενο εγκατεστημένο σε άλλο κράτος-μέλος (Κ-Μ) ή τρίτη χώρα (Τ-Χ).
Σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 14, για τους σκοπούς της εφαρμογής της παραγράφου 2α του ίδιου άρθρου (γενικός κανόνας B2B) καθώς και ολόκληρου του άρθρου υποκείμενος στο φόρο θεωρείται:

- Ο υποκείμενος στο φόρο που ασκεί δραστηριότητες ή πραγματοποιεί συναλλαγές φορολογητέες και απαλλασσόμενες με δικαίωμα έκπτωσης του φόρου εισροών

- Ο υποκείμενος στο φόρο που ενεργεί αποκλειστικά δραστηριότητες απαλλασσόμενες από το φόρο χωρίς δικαίωμα έκπτωσης του φόρου των εισροών τους (Πρόσωπα του άρθρου 22 όπως ιατρός, ασφαλιστικό γραφείο, εκπαιδευτήριο κ.λπ.)

- Ο αγρότης του άρθρου 41

- Η απαλλασσόμενη λόγω μικρού τζίρου επιχείρηση (Πρόσωπα του άρθρου 39)

- Ο υποκείμενος στον φόρο, ο οποίος πέραν των φορολογητέων πράξεων πραγματοποιεί και συναλλαγές που δεν θεωρούνται φορολογητέες σύμφωνα με το άρθρο 2. Στην περίπτωση αυτή θεωρείται ως υποκείμενος στον φόρο για όλες τις υπηρεσίες που παρέχονται σε αυτόν.

- Το μη υποκείμενο στον φόρο νομικό πρόσωπο, το οποίο διαθέτει αριθμό μητρώου ΦΠΑ (ΑΦΜ-ΦΠΑ). Συνεπώς παροχές υπηρεσιών που πραγματοποιούνται προς ένα Δήμο (που σύμφωνα με το άρθρο 3 είναι μη υποκείμενος), ο οποίος έχει λάβει ΑΦΜ-ΦΠΑ στην Ελλάδα (π.χ. για πραγματοποίηση ενδοκοινοτικής απόκτησης) θεωρείται ότι παρέχονται σε υποκείμενο στο φόρο πρόσωπο και φορολογούνται στη χώρα μας σύμφωνα με το γενικό κανόνα Β2Β.

Εάν ο τόπος φορολογίας των παρεχόμενων υπηρεσιών είναι η Ελλάδα (σύμφωνα με το γενικό κανόνα της παραγράφου 2α), o φόρος οφείλεται στην Ελλάδα και αποδίδεται από τον λήπτη μέσω της αντιστροφής της υποχρέωσης. Έτσι λοιπόν από 1.1.2010 τα υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα με εγκατάσταση στην Ελλάδα που λαμβάνουν υπηρεσίες από το εξωτερικό, των οποίων ο τόπος παροχής είναι ο τόπος εγκατάστασης του λήπτη και εφόσον οι υπηρεσίες δεν προορίζονται για ιδιωτικούς σκοπούς, οφείλουν να αποδίδουν φόρο για τις υπηρεσίες αυτές στην Ελλάδα με τη μέθοδο της χρεοπίστωσης (τακτοποίησης) – αντιστροφής της υποχρέωσης, εφόσον βέβαια έχουν δικαίωμα έκπτωσης. Σύμφωνα με τη μέθοδο της αντιστροφής της υποχρέωσης, ο λήπτης των υπηρεσιών, θεωρείται ότι ο ίδιος παρέχει τις υπηρεσίες και οφείλει να αποδώσει τον οφειλόμενο φόρο που αναλογεί στην υπηρεσία (αναγραφή στις εκροές και στο φόρο εκροών της δήλωσης ΦΠΑ), και ταυτόχρονα δέχεται την υπηρεσία καταχωρώντας την αξία και το φόρο στις εισροές του και στο φόρο εισροών αντίστοιχα.

Παράδειγμα 1

Επιχείρηση που διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ στην Ιταλία παρέχει υπηρεσίες (που δεν ανήκουν στις εξαιρέσεις κατωτέρω) σε ελληνική ανώνυμη εταιρία που διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ στην Ελλάδα έναντι € 1.000. Η ιταλική επιχείρηση δεν θα υπολογίσει ΦΠΑ στο τιμολόγιο που θα εκδώσει και η ελληνική επιχείρηση θα καταχωρήσει το ανωτέρω ποσό τόσο στις εκροές (κωδ. 303) όσο και στις εισροές (κωδ. 365) μαζί με το ΦΠΑ που αναλογεί ήτοι ποσό € 230 τόσο στο φόρο εκροών (κωδ. 333) όσο και στο φόρο των εισροών (κωδ. 385). Απαραίτητη προϋπόθεση για τα ανωτέρω είναι να διαθέτουν και τα δύο πρόσωπα ΑΦΜ-ΦΠΑ (εγγραφή στο VIES-πρόθεμα EL στο ΑΦΜ της ελληνικής επιχείρησης). Συνεπώς η ελληνική επιχείρηση πριν από τη διενέργεια της ανωτέρω συναλλαγής θα πρέπει να υποβάλει δήλωσης μεταβολών- μετάταξης με την οποία θα δηλώνει την έναρξης πραγματοποίησης ενδοκοινοτικών συναλλαγών και λήψη του προθέματος EL στο ΑΦΜ της και να υποβάλλει τον ανακεφαλαιωτικό πίνακα ενδοκοινοτικών λήψεων υπηρεσιών (Έντυπο Φ5) στη φορολογική περίοδο που αφορά η συναλλαγή.

Παράδειγμα 2

Επιχείρηση που διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ στην Ελλάδα παρέχει υπηρεσίες (που δεν ανήκουν στις εξαιρέσεις κατωτέρω) σε κυπριακή επιχείρηση που διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ στην Κύπρο έναντι € 2.000. Η ελληνική επιχείρηση δεν θα υπολογίσει ΦΠΑ στο τιμολόγιο που θα εκδώσει προς την κυπριακή επιχείρηση διότι η υπηρεσία αυτή θα φορολογηθεί σύμφωνα με την παράγραφο 2α του άρθρου 14 στην έδρα του λήπτη της υπηρεσίας, ήτοι στην Κύπρο. Η ελληνική επιχείρηση θα καταχωρήσει το ανωτέρω ποσό στον κωδ. 345 «Ενδοκοινοτικές παροχές υπηρεσιών άρθρ. 14 2.α». Πριν από τη διενέργεια της ανωτέρω συναλλαγής θα πρέπει να υποβάλει δήλωσης μεταβολών-μετάταξης με την οποία θα δηλώνει την έναρξης πραγματοποίησης ενδοκοινοτικών συναλλαγών και λήψη του προθέματος EL στο ΑΦΜ της, να ελέγξει εάν ο αντισυμβαλλόμενος έχει ΑΦΜ-ΦΠΑ (είναι εγγεγραμμένος στο VIES) και να υποβάλλει τον ανακεφαλαιωτικό πίνακα ενδοκοινοτικών παροχών υπηρεσιών (Έντυπο Φ4) στη φορολογική περίοδο που αφορά η συναλλαγή.

Συνεπώς, εάν η πράξη της υπηρεσίας εμπίπτει στις διατάξεις της παραγράφου 2α του άρθρου 14 (γενικός κανόνας B2B), ο παρέχων την υπηρεσία δεν θα υπολογίζει ΦΠΑ στο τιμολόγιο που εκδίδει και ο λήπτης της υπηρεσίας τακτοποιεί το ΦΠΑ που αναλογεί (χρεοπίστωση) τόσο στις εκροές όσο και στις εισροές με τόπο φορολόγησης την έδρα ή εγκατάσταση του λήπτη της υπηρεσίας.

Σχετικά με τον έλεγχο της ιδιότητας του λήπτη της υπηρεσίας υπάρχουν δύο βασικά προβλήματα:

1. Τι γίνεται στην περίπτωση που η φύση των παρεχόμενων υπηρεσιών υποδεικνύει ιδιωτική χρήση παρόλο που ο λήπτης διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ;

2. Πως διαπιστώνεται η ιδιότητα του λήπτη της υπηρεσίας όταν αυτός είναι εγκατεστημένος σε τρίτη χώρα και συνεπώς δεν υπάρχει σύστημα διασταύρωσης ΑΦΜ-ΦΠΑ όπως υπάρχει στην Κοινότητα.

Όταν η φύση της υπηρεσίας υποδεικνύει ιδιωτική χρήση, ο παρέχων την υπηρεσία δεν θα πρέπει να αρκεστεί μόνο στον αριθμό ΑΦΜ-ΦΠΑ που του κοινοποιήθηκε από τον πελάτη, αλλά να αντλήσει επαρκείς πληροφορίες που να επιβεβαιώνουν την επαγγελματική χρήση.

Σε περίπτωση που ο λήπτης είναι εγκατεστημένος σε τρίτη χώρα, ο παρέχων θα πρέπει να αντλήσει από τον λήπτη τις πληροφορίες που αναφέρονται στο άρθρο 18 (3) του κανονισμού εφαρμογής του ΦΠΑ (να λάβει από το λήπτη πιστοποιητικό, το οποίο έχουν εκδώσει οι φορολογικές αρχές στις οποίες υπάγεται ο λήπτης, με το οποίο επιβεβαιώνεται ότι ο δεύτερος ασκεί οικονομικές δραστηριότητες ή να λάβει κάθε άλλο αποδεικτικό στοιχείο το οποίο καταδεικνύει ότι ο λήπτης είναι υποκείμενος στον φόρο).

3. Business to Customer (B2C) - Γενικός κανόνας του άρθρου 14 § 2β - τόπος φορολόγησης στην εγκατάσταση του παρέχοντος τις υπηρεσίες

Καθιερώνεται επίσης, ως γενικός κανόνας, η φορολόγηση των υπηρεσιών στον τόπο της έδρας της οικονομικής δραστηριότητας του παρέχοντος τις υπηρεσίες, στην περίπτωση που οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται σε πρόσωπο που δεν είναι υποκείμενο στο φόρο.

Όταν οι υπηρεσίες παρέχονται από μόνιμη εγκατάσταση (π.χ. υποκατάστημα) του υποκείμενου στον φόρο προσώπου που βρίσκεται σε τόπο διαφορετικό από τον τόπο της έδρας της οικονομικής του δραστηριότητας, ως τόπος παροχής των υπηρεσιών αυτών θεωρείται ο τόπος όπου βρίσκεται η μόνιμη εγκατάστασή του. Εάν δεν υπάρχει έδρα ή μόνιμη εγκατάσταση, ως τόπος παροχής υπηρεσιών θεωρείται ο τόπος της μόνιμης κατοικίας ή της συνήθους διαμονής του παρέχοντος τις υπηρεσίες.

Σημειώνεται ότι, στην περίπτωση που ο παρέχων την υπηρεσία διαθέτει περισσότερες εγκαταστάσεις σε διαφορετικά κράτη (έδρα και υποκαταστήματα), για την εφαρμογή της παραγράφου αυτής λαμβάνεται υπόψη η συγκεκριμένη εγκατάσταση από την οποία παρέχονται οι υπηρεσίες.

Για τους σκοπούς της εφαρμογής της παραγράφου 2β του άρθρου 14 (γενικός κανόνας B2C) καθώς και ολόκληρου του άρθρου μη υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα θεωρούνται:

α. Τα μη υποκείμενα στον φόρο νομικά πρόσωπα τα οποία δε διαθέτουν αριθμό μητρώου ΦΠΑ (παρ. 2 του άρθρου 3),

β. Ιδιώτες.

Συνεπώς φορολογούνται στην Ελλάδα οι υπηρεσίες που παρέχονται προς μη υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα (ΝΠΔΔ, ιδιώτες, κλπ.) που είναι εγκατεστημένα εκτός Ελλάδος, από υποκείμενους στο φόρο εγκατεστημένους εντός του εσωτερικού της χώρας.

Διευκρινίζεται ότι οι ανωτέρω γενικοί κανόνες των παραγράφων 2α και 2β του άρθρου 14, εφαρμόζονται μόνο για τις υπηρεσίες που αφορούν την επαγγελματική (επιχειρηματική) δραστηριότητα του λήπτη και όχι για υπηρεσίες που χρησιμοποιούνται για προσωπική χρήση ή για χρήση από το προσωπικό του. Για την εφαρμογή του γενικού κανόνα αντιμετωπίζεται ως μη υποκείμενος, ο υποκείμενος που λαμβάνει υπηρεσίες αποκλειστικά για ιδιωτική χρήση, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης του προσωπικού του για ιδιωτικές τους ανάγκες. (άρθρο 19 (ΕΕ) αριθ. 282/2011). Ακόμα δηλαδή κι αν ο λήπτης διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ, αν οι ληφθείσες υπηρεσίες δεν προορίζονται για την επαγγελματική του δραστηριότητα, τότε ο λήπτης δεν αντιμετωπίζεται ως υποκείμενος για τις πράξεις αυτές. Όταν η υπηρεσία προορίζεται ταυτόχρονα για ιδιωτική χρήση και για επαγγελματική δραστηριότητα θεωρείται ότι παρέχεται προς υποκείμενο αρκεί να μην υφίσταται κατάχρηση (άρθρο 19 (ΕΕ) αριθ. 282/2011).

Παράδειγμα 1

Επιχείρηση που διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ στην Ιταλία παρέχει υπηρεσίες (που δεν ανήκουν στις εξαιρέσεις κατωτέρω) στο Δήμο Πάτρας, που δεν διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ έναντι € 1.000. Η ιταλική επιχείρηση θα υπολογίσει ΦΠΑ (συντελεστής Ιταλίας) στο τιμολόγιο που θα εκδώσει, θα το εισπράξει από το Δήμο και θα το αποδώσει στη χώρα της (Ιταλία).

Παράδειγμα 2

Επιχείρηση που διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ στην Ελλάδα παρέχει υπηρεσίες (που δεν ανήκουν στις εξαιρέσεις κατωτέρω) σε ιδιώτη που έχει τη διαμονή του στην Ισπανία έναντι € 2.000. Η ελληνική επιχείρηση θα υπολογίσει ΦΠΑ (συντελεστής Ελλάδας) στο τιμολόγιο που θα εκδώσει, θα το εισπράξει από τον ιδιώτη και θα το αποδώσει στη χώρα μας (Ελλάδα).

Συνεπώς, εάν η πράξη της υπηρεσίας εμπίπτει στις διατάξεις της παραγράφου 2β του άρθρου 14 (γενικός κανόνας B2C), ο παρέχων την υπηρεσία θα υπολογίζει ΦΠΑ στο τιμολόγιο που εκδίδει, θα το εισπράττει από το λήπτη της υπηρεσίας και θα το αποδίδει στη χώρα του.

4. Εξαιρέσεις από τους γενικούς κανόνες των παραγράφων 2α και 2β του άρθρου 14

Για τον προσδιορισμό του τόπου παροχής υπηρεσιών σε ορισμένες περιπτώσεις στις διασυνοριακές συναλλαγές, δεν λαμβάνουν χώρα οι γενικοί κανόνες των παραγράφων 2α και 2β του άρθρου 14, αλλά εφαρμόζονται άλλοι κανόνες τόσο για τους υποκείμενους, όσο και για τους μη υποκείμενους στο φόρο που δέχονται τις υπηρεσίες αυτές. Τις εξαιρέσεις αυτές μπορεί να τις διακρίνουμε σε τρεις κατηγορίες:

α. Υπηρεσίες που παρέχονται σε λήπτες υποκείμενους και μη στο φόρο (Β2Β ή Β2C) και κατ’ εξαίρεση των γενικών κανόνων, δεν ενδιαφέρει η ιδιότητα του λήπτη όπως προβλέπεται από τους γενικούς κανόνες των παραγράφων 2α και 2β του άρθρου 14, διότι οι υπηρεσίες αυτές δε φορολογούνται στον τόπο εγκατάστασης του λήπτη ή του παρέχοντος τις υπηρεσίες αλλά για τον τόπο φορολόγησής τους λαμβάνονται υπόψη άλλα κριτήρια, όπως ο τόπος που εκτελούνται πράγματι οι υπηρεσίες αυτές. Συνεπώς δεν ενδιαφέρει εάν η υπηρεσία είναι είτε Β2Β είτε Β2C.

β. Υπηρεσίες που παρέχονται σε μη υποκείμενους στο φόρο και κατ’ εξαίρεση του γενικού κανόνα της παραγράφου 2β του άρθρου 14 ο προσδιορισμός του τόπου φορολογίας τους δεν είναι ο τόπος εγκατάστασης του παρέχοντος, όπως προβλέπεται από το γενικό κανόνα B2C, αλλά από άλλους κανόνες όπως ο τόπος που εκτελούνται πράγματι οι υπηρεσίες αυτές.

Διευκρινίζεται ότι οι υπηρεσίες αυτές φορολογούνται στον τόπο εγκατάστασης του λήπτη εφόσον αυτός είναι υποκείμενος στο φόρο σύμφωνα με τον γενικό κανόνα της παραγράφου 2α του άρθρου 14. Άρα η δεύτερη ομάδα εξαιρέσεων ισχύει μόνο για Β2C συναλλαγές, ενώ για τις Β2Β συναλλαγές ισχύει ο γενικό κανόνας.

γ. Κατ’ εξαίρεση των παραπάνω εξαιρέσεων ορισμένες υπηρεσίες για τις οποίες ο τόπος φορολογίας βρίσκεται εκτός Κοινότητας, ορίζεται ως τόπος φορολόγησης το εσωτερικό της χώρας με σκοπό την αποφυγή καταστρατηγήσεων και στρέβλωσης των όρων του ανταγωνισμού (παράγραφος 15 του άρθρου 14).

1η ομάδα εξαιρέσεων

1. Παροχή υπηρεσιών σχετικών με ακίνητα

Σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 4 του άρθρου 14, ο τόπος παροχής των υπηρεσιών που αναφέρονται σε ακίνητα, είναι ο τόπος στον οποίο βρίσκονται τα συγκεκριμένα ακίνητα. Η διάταξη αυτή αποτελεί παρέκκλιση των γενικών κανόνων που τίθενται με τις παραγράφους 2α και 2β του άρθρου 14 και εφαρμόζεται ανεξάρτητα από την ιδιότητα του λήπτη (Δεν ενδιαφέρει εάν είναι Β2Β ή Β2C).

Υπηρεσίες συναφείς με ακίνητα είναι κυρίως οι εργασίες των αρχιτεκτόνων, μηχανικών, τοπογράφων και των γραφείων μελετών και επιβλέψεων, οι οποίες συνδέονται με συγκεκριμένο ακίνητο, συντήρησης ακινήτων, των κτηματομεσιτών και πραγματογνωμόνων, εφόσον συνδέονται με συγκεκριμένο ακίνητο, των συμβολαιογράφων, μεταγγραφοφυλάκων και λοιπών προσώπων, εφόσον συνδέονται με τη μεταβίβαση ακινήτων, εκμετάλλευσης ξενοδοχείων, επιπλωμένων δωματίων και οικιών, κατασκηνώσεων και λοιπών παρόμοιων εγκαταστάσεων, όπως χώρων κάμπινγκ, εγκαταστάσεων χειμερινού τουρισμού κ.λπ., εκμετάλλευσης χώρων στάθμευσης κάθε μορφής μεταφορικών μέσων, ως και κάθε άλλης μορφής χρήση ακινήτου, μίσθωσης χρηματοθυρίδων τραπεζών και βιομηχανοστασίων, αποθήκευσης αγαθών.

Ακίνητο για τις ανάγκες του ΦΠΑ στην παροχή υπηρεσιών θεωρείται μεταξύ άλλων και κάθε κτίριο ή κατασκευή στερεωμένα στο έδαφος πάνω ή κάτω από το επίπεδο της θάλασσας, το οποίο δεν μπορεί εύκολα να μετακινηθεί, καθώς και κάθε είδος εξοπλισμού ή μηχανής μόνιμα εγκατεστημένης σε ένα κτίριο, τα οποία δεν μπορούν να μετακινηθούν χωρίς να καταστραφεί το κτίριο και κάθε εγκατάσταση ή συναρμολόγηση μηχανών, τα οποία μετά την εγκατάσταση ή συναρμολόγηση θεωρούνται ακίνητη περιουσία (π.χ. υπηρεσίες σχετικές με φωτοβολταϊκά πάρκα).

Οι υπηρεσίες αυτές φορολογούνται στην Ελλάδα, εφόσον αφορούν ακίνητο που βρίσκεται στο εσωτερικό της χώρας και εκτός Ελλάδας, εφόσον αφορούν ακίνητο που δε βρίσκεται στο εσωτερικό της χώρας και ανεξάρτητα από τον τόπο εγκατάστασης του παρέχοντος ή του λήπτη.

Για την εφαρμογή του κριτηρίου αυτού, απαιτείται η άμεση σύνδεση της υπηρεσίας με συγκεκριμένο ακίνητο που αφορά η παροχή της υπηρεσίας. Στην περίπτωση δε που δεν υπάρχει άμεση σύνδεση της υπηρεσίας με συγκεκριμένο ακίνητο, ισχύουν οι διατάξεις των παραγράφων 2α και 2β.

Παράδειγμα 1

Ο ιδιώτης Α κάτοικος Ρώμης, δίνει εντολή στο μεσίτη Β που έχει έδρα στη Σόφια να μεσολαβήσει για την αγορά ακινήτου στην Αθήνα. Η συμφωνηθείσα αμοιβή του μεσίτη ανέρχεται σε 2% επί της αξίας του ακινήτου. Εάν δεν βρει κάποιο ακίνητο θα λάβει αμοιβή €500 για την έρευνα αγοράς που έκανε.

Εάν βρεθεί ακίνητο, επειδή το ακίνητο βρίσκεται στην Ελλάδα, τόπος παροχής της υπηρεσίας του Β προς τον Α, που είναι συναφής με το ακίνητο, είναι η Ελλάδα. Συνεπώς τόπος φορολογίας για την αμοιβή του Β, είναι η χώρα μας.

Υπόχρεος για την απόδοση του φόρου είναι ο Βούλγαρος μεσίτης Β ο οποίος θα πρέπει να υποβάλλει δήλωση έναρξης εργασιών στην Ελλάδα και να του χορηγηθεί ΑΦΜ-ΦΠΑ ( παράγραφος 2 περίπτωση γ του άρθρου 36) ή να ορίσει φορολογικό αντιπρόσωπο ( παράγραφος 4 περίπτωση ε του άρθρου 36) για την καταβολή του φόρου.

Εάν δεν βρεθεί ακίνητο στην Ελλάδα η υπηρεσία δεν συνδέεται με ακίνητο και συνεπώς η αμοιβή του Βούλγαρου θα φορολογηθεί στη Βουλγαρία (έδρα του παρέχοντος), όπου αυτός έχει τη μόνιμη εγκατάσταση του σύμφωνα με το γενικό κανόνα Β2C.

Παράδειγμα 2

Ισπανός αρχιτέκτονας (Σαντιάγκο Καλατράβα) πού έχει την έδρα του στη Ζυρίχη, αναλαμβάνει την κατασκευή του στεγάστρου του Ολυμπιακού Σταδίου Αθήνας. Η υπηρεσία του συνδέεται άμεσα με ακίνητο που βρίσκεται στην Ελλάδα και συνεπώς ο φόρος θα αποδοθεί στην Ελλάδα.

2. Παροχή πολιτιστικών, καλλιτεχνικών, αθλητικών, επιστημονικών, εκπαιδευτικών, ψυχαγωγικών και παρόμοιων υπηρεσιών (εμπορικές και άλλες εκθέσεις).

Σύμφωνα με τις διατάξεις των παραγράφων 8 και 8α του άρθρου 14, όπως ισχύουν, ο τόπος παροχής των ανωτέρω υπηρεσιών, περιλαμβανομένων των υπηρεσιών των διοργανωτών τέτοιων δραστηριοτήτων, καθώς και της παροχής παρεπόμενων προς τις υπηρεσίες αυτές υπηρεσιών, είναι ο τόπος στον οποίο πράγματι πραγματοποιούνται εφόσον απευθύνονται σε μη υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα σύμφωνα με την παράγραφο 8α. Στην περίπτωση που οι υπηρεσίες αυτές απευθύνονται σε υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα φορολογούνται στον τόπο που πραγματοποιούνται, μόνο για το δικαίωμα πρόσβασης (παράγραφος 8).

Επομένως εάν οι υπηρεσίες αυτές πραγματοποιούνται στην Ελλάδα και απευθύνονται σε μη υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα οφείλεται φόρος στην Ελλάδα ενώ αν απευθύνονται σε υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα οφείλεται φόρος στην Ελλάδα μόνο για το δικαίωμα πρόσβασης.

Παράδειγμα 1

Μουσικό συγκρότημα εγκαταστημένο στην Αγγλία δίνει συναυλία σε στάδιο της Αθήνας. Τα εισιτήρια για την εκδήλωση αυτή φορολογούνται στην Ελλάδα.

Παράδειγμα 2

Ελληνική επιχείρηση συμμετέχει μέσω των στελεχών της σε συνέδριο που πραγματοποιείται στην Ιταλία. Η διοργανώτρια του συνεδρίου ιταλική επιχείρηση τιμολογεί την ελληνική με ιταλικό ΦΠΑ για το δικαίωμα συμμετοχής στο συνέδριο.

Παράδειγμα 3

Ελληνική επιχείρηση συμμετέχει σε έκθεση στη Γερμανία. Οι υπηρεσίες διοργάνωσης της έκθεσης προς την ελληνική επιχείρηση μπορεί να συνίστανται στην παροχή ενός συνόλου υπηρεσιών που σχετίζονται με τη διοργάνωση της έκθεσης και δεν περιορίζονται μόνο στην μίσθωση του χώρου, όπως για παράδειγμα διαφημιστικό υλικό για την έκθεση, εκδηλώσεις σχετικά με το αντικείμενο της έκθεσης κλπ. Η παροχή υπηρεσιών διοργάνωσης της έκθεσης φορολογείται στην Ελλάδα σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 2α (γενικός κανόνας Β2Β) και στο φορολογικό στοιχείο που θα εκδώσει η διοργανώτρια της έκθεσης επιχείρηση δεν υπολογίζεται ΦΠΑ.

3. Παροχή υπηρεσιών εστιατορίου και εστίασης.

Ο τόπος φορολόγησης των υπηρεσιών εστιατορίου και εστίασης (catering) γενικά καθορίζεται με την παράγραφο 10 του άρθρου 14. Οι υπηρεσίες αυτές φορολογούνται στον τόπο όπου πράγματι εκτελούνται, εκτός από την περίπτωση που παρέχονται επί μεταφορικών μέσων κατά τη διάρκεια ενδοκοινοτικής μεταφοράς προσώπων, οι οποίες φορολογούνται στον τόπο αναχώρησης της μεταφοράς επειδή δεν είναι ευχερής ο προσδιορισμός του τόπου της πραγματικής κατανάλωσης.

Σκοπός των διατάξεων αυτών είναι η απόδοση του φόρου στο κράτος μέλος όπου πραγματοποιείται η κατανάλωση.

Η παράδοση φαγητών, όπως π.χ. αγορά έτοιμων φαγητών από εστιατόριο, σούπερ μάρκετ κλπ., για κατανάλωση στο σπίτι, ή η διανομή φαγητών στο σπίτι, δεν συνιστούν υπηρεσίες εστιατορίου ή εστίασης, αλλά συνιστούν παράδοση αγαθών, για την οποία εφαρμόζονται οι κανόνες περί τόπου φορολόγησης που ισχύουν για τις παραδόσεις αγαθών (άρθρο 13).

Παράδειγμα 1

Στέλεχος γερμανικής επιχείρησης βρίσκεται στην Ελλάδα για επαγγελματικούς λόγους. Διαμένει σε ξενοδοχείο που βρίσκεται στο Σύνταγμα και το βράδυ δέχεται υπηρεσίες εστιατορίου σε εστιατόριο στην Πλάκα και λαμβάνει και για τις δύο υπηρεσίες τιμολόγιο με τα στοιχεία της γερμανικής επιχείρησης. Η υπηρεσία της διαμονής στο ξενοδοχείο φορολογείται στην Ελλάδα διότι η υπηρεσία σχετίζεται με ακίνητο που βρίσκεται στην Ελλάδα (βλέπε υπηρεσίες σχετικές με ακίνητα), καθώς επίσης και η υπηρεσία εστίασης φορολογείται στην Ελλάδα και υπόχρεος να αποδώσει το ΦΠΑ είναι η επιχείρηση εστιατορίου. Εάν ίσχυε ο γενικός κανόνας B2B η πράξη έπρεπε να φορολογηθεί στη Γερμανία στην έδρα του λήπτη. Όμως η εξαίρεση της παραγράφου 10 αποτελεί παρέκκλιση από το γενικό κανόνα και τόπος φορολογίας είναι η Ελλάδα.

Παράδειγμα 2

Φορολογούνται στην Ελλάδα οι υπηρεσίες εστιατορίου και εστίασης (catering) που πραγματοποιούνται, επί αεροπλάνων, πλοίων και τραίνων κατά τη διάρκεια μεταφοράς προσώπων που πραγματοποιείται από την Ελλάδα προς άλλο κράτος μέλος (ενδοκοινοτικά ταξίδια), ενώ δε φορολογούνται στην Ελλάδα, εφόσον το σημείο αναχώρησης της μεταφοράς βρίσκεται σε άλλο κράτος μέλος.

4. Υπηρεσίες μίσθωσης μεταφορικών μέσων

Η παράγραφος 12 του άρθρου 14 καθορίζει τον προσδιορισμό του τόπου πραγματοποίησης της παροχής υπηρεσίας στις μισθώσεις μεταφορικών μέσων, όπως αντικαταστάθηκε με τις διατάξεις του άρθρου 20 του Ν. 4141/2013 και ισχύει από 1/1/2013 μετά την ενσωμάτωση του άρθρου 4 της Οδηγίας 2008/8/ΕΚ.

Διακρίνουμε τις εξής περιπτώσεις:

α. Ο τόπος βραχυχρόνιας μίσθωσης μεταφορικού μέσου (έως 30 ημέρες-για πλωτά έως 90 ημέρες):

Στην περίπτωση τη βραχυχρόνιας μίσθωσης μεταφορικού μέσου, ορίζεται ότι φορολογείται στον τόπο όπου το μεταφορικό μέσο τίθεται στη διάθεση του πελάτη.

Συνεπώς η βραχυχρόνια μίσθωση μεταφορικών μέσων φορολογείται στην Ελλάδα εφόσον το μεταφορικό μέσο τίθεται πράγματι στη διάθεση του πελάτη στο εσωτερικό της χώρας και δεν φορολογείται στην Ελλάδα, εφόσον το μεταφορικό μέσο τίθεται πράγματι στη διάθεση του πελάτη εκτός του εσωτερικού της χώρας.

β. Ο τόπος μακροχρόνιας μίσθωσης μεταφορικού μέσου (άνω των 30 ημερών-για πλωτά άνω των 90 ημερών):

Στην περίπτωση μακροχρόνιας μίσθωσης μεταφορικού μέσου ορίζεται ότι φορολογείται στον τόπο όπου το μεταφορικό μέσο τίθεται στη διάθεση του πελάτη όταν αυτός είναι υποκείμενος στο φόρο. Όταν ο πελάτης είναι μη υποκείμενος στο φόρο, ορίζεται ότι φορολογείται στον τόπο εγκατάστασης του λήπτη της υπηρεσίας (πλην των σκαφών αναψυχής που φορολογούνται πάντα στον τόπο που διατίθενται) με την επιφύλαξη των διατάξεων της παραγράφου 15 του άρθρου 14 (βλέπε παράδειγμα 3).

Συνεπώς σύμφωνα με τα ανωτέρω τόπος φορολογίας είναι το εσωτερικό της χώρας εφόσον:

- Ο πελάτης είναι υποκείμενος εγκατεστημένος στην Ελλάδα ή στην Κοινότητα ή σε τρίτη χώρα και το μεταφορικό μέσο τίθεται στη διάθεσή του εντός της Ελλάδας.

- Ο πελάτης είναι μη υποκείμενος εγκατεστημένος στην Ελλάδα, το μεταφορικό μέσο τίθεται στη διάθεσή του σε οποιοδήποτε κράτος και η μίσθωση είναι μεγαλύτερη των 30 ημερών.

- Ο πελάτης είναι μη υποκείμενος εγκατεστημένος στην Ελλάδα, το μεταφορικό μέσο αποτελεί σκάφος αναψυχής και τίθεται στη διάθεσή του στην Ελλάδα από υποκείμενο εγκατεστημένο στην Ελλάδα.

Παράδειγμα 1

Επιχείρηση ενοικίασης αυτοκινήτων που είναι εγκατεστημένη στην Ελλάδα, μισθώνει αυτοκίνητο σε ιδιώτη με τόπο κατοικίας τη Γερμανία, για χρονικό διάστημα 35 ημερών. Ο τόπος φορολογίας της μίσθωσης είναι στη Γερμανία όπου είναι η εγκατάσταση του λήπτη της υπηρεσίας και η μίσθωση υπερβαίνει τις 30 ημέρες.

Εάν η διάρκεια της ανωτέρω μίσθωσης είναι 20 ημέρες, η μίσθωση φορολογείται στην Ελλάδα.

Παράδειγμα 2.

Η ίδια επιχείρηση μισθώνει αυτοκίνητο σε Ισπανό τουρίστα στην Ελλάδα για 15 ημέρες και μετά από μία εβδομάδα για άλλες 25 ημέρες. Τόπος φορολογίας της μίσθωσης είναι η Ελλάδα και για τις δύο συμβάσεις, καθώς δεν αποτελούν διαδοχικές συμβάσεις με διάρκεια μίσθωσης (για κάθε μία χωριστά) που δεν υπερβαίνει τις 30 ημέρες. Εάν η δεύτερη μίσθωση πραγματοποιηθεί χωρίς διακοπή, τότε η δεύτερη μίσθωση είναι μακροχρόνια και φορολογείται στην Ισπανία.

Παράδειγμα 3.

Επιχείρηση εκμίσθωσης αυτοκινήτων που είναι εγκατεστημένη και διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ στην Ελλάδα, μισθώνει αυτοκίνητο σε Ελβετό τουρίστα (χώρα εκτός ΕΕ) για χρονικό διάστημα 40 συνεχόμενων ημερών. Το αυτοκίνητο τίθεται στη διάθεσή του στην Ελλάδα. Η μίσθωση εφόσον πραγματοποιείται χωρίς διακοπή και υπερβαίνει τις 30 ημέρες είναι μακροχρόνια δε φορολογείται στην Ελλάδα, αλλά στον τόπο της κατοικίας του λήπτη δηλαδή στην Ελβετία. Όμως σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 15 του άρθρου 14, κατ’ εξαίρεση για τη μίσθωση αυτή τόπος φορολογίας είναι η Ελλάδα και όχι η Ελβετία, επειδή η χρήση του αυτοκινήτου γίνεται στη Ελλάδα και ο λήπτης της υπηρεσίας μη υποκείμενος στο φόρο, είναι εγκατεστημένος εκτός Κοινότητος (στην ουσία η παράγραφος 15 αποτελεί εξαίρεση στην εξαίρεση).

5. Υπηρεσίες οδικής μεταφοράς προσώπων (επιβάτες)

Οι υπηρεσίες μεταφοράς επιβατών φορολογούνται ανάλογα με το διανυόμενο διάστημα της διαδρομής στο εσωτερικό της χώρας σύμφωνα με την παράγραφο 5 του άρθρου 14 και εφαρμόζεται ανεξάρτητα από την ιδιότητα του λήπτη (υποκείμενος ή μη στο φόρο). Επομένως φορολογούνται στην Ελλάδα:

- Οι μεταφορές επιβατών που πραγματοποιούνται εξολοκλήρου στο εσωτερικό της χώρας, ανεξάρτητα από τον τόπο εγκατάστασης της μεταφορικής επιχείρησης.

- Οι διεθνείς μεταφορές επιβατών, εκτός των διεθνών θαλάσσιων και αεροπορικών μεταφορών προσώπων, οι οποίες απαλλάσσονται από το φόρο (άρθρο 27 παράγραφος 1 περίπτωση ι’), που πραγματοποιούνται από την Ελλάδα προς το εξωτερικό (εντός και εκτός Κοινότητας) και αντίστροφα, φορολογούνται στην Ελλάδα μόνο για το τμήμα της διαδρομής που εκτελείται εντός της χώρας. Στην περίπτωση αυτή φορολογείται στην Ελλάδα τμήμα της αμοιβής ανάλογο με τα διανυόμενα, εντός της χώρας χιλιόμετρα, σε σχέση με τα συνολικά χιλιόμετρα που διανύονται και δεν φορολογούνται στην Ελλάδα κατά το μέρος της διαδρομής που εκτελείται εκτός του εσωτερικού της χώρας. Για παράδειγμα η τιμή ενός εισιτηρίου λεωφορείου για μεταφορά επιβάτη από Αθήνα στη Ρουμανία μέσω Βουλγαρίας θα πρέπει να περιλαμβάνει ελληνικό, βουλγάρικο και ρουμάνικο ΦΠΑ ανάλογα με τις αποστάσεις. Εάν παρεμβληθεί και τρίτη χώρα (Αλβανία, Σερβία κλπ) δεν υπολογίζεται ΦΠΑ για τα χιλιόμετρα στην τρίτη χώρα.

2η ομάδα εξαιρέσεων

Όπως προαναφέρθηκε, στην δεύτερη ομάδα εξαιρέσεων ιδιαιτερότητα παρουσιάζεται μόνο στις παροχές υπηρεσιών προς μη υποκείμενους (B2C). Συνεπώς στην περίπτωση που ο λήπτης των υπηρεσιών είναι υποκείμενος, οι κατωτέρω υπηρεσίες φορολογούνται με το γενικό κανόνα της παραγράφου 2α του άρθρου 14, στην έδρα του λήπτη της υπηρεσίας. Ως εκ τούτου στις κατωτέρω εξαιρέσεις αναφερόμαστε μόνο στις υπηρεσίες προς μη υποκείμενους.

1. Παροχή υπηρεσιών μεταφοράς

Στον τομέα των υπηρεσιών αυτών διακρίνουμε τις εξής δύο περιπτώσεις:

- Υπηρεσίες μεταφοράς αγαθών που πραγματοποιούνται μεταξύ Ελλάδας και τρίτων χωρών και

- Υπηρεσίες μεταφοράς αγαθών που πραγματοποιούνται μεταξύ Ελλάδος και κρατών-μελών (ενδοκοινοτικές μεταφορές).

Σύμφωνα με την παράγραφο 6 του άρθρου 14 για τις υπηρεσίες B2C μεταφοράς αγαθών μεταξύ Ελλάδας και τρίτων χωρών, δεν ισχύει ο γενικός κανόνας της φορολόγησης στον τόπο που έχει την έδρα της επαγγελματικής του δραστηριότητος ο παρέχων τις υπηρεσίες σύμφωνα με τον γενικό κανόνα της παραγράφου 2β, αλλά ισχύει η εξαίρεση της φορολόγησης στο εσωτερικό της χώρας ανάλογα με το μέρος της διαδρομής που πραγματοποιείται στο εσωτερικό της χώρας (βλέπε μεταφορά επιβατών).

Σχετικά με τις ενδοκοινοτικές μεταφορές σημειώνουμε τα εξής: Σύμφωνα με την παράγραφο 1γ του άρθρου 14 ως «ενδοκοινοτική μεταφορά αγαθών» νοείται κάθε μεταφορά αγαθών της οποίας ο τόπος αναχώρησης και ο τόπος άφιξης βρίσκονται στα εδάφη δύο διαφορετικών κρατών-μελών. Ως «τόπος αναχώρησης ενδοκοινοτικής μεταφοράς αγαθών» νοείται ο τόπος όπου αρχίζει πραγματικά η μεταφορά των αγαθών, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι διαδρομές που πραγματοποιούνται προς τον τόπο όπου βρίσκονται τα αγαθά, και ως «τόπος άφιξης ενδοκοινοτικής μεταφοράς αγαθών» νοείται ο τόπος όπου περατώνεται πραγματικά η μεταφορά των αγαθών. Σύμφωνα με την παράγραφο 6 του άρθρου 14, οι υπηρεσίες B2C της περίπτωσης αυτής, φορολογούνται στο εσωτερικό της χώρας μόνο αν ο τόπος αναχώρησης βρίσκεται στο εσωτερικό της χώρας. Κατά συνέπεια φορολογείται στην Ελλάδα η μεταφορά αγαθών από την Ελλάδα προς άλλο κράτος-μέλος, που γίνεται για λογαριασμό μη υποκείμενου προσώπου, ανεξάρτητα από τον τόπο εγκατάστασης του προσώπου αυτού και ανεξάρτητα από τον τόπο εγκατάστασης του προσώπου που πραγματοποιεί τη μεταφορά ή του προσώπου, το οποίο διαμεσολαβεί, για την πραγματοποίηση της μεταφοράς αυτής.

Στην περίπτωση αυτή στα φορολογικά στοιχεία, που εκδίδονται, επιβάλλεται σε κάθε περίπτωση ΦΠΑ και, εφόσον ο παρέχων την υπηρεσία δεν είναι εγκαταστημένος στην Ελλάδα, υποχρεούται να αποκτήσει ΑΦΜ-ΦΠΑ στην Ελλάδα ή να ορίσει φορολογικό αντιπρόσωπο σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 35, για την καταβολή του φόρου αυτού στο ελληνικό δημόσιο.

Παράδειγμα 1

Μεταφορική επιχείρηση εγκατεστημένη στην Κύπρο, αναλαμβάνει τη μεταφορά εμπορευμάτων από τη Λάρνακα στον Πειραιά για λογαριασμό ελληνικής επιχείρησης εγκατεστημένης στον Πειραιά.

Για τη μεταφορά αυτή τόπος φορολογίας είναι η Ελλάδα, επειδή ο λήπτης της υπηρεσίας μεταφοράς, είναι εγκατεστημένος στην Ελλάδα και πρόκειται για υπηρεσία ανάμεσα σε δύο υποκείμενους Β2Β, για την οποία ισχύει ο γενικός κανόνας της παραγράφου 2α του άρθρου 14.

Η κυπριακή μεταφορική τιμολογεί την εγκατεστημένη στον Πειραιά επιχείρηση χωρίς να υπολογίζει ΦΠΑ, καθόσον τόπος φορολογίας είναι η Ελλάδα και υπόχρεος για την απόδοση του ΦΠΑ είναι ο Έλληνας λήπτης της υπηρεσίας μεταφοράς σύμφωνα με το άρθρο 35 του Κώδικα ΦΠΑ με τη μέθοδο της τακτοποίησης του ΦΠΑ (χρεοπίστωση).

Παράδειγμα 2

Αγγλική μεταφορική επιχείρηση που διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ στην Αγγλία αναλαμβάνει για λογαριασμό επιχείρησης εγκατεστημένης στα Οινόφυτα που διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ στην Ελλάδα την μεταφορά αγαθών από το Λίβερπουλ στα Οινόφυτα.

Η αγγλική μεταφορική αναθέτει το οδικό τμήμα της μεταφοράς από τον Πειραιά στα Οινόφυτα σε ελληνική μεταφορική που διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ στην Ελλάδα.

Για τη μεταφορά Λίβερπουλ-Οινόφυτα η αγγλική επιχείρηση τιμολογεί την εγκατεστημένη στα Οινόφυτα επιχείρηση χωρίς να υπολογίζει ΦΠΑ καθόσον τόπος φορολογίας είναι η Ελλάδα και υπόχρεος για την απόδοση του ΦΠΑ είναι ο Έλληνας λήπτης της υπηρεσίας μεταφοράς με τακτοποίηση του φόρου (χρεοπίστωση) σύμφωνα με το γενικό κανόνα της παραγράφου 2α του άρθρου 14 (έδρα λήπτη).

Επίσης, για την μεταφορά από τον Πειραιά στα Οινόφυτα η ελληνική μεταφορική δεν θα υπολογίσει ΦΠΑ στο φορολογικό στοιχείο που θα εκδώσει προς την αγγλική μεταφορική επιχείρηση επειδή η μεταφορά αυτή τιμολογείται σε λήπτη που είναι εγκατεστημένος στην Αγγλία και συνεπώς τόπος φορολογίας είναι η Αγγλία και υπόχρεος για την καταβολή είναι ο λήπτης της υπηρεσίας μεταφοράς.

Παράδειγμα 3

Μεταφορική επιχείρηση με έδρα τη Ρώμη, αναλαμβάνει τη μεταφορά επίπλων φοιτητή που μετακομίζει από την Αθήνα στη Ρώμη.

Η υπηρεσία της μεταφοράς παρέχεται προς μη υποκείμενο πρόσωπο και συνεπώς σύμφωνα με την εξαίρεση τόπος φορολογίας είναι ο τόπος που αρχίζει η μεταφορά δηλαδή η Ελλάδα. Συνεπώς η ιταλική επιχείρηση στο φορολογικό στοιχείο, που εκδίδεται, επιβάλλει ΦΠΑ και, εφόσον δεν είναι εγκαταστημένη στην Ελλάδα, υποχρεούται να αποκτήσει ΑΦΜ-ΦΠΑ στην Ελλάδα ή να ορίσει φορολογικό αντιπρόσωπο σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 35, για την καταβολή του φόρου αυτού στο ελληνικό δημόσιο.

Παράδειγμα 4

Μεταφορική επιχείρηση με έδρα τη Σόφια που διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ στη Βουλγαρία, αναλαμβάνει τη μεταφορά εμπορευμάτων από την Πάτρα στην Αμερική, για λογαριασμό ελληνικής βιομηχανίας που διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ στην Ελλάδα και πραγματοποιεί πωλήσεις σε πελάτες της στην Αμερική.

Η υπηρεσία της μεταφοράς παρέχεται προς υποκείμενο στο φόρο πρόσωπο και συνεπώς σύμφωνα με τον γενικό κανόνα τόπος φορολογίας είναι ο τόπος του λήπτη δηλαδή η Ελλάδα. Όμως, σύμφωνα με την παράγραφο 1ε του άρθρου 24, απαλλάσσεται από το φόρο η παροχή υπηρεσιών στις οποίες περιλαμβάνονται οι μεταφορές, εφόσον οι υπηρεσίες αυτές συνδέονται άμεσα με εξαγωγές αγαθών, για τα οποία έχει οριστικοποιηθεί η διασάφηση εξαγωγής. Συνεπώς η υπηρεσία αυτή απαλλάσσεται του φόρου στην Ελλάδα και ως εκ τούτου δεν θεωρείται ενδοκοινοτική λήψη υπηρεσίας και δεν υπάρχει υποχρέωση υποβολής ανακεφαλαιωτικού πίνακα.

2. Υπηρεσίες παρεπόμενες των μεταφορών

Υπηρεσίες παρεπόμενες της μεταφοράς αποτελούν οι εργασίες φόρτωσης, εκφόρτωσης, μεταφόρτωσης, φύλαξης, μέτρησης, ζύγισης, ειδικής συσκευασίας για την ασφαλή μεταφορά των αγαθών, καθώς και οι λοιπές παρόμοιες εργασίες που αφορούν μεταφερόμενα αγαθά. Όσον αφορά τις μεταφορές προσώπων, ως παρεπόμενες υπηρεσίες, θεωρείται για παράδειγμα η μεταφορά των αποσκευών τους.

Οι υπηρεσίες αυτές φορολογούνται στον τόπο όπου εκτελούνται υλικά, εφόσον παρέχονται σε λήπτη που δεν είναι υποκείμενος στο φόρο (B2C).

Έτσι λοιπόν οι υπηρεσίες αυτές φορολογούνται στην Ελλάδα μόνο στην περίπτωση που εκτελούνται υλικά στην Ελλάδα και παρέχονται προς μη υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα, ανεξάρτητα την εγκατάσταση του παρέχοντος τις υπηρεσίες αυτές.

3. Παροχή υπηρεσιών από μεσάζοντες.

Οι υπηρεσίες μεσολάβησης ήτοι υπηρεσίες που παρέχονται από πρόσωπα, τα οποία ενεργούν στο όνομα και για λογαριασμό άλλων προσώπων όταν παρέχονται προς πρόσωπα μη υποκείμενα στο φόρο, φορολογούνται στον τόπο που φορολογήθηκαν οι συγκεκριμένες πράξεις που αφορά η μεσολάβηση σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου 14. Συνεπώς εάν η κύρια πράξη φορολογείται στην Ελλάδα θα φορολογηθεί στην Ελλάδα και η μεσολάβηση, ενώ εάν η κύρια πράξη δεν φορολογείται στην Ελλάδα, δεν οφείλεται φόρος στην Ελλάδα.

Παράδειγμα

Επιχείρηση που είναι εγκατεστημένη στην Αθήνα και διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ στην Ελλάδα, πωλεί για πρώτη φορά στην Κύπρο, στον ιδιωτικό υπάλληλο κάτοικο Λευκωσίας, έπιπλα αξίας €15.000. Για την πραγματοποίηση της συναλλαγής αυτής, μεσολάβησε για λογαριασμό του ιδιωτικού υπαλλήλου μεσιτικό γραφείο το οποίο είναι εγκατεστημένο στη Ρώμη και διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ στην Ιταλία.

Σύμφωνα με το άρθρο 13 παράγραφος 1 περ. α τόπος φορολογίας για την πώληση των επίπλων είναι η Ελλάδα επειδή κατά το χρόνο της παράδοσης τα αγαθά βρίσκονταν στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 14 στην περίπτωση που οι υπηρεσίες μεσολάβησης παρέχονται προς μη υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα, ο τόπος παροχής υπηρεσιών ακολουθεί τον τόπο φορολόγησης των συγκεκριμένων πράξεων που αφορά η μεσολάβηση. Κατά συνέπεια εφόσον η κύρια πράξη φορολογείται στην Ελλάδα θα φορολογηθεί στην Ελλάδα και η μεσολάβηση.

Υπόχρεος για την απόδοση του φόρου είναι το μεσιτικό γραφείο που είναι εγκατεστημένο στην Ιταλία με τη δήλωση ΦΠΑ που θα υποβάλλει κατά το χρόνο έκδοσης του φορολογικού στοιχείου με το οποίο θα επιβαρύνει με το ΦΠΑ 23% τον ιδιωτικό υπάλληλο αφού αρχικά λάβει ελληνικό ΑΦΜ-ΦΠΑ ή ορίζοντας φορολογικό αντιπρόσωπο.

4. Πραγματογνωμοσύνες ή εργασίες που αφορούν κινητά ενσώματα αγαθά.

Σύμφωνα με την παράγραφο 9 του άρθρου 14, οι πραγματογνωμοσύνες ή γενικά οι εργασίες που αφορούν κινητά ενσώματα αγαθά (πχ. φασόν εργασίες, επισκευή, συναρμολόγηση, βελτίωση, διαλογή, επεξεργασία, συσκευασία κλπ.), όταν παρέχονται προς μη υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα φορολογούνται στον τόπο όπου πράγματι εκτελούνται. Έτσι οι υπηρεσίες αυτές φορολογούνται στην Ελλάδα:

- Όταν παρέχονται προς μη υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα, στην περίπτωση που εκτελούνται πράγματι στο εσωτερικό της χώρας ανεξάρτητα του πού έχει την έδρα της οικονομικής του δραστηριότητος ο παρέχων τις υπηρεσίες αυτές.

- Όταν παρέχονται προς υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα που έχουν την έδρα τους στην Ελλάδα ανεξάρτητα του τόπου που αυτές πράγματι εκτελούνται διότι στις περιπτώσεις Β2Β εφαρμόζεται ο γενικός κανόνας της παραγράφου 2α του άρθρου 14 (έδρα λήπτη).

Παράδειγμα 1

Υποκείμενος στο φόρο εγκατεστημένος στην Ιταλία πώλησε ένα μηχάνημα στον πελάτη του που είναι υποκείμενος στο φόρο εγκατεστημένος στην Ελλάδα.

Επειδή το μηχάνημα παρουσίασε ελάττωμα κατά τη λειτουργία του η ιταλική επιχείρηση έδωσε εντολή σε ένα άλλο υποκείμενο στο φόρο, οποίος είναι εγκατεστημένος στην Ελλάδα, να διορθώσει το ελάττωμα.

Παρόλο που οι εργασίες διόρθωσης του μηχανήματος εκτελέσθηκαν υλικά στην Ελλάδα, ο τόπος φορολογίας της παροχής υπηρεσιών επιδιόρθωσης, που παρείχε ο εγκατεστημένος στην Ελλάδα υποκείμενος στο φόρο προς τον υποκείμενο στην Ιταλία, δεν είναι η Ελλάδα που πράγματι εκτελέστηκαν οι υπηρεσίες επιδιόρθωσης αλλά η Ιταλία, επειδή ο λήπτης των υπηρεσιών αυτών είναι υποκείμενος στο φόρο εγκατεστημένος στην Ιταλία, σύμφωνα με τον γενικό κανόνα της παραγράφου 2α του άρθρου 14 και ο οποίος είναι και υπόχρεος για την απόδοση του φόρου. Στο φορολογικό στοιχείο που θα εκδώσει η ελληνική επιχείρηση για την επιδιόρθωση, δε θα επιβάλλει ΦΠΑ.

Παράδειγμα 2

Επιχείρηση κατασκευής και εμπορίας επίπλων εγκατεστημένη στη Βουλγαρία αναλαμβάνει την ανακαίνιση των επίπλων του Δήμου Καβάλας. Τόπος φορολόγησης είναι ο τόπος που βρίσκονται τα αγαθά δηλαδή η Ελλάδα. Η Βουλγάρικη επιχείρηση τιμολογεί το Δήμο και τον αναλογούντα ΦΠΑ καταβάλλει στο ελληνικό δημόσιο, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 9 του άρθρου 14, διότι οι εργασίες επισκευής εκτελέστηκαν υλικά στην Ελλάδα σε ενσώματα κινητά αγαθά που βρίσκονται στην Ελλάδα και ο λήπτης των υπηρεσιών αυτών είναι μη υποκείμενο στο φόρο πρόσωπο. Στην περίπτωση αυτή δεν ισχύει ο γενικός κανόνας B2C της παραγράφου 2β του άρθρου 14 και η εργασία αυτή φορολογείται στην Ελλάδα ανεξάρτητα την εγκατάσταση του παρέχοντος τις υπηρεσίες.

Παράδειγμα 3

Επιχείρηση που διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ στην Ελλάδα και είναι εγκατεστημένη στη Θεσσαλονίκη, στέλνει πρώτες ύλες σε υποκείμενο στο φόρο πρόσωπο εγκατεστημένο στην Τουρκία, για παραγωγή νέων προϊόντων (φασόν). Μετά την παραγωγή ο Τούρκος στέλνει τα προϊόντα που παρήχθησαν στην ελληνική επιχείρηση στην Ελλάδα και την τιμολογεί για την εργασία παραγωγής (φασόν), χωρίς να επιβάλλει Φ.Π.Α. Η εκτέλεση των εργασιών φασόν από τον Τούρκο υποκείμενο στο φόρο προς τον Έλληνα υποκείμενο δεν έχει τόπο φορολογίας την Τουρκία αλλά την Ελλάδα δηλαδή στον τόπο εγκατάστασης του λήπτη των υπηρεσιών μεταποίησης, σύμφωνα με το γενικό κανόνα της παραγράφου 2α του άρθρου 14.

Η αποστολή των υλικών από την Ελλάδα στην Τουρκία δεν συνιστά φορολογητέα πράξη, δεδομένου ότι οι πρώτες ύλες εξακολουθούν να παραμένουν στην κυριότητα της ελληνικής επιχείρησης.

5. Παροχή τηλεπικοινωνιακών, ραδιοφωνικών, τηλεοπτικών και ηλεκτρονικά παρεχόμενων υπηρεσιών

Οι υπηρεσίες αυτές αναφέρονται στην παράγραφο 13 του άρθρου 14 όπως αντικαταστάθηκαν με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 104 του Ν. 4316/2014 και ισχύουν από 1.1.2015.

Με τις νέες διατάξεις, ο τόπος παροχής τηλεπικοινωνιακών, ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών και ηλεκτρονικά παρεχόμενων υπηρεσιών, ειδικά εκείνων που προβλέπονται στο Παράρτημα VII, προς μη υποκείμενο στο φόρο πρόσωπο, είναι ο τόπος που έχει την εγκατάσταση ή τη μόνιμη κατοικία ή τη συνήθη διαμονή του ο μη υποκείμενος στο φόρο, με την επιφύλαξη των διατάξεων της παραγράφου 15 του άρθρου 14. Συνεπώς μια τέτοια υπηρεσία φορολογείται στο εσωτερικό της χώρας, εφόσον ο λήπτης μη υποκείμενος στο φόρο είναι εγκατεστημένος ή έχει τη μόνιμη κατοικία ή τη συνήθη διαμονή του στο εσωτερικό της χώρας. Εφόσον ο λήπτης της υπηρεσίας είναι υποκείμενος εφαρμόζεται ο γενικός κανόνας Β2Β και ο τόπος φορολογίας είναι η έδρα του λήπτη. Συμπεραίνουμε λοιπόν πως οι παραπάνω υπηρεσίες φορολογούνται πάντα στην Ελλάδα είτε ο λήπτης των υπηρεσιών αυτών είναι υποκείμενος είτε όχι, αρκεί να έχει την εγκατάστασή του στο εσωτερικό της χώρας και ο παρέχων να είναι υποκείμενος στο φόρο που έχει την εγκατάστασή του από την οποία παρέχονται οι υπηρεσίες εκτός του εσωτερικού της χώρας (εντός ή εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης).

Ως τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες νοούνται οι υπηρεσίες που αφορούν τη μετάδοση, εκπομπή και λήψη σημάτων εγγράφων, εικόνων και ήχων ή πληροφοριών οποιασδήποτε φύσης μέσω καλωδίου, ραδιοκυμάτων, οπτικών ή άλλων ηλεκτρομαγνητικών συστημάτων, συμπεριλαμβανομένης της εκχώρησης ή παραχώρησης δικαιώματος χρήσης μέσων για μια τέτοια μετάδοση, εκπομπή ή λήψη.

Ως ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές υπηρεσίες θεωρούνται τα ραδιοτηλεοπτικά προγράμματα τα οποία εκπέμπονται μέσω καλωδίου, κεραίας ή δορυφόρου.

Η μετάδοση τηλεοπτικού και ραδιοφωνικού προγράμματος από ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο ενσύρματο ή ασύρματο με παράλληλη μετάδοση του προγράμματος μέσω Internet ή παρόμοιου ηλεκτρονικού δικτύου, καθώς και η συνδρομή για δορυφορική ή καλωδιακή τηλεόραση εμπίπτουν στην έννοια των ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών.

Ως υπηρεσίες που παρέχονται ηλεκτρονικά θεωρούνται οι υπηρεσίες που παρέχονται με ηλεκτρονικό τρόπο και ειδικά αυτές που προβλέπονται στο Παράρτημα VII όπως η δημιουργία και η φιλοξενία ιστοσελίδων, η εξ αποστάσεως συντήρηση προγραμμάτων και εξοπλισμού, η παροχή λογισμικού και η ενημέρωσή του, η παροχή εικόνων, κειμένων και πληροφοριών και η διάθεση βάσεων δεδομένων, η παροχή μουσικής, κινηματογραφικών ταινιών και παιχνιδιών περιλαμβανομένων των κάθε είδους τυχερών παιχνιδιών και η παροχή διδασκαλίας εξ αποστάσεως. Επίσης και άλλες υπηρεσίες μπορούν να θεωρηθούν ηλεκτρονικές, εφόσον κατ’ αρχήν παρέχονται μέσω του internet ή ηλεκτρονικού δικτύου (για παράδειγμα, υπηρεσίες των οποίων η παροχή εξαρτάται από το internet ή παρόμοιο δίκτυο) και η φύση των υπηρεσιών είναι τέτοια, έτσι ώστε η παροχή τους να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την τεχνολογία της πληροφορικής.

Η χρήση του internet ή άλλων ηλεκτρονικών δικτύων με σκοπό την επικοινωνία σε ότι αφορά συναλλαγές ή τη διευκόλυνση συναλλαγών δεν επηρεάζει τη φύση των συναλλαγών ώστε αυτές να θεωρηθούν ηλεκτρονικά παρεχόμενες υπηρεσίες.

Παράδειγμα 1

Ιταλική επιχείρηση που διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ στο Μιλάνο κατασκευάζει την ιστοσελίδα (site) μιας ελληνικής επιχείρησης που διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ στην Ελλάδα, καθώς και του Υπουργείου Οικονομικών της Ελλάδας. Και οι δύο αυτές υπηρεσίες θα φορολογηθούν στην Ελλάδα που βρίσκεται η εγκατάσταση του λήπτη της υπηρεσίας. Για την περίπτωση της ελληνικής επιχείρησης εφαρμόζεται ο γενικός κανόνας Β2Β της παραγράφου 2α του άρθρου 14, ενώ για την περίπτωση του Υπουργείου Οικονομικών εφαρμόζονται οι διατάξεις της παραγράφου 13 του άρθρου 14. Υπόχρεος του φόρου στην πρώτη περίπτωση είναι η ελληνική επιχείρηση με χρεοπίστωση του ΦΠΑ (δεν υπάρχει ΦΠΑ στο τιμολόγιο), και στη δεύτερη περίπτωση υπόχρεος η ιταλική επιχείρηση αφού εγκατασταθεί στην Ελλάδα ή ορίζοντας φορολογικό αντιπρόσωπο (ΦΠΑ στο τιμολόγιο).

Παράδειγμα 2

Ιδιώτης που κατοικεί στην Ελλάδα χρησιμοποιεί μια αμερικάνικη ηλεκτρονική βιβλιοθήκη. Στο ποσό που θα χρεώσει η αμερικάνικη επιχείρηση τον ιδιώτη θα πρέπει να επιβάλλει ελληνικό ΦΠΑ σύμφωνα με την παράγραφο 13 του άρθρου 14.

6. Τόπος παροχής ορισμένων υπηρεσιών που παρέχονται προς μη υποκείμενα στον φόρο πρόσωπα εγκατεστημένα εκτός Κοινότητας

Σύμφωνα με την παράγραφο 14 του άρθρου 14, ο τόπος παροχής των κατωτέρω υπηρεσιών, όταν παρέχονται σε μη υποκείμενο στο φόρο πρόσωπο το οποίο είναι εγκατεστημένο ή έχει τη μόνιμη κατοικία ή τη συνήθη διαμονή του εκτός της Κοινότητος, είναι ο τόπος στον οποίο το πρόσωπο αυτό είναι εγκατεστημένο ή έχει τη μόνιμη κατοικία ή τη συνήθη διαμονή του, με την επιφύλαξη των διατάξεων της παραγράφου 15 του άρθρου 14. Συνεπώς για τις περιπτώσεις που οι υπηρεσίες παρέχονται προς υποκείμενους στο φόρο (B2B) ή μη υποκείμενους (Β2C) που έχουν την εγκατάστασή τους σε κράτος μέλος, εφαρμόζονται οι διατάξεις των παραγράφων 2α και 2β αντίστοιχα (γενικοί κανόνες). Άρα η εξαίρεση ισχύει μόνο για υπηρεσίες της παραγράφου 14 που παρέχονται προς μη υποκείμενους σε τρίτη χώρα.

Οι υπηρεσίες, οι οποίες φορολογούνται στον τόπο της εγκατάστασης του λήπτη, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις που αναφέρονται αναλυτικά στην παράγραφο 14 του άρθρου 14.

Οι υπηρεσίες που παρέχονται από υποκείμενο εγκατεστημένο στην Ελλάδα σε μη υποκείμενο στο φόρο πρόσωπο φορολογούνται στην Ελλάδα, στην περίπτωση που ο λήπτης είναι εγκατεστημένος στο εσωτερικό της χώρας ή στο εσωτερικό άλλου κράτους μέλους της Κοινότητας και δεν φορολογούνται στην Ελλάδα στην περίπτωση που ο λήπτης είναι εγκατεστημένος σε τρίτες χώρες. Όπως προαναφέρθηκε η διάταξη αυτή τελεί υπό την επιφύλαξη των διατάξεων της παραγράφου 15 του άρθρου 14, όπως ισχύουν, σύμφωνα με τις οποίες τόπος φορολογίας είναι το εσωτερικό της χώρας, για την περίπτωση ζ΄ (μίσθωση ενσώματων αγαθών, εκτός των μεταφορικών μέσων), όταν η χρήση και εκμετάλλευση των υπηρεσιών αυτών πραγματοποιείται στο εσωτερικό της χώρας.

3η ομάδα εξαιρέσεων

Η τρίτη ομάδα στην ουσία περιλαμβάνει περιπτώσεις εξαιρέσεων πάνω στις προαναφερθείσες εξαιρέσεις.

Με σκοπό την αποφυγή διπλής φορολόγησης, μη φορολόγησης ή στρεβλώσεων του ανταγωνισμού, για ορισμένες υπηρεσίες για τις οποίες ο τόπος πραγματοποίησης και επομένως και φορολογίας θεωρείται ότι βρίσκεται εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατ’ εξαίρεση ο τόπος φορολογίας είναι το εσωτερικό της χώρας, στην περίπτωση που η χρήση και εκμετάλλευση των υπηρεσιών αυτών πραγματοποιείται στο εσωτερικό της χώρας. Σε αυτή την ομάδα περιλαμβάνονται δύο περιπτώσεις:

α) Για τις υπηρεσίες για τις οποίες ο τόπος παροχής είναι εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με τις διατάξεις των παραγράφων 12, 13 και 14, περίπτωση ζ΄, ο τόπος παροχής είναι το εσωτερικό της χώρας, στην περίπτωση που η χρήση και εκμετάλλευση των υπηρεσιών αυτών πραγματοποιείται στο εσωτερικό της χώρας. Ειδικότερα για τις υπηρεσίες μίσθωσης μεταφορικών μέσων και ενσώματων κινητών αγαθών, η χρήση και εκμετάλλευση θεωρείται ότι πραγματοποιείται στο εσωτερικό της χώρας κατά το μέρος που τα μισθωμένα αγαθά χρησιμοποιούνται στο εσωτερικό της χώρας. Για τις υπηρεσίες της παραγράφου 13, η χρήση και εκμετάλλευση θεωρείται ότι πραγματοποιείται στο εσωτερικό της χώρας, εφόσον κατά το χρόνο παροχής ο λήπτης της υπηρεσίας βρίσκεται στην Ελλάδα.

Στην ουσία πρόκειται για τις υπηρεσίες μίσθωσης μεταφορικών μέσων (παράγραφος 12), παροχής τηλεπικοινωνιακών, ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών και ηλεκτρονικά παρεχόμενων υπηρεσιών (παράγραφος 13) και μίσθωση ενσώματων αγαθών, εκτός των μεταφορικών μέσων (περίπτωση ζ΄ της παραγράφου 14).

Βλέπε σχετικά παράδειγμα 3 στις υπηρεσίες μίσθωσης μεταφορικών μέσων.

β) Για τις υπηρεσίες μεταφοράς αγαθών σε υποκείμενους στο φόρο, για τις οποίες ο τόπος παροχής είναι το εσωτερικό της χώρας με βάση την παράγραφο 2α, ο τόπος παροχής θεωρείται ότι είναι εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης στην περίπτωση που οι υπηρεσίες αυτές εκτελούνται υλικά εξ ολοκλήρου εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Παράδειγμα

Μεταφορική επιχείρηση που διαθέτει ΑΦΜ-ΦΠΑ στη Ρουμανία αναλαμβάνει τη μεταφορά αγαθών από το Πακιστάν στην Κίνα για λογαριασμό ελληνικής επιχείρησης με έδρα τη Ξάνθη. Η παροχή αυτής της υπηρεσίας έπρεπε να φορολογηθεί στην Ελλάδα (έδρα λήπτη) σύμφωνα με το γενικό κανόνα της παραγράφου 2α. Όμως ο τόπος παροχής θεωρείται ότι είναι εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης διότι οι υπηρεσίες αυτές εκτελούνται υλικά εξ ολοκλήρου εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνεπώς δεν φορολογούνται στην Ελλάδα.

Όλες οι προαναφερόμενες εξαιρέσεις παρουσιάζονται στον κατωτέρω πίνακα:

Υπηρεσία	Τόπος φορολόγησης
B2B & B2C υπηρεσίες σχετικές με ακίνητο	Τόπος ακινήτου
B2B υπηρεσίες που σχετίζονται με το δικαίωμα πρόσβασης σε πολιτιστικές, καλλιτεχνικές, αθλητικές, επιστημονικές, εκπαιδευτικές, ψυχαγωγικές και παρόμοιες εκδηλώσεις	Τόπος εκτέλεσης υπηρεσίας
B2C υπηρεσίες που σχετίζονται με πολιτιστικές, καλλιτεχνικές, αθλητικές, επιστημονικές, εκπαιδευτικές, ψυχαγωγικές και παρόμοιες εκδηλώσεις.	Τόπος εκτέλεσης υπηρεσίας
B2B & B2C υπηρεσίες εστιατορίου και εστίασης	Τόπος εκτέλεσης υπηρεσίας
B2B & B2C υπηρεσίες εστιατορίου και εστίασης επί μεταφορικού μέσου σε ενδοκοινοτικό ταξίδι	Τόπος αναχώρησης ταξιδιού
B2B & B2C υπηρεσίες βραχυχρόνιας μίσθωσης μεταφορικού μέσου	Τόπος διάθεσης του μέσου (με την επιφύλαξη της παραγράφου 15)
B2C υπηρεσίες μακροχρόνιας μίσθωσης μεταφορικού μέσου	Τόπος εγκατάστασης του λήπτη εκτός και εάν αφορά σκάφος που αυτό φορολογείται στο τόπο του παρέχοντος αρκεί αυτός να είναι εγκατεστημένος στον τόπο που διατίθεται το σκάφος (με την επιφύλαξη της παραγράφου 15)
B2B & B2C υπηρεσίες μίσθωσης μεταφορικού μέσου όταν προκύπτει από την παράγραφο 12 ότι ο τόπος φορολογίας είναι τρίτη χώρα αλλά η χρήση και εκμετάλλευση γίνεται στην Ελλάδα	Φορολογούνται πάντα στην Ελλάδα
B2B & B2C υπηρεσίες μεταφοράς επιβατών	Ανάλογα με τη διανυθείσα απόσταση
B2B υπηρεσίες μεταφοράς αγαθών	Στον τόπο του λήπτη. Εάν ο τόπος λήπτη είναι η Ελλάδα και η μεταφορά γίνεται εξολοκλήρου εκτός Κοινότητας, δεν φορολογούνται στην Ελλάδα
B2C υπηρεσίες μεταφοράς αγαθών (όχι ενδοκοινοτική)	Ανάλογα με τη διανυθείσα απόσταση
B2C υπηρεσίες μεταφοράς αγαθών ενδοκοινοτική	Τόπος αναχώρησης ταξιδιού
B2C υπηρεσίες παρεπόμενες της μεταφοράς	Τόπος εκτέλεσης υπηρεσίας
B2C υπηρεσίες από μεσάζοντες	Τόπος που φορολογήθηκε η πράξη για την οποία έγινε η μεσολάβηση
B2C υπηρεσίες πραγματογνωμοσύνων ή εργασιών σε ενσώματα κινητά αγαθά	Τόπος εκτέλεσης υπηρεσίας
B2C ηλεκτρονικές, ραδιοφωνικές, τηλεοπτικές και τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες	Τόπος εγκατάστασης λήπτη (εκτός από λήπτες σε τρίτη χώρα που βρίσκονται στην Ελλάδα και η χρήση της υπηρεσίας γίνεται στην Ελλάδα.
B2C υπηρεσίες της παραγράφου 14 όπως διαφημιστικές, λογιστικές, συμβουλευτικές κλπ που παρέχονται σε πρόσωπα σε τρίτη χώρα	Τόπος εκτός χώρας
B2C υπηρεσίες μίσθωσης ενσώματων κινητών αγαθών (εκτός μεταφορικών μέσων) που παρέχονται σε πρόσωπα σε τρίτη χώρα	Τόπος εκτός χώρας εκτός και εάν η χρήση του αγαθού γίνεται στην Ελλάδα οπότε τόπος φορολόγησης η Ελλάδα

5. Μεθοδολογία για τον καθορισμό του τόπου φορολογίας των υπηρεσιών

Για τον καθορισμό του τόπου παροχής των υπηρεσιών πρέπει αρχικά να προβούμε στον καθορισμό της φύσης των υπηρεσιών που παρέχονται ή λαμβάνονται καθώς και στο προς ποιον παρέχονται, ήτοι να εξεταστεί εάν ο λήπτης είναι υποκείμενος ή μη υποκείμενος στο φόρο.

Εφόσον καταλήξουμε στο είδος της υπηρεσίας που παρέχεται και το είδος του προσώπου στον οποίο παρέχεται εξετάζουμε αν η παρεχόμενη υπηρεσία περιλαμβάνεται στις εξαιρέσεις που προαναφέρθηκαν και περιλαμβάνονται στις παραγράφους 3 έως και 15 του άρθρου 14 του Ν. 2859/2000, οι οποίες προβλέπουν ρητά τον τόπο φορολόγησης αυτών των πράξεων. Εάν η παρεχόμενη υπηρεσία δεν αφορά κάποια από τις εξαιρέσεις, ο τόπος φορολογίας προκύπτει από τους γενικούς κανόνες της παραγράφου 2 του άρθρου 14.

Συμπερασματικά λοιπόν έχουμε τα εξής:

- Προσδιορισμός της φύσης της υπηρεσίας.

- Έλεγχος του πελάτη-λήπτη της υπηρεσίας (διάκριση μεταξύ υποκειμένου που λειτουργεί με την ιδιότητά του αυτή και μη υποκειμένου π.χ. ιδιώτη πελάτη).

- Με βάση τα δύο προηγούμενα εξετάζουμε πρώτα αν η συγκεκριμένη υπηρεσία εντάσσεται σε κάποια από τις εξαιρέσεις των παρ. 3-15 του άρθρου 14.

- Εάν εντάσσεται σε κάποια από τις εξαιρέσεις εξετάζουμε σε ποια από τις ανωτέρω ομάδες ανήκει. Εάν αποτελεί εξαίρεση της πρώτης ομάδας δεν μας ενδιαφέρει η ιδιότητα του λήπτη διότι ισχύει η εξαίρεση (συνήθως ο τόπος της υπηρεσίας). Εάν ανήκει στη δεύτερη ομάδα, η εξαίρεση ισχύει μόνο εάν παρέχεται η υπηρεσία σε μη υποκείμενο, ενώ εάν παρέχεται σε υποκείμενο ακολουθούμε το γενικό κανόνα της παραγράφου 2α του άρθρου 14.

- Εάν δεν αφορά η υπό κρίση υπηρεσία κάποια εξαίρεση θεωρούμε ότι υπάγεται στο γενικό κανόνα της παρ. 2 του άρθρου 14.

6. Ανταλλαγή πληροφοριών στις ενδοκοινοτικές πράξεις παροχής υπηρεσιών

Σύμφωνα με τον γενικό κανόνα της παραγράφου 2α στις διασυνοριακές συναλλαγές μεταξύ υποκειμένων στο φόρο υπόχρεος για την καταβολή του φόρου καθίσταται ο λήπτης υποκείμενος στο φόρο.

O έλεγχος του ΦΠΑ στις ενδοκοινοτικές λήψεις και παροχές υπηρεσιών, όπως και στις αντίστοιχες συναλλαγές αποκτήσεις και παραδόσεις αγαθών, στηρίζεται στην ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των φορολογικών αρχών των κρατών-μελών.

Ο έλεγχος αυτός είναι αναγκαίος για να εξασφαλιστούν τα έσοδα των Κ-Μ και να εξασφαλιστεί ίση μεταχείριση μεταξύ όλων των υποκείμενων και γίνεται μέσω του ισχύοντος συστήματος ανταλλαγής πληροφοριών για το ΦΠΑ (V.Ι.E.S).

Για τον σκοπό αυτό με τις διατάξεις της παραγράφου 7 του άρθρου 22 του ν.3763/2009 που ισχύουν από 1/1/2010 συμπληρώνονται οι διατάξεις του άρθρου 36 του Κώδικα ΦΠΑ, προκειμένου να εναρμονιστούν οι εθνικές διατάξεις με τις κοινοτικές λόγω υιοθέτησης της οδηγίας 2008/8/ΕΚ.

Στην παράγραφο 1 του άρθρου 36 του Κώδικα ΦΠΑ προστέθηκαν δύο νέες περιπτώσεις δ’ και ε’ προκειμένου οι Έλληνες υποκείμενοι που είτε παρέχουν είτε λαμβάνουν υπηρεσίες από και προς άλλους υποκείμενους που είναι εγκατεστημένοι σε άλλα κράτη - μέλη να δηλώνουν την έναρξη των συναλλαγών αυτών.

Ομοίως στην παράγραφο 5 του ιδίου άρθρου 36 προστίθενται δύο νέες παράγραφοι 5α και 5β με τις οποίες προβλέπεται η υποχρέωση των υποκειμένων καθώς και των μη υποκειμένων στο ΦΠΑ νομικών προσώπων που διαθέτουν ΑΦΜ-ΦΠΑ, εφόσον παρέχουν ή λαμβάνουν υπηρεσίες από και προς άλλα κράτη μέλη, να χρησιμοποιούν στις συναλλαγές τους ΑΦΜ-ΦΠΑ και να υποβάλλουν τους αντίστοιχους ανακεφαλαιωτικούς πίνακες με τις συναλλαγές αυτές.

Αριθμ. 33537/Δ9.8730

(ΦΕΚ Β' 2360/1-8-2016)

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

Έχοντας υπόψη:

1. Τις διατάξεις του Ν. 3528/2007 «Κύρωση του Κώδικα Κατάστασης Δημοσίων Πολιτικών Διοικητικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων Ν.Π.Δ.Δ.» (ΦΕΚ Α' 26), όπως ισχύουν.

2. Τις διατάξεις των παρ. 2 και 3 του άρθρου 30 του Ν. 4369/2016 «Εθνικό Μητρώο Επιτελικών Στελεχών Δημόσιας Διοίκησης, βαθμολογική διάρθρωση θέσεων, συστήματα αξιολόγησης, προαγωγών και επιλογής προϊσταμένων (διαφάνεια - αξιοκρατία και αποτελεσματικότητα της Δημόσιας Διοίκησης) και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α'33), όπως τροποποιήθηκαν με τις διατάξεις των παραγράφων 3, 4 και 5 του άρθρου 72 του Ν. 4370/2016 (ΦΕΚ Α' 37) και του άρθρου 171 του Ν. 4389/2016 (ΦΕΚ Α' 94)

3. Τις διατάξεις του άρθρου 9 του Ν. 4052/2012 (ΦΕΚ 41 Α').

4. Τις διατάξεις του Π.δ. 85/2012 (ΦΕΚ 141 Α') «Ίδρυση και μετονομασία Υπουργείων, μεταφορά και κατάργηση Υπηρεσιών», όπως αυτό τροποποιήθηκε με το Π.δ. 88/2012 (ΦΕΚ 143 Α').

5. Τις διατάξεις της παρ. 10 του άρθρου 9 του Ν. 4109/2013 «Κατάργηση και Συγχώνευση Νομικών Προσώπων του δημοσίου και του ευρύτερου δημοσίου τομέα - Σύσταση Γενικής Γραμματείας για το Συντονισμό του Κυβερνητικού Έργου και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 16 Α').

6. Τις διατάξεις του Π.δ. 113/2014 «Οργανισμός Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας» (ΦΕΚ 180 Α')

7. Τις διατάξεις του Π.δ. 24/2015 (ΦΕΚ 20 Α') «Σύσταση και μετονομασία Υπουργείων, μεταφορά της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικών Ασφαλίσεων», όπως τροποποιήθηκε με το Ν. 4320/2015 (ΦΕΚ 29 Α') «Ρυθμίσεις για τη λήψη άμεσων μέτρων για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, την οργάνωση της Κυβέρνησης και των Κυβερνητικών οργάνων και λοιπές διατάξεις».

8. Τις διατάξεις του Π.δ. 73/2015 (ΦΕΚ 116 Α') «Διορισμός Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης, Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών».

9. Την αριθμ. ΔΙΔΑΔ/Φ.37.19/1152/οικ.18242/5.7.2016 εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης (ΑΔΑ:ΨΓΟ7465ΦΘΕ-346).

10. Την υπ'αριθμ. 14497/Δ9.3735/29.3.2016 απόφαση (ΦΕΚ 1066/τ.Β/2016) συγκρότησης του Υπηρεσιακού Συμβουλίου του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, όπως τροποποιήθηκε με την υπ'αριθμ. 19321/Δ9.4985/25.4.2016 όμοια απόφαση (ΦΕΚ 1423/τ.Β/2016).

11. Το γεγονός ότι από την απόφαση αυτή δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού,

αποφασίζουμε:

Τροποποιείται η υπ' αριθμ. 14497/Δ9.3735/29.3.2016 απόφαση (ΦΕΚ 1066/τ.Β'/2016 συγκρότησης του Υπηρεσιακού Συμβουλίου του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης όπως ισχύει, κατά το μέρος που αφορά τις παραγράφους Β, Γ και Δ ως εξής:

Β. Εισηγητής στο Υπηρεσιακό Συμβούλιο ορίζεται ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Υποστήριξης Ανθρώπινου Δυναμικού και Υπηρεσιών του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, με αναπληρωτή του αυτόν που νομίμως τον αναπληρώνει στα υπηρεσιακά του καθήκοντα.

Γ. Γραμματέας του Υπηρεσιακού Συμβουλίου και νόμιμος αναπληρωτής του ορίζεται υπάλληλος του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, κατηγορίας ΠΕ ή TE με βαθμό τουλάχιστον Γ'.

Δ. Η θητεία των τακτικών - μη αιρετών - μελών λήγει με την επιλογή και τοποθέτηση Προϊσταμένων Διευθύνσεων σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 84-86 του Υπαλληλικού Κώδικα (Ν. 3528/2007).

Η λειτουργία του Υπηρεσιακού Συμβουλίου γίνεται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 162 του Υπαλληλικού Κώδικα (Ν. 3528/2007), όπως ισχύει.

Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.


Αθήνα, 20 Ιουλίου 2016

Ο Υπουργός
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΣ

Αθήνα, 1 Αυγούστου 2016
Αρ. Πρωτ.: ΔΔΘΤΟΚ Α 1115960 ΕΞ 2016

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜ. ΕΣΟΔΩΝ
ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΤΕΛΩΝΕΙΩΝ και Ε.Φ.Κ.
Δ/ΝΣΗ ΔΑΣΜΟΛΟΓΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ και
ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΩΝ ΟΙΚ. ΚΑΘΕΣΤΩΤΩΝ
ΤΜΗΜΑ A' ΔΑΣΜΟΛΟΓΙΚΟ και ΔΑΣΜ.ΑΞΙΑΣ

Ταχ. Δ/νση: Καρ. Σερβίας 10
T. Κ: 101 84 Αθήνα
Πληροφορίες: Ε. Μπίρμπιλα
Β. Τσαούσογλου
Τηλέφωνο: 210-69.87.475, 496
FAX: 210-69.87.477
Email: ebirbila@2001.syzefxis.gov.gr
v.tsaousoglou@2001.syzefxis.gov.gr

ΘΕΜΑ: «Κωδικοποίηση Κανονισμών Δασμολογικής Κατάταξης - Κεφ. 1-66»

1. Σας γνωρίζουμε ότι, έχει αναρτηθεί στη διαδικτυακή πύλη της Τελωνειακής Υπηρεσίας, κωδικοποιημένοι πίνακες με συνοπτική καταγραφή ανά κωδικό εμπορεύματος όλων των κανονισμών κατάταξης της Ε.Επιτροπής που βρίσκονται σε ισχύ, οι οποίοι θα επικαιροποιείται σε τακτά διαστήματα. Ειδικότερα έχουν αναρτηθεί δύο πίνακες, ένας για τα κεφάλαια 1 έως 38 και ένας για τα κεφάλαια 39 έως 66 του Δασμολογίου. Θα ακολουθήσει με νεότερη ανάρτηση ο τελευταίος πίνακας κωδικοποίησης κανονισμών κατάταξης, για τα κεφάλαια 67 έως 97.

2. Η κωδικοποίηση αυτή έχει γίνει με σκοπό:

- Τη διευκόλυνση των τελωνειακών υπαλλήλων κατά τον έλεγχο της ορθής δήλωσης της δασμολογικής κατάταξης εμπορευμάτων στη θέση 33 του ΕΔΕ.

- Την πληρέστερη ενημέρωση των οικονομικών φορέων αναφορικά με τους κανονισμούς δασμολογικής κατάταξης εμπορευμάτων που έχουν εκδοθεί από την Ε.Επιτροπή, τα εμπορεύματα που αφορούν καθώς και τους κωδικούς του Δασμολογίου στους οποίους αυτά κατατάσσονται.

Με τον τρόπο αυτό, επιδιώκεται η επιτάχυνση της διαδικασίας τελωνισμού όσον αφορά τον έλεγχο της ορθής δασμολογικής κατάταξης των εμπορευμάτων, η διάχυση και ελεύθερη πρόσβαση στην τελωνειακή πληροφόρηση σχετικά με τη δασμολογική κατάταξη και το Κοινό Δασμολόγιο, καθώς και η διευκόλυνση των συναλλασσόμενων κατά τη διαδικασία συμπλήρωσης της θέσης 33 του ΕΔΕ (κωδικός εμπορευμάτων).

3. Οπως είναι γνωστό, οι κανονισμοί κατάταξης συνιστούν ενωσιακό δίκαιο, είναι δεσμευτικοί ως προς όλα τα μέρη τους και εφαρμόζονται άμεσα σε κάθε κράτος μέλος. Επισημαίνεται επιπλέον ότι, σύμφωνα με την αριθ. C-130/2002 Απόφαση του Δικαστηρίου της Ε.Ε. (Δ.Ε.Ε) (Υπόθεση Krings, βλ. σκέψεις 33 έως 36):

- Οι κανονισμοί κατάταξης δεν εφαρμόζονται αποκλειστικά για το συγκεκριμένο προϊόν το οποίο περιγράφουν, ή σε πανομοιότυπα με αυτό προϊόντα, αλλά έχουν γενικότερη εφαρμογή, δηλαδή εφαρμόζονται και σε προϊόντα ανάλογα με αυτό.

- Η γενική εφαρμογή των κανονισμών κατάταξης σε ανάλογα προϊόντα, συμβάλλει στη συνεπή ερμηνεία της Συνδυασμένης Ονοματολογίας καθώς και στην ίση μεταχείριση των επιχειρήσεων.

- Προκειμένου να καθοριστεί το πεδίο εφαρμογής ενός τέτοιου κανονισμού, πρέπει να ληφθεί υπόψη, μεταξύ άλλων, η αιτιολογία του.

Υπενθυμίζεται ότι, οι Αποφάσεις του Δικαστηρίου Ε.Ε. συνιστούν ενωσιακή νομολογία και εφαρμόζονται υποχρεωτικά τόσο από τα κράτη μέλη όσο και από τα όργανα και τους θεσμούς της Ε.Ε.

4. Ειδικότερα, οι πίνακες κωδικοποίησης περιλαμβάνουν συνοπτική αναφορά σε όλους τους κανονισμούς κατάταξης εμπορευμάτων της Ε.Επιτροπής που βρίσκονται σε ισχύ μέχρι σήμερα, ανεξάρτητα από το έτος έκδοσής τους, ενώ δεν περιλαμβάνουν αυτούς οι οποίοι έχουν ανακληθεί ή ακυρωθεί για οποιοδήποτε λόγο. Ειδικότερα, στους πίνακες έχουν ενσωματωθεί τα ακόλουθα στοιχεία:

- Ο αριθμός του κανονισμού κατάταξης.

- Το τεύχος L και τη σελίδα της Επίσημης Εφημερίδας της Ε.Ε. στην οποία δημοσιεύτηκε.

- Τυχόν μεταγενέστερες τροποποιήσεις.

- Ο αύξον αριθμός του συγκεκριμένου είδους στο παράρτημα του κανονισμού κατάταξης όπως έχει δημοσιευτεί, για κανονισμούς που περιλαμβάνουν άνω του ενός στοιχεία (διαφορετικά εμπορεύματα).

- Συνοπτική περιγραφή του εμπορεύματος.

- Ο κωδικός Συνδυασμένης Ονοματολογίας στον οποίο κατατάσσεται το εμπόρευμα.

Για περισσότερες πληροφορίες αναφορικά με ένα συγκεκριμένο κανονισμό κατάταξης που αναφέρεται στον πίνακα, όπως π.χ. η ειδική αιτιολογία του ή πληρέστερη περιγραφή του προϊόντος, μπορείτε να ανατρέχετε στη δημοσίευση του συγκεκριμένου κανονισμού στην επίσημη εφημερίδα της Ε.Ε., στην ιστοσελίδα http://eur-lex.europa.eu/homepage.html?locale=el.

5. Η ανάρτηση των προαναφερόμενων πινάκων κωδικοποίησης των κανονισμών κατάταξης στη διαδικτυακή πύλη (portal) της Τελωνειακής Υπηρεσίας, έχει γίνει ως ακολούθως:

- Υπηρεσίες για οικονομικούς φορείς:

https://portal.gsis.gr/portal/page/portal/ICISnet/services?serid=10358696&adreseeID=10026938

Ηλεκτρονικές συναλλαγές/TARIC_Διαχείριση Δασμολογίου, στα «περισσότερα/έντυπα-πίνακες».

- Υπηρεσίες για υπαλλήλους:

https://portal.ggps.gsis/portal/page/portal/ICISnetintranet/services?serid=10358707&adreseeID=10001983

Υπηρεσίες για υπαλλήλους/TARIC_Διαχείριση Δασμολογίου, στα «περισσότερα/έντυπα-πίνακες».


Η ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΤΗΣ Δ/ΝΣΗΣ
Π. ΑΔΙΚΗΜΕΝΑΚΗ

ΑΚΡΙΒΕΣ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ
Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΑΤΔ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Αριθμός Γνωμοδότησης 172/2016

ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
(Α' ΤΑΚΤΙΚΗ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ)

Συνεδρίαση της 16ης Ιουνίου 2016

Σύνθεση:

Προεδρεύων: Αλέξανδρος Καραγιάννης, Αντιπρόεδρος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, λόγω κωλύματος του Προέδρου του ΝΣΚ, Μιχαήλ Απέσσου.

Μέλη: Ανδρέας Χαρλαύτης, Βασιλική Δούσκα, Αντιπρόεδροι Ν.Σ.Κ., Νικόλαος Μουδάτσος, Θεόδωρος Ψυχογυιός, Παναγιώτης Παναγιωτουνάκος, Κωνσταντίνος Χαραλαμπίδης, Ευγενία Βελώνη, Νίκη Μαριόλη, Ανδρέας Ανδρουλιδάκης, Δημήτριος Χανής, Ευφροσύνη Μπερνικόλα, Κωνσταντίνος Κατσούλας, Αλέξανδρος Ροϊλός, Αθηνά Αλεφάντη, Αγγελική Καστανά, Ελένη Πασαμιχάλη, Χριστίνα Διβάνη, Πέτρος Κωνσταντινόπουλος, Ευσταθία Τσαούση, Γεώργιος Βαμβακίδης, Διονύσιος Χειμώνας, Βασιλική Παπαθεοδώρου, Νομικοί Σύμβουλοι του Κράτους.

Εισηγήτρια: Σπυριδούλα Ραυτοπούλου, Πάρεδρος Ν.Σ.Κ.

Αριθμοί ερωτήματος: Τα με αριθμ. πρωτ. 1) Δ.ΕΙΣΠΡ.Ε 1159261 ΕΞ 2015/29-11- 2015 και 2) Δ.ΕΙΣΠΡ.Ε 1159300 ΕΞ 2015/30-11-2015 έγγραφα του Υπουργείου Οικονομικών/ Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων /Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης/ Διεύθυνσης Εισπράξεων/ Τμήματος Ε'.

Ερωτήματα: Ενόψει του πραγματικού πλέγματος της υπόθεσης, το οποίο προκύπτει από τα ως άνω έγγραφα της ερωτώσης υπηρεσίας και τα στοιχεία του φακέλου που τα συνοδεύουν, τίθενται τα ακόλουθα ερωτήματα:

1. Εάν για τη χορήγηση βεβαίωσης οφειλής, σε περίπτωση που κατά το χρόνο της μεταβίβασης ακινήτων της οφειλέτιδας εταιρίας, όπως προβλέπεται στην επικυρωθείσα δικαστικά συμφωνία εξυγίανσης, υφίστανται και άλλες, πέραν των ρυθμιζομένων με την εν λόγω συμφωνία οφειλές της εταιρίας, το ποσό της παρακράτησης υπολογίζεται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, ή, κατά παρέκκλιση αυτών, εφαρμόζεται το οριζόμενο στη συμφωνία ποσό.

2. Εάν οι όροι της συμφωνίας εισάγουν ή όχι παρέκκλιση από τα οριζόμενα στις ισχύουσες διατάξεις σχετικά με τη διάρκεια ισχύος της βεβαίωσης οφειλής.

Γενικά

Με τα έγγραφα της ερωτώσας υπηρεσίας υποβλήθηκαν διάφορα ερωτήματα σχετικά με την έκταση εφαρμογής όρων επικυρωμένης συμφωνίας εξυγίανσης (άρθρα 99 επ. ΠτΚ), τα οποία, εξατομικευόμενα στα εν λόγω έγγραφα, εστιάζονταν κυρίως: α) Στον προσδιορισμό των οφειλών που ρυθμίζονται με την επικυρωμένη συμφωνία εξυγίανσης, β) Στη χορήγηση και το περιεχόμενο αποδεικτικού ενημερότητας ή βεβαίωσης οφειλής για μεταβίβαση ακινήτων από την υπαχθείσα στο καθεστώς εξυγίανσης επιχείρηση και γ) στην τυχόν επίπτωση αυτών σε κατασχέσεις που έχουν επιβληθεί, καθώς και σε υποθήκη που έχει εγγραφεί από το Δημόσιο.

Επί όλων των ερωτημάτων εκδόθηκε η με αριθμ. 55/2016 γνωμοδότηση του ΝΣΚ (Α' Τμήματος), η οποία με την από 20-4-2016 επισημειωματική πράξη του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων (ΓΓΔΕ) - (βλ. και το με αριθμ. πρωτ. Δ.ΕΙΣΠΡ.Ε 1064602 ΕΞ 2016/21-4-16 έγγραφο της ερωτώσας υπηρεσίας) - έγινε αποδεκτή μόνον ως προς τα λοιπά, πλην των ως άνω παρατιθεμένων ερωτημάτων, τα οποία παραπέμφθηκαν στην Ολομέλεια του ΝΣΚ.

Διευκρινιστικώς σημειωτέον ότι τα ως άνω παραπεμφθέντα στην Ολομέλεια ερωτήματα διατυπώνονται στο προαναφερόμενο με αριθμ. πρωτ. Δ.ΕΙΣΠΡ.Ε 1159261 ΕΞ 2015/29.11.2015 έγγραφο της ερωτώσας υπηρεσίας με αριθμ. 2β. και 4, στην δε γνωμοδότηση του Τμήματος με τα στοιχεία Α2β και Α4, απαντήθηκαν δε με αυτή στις παραγράφους της 30 και 33, αντίστοιχα.

Επί των ανωτέρω ερωτημάτων το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Α' Τακτική Ολομέλεια) γνωμοδότησε ως ακολούθως:

Ιστορικό

Από τα έγγραφα της ερωτώσας Υπηρεσίας, το με αριθμ. πρωτ. 2995/10.2.2016 έγγραφο του Κέντρου Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.) και τα λοιπά έγγραφα του σχετικού φακέλου, προκύπτει το ακόλουθο και εν προκειμένω ενδιαφέρον πραγματικό, με βάση το οποίο υποβλήθηκαν τα υπό εξέταση ερωτήματα:

1. Με την με αριθμό 289/2015 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών επικυρώθηκε, κατ' εφαρμογή των διατάξεων του ν. 3588/2007, η συμφωνία εξυγίανσης μεταξύ της οφειλέτιδας εταιρίας με την επωνυμία «Μ. Β. ...» και της εκ του νόμου πλειοψηφίας των πιστωτών της, χωρίς τη συμμετοχή του Δημοσίου. Η συμφωνία εξυγίανσης απαρτίζεται από περισσότερα επιμέρους συμφωνητικά, όσα και οι συναινούντες πιστωτές, υπογραφέντα τον Ιούλιο του 2014, τα οποία επισυνάπτονται σε κείμενο με τίτλο «Συμφωνία Εξυγίανσης». Η ανωτέρω απόφαση δημοσιεύθηκε στο ακροατήριο στις 20-5-2015 και περίληψη αυτής δημοσιεύθηκε στο Δελτίο Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ενιαίου Ταμείου Ανεξάρτητα Απασχολούμενων - Τομέας Νομικών (Δ.Δ.Δ.) στις 13-7-2015 (τεύχος 9735). Στις 14- 7-2015 έγινε η σχετική καταχώριση στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (Γ.Ε.ΜΗ.).

2. Η συμφωνία εξυγίανσης ενσωματώνεται στην με αριθμ. κατάθεσης 91399/30.7.2014 αίτηση επικύρωσης, η οποία έγινε δεκτή με την ανωτέρω επικυρωτική απόφαση. Στα ειδικότερα προβλεπόμενα για το Ελληνικό Δημόσιο (βλ. σελ. 41-43 της συμφωνίας και σελ. 29-32 της αίτησης), διαλαμβάνονται και τα εξής:

«-Το σύνολο των απαιτήσεων του Ελληνικού Δημοσίου ανερχόταν την 30-9-2013 στο ποσό των€ 10.206.603,68, το οποίο αντιστοιχεί σε ποσοστό 1,70899% των συνολικών απαιτήσεων της Εταιρίας, ως προκύπτει από τις ενδιάμεσες οικονομικές καταστάσεις της Εταιρίας με στοιχεία 30-9-2013 που έχουν δημοσιευθεί. …

-Αντικείμενο της ρύθμισης των οφειλών προς το Ελληνικό Δημόσιο, όπως έχουν υπολογισθεί στο επιχειρηματικό σχέδιο της Εταιρίας, και συμφωνείται από τους συναινούντες πιστωτές … είναι το σύνολο των ποσών κατά κεφάλαιο, πρόστιμα και προσαυξήσεις που θα έχουν βεβαιωθεί μέχρι και την ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, που θα επικυρώνει την παρούσα Συμφωνία Εξυγίανσης, στο ΓΕΜΗ και στο Δελτίο Δικαστικών Δημοσιεύσεων.

-Η ρύθμιση των απαιτήσεων του Δημοσίου έναντι της οφειλέτριας εταιρίας έχει ως ακολούθως:

Διαγραφή του συνόλου των προστίμων και προσαυξήσεων και αποπληρωμή του κεφαλαίου σε εκατόν σαράντα τέσσερις (144) ισόποσες μηνιαίες αλληλοδιάδοχες δόσεις καταβλητέας της πρώτης δόσης μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα από τη δημοσίευση της επικυρωτικής απόφασης του αρμόδιου Πολυμελούς Πρωτοδικείου στο ΓΕΜΗ και στο Δελτίο Δικαστικών Δημοσιεύσεων. (Βλ. και φύλλο 16 της με αριθμ. 289/2015 απόφασης).

Με βάση το Επιχειρηματικό Σχέδιο της Εταιρίας το υπολογισθέν προς αποπληρωμή κεφάλαιο προβλέπεται να ανέρχεται την 31-12-2014 στο ποσό των € 10.791.094,96, ενώ τα προς διαγραφή πρόστιμα και προσαυξήσεις θα ανέρχονται στο ποσό των€ 1.970.975,64.

Κατά την ολοκλήρωση της απόσχισης του κλάδου των εμπορικών κέντρων από την οφειλέτρια και την εισφορά του ακινήτου στο Βοτανικό σε θυγατρική της οφειλέτριας εταιρία, η Εταιρία ως ορίζεται στο Επιχειρηματικό Σχέδιο, θα προπληρώσει στο Ελληνικό Δημόσιο σαράντα οκτώ (48) επόμενες δόσεις, ήτοι ποσό € 2.940.039,84. Ειδικότερα, κατά την ολοκλήρωση της απόσχισης κλάδου των εμπορικών κέντρων από την οφειλέτρια και την εισφορά του ακινήτου στο Βοτανικό σε θυγατρική της οφειλέτριας εταιρία, ο Προϊστάμενος της αρμόδιας Δ.Ο.Υ. υποχρεούται όπως χορηγήσει στην οφειλέτρια εταιρία ενημερότητα προς το Δημόσιο (Βεβαίωση Οφειλής) κατ' άρθρο 12 του Ν. 4174/2013 με τον όρο απόδοσης ποσού € 2.940.039,84, που θα αντιστοιχεί σε σαράντα οκτώ (48) επόμενες δόσεις της ισχύουσας ρύθμισης, ...

Το ως άνω αποδεικτικό χρεών θα ισχύει για την εισφορά του ακινήτου στο Βοτανικό, τη μεταβίβαση του ακινήτου στη Νέα Ερυθραία Αττικής και του δικαιώματος υψούν επί του ακινήτου στη Λεωφόρο Κηφισίας αρ. 95-97.

Σε περίπτωση μεταβίβασης του ακινήτου ιδιοκτησίας της, που βρίσκεται στον Γαλατά Τροιζήνας, η οφελέτρια εταιρία θα προπληρώσει εβδομήντα δύο (72) επόμενες δόσεις εκ της ισχύουσας ρύθμισης, που θα ανέρχονται στο ποσό των € 4.410.059,76, παρακρατηθέντος του ποσού αυτού εκ του τιμήματος του μεταβιβαστικού συμβολαίου. Ειδικότερα, ο αρμόδιος Έφορος υποχρεούται να χορηγήσει αποδεικτικό ενημερότητας χρεών προς το Δημόσιο (Βεβαίωση Οφειλής) κατ' άρθρο 12 του Ν. 4174/2013, που να επιτρέπει τη συγκεκριμένη μεταβίβαση υπό τον όρο παρακράτησης εκ του τιμήματος του μεταβιβαστικού συμβολαίου ποσού € 4.410.059,76 από τον συντάξαντα το οικείο μεταβιβαστικό συμβόλαιο Συμβολαιογράφο και απόδοσής του στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. εντός τριών (3) εργασίμων ημερών από την υπογραφή του εν λόγω Συμβολαίου.

Κατά συνέπεια, η οφειλέτρια βάσει του Επιχειρηματικού της Σχεδίου, που κατατίθεται μαζί με την αίτηση επικύρωσης της παρούσας Συμφωνίας Εξυγίανσης, θα έχει προπληρώσει από τις 144 οφειλόμενες δόσεις τις 120 μέχρι και το τέλος του οικονομικού έτους 2018, ήτοι μέχρι την 31/12/2018.

Σε περίπτωση δε, που η Εταιρία στο πλαίσιο του Επιχειρηματικού της Σχεδίου και της επιχειρηματικής της εν γένει δραστηριότητας προβεί σε πώληση ετέρου ακινήτου πέραν των ως άνω αναφερόμενων, θα καταβάλλει εκ του εισπραττομένου κάθε φορά τιμήματος το 1/3 του ποσού προς το Ελληνικό Δημόσιο προπληρώνοντας αντίστοιχες δόσεις με την αντίστοιχη ρητή υποχρέωση χορήγησης ενημερότητας χρεών για την ολοκλήρωση της μεταβίβασης, κατά τον τρόπο, που ορίζεται ανωτέρω για την απόσχιση κλάδου και την μεταβίβαση του ακινήτου στο Γαλατά Τροιζήνας».

Σημειωτέον ότι, στους Γενικούς όρους της συμφωνίας εξυγίανσης προβλέπεται ότι αυτή έχει χρονική διάρκεια 10 ετών, αρχής γενομένης από την 21- 12-2016 και λήγουσα την 31-12-2025 ( βλ. σελ. 4 αίτησης).

3. Περαιτέρω, στην με αριθμ. 289/2015 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών (βλ. φύλλο 21) σχετικά με την χορήγηση στην εταιρία «ενημερότητας χρεών προς το Δημόσιο (Βεβαίωσης Οφειλής)» από τον Προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. για τη μεταβίβαση ακινήτων, εκτίθενται και τα εξής: «Πρέπει άλλωστε να σημειωθεί σε σχέση με το πιστοποιητικό του Εφόρου, το οποίο απαιτείται για τη μεταβίβαση των ακινήτων στη Ν. Ερυθραία, καθώς και του δικαιώματος υψούν αλλά και για την εισφορά του ακινήτου του Βοτανικού στη νεοσύστατη εταιρία, ότι σε περίπτωση που η αιτούσα δεν καταφέρει να εφοδιαστεί με τέτοιο είτε κατά τις διατάξεις του ν. 4174/2013 είτε και σύμφωνα με άλλες διατάξεις, που παρέχουν τέτοια δυνατότητα, το αποτέλεσμα θα είναι να μην υφίσταται έδαφος εφαρμογής της προκείμενης προς επικύρωση συμφωνίας εφόσον θα έχει πληρωθεί η ως άνω αναφερόμενη διαλυτική αίρεση, καθώς οι εν λόγω μεταβιβάσεις αποτελούν τη βάση της συμφωνίας εξυγίανσης και σύμφωνα με το επιχειρηματικό σχέδιο προηγούνται χρονικά κάθε άλλης ενέργειας. Τούτο δε δεν πρόκειται να λειτουργήσει σε βάρος των λοιπών μη συναινούντων πιστωτών, αφού σε αυτήν την περίπτωση τα ακίνητα, από τα οποία προσδοκούν να ικανοποιηθούν, θα παραμείνουν στην κυριότητα της αιτούσας και στη διάθεση των ιδίων προς ικανοποίηση».

4. Επίσης, στην με αριθμ. 289/2015 απόφαση (φύλλο 14) εκτίθενται τα εξής:

«... αποδεικνύεται ότι σύμφωνα με τις οικονομικές καταστάσεις της 30-9-2013 οι οφειλές της αιτούσας την 30-9-2013, σε ημερομηνία που απέχει μόλις τρείς ημέρες από τη δημοσίευσή της ανέρχονταν συνολικά σε 673.897.000 ευρώ…. Έτσι, σύμφωνα με την κατάσταση του εμπειρογνώμονα, υπολογίζεται ότι στο Ελληνικό Δημόσιο οφείλεται ποσό 10.207.000 ευρώ,…». Εξάλλου, στην απόφαση αυτή δεν γίνεται άλλη αναφορά σε οφειλόμενα προς το Δημόσιο ποσά.

5. Σημειώνεται ότι το Ελληνικό Δημόσιο είχε ασκήσει κύρια παρέμβαση στην ανοιγείσα με την ανωτέρω αίτηση επικύρωσης δίκη - προβάλλοντας αοριστία της συμφωνίας και παραβίαση με αυτή της ίσης μεταχείρισης των δανειστών -, η οποία απερρίφθη, ως απαράδεκτη, με την ανωτέρω δικαστική απόφαση (βλ. φύλλο 12).

6. Περαιτέρω, σύμφωνα με τα τηρούμενα στο σύστημα TAXIS στοιχεία, αλλά και το με αριθμ. πρωτ. Ε.Μ.ΕΙΣ.Δ 1020171 εξ 2016/9-2-2016 έγγραφο της Επιχειρησιακής Μονάδας Είσπραξης (Ε.Μ.ΕΙΣ.), οι οφειλές της ανωτέρω εταιρίας έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση από την Ε.Μ.ΕΙΣ., με τις με αριθμ. 97 και 98/14.8.2015 (για το Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.), 1616/14.8.2015 (για τη Δ.Ο.Υ. Φ.Α.Ε. Αθηνών)και 1682/14.8.2015 (για τη Δ.Ο.Υ. Αμαρουσίου)αποφάσεις του Προϊσταμένου της. [Από τα στοιχεία του TAXIS προκύπτει ότι για τις ως άνω οφειλές της εταιρίας στο Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ., πέραν της καταβολής την 28-9-2015 ποσού 72.188,03 ευρώ, δεν έχει πραγματοποιηθεί άλλη καταβολή από 20-5-2015 μέχρι 10-2-2016],

7. Η Ε.Μ.ΕΙΣ., απεικόνισε τη ρύθμιση οφειλών της εταιρίας προς το Δημόσιο βάσει της ως άνω επικυρωμένης συμφωνίας εξυγίανσης, εντάσσοντας στη ρύθμιση τις οφειλές αυτής που γεννήθηκαν ή ανάγονται σε χρόνο έως τη δημοσίευση (27-9-2013) της με αριθμ. 1077/2013 απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, με την οποία διατάχθηκε το άνοιγμα της διαδικασίας εξυγίανσης, και οι οποίες βεβαιώθηκαν μέχρι την ημερομηνία δημοσίευσης της επικυρωτικής απόφασης στο Γ.Ε.ΜΗ. (14-7-2015).

8. Η ανωτέρω θέση διατυπώθηκε από την ερωτώσα Υπηρεσία και στο με αριθμ. Δ.ΕΙΣΠΡ. Ε 1115637 ΕΞ/4-9-2015 έγγραφο της, σε απάντηση στο με αριθμ. Ε.Μ.ΕΙΣ. Δ1110536/26-8-2015 έγγραφο της Ε.Μ.ΕΙΣ..

9. Ακολούθως η φορολογούμενη εταιρία υπέβαλε στην Ε.Μ.ΕΙΣ. την με αριθμ. 14600/16.9.2015 αίτηση για ρύθμιση των εκτός συμφωνίας εξυγίανσης οφειλών της κατ' άρθρο 62Α του Κ.Ε.Δ.Ε., όπως ισχύει μετά τον ν. 4336/2015, για τις οποίες η φορολογική υποχρέωση γεννήθηκε μετά το άνοιγμα της διαδικασίας εξυγίανσης με την ανωτέρω με αριθμ. 1077/2013 δικαστική απόφαση. Η αρμόδια επιτροπή αποφάσισε την αναβολή της εξέτασης της ανωτέρω αίτησης, προκειμένου να απαντηθούν τα εξεταζόμενα με την παρούσα εισήγηση ερωτήματα, κρίνοντας ότι «δημιουργείται αμφιβολία ως προς το ακριβές ύψος των προς ρύθμιση οφειλών και το χρονικό διάστημα στο οποίο αυτές αφορούν».

10. Παρά την υποβολή από την οφειλέτιδα εταιρία της προαναφερόμενης, με αριθμ. 14600/16.9.2015 αίτησής της, αυτή, με την με αριθμ. 1140108/30.10.2015 δήλωση-υπόμνημά της προς τη Διεύθυνση Εισπράξεων, έθεσε, μεταξύ άλλων, ζήτημα υπαγωγής στη ρύθμιση και των οφειλών αυτής που βεβαιώθηκαν έως και 14-7-2015 και γεννήθηκαν σε χρόνο μετά το άνοιγμα της διαδικασίας εξυγίανσης, ζητώντας την κατά προτεραιότητα πίστωση αυτών από ποσό που πρόκειται να καταβληθεί και το οποίο, βάσει της συμφωνίας εξυγίανσης, προορίζεται να πιστωθεί σε οφειλές που εμπίπτουν σε αυτήν.

11. Η φορολογούμενη εταιρία αποδέχτηκε με επιφύλαξη τις με αριθμ. 97 και 98/14.8.2015 ρυθμίσεις και άσκησε ενώπιον του Τριμελούς Διοικητικού Εφετείου Αθηνών την από 21-1-2016 προσφυγή κατά των σχετικών πράξεων, ισχυριζόμενη ότι η Διοίκηση αρνείται να συμμορφωθεί με την με αριθμό 289/2015 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών. Ειδικότερα η προσφεύγουσα έθεσε τα ζητήματα: α) της μη διαγραφής προσαυξήσεων προ της ταμειακής βεβαίωσης, στις οποίες θεωρεί ότι υπάγονται και οι πρόσθετοι φόροι και β) της μη υπαγωγής στην ως άνω ρύθμιση του συνόλου των ποσών κατά κεφάλαιο, πρόστιμα και προσαυξήσεις, που βεβαιώθηκαν μέχρι την 14-7-2015, εκλαμβάνοντας ότι πρέπει να συμπεριληφθούν στις ρυθμιζόμενες οφειλές και αυτές που γεννήθηκαν μετά την ημερομηνία ανοίγματος της διαδικασίας εξυγίανσης, ισχυριζόμενη ότι «η επικυρωθείσα συμφωνία δεσμεύει τους πιστωτές για το σύνολο των απαιτήσεων για τις οποίες υπάρχει σχετική αναφορά σ' αυτή, του νόμου μη διακρίνοντος αν οι απαιτήσεις αυτές είναι προγενέστερες του ανοίγματος της διαδικασίας εξυγίανσης».

Νομοθετικό πλαίσιο.

12. Στα άρθρα 94 παρ.4 και 95 παρ. 5 του Συντάγματος, ως ισχύουν μετά την αντικατάστασή τους με το Ψήφισμα της 6-4-2001 (Α' 84), ορίζονται τα εξής:

« Άρθρο 94

1 …2…3…4.Στα πολιτικά ή διοικητικά δικαστήρια μπορεί να ανατεθεί και κάθε άλλη αρμοδιότητα διοικητικής φύσης, όπως νόμος ορίζει. Στις αρμοδιότητες αυτές περιλαμβάνεται και η λήψη μέτρων για τη συμμόρφωση της διοίκησης με τις δικαστικές αποφάσεις. Οι δικαστικές αποφάσεις εκτελούνται αναγκαστικά και κατά του Δημοσίου, .…., όπως νόμος ορίζει».

« Άρθρο 95

1 …2…3…4…5. Η διοίκηση έχει υποχρέωση να συμμορφώνεται προς τις δικαστικές αποφάσεις. Η παράβαση της υποχρέωσης αυτής γεννά ευθύνη για κάθε αρμόδιο όργανο, όπως νόμος ορίζει. Νόμος ορίζει τα αναγκαία μέτρα για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης της διοίκησης». 

13. Σε εκτέλεση της συνταγματικής επιταγής της παρ. 5 του άρθρου 95 εκδόθηκε ο ν. 3068/2002 «Συμμόρφωση της Διοίκησης προς τις δικαστικές αποφάσεις, εκτέλεση κατά του Δημοσίου…..» (Α' 274), που συμπληρώθηκε με το άρθρο 20 του ν. 3301/2004 (Α' 263). Στο άρθρο 1 αυτού ορίζονται τα εξής:

« Άρθρο 1

Το Δημόσιο, οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης και τα λοιπά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου έχουν υποχρέωση να συμμορφώνονται χωρίς καθυστέρηση προς τις δικαστικές αποφάσεις και να προβαίνουν σε όλες τις ενέργειες που επιβάλλονται για την εκπλήρωση της υποχρέωσης αυτής και για την εκτέλεση των αποφάσεων. Δικαστικές αποφάσεις κατά την έννοια του προηγούμενου εδαφίου είναι όλες οι αποφάσεις των διοικητικών, πολιτικών, ποινικών και ειδικών δικαστηρίων που παράγουν υποχρέωση συμμόρφωσης ή είναι εκτελεστές κατά τις οικείες δικονομικές διατάξεις και τους όρους που κάθε απόφαση τάσσει…».

14. Στα άρθρα 99 έως 106ι του ν. 3588/2007 (Πτωχευτικός Κώδικας, Α' 153), που ανήκουν στο έκτο κεφάλαιο αυτού, με τίτλο Προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης, ως ισχύουν μετά την ισχύ του άρθρου12 του ν.4013/2011 (Α' 204), και ειδικότερα στα άρθρα 99, 106 ε , 106ζ και 106η, ορίζονται τα εξής:

«Άρθρο 99

1…. 2. Η Διαδικασία εξυγίανσης αποτελεί συλλογική προπτωχευτική Διαδικασία, που αποσκοπεί στη διατήρηση, αξιοποίηση, αναδιάρθρωση και ανόρθωση της επιχείρησης με τη συμφωνία που προβλέπεται στο παρόν κεφάλαιο, χωρίς να παραβλάπτεται η συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών…3. Οι σκοποί της παραγράφου 2 επιδιώκονται με τη σύναψη και επικύρωση συμφωνίας εξυγίανσης, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος κεφαλαίου. 4. …».

«Άρθρο 106α, Σύναψη συμφωνίας εξυγίανσης

1. Η συμφωνία εξυγίανσης υπογράφεται από τον οφειλέτη και, αν έχει λάβει χώρα συνέλευση πιστωτών από τα πρόσωπα που παρίστανται ή έχουν εξουσιοδοτηθεί προς τούτο σύμφωνα με το άρθρο 106 παράγραφος 5, ενώ, αν δεν έχει λάβει χώρα συνέλευση πιστωτών, από πιστωτές που εκπροσωπούν το εξήντα τοίς εκατό του συνόλου των απαιτήσεων στο οποίο περιλαμβάνεται το σαράντα τοις εκατό των τυχόν εμπραγμάτως ή με ειδικό προνόμιο ή με προσημείωση υποθήκης εξασφαλισμένων απαιτήσεων.

2. Στη δεύτερη περίπτωση της παραγράφου 1 τα ποσοστά υπολογίζονται με βάση τις υφιστάμενες κατά την ημέρα του ανοίγματος απαιτήσεις, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη πιστωτές που δεν θίγονται από από τη συμφωνία εξυγίανσης κατ'ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 116 παράγραφος 3. … ».

«Άρθρο 106ε, Περιεχόμενο της συμφωνίας εξυγίανσης

1. Η συμφωνία εξυγίανσης δύναται να έχει ως αντικείμενο οποιαδήποτε ρύθμιση του ενεργητικού και του παθητικού του οφειλέτη και ιδίως: α. Τη μεταβολή των όρων των υποχρεώσεων του οφειλέτη, β … γ … δ. Τη μείωση των απαιτήσεων έναντι του οφειλέτη, ε. Την εκποίηση επί μέρους περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, στ … έως ι… 2. …4….

5. Η ισχύς της συμφωνίας εξυγίανσης τελεί υπό την προϋπόθεση της επικύρωσης της από το πτωχευτικό δικαστήριο, εκτός αν κατά τη βούληση των συμβαλλομένων το σύνολο ή μέρος των όρων της ισχύουν μεταξύ τους και χωρίς την επικύρωση κατά τις διατάξεις του κοινού δικαίου…6. …

7. Η συμφωνία εξυγίανσης συνοδεύεται υποχρεωτικά από επιχειρηματικό σχέδιο με χρονική διάρκεια ίση με αυτή της συμφωνίας, το οποίο εγκρίνεται από τον οφειλέτη και τους πιστωτές κατ' άρθρο 106α ή 106β, κατά περίπτωση».

«Άρθρο 106ζ, Επικύρωση της συμφωνίας εξυγίανσης

1. Το πτωχευτικό δικαστήριο επικυρώνει τη συμφωνία εξυγίανσης εφόσον έχει υπογραφεί από τον οφειλέτη και είτε έχει ληφθεί νόμιμα απόφαση από τη συνέλευση των πιστωτών …σύμφωνα με το άρθρο 106 παράγραφος 5 είτε υπογράφεται από την απαιτούμενη κατά το άρθρο 106α πλειοψηφία του συνόλου των πιστωτών.

2. Το πτωχευτικό δικαστήριο επικυρώνει τη συμφωνία εξυγίανσης όταν, επιπλέον των προϋποθέσεων της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου, πληρούνται σωρευτικά και τα ακόλουθα:

α. Πιθανολογείται ότι κατόπιν της επικύρωσης της συμφωνίας εξυγίανσης η επιχείρηση του οφειλέτη θα καταστεί βιώσιμη, β….γ. Η συμφωνία εξυγίανσης δεν είναι αποτέλεσμα δόλου ή άλλης αθέμιτης πράξης ή κακόπιστης συμπεριφοράς του οφειλέτη, πιστωτή ή τρίτου, και δεν παραβιάζει διατάξεις αναγκαστικού δικαίου, ιδίως του δικαίου του ανταγωνισμού, δ….

[Η παρ. 2 αντικαταστάθηκε με τη παρ. 14 υποπαρ.Γ.3 του άρθρου 2 Ν.4336/2015, Α' 94/2015, τα υπό α και γ προβλέπονταν ως άνω και στο άρθρο12 του ν.4013/2011],

3. …4….5. Η Απόφαση που επικυρώνει τη συμφωνία εξυγίανσης αποτελεί τίτλο εκτελεστό για τις αναλαμβανόμενες με αυτήν υποχρεώσεις, εφόσον από τη συμφωνία προκύπτει η ποσότητα και η ποιότητα της παροχής.

6. Τριτανακοπή κατά της επικυρωτικής Απόφασης δύναται να ασκηθεί ενώπιον του πτωχευτικού δικαστηρίου από πρόσωπο που δεν παρέστη στη συζήτηση και δεν είχε κλητευθεί νομίμως σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου 106στ εντός αποκλειστικής προθεσμίας τριάντα (30) ημερών από τη δημοσίευση κατά την προηγούμενη παράγραφο.

7. … 8. Κατά της Απόφασης που απορρίπτει την αίτηση επικύρωσης επιτρέπεται έφεση κατά τις κοινές διατάξεις».

«Άρθρο 106η Αποτελέσματα της επικύρωσης

1. Από την επικύρωση της, η συμφωνία εξυγίανσης δεσμεύει το σύνολο των πιστωτών, οι απαιτήσεις των οποίων ρυθμίζονται από αυτήν, ακόμη και αν δεν είναι συμβαλλόμενοι ή δεν ψήφισαν υπέρ της συμφωνίας εξυγίανσης. Δεν δεσμεύονται πιστωτές οι απαιτήσεις των οποίων γεννήθηκαν μετά το άνοιγμα της Διαδικασίας εξυγίανσης.

2. Με την επιφύλαξη ειδικών διατάξεων του παρόντος κεφαλαίου ή προβλέψεων της συμφωνίας, η επικύρωση της συμφωνίας εξυγίανσης δεν έχει επίπτωση στις ασφάλειες τρίτων, προσωπικές ή εμπράγματες, περιλαμβανομένων των προσημειώσεων, που έχουν παρασχεθεί από τρίτους για την εξασφάλιση της απαίτησης. Το ίδιο ισχύει σε περίπτωση οφειλής εις ολόκληρον. 3…».

15. Στο άρθρο 12 του ν. 4174/2013 (Α' 170), με τίτλο Αποδεικτικό ενημερότητας και βεβαίωση οφειλής, όπως τούτο αντικαταστάθηκε με το άρθρο 41 ν.4223/2013, Α' 287/31.12.2013, ορίζονται τα εξής:

«Άρθρο 12

1. Ο φορολογούμενος δύναται να ζητήσει αποδεικτικό ενημερότητας ισχύος μέχρι και δύο μηνών για την πραγματοποίηση πράξεων και συναλλαγών που ρητά ορίζονται.

2. Η Φορολογική Διοίκηση χορηγεί αποδεικτικό ενημερότητας, μόνο εφόσον ο φορολογούμενος δεν έχει οφειλές στη Φορολογική Διοίκηση από οποιαδήποτε αιτία και έχει υποβάλει τις απαιτούμενες φορολογικές δηλώσεις των τελευταίων πέντε ετών.

3. Η Φορολογική Διοίκηση δύναται να μη χορηγεί αποδεικτικό ενημερότητας εάν ο φορολογούμενος έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές σε άλλη αρχή του δημόσιου τομέα. Με απόφαση του Γενικού Γραμματέα ορίζεται η διαδικασία που ακολουθούν οι ανωτέρω αρχές για να ενημερώνουν τη Φορολογική Διοίκηση σχετικά με φορολογουμένους που έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς αυτές, καθώς και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παρούσας παραγράφου.

4. Κατά παρέκκλιση των οριζόμενων στις παραγράφους 2 και 3, σε περίπτωση που ο φορολογούμενος έχει ενταχθεί σε πρόγραμμα ρύθμισης οφειλών ή έχει οφειλές μη ληξιπρόθεσμες ή σε αναστολή, δύναται να εκδοθεί αποδεικτικό ενημερότητας περιορισμένης ισχύος, η οποία δεν μπορεί να υπερβαίνει τον ένα μήνα. Η Φορολογική Διοίκηση και μετά τη συμμόρφωση του οφειλέτη σε πρόγραμμα ρύθμισης ορίζει υποχρεωτικά όρο παρακράτησης στις περιπτώσεις που το αποδεικτικό ενημερότητας εκδίδεται για είσπραξη χρημάτων ή μεταβίβαση ακινήτου ή σύσταση εμπραγμάτου δικαιώματος επ' αυτού από επαχθή αιτία. Το παρακρατούμενο ποσό λαμβάνεται υπόψη για την κάλυψη δόσης ή δόσεων σύμφωνα με το πρόγραμμα ρύθμισης οφειλών.

5. Οι πράξεις και συναλλαγές για τις οποίες προσκομίζεται αποδεικτικό ενημερότητας, οι προϋποθέσεις χορήγησης του, οι τυχόν εξαιρέσεις από την υποχρέωση προσκόμισης του, οι οφειλές που λαμβάνονται υπόψη για τη χορήγηση του, οι φορολογικές δηλώσεις που απαιτείται να έχουν υποβληθεί για την έκδοση του αποδεικτικού, ο τύπος του, το περιεχόμενο, η διάρκεια ισχύος, τα ποσοστά παρακράτησης, τα τυχόν άλλα πρόσωπα τα οποία δύνανται να ζητούν και να λαμβάνουν το αποδεικτικό, τα όργανα έκδοσης του και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια εφαρμογής ορίζονται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα.

6. Αν ζητείται αποδεικτικό ενημερότητας για είσπραξη χρημάτων ή μεταβίβαση ακινήτου και δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις των παραγράφων 2, 3 και 4 για τη χορήγηση του, ούτε συντρέχουν οι προϋποθέσεις συμψηφισμού, εκδίδεται από την αρμόδια για την επιδίωξη της είσπραξης της οφειλής υπηρεσία, βεβαίωση οφειλής προς το Δημόσιο, η οποία κατατίθεται αντί του αποδεικτικού ενημερότητας στην υπηρεσία ή τον οργανισμό πληρωμής ή κατατίθεται για τη μεταβίβαση ακινήτου. Με βάση τη βεβαίωση αυτή αποδίδεται το προς είσπραξη ποσό ή το προϊόν του τιμήματος και μέχρι του ύψους της οφειλής, στην εκδούσα τη βεβαίωση υπηρεσία.

7. Οι προϋποθέσεις χορήγησης βεβαίωσης οφειλής, οι οφειλές που λαμβάνονται υπόψη για τη χορήγηση της, τα όργανα έκδοσης, ο τύπος, το περιεχόμενο, η διάρκεια ισχύος και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια εφαρμογής ορίζονται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα. 8…..».

16. Κατ' εξουσιοδότηση των διατάξεων των παραγράφων 5, 6, 7 και 8 του άρθρου 12 του ν.4174/2013 εκδόθηκαν οι αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων ΠΟΛ.1274/27.12.2013 (Β' 3398) για το αποδεικτικό ενημερότητας και ΠΟΛ.1275/27.12.2013 (Β' 3398) για τη βεβαίωση οφειλής, που τροποποιήθηκαν και συμπληρώθηκαν με την απόφαση του Γ.Γ.Δ.Ε. ΠΟΛ.1065/26.2.2014 (Β' 642).

Σύμφωνα με την απόφαση του Γ.Γ.Δ.Ε. ΠΟΛ.1274/27.12.2013, όπως ισχύει, αποδεικτικό ενημερότητας χορηγείται υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 3 αυτής, έχει ορισμένη διάρκεια ισχύος (δύο μηνών ή ενός μηνός, κατά περίπτωση (βλ. άρθρο 4), το δε ποσοστό παρακράτησης, όταν αιτία της χορήγησης είναι η μεταβίβαση ακινήτου ή η σύσταση εμπράγματου δικαιώματος επ' αυτού, είναι από 70% έως 100% επί του τιμήματος (βλ. άρθρο 7 της απόφασης), ενώ σύμφωνα με την Απόφαση Γ.Γ.Δ.Ε. ΠΟΛ.1275/27.12.2013, όπως ισχύει, βεβαίωση οφειλής για την ανωτέρω αιτία χορηγείται υπό τις προϋποθέσεις της παραγράφου 6 του άρθρου 12 του ν.4174/2013, όπως ισχύει, και της περίπτωσης β του άρθρου 1 της εν λόγω απόφασης, κατά τις οποίες αποδίδεται στη Φορολογική Διοίκηση το σύνολο του προϊόντος του τιμήματος και μέχρι του ύψους των οφειλών, το οποίο δεν μπορεί να υπολείπεται της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου ή του εμπραγμάτου δικαιώματος, εκτός αν οι εναπομένουσες οφειλές διασφαλίζονται από εγγυήσεις ή εμπράγματες ασφάλειες (βλ. άρθρο 1 απόφασης), έχει δε διάρκεια ισχύος ενός μηνός (βλ. άρθρο 2 της απόφασης).

Ερμηνεία διατάξεων

Από τις προπαρατεθείσες διατάξεις συνάγονται τα ακόλουθα:

17. Με τις διατάξεις των άρθρων 95 παρ. 5 και 94 παρ. 4 του ισχύοντος Συντάγματος και του ν. 3068/2002 που εκδόθηκε σε εκτέλεση αυτών, θεσπίστηκε η υποχρέωση της Διοίκησης να συμμορφώνεται προς το περιεχόμενο των δικαστικών αποφάσεων και η δυνατότητα αναγκαστικής εκτέλεσης των δικαστικών αποφάσεων κατά του Δημοσίου. Επίσης ορίστηκε ποιές συνιστούν δικαστικές αποφάσεις κατά την ανωτέρω έννοια του νόμου (ΝΣΚ 570/2012, ΝΣΚ 147/2010) και ότι η συμμόρφωση πρέπει να είναι πλήρης (ΝΣΚ 53/2015).

18. Με τα άρθρα 99-106ι του ν. 3588/2007, ως αυτός ισχύει μετά την τροποποίηση του με το ν.4013/2011, εισήχθη ο θεσμός της διαδικασίας εξυγίανσης. Στις διατάξεις των άρθρων αυτών προβλέπονται, μεταξύ άλλων, ο σκοπός της διαδικασίας εξυγίανσης και τα πρόσωπα που μπορούν να υπαχθούν σε αυτήν (άρθρο 99), το άνοιγμα της διαδικασίας με απόφαση του πτωχευτικού δικαστηρίου, ύστερα από αίτηση του οφειλέτη (άρθρα 100, 101), η σύναψη και η επικύρωση της συμφωνίας (άρθρα 106α και 106β), το περιεχόμενο της συμφωνίας (άρθρο 106ε), η επικύρωση της από το δικαστήριο (άρθρα 106στ και 106ζ) και τα αποτελέσματα της επικύρωσης (άρθρο 106η). Η συμφωνία εξυγίανσης δύναται να έχει ως αντικείμενο και την εκποίηση επιμέρους περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη και από την επικύρωσή της με απόφαση του δικαστηρίου, η οποία αποτελεί τίτλο εκτελεστό για τις αναλαμβανόμενες με αυτήν υποχρεώσεις, δεσμεύει το σύνολο των πιστωτών, οι απαιτήσεις των οποίων ρυθμίζονται από αυτήν, ακόμη και αν δεν είναι συμβαλλόμενοι ή δεν ψήφισαν υπέρ της συμφωνίας, αλλά δεν δεσμεύει τους πιστωτές των οποίων οι απαιτήσεις γεννήθηκαν μετά το άνοιγμα της διαδικασίας εξυγίανσης.

19. Ήδη δε, με την με αριθμ. 55/2016 γνωμοδότηση του ΝΣΚ (Α' Τμήματος), έγινε δεκτό, σε απάντηση σχετικού ερωτήματος, ότι στο πεδίο εφαρμογής της επίμαχης συμφωνίας εξυγίανσης εμπίπτουν οι οφειλές της εταιρίας οι οποίες πληρούν και τις δύο κατωτέρω προϋποθέσεις, ήτοι: γεννήθηκαν μέχρι τη δημοσίευση στο Γ.Ε.ΜΗ. της με αριθμ. 1077/2013 απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών (27-9-2013) και βεβαιώθηκαν μέχρι και την ημερομηνία δημοσίευσης στο Γ.Ε.ΜΗ. της με αριθμ. 289/2015 απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών (14-7-2015). Η γνωμοδότηση έγινε αποδεκτή ως προς το προαναφερθέν πόρισμά της και, επομένως, το ζήτημα τούτο δεν αποτελεί αντικείμενο της παρούσης.

20. Σύμφωνα με τα ήδη εκτεθέντα, στην επικυρωθείσα συμφωνία εξυγίανσης προβλέπεται ότι, για τις μεταβιβάσεις των ακινήτων της εταιρίας, ο Προϊστάμενος της αρμόδιας Δ.Ο.Υ. υποχρεούται να χορηγήσει στην οφειλέτιδα εταιρία ενημερότητα (βεβαίωση οφειλής) προς το Δημόσιο, κατ' άρθρο 12 του ν. 4174/2013, με τον όρο παρακράτησης υπέρ του Δημοσίου και απόδοσης σε αυτό συγκεκριμένου ποσού ή ποσοστού επί του εισπραττομένου τιμήματος του πωλουμένου ακινήτου, κατά τα λεπτομερώς οριζόμενα στην επικυρωθείσα συμφωνία και εκτιθέμενα στην παράγραφο 2 της παρούσης.

21. Είναι προφανές ότι, στο πλαίσιο της υποχρέωσής της σε συμμόρφωση προς την επικυρωτική της συμφωνίας εξυγίανσης δικαστική απόφαση, η οποία απορρέει από τις διατάξεις των άρθρων 94 παρ. 4 και 95 παρ. 5 του Συντάγματος και του ν. 3068/2002, η Διοίκηση οφείλει να χορηγήσει την κατά τα ανωτέρω βεβαίωση οφειλής με τον προβλεπόμενο όρο της παρακράτησης και απόδοσης στο Δημόσιο συγκεκριμένου ποσού ή ποσοστού επί του εισπραττομένου τιμήματος του πωλουμένου κάθε φορά ακινήτου. Η χορήγηση βεβαίωσης οφειλής στο πλαίσιο της υποχρέωσης αυτής αφορά χρέη της εταιρίας τα οποία εμπίπτουν στην επικυρωθείσα  εξυγιαντική συμφωνία, το δε παρακρατούμενο ποσό ή ποσοστό άγει σε ισόποση εξόφληση αυτών των χρεών και μόνο.

22. Εκ τούτων όμως δεν έπεται, ούτε ότι η εταιρία απαλλάσσεται της καταβολής των προς το Δημόσιο χρεών της, τα οποία δεν εμπίπτουν στην επικυρωθείσα συμφωνία εξυγίανσης, ούτε ότι η αρμόδια φορολογική αρχή εμποδίζεται να χορηγήσει τη βεβαίωση οφειλής, περιλαμβάνοντας σε αυτήν, σύμφωνα με τις προπαρατεθείσες διατάξεις του ν. 4174/2013 και των κατ' εξουσιοδότηση αυτού εκδοθεισών κανονιστικών αποφάσεων του ΓΓΔΕ (ανωτέρω, παράγραφοι 15 και 16), και τον όρο παρακράτησης και απόδοσης στο Δημόσιο, σε εξόφληση χρεών που δεν εμπίπτουν στη συμφωνία, ποσοστού επί του εισπραττομένου τιμήματος του πωλουμένου κάθε φορά ακινήτου, προφανώς κατά το ποσό ή ποσοστό που υπερβαίνει αυτό της παρακράτησης που ορίζεται στην επικυρωθείσα συμφωνία εξυγίανσης και, πάντως, μέχρι του ύψους των χρεών της εταιρίας που δεν εμπίπτουν στη συμφωνία και υφίστανται κατά το χρόνο της μεταβίβασης, χωρίς κατ' αυτόν τον τρόπο να παραβιάζεται η εν λόγω συμφωνία, δεδομένου ότι, ως ήδη ελέχθη, το Δημόσιο δεν δεσμεύεται ως πιστωτής για τις απαιτήσεις που δεν εμπίπτουν στη συμφωνία.

23. Όσον αφορά τη διάρκεια ισχύος της βεβαίωσης οφειλής, δεδομένου ότι στην επικυρωθείσα επίμαχη συμφωνία δεν περιλαμβάνεται σχετικός όρος, ισχύουν τα προβλεπόμενα, για την διάρκεια ισχύος της εν λόγω βεβαίωσης, στις διέπουσες αυτήν διατάξεις, με την επισήμανση ότι η διάρκεια ισχύος της βεβαίωσης οφειλής δεν σχετίζεται με το περιεχόμενο της βεβαίωσης, περί του οποίου έγινε λόγος ανωτέρω.

Απάντηση

24. Κατόπιν των ανωτέρω, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Α' Τακτική Ολομέλεια) γνωμοδοτεί ομόφωνα ότι στα τεθέντα ερωτήματα αρμόζουν εν συμπεράσματι οι διδόμενες στις παραγράφους 22 και 23 απαντήσεις, αντιστοίχως.


ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ

Αθήνα, 27-5-2016

Ο Προεδρεύων
Αλέξανδρος Καραγιάννης
Αντιπρόεδρος Ν.Σ.Κ.

Η Εισηγήτρια
Σπυριδούλα Ραυτοπούλου
Πάρεδρος Ν.Σ.Κ.

Αριθμ. απόφ. 195 /1/ 29.7.2016

(ΦΕΚ Β' 2376/02-08-2016)

ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ

Αφού έλαβε υπόψη:

α) το άρθρο 55Α του καταστατικού της Τράπεζας της Ελλάδος,

β) την πράξη εκτελεστικής επιτροπής 1/20.12.2012 «Ανασύσταση Επιτροπής Πιστωτικών και Ασφαλιστικών Θεμάτων και ανάθεση αρμοδιότητας» (ΦΕΚ Β΄ 3410), όπως ισχύει μετά την τροποποίησή της με την πράξη εκτελεστικής επιτροπής 40/30.5.2014 «Τροποποίηση των πράξεων εκτελεστικής επιτροπής 1/20.12.2012, 4/8.1.2013 και 6/8.1.2013» (ΦΕΚ Β΄ 1567),

γ) την υπ' αριθμ. 116/1/25.8.2014 απόφαση της επιτροπής Πιστωτικών και Ασφαλιστικών Θεμάτων «Θέσπιση του κώδικα Δεοντολογίας του Ν. 4224/2013» (ΦΕΚ Β΄ 2289), όπως αυτή τροποποιήθηκε με τις υπ' αριθμ. 129/2/16.2.2015 και 148/10/5.10.2015 αποφάσεις της επιτροπής Πιστωτικών και Ασφαλιστικών Θεμάτων (ΦΕΚ Β΄ 486 και Β΄ 2219),

δ) το Ν. 4224/2013 (ΦΕΚ Α΄ 288) και ιδίως το άρθρο 1, παρ. 2 και 4 αυτού, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 12 του Ν. 4281/2014 (ΦΕΚ Α΄ 160) και το άρθρο 98 του Ν. 4389/2016 (ΦΕΚ Α΄ 94),

ε) το Ν. 4354/2015 (ΦΕΚ Α΄ 176), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 70 και το άρθρο 73 του Ν. 4389/2016,

στ) τον ορισμό του «συνεργάσιμου δανειολήπτη», όπως ορίζεται από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 73 του Ν. 4389/2016,

ζ) τις «εύλογες δαπάνες διαβίωσης», όπως εκτιμώνται από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 73 του Ν. 4389/2016,

η) το γεγονός ότι από τις διατάξεις της παρούσας δεν προκύπτει δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού,

αποφασίζει τα εξής:

Να θεσπίσει τον ακόλουθο κώδικα Δεοντολογίας (στο εξής κώδικας), κατ' εφαρμογή της παρ. 2 του άρθρου 1 του Ν. 4224/2013, ο οποίος διαρθρώνεται σε κεφάλαια ως εξής:

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ, ΟΡΙΣΜΟΙ, ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ
 
Α. Πεδίο εφαρμογής και εξαιρέσεις
Α1. Πεδίο εφαρμογής
Α2. Εξαιρέσεις
Β. Ορισμοί
Γ. Γενικές αρχές
Δ. Στρατηγική, πολιτικές, διαδικασίες και οργανωτικές δομές ιδρυμάτων
Ε. Πολιτική και Διαδικασίες Επικοινωνίας
ΣΤ. Χειρισμός μη Συνεργάσιμου Δανειολήπτη
Διαδικασία εξέτασης ενστάσεων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΩΝ (Δ.Ε.Κ.) ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ

Α. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΩΝ (Δ.Ε.Κ.) ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ, ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ 

1. Στάδιο 1: Επικοινωνία με τον δανειολήπτη
2. Στάδιο 2: Συγκέντρωση οικονομικών και άλλων πληροφοριών από τον δανειολήπτη
3. Στάδιο 3: Αξιολόγηση οικονομικών στοιχείων
4. Στάδιο 4: Πρόταση κατάλληλης λύσης
5. Στάδιο 5: Διαδικασία εξέτασης ενστάσεων

 Β. Χειρισμός δανειοληπτών που εντάσσονται σε κοινωνικά ευπαθείς ομάδες 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΩΝ (Δ.Ε.Κ.) ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΠΟΛΥ ΜΙΚΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

1. Στάδιο 1: Επικοινωνία με τον δανειολήπτη
2. Στάδιο 2: Συγκέντρωση οικονομικών και άλλων πληροφοριών από τον δανειολήπτη
3. Στάδιο 3: Αξιολόγηση οικονομικών στοιχείων
4. Στάδιο 4: Πρόταση κατάλληλης λύσης
5. Στάδιο 5: Διαδικασία εξέτασης ενστάσεων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΕΠΙ ΔΑΝΕΙΟΛΗΠΤΩΝ-ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΜΠΙΠΤΟΥΝ ΣΤΟ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
ΕΓΓΥΗΤΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
ΠΟΛΛΑΠΛΟΙ ΠΙΣΤΩΤΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ
ΕΠΙΔΕΙΞΗ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ,

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΕΛΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III
 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ, ΟΡΙΣΜΟΙ, ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ

Α. Πεδίο εφαρμογής και εξαιρέσεις

Α1. Πεδίο εφαρμογής

Οι διατάξεις του κώδικα εφαρμόζονται από κάθε εποπτευόμενο ίδρυμα, το οποίο παρέχει πιστώσεις οποιασδήποτε μορφής στην Ελλάδα δυνάμει των σημείων 1 και 22 της παρ. 1 του άρθρου 3, της παρ. 2 του άρθρου 9 και των άρθρων 34, 36, 38, 41 και 43 του Ν. 4261/2014, συμπεριλαμβάνοντας τα υποκαταστήματα αλλοδαπών πιστωτικών ιδρυμάτων, τα χρηματοδοτικά ιδρύματα, κατά την έννοια του σημείου 22 της παρ. 1 του άρθρου 3 του Ν. 4261/2014 και τις Εταιρείες του άρθρου 1 του Ν. 4354/2015, όπως ισχύει. Οι υποχρεώσεις που εισάγει ο παρών κώδικας δεν θίγουν την υποχρέωση συμμόρφωσης του ιδρύματος προς λοιπές διατάξεις της νομοθεσίας ο έλεγχος εφαρμογής της οποίας ανήκει στη δικαιοδοσία άλλων αρχών, κατά περίπτωση (όπως ενδεικτικά οι διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας περί προστασίας του καταναλωτή, περί προστασίας της ιδιωτικής ζωής, του τραπεζικού απορρήτου, της καλής πίστης και των συναλλακτικών ηθών και οι εν γένει αποβλέπουσες στη διασφάλιση του σεβασμού της προσωπικότητας και της οικονομικής ελευθερίας των οφειλετών κατά την έννοια του αρ. 2 του Ν. 3758/2009).

 Προς τον σκοπό εξεύρεσης λύσεων ρύθμισης ή οριστικής διευθέτησης οι διατάξεις του παρόντος κώδικα εφαρμόζονται και σε δάνεια που έχουν χορηγηθεί με εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου, με την επιφύλαξη, ως προς την εν τέλει υλοποίηση τυχόν εξευρεθείσας λύσης, της συναίνεσης του Δημοσίου όπου αυτή απαιτείται από τη σύμβαση εγγυήσεως.

Α2. Εξαιρέσεις

1. Από την εφαρμογή του κώδικα εξαιρούνται:
α) απαιτήσεις από συμβάσεις που έχουν ήδη καταγγελθεί πριν από την 1.1.2015,
β) απαιτήσεις έναντι δανειολήπτη που έχει υποβάλει αίτηση υπαγωγής στο Νόμο 3869/2010, για την οποία έχει ορισθεί δικάσιμος,
γ) απαιτήσεις έναντι δανειολήπτη, κατά του οποίου τρίτοι πιστωτές έχουν κινήσει δικαστικές ενέργειες για την εξασφάλιση προς αυτούς χρεών ή έχει ήδη τεθεί σε καθεστώς εκκαθάρισης, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.

2. Η κατά την ανωτέρω παράγραφο εξαίρεση από την εφαρμογή του κώδικα δεν εμποδίζει το ίδρυμα να εφαρμόσει τη διαδικασία επίλυσης καθυστερήσεων (Δ.Ε.Κ.) του δεύτερου ή τρίτου κεφαλαίου, αναλόγως της περιπτώσεως, με πρωτοβουλία δική του. Επίσης, το ίδρυμα υποχρεούται να εντάξει στο Στάδιο 3 της Δ.Ε.Κ δανειολήπτη, εφόσον αυτός προσέλθει και υποβάλει με δική του πρωτοβουλία την απαιτούμενη, κατά τον παρόντα κώδικα, πληροφόρηση για την αξιολόγηση της ικανό τητας αποπληρωμής των οφειλών του, ανεξαρτήτως αν υπάγεται στις παραπάνω εξαιρούμενες περιπτώσεις των παρ. α) και β). Το δικαίωμα αυτό του δανειολήπτη κάθε ίδρυμα προβάλλει στην οικεία για την εφαρμογή του κώδικα ιστοσελίδα του.

Β. Ορισμοί

 Για τους σκοπούς εφαρμογής του κώδικα υιοθετούνται οι έννοιες του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» και των «ευλόγων δαπανών διαβίωσης», όπως εκάστοτε ορίζονται από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους του Ν. 4389/2016.
1. Ως «δάνειο» νοείται κάθε οφειλή που απορρέει από πιστοδότηση οποιαδήποτε μορφής έναντι ιδρύματος που εφαρμόζει τον κώδικα.
2. Ως «πολύ μικρή επιχείρηση» νοείται η επιχείρηση νομικό πρόσωπο, της οποίας ο ετήσιος κύκλος εργασιών κατά τα τελευταία τρία φορολογικά έτη δεν υπερέβη κατά μέσο όρο το ποσό του ενός εκατομμυρίου ευρώ (€ 1.000.000).
3. Ως «λύση ρύθμισης» νοείται η τροποποίηση της σύμβασης με νέους όρους εξυπηρέτησης της οφειλής ως αποτέλεσμα των δυσχερειών που αντιμετωπίζει ο δανειολήπτης, στο πλαίσιο της οποίας δεν αποκλείεται και αναδιαπραγμάτευση της συνολικής οφειλής (βλ. ενδεικτικούς τύπους στα Τμήματα Ι και II του Παραρτήματος II της παρούσας).
4. Ως «λύση οριστικής διευθέτησης» νοείται η συμφωνία ιδρύματος και δανειολήπτη, κατόπιν διερεύνησης και αποκλεισμού, κατ' ακολουθία των προβλεπόμενων στο Στάδιο 4 ενεργειών της Δ.Ε.Κ., λύσης ρύθμισης, για την οριστική εξόφληση των οφειλών με όρους, που μπορεί να περιλαμβάνουν μεταβολή της κυριότητας των εξασφαλίσεων ή άλλων περιουσιακών στοιχείων του δανειολήπτη, με τη συναίνεση του (βλ. ενδεικτικούς τύπους στο Τμήμα III του Παραρτήματος II της παρούσας).

Γ. Γενικές αρχές

1. Με τον κώδικα θεσπίζονται οι γενικές αρχές συμπεριφοράς και υιοθετούνται βέλτιστες πρακτικές, οι οποίες έχουν ως στόχο την ενίσχυση του κλίματος εμπιστοσύνης, την αμοιβαία δέσμευση και την ανταλλαγή μεταξύ δανειολήπτη και ιδρύματος της αναγκαίας πληροφόρησης, προκειμένου κάθε πλευρά να είναι σε θέση να σταθμίσει τα οφέλη ή τις συνέπειες εναλλακτικών λύσεων εξυπηρέτησης (λύσεις ρύθμισης) ή οριστικού διακανονισμού (λύσεις οριστικής διευθέτησης) των δανείων σε καθυστέρηση με τελικό σκοπό, την επιλογή της καταλληλότερης λύσης, κατόπιν της ανά περίπτωση αξιολόγησης.
Η Τράπεζα της Ελλάδος έχει παράσχει με την ΠΕΕ 42/ 30.05.2014 κατευθυντήριες οδηγίες στα εποπτευόμενα από αυτή πιστωτικά ιδρύματα για το σχεδιασμό και αξιολόγηση βιώσιμων τύπων ρύθμισης, παρέχοντας ενδεικτικούς τύπους, σύμφωνα με τις οποίες πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την τρέχουσα και την, επί τη βάσει συντηρητικών και αξιόπιστων παραδοχών, εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής κάθε δανειολήπτη φυσικού ή νομικού προσώπου μέχρι το πέρας του νέου προγράμματος αποπληρωμής, ώστε η ρύθμιση να μη χρησιμοποιείται για να συγκαλύψει απλώς τα πραγματικά επίπεδα κινδύνων των συγκεκριμένων ανοιγμάτων, οδηγώντας έτσι σε μεγαλύτερη υπερχρέωση του δανειολήπτη και αυξάνοντας τις πιθανές ζημίες για την τράπεζα. Για το λόγο αυτό ως «κατάλληλη λύση», για τους σκοπούς του κώδικα, θεωρείται εκείνη που διασφαλίζει τη συμμόρφωση της τράπεζας με τις εποπτικές της υποχρεώσεις, λαμβάνοντας όμως παράλληλα υπόψη τη συνολική οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη (ήτοι εισοδήματα, ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία λοιπές οφειλές και εναπομένον εισόδημα για την κάλυψη του ελαχίστου επιπέδου «εύλογων δαπανών διαβίωσης», εφόσον πρόκειται για φυσικό πρόσωπο). Εάν, παρά το ότι αμφότερες οι συνθήκες τηρούνται, τα μέρη δεν συμφωνήσουν τελικώς σε κοινά αποδεκτή λύση, τότε η διαφωνία τους μπορεί να επιλύεται εξωδικαστικά μέσω του Συνηγόρου του Καταναλωτή ή άλλων φορέων με αντικείμενο τη διαμεσολάβηση, καταχωρισμένων στο μητρώο του άρθρου 18 της υπουργικής απόφασης 70330 οικ/09.07.2015 (ΦΕΚ Β΄ 1421) ή στο μητρώο των διαπιστευμένων διαμεσολαβητών του άρθρου 7 του 3898/2010 (ΦΕΚ Α΄ 211/16.12.2010) ή από τα αρμόδια δικαστήρια.

2.(α) Η «γραπτή» ειδοποίηση στο πλαίσιο του παρόντος κώδικα διενεργείται με συστημένη επιστολή ή με ισοδύναμου τύπου ταχυδρομική επιστολή ή αυτοπρόσωπη παράδοση στον ίδιο τον δανειολήπτη ή σε εξουσιοδοτημένο από αυτόν εκπρόσωπο, ή σε ηλεκτρονική μορφή, εφόσον διασφαλίζονται με ισοδύναμο τρόπο η επιβεβαίωση αποστολής, παραλαβής, τήρησης αρχείου και εμπιστευτικότητας. Η 1η υποχρεωτική ειδοποίηση παρέχεται αποκλειστικά σε έγχαρτη μορφή. Ομοίως, σε έγχαρτη μορφή παρέχεται εκείνη που αφορά στον αποχαρακτηρισμό δανειολήπτη ως «συνεργάσιμου» εκτός αν συντρέχει η περίπτωση vi) της υποπαρ. (γγ) της παρ. (α) του Σταδίου 1 του δεύτερου κεφαλαίου ή η περ. ζζ) της παρ. (γ) του Σταδίου 1 του τρίτου κεφαλαίου.
(β) Το ίδρυμα είναι υποχρεωμένο να αποδεικνύει την αποστολή της γραπτής ειδοποίησης της παρ. (α) στην τελευταία γνωστή σε αυτό διεύθυνση του δανειολήπτη. Σε περίπτωση άρνησης παραλαβής ή απουσίας του δανειολήπτη, κατά την ημέρα επίδοσης της συστημένης επιστολής, η παραλαβή της τεκμαίρεται κατά την ημερομηνία της αποδεδειγμένης επιστροφής της μη παραληφθείσας ειδοποίησης στον αποστολέα.
(γ) Αφετηρία των προθεσμιών που συναρτώνται με τη διατήρηση του χαρακτηρισμού δανειολήπτη ως «συνεργάσιμου» είναι η εκάστοτε ημερομηνία παραλαβής εκ μέρους του της κλήσεως του από την τράπεζα για παροχή στοιχείων.

3. Κάθε πρόταση για ρύθμιση ή οριστική διευθέτηση οφειλής που υποβάλλεται στον δανειολήπτη είναι γραπτή και περιέχει τουλάχιστον τους όρους που απαιτείται να περιέχει η πρόταση που υποβάλλεται στο Στάδιο 4 της Δ.Ε.Κ.

Δ. Στρατηγική, πολιτικές, διαδικασίες και οργανωτικές δομές ιδρυμάτων

Κάθε ίδρυμα που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του κώδικα, οφείλει:

(α) Να θεσπίσει λεπτομερώς καταγεγραμμένη Διαδικασία Επίλυσης Καθυστερήσεων (στο εξής Δ.Ε.Κ.), με κατηγοριοποίηση δανείων και δανειοληπτών, κατάλληλη για την πιστή τήρηση του παρόντος κώδικα, στην οποία εντάσσεται απαραιτήτως και λεπτομερώς καταγεγραμμένη διαδικασία εξέτασης ενστάσεων (στο εξής Δ.Ε.Ε.), σύμφωνα με την περίπτωση (ε) κατωτέρω.
(β) Να διασφαλίζει ότι η Δ.Ε.Κ. επιτρέπει χειρισμό κάθε μεμονωμένης περίπτωσης δανειολήπτη, αξιοποιώντας κάθε διαθέσιμη πληροφόρηση.
(γ) Να λαμβάνει όλα τα απαιτούμενα μέτρα για τη διασφάλιση των κανόνων διαφάνειας και κατάλληλης και έγκαιρης ενημέρωσης του δανειολήπτη.
(δ) Να συστήσει Επιτροπή Ενστάσεων συγκροτούμενη από τουλάχιστον τρία ανώτερα στελέχη. Η επιτροπή ενστάσεων θα πρέπει να υποστηρίζεται από επαρκείς πόρους (υποδομή και προσωπικό). Τα μέλη της επιτροπής είναι ανεξάρτητα από τις λειτουργίες χορήγησης, έγκρισης και ελέγχου πιστοδοτήσεων. Τουλάχιστον ένα μέλος της Επιτροπής Ενστάσεων είναι ανεξάρτητο και από τη Λειτουργία Διαχείρισης Καθυστερήσεων του ιδρύματος ή επιλέγεται από πρόσωπα (επαγγελματίες με σχετική εξειδίκευση) μη ανήκοντα στο προσωπικό του ιδρύματος. Σε κάθε περίπτωση που η επιτροπή ενστάσεων εξετάζει συγκεκριμένη ένσταση, για την οποία μέλος της θεωρεί ότι υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ αυτού και του δανειολήπτη ή αυτού και του ιδρύματος, οφείλει να το δηλώσει εγγράφως και να ζητήσει να αντικατασταθεί ή να απέχει από τη λήψη απόφασης επί της συγκεκριμένης ένστασης.
(ε) Να καθορίζει με σαφήνεια τη διαδικασία εξέτασης ενστάσεων (Δ.Ε.Ε.) επί της διαδικασίας που τυχόν οδήγησε στο χαρακτηρισμό του δανειολήπτη ως «μη συνεργάσιμο» και να την γνωστοποιεί, δεόντως, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα, σε αυτόν, διασφαλίζοντας επιπροσθέτως σε κάθε δανειολήπτη που καλύπτεται από τον κώδικα:
(αα) άμεση και εύκολη πρόσβαση σε προκαθορισμένα σημεία επικοινωνίας με το προσωπικό που είναι επιφορτισμένο να εμπλέκεται στη «Διαδικασία Εξέτασης Ενστάσεων»,
(ββ) τυποποιημένα Έγγραφα Ενστάσεων,
(γγ) τη βεβαίωση παραλαβής των ενστάσεων και την διαβίβασή τους αμελλητί στην επιτροπή ενστάσεων και
(δδ) την προηγούμενη ενημέρωση για τυχόν απαιτούμενα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την εξέταση της ένστασης, και τις προθεσμίες για την υποβολή -εξέταση των ενστάσεων.
Η απόφαση της Επιτροπής Ενστάσεων δεν δύναται να υπερβεί τους τρεις (3) μήνες από την υποβολή της ένστασης εκ μέρους του δανειολήπτη, παρέχεται γραπτώς και είναι δεόντως αιτιολογημένη.
Εφόσον η ένσταση γίνει αποδεκτή, το ίδρυμα γνωστοποιεί τις διορθωτικές ενέργειες, στις οποίες προτίθεται να προβεί, ή την τυχόν αναθεωρημένη λύση και το Στάδιο του παρόντος κώδικα στο οποίο «παραπέμπεται» εκ νέου η περίπτωση του δανείου του (π.χ. επαναφορά στο Στάδιο 3 ή επανάληψη του Σταδίου 4).
Το προσωπικό που απασχολείται στη Δ. Ε. Ε. θα πρέπει να εντάσσεται οργανικά στη Λειτουργία Διαχείρισης Καθυστερήσεων, υποκείμενο στις απαιτήσεις ανεξαρτησίας που θέτει η ΠΕΕ 42/30.5.2014.
(στ) Να απασχολεί στη Δ.Ε.Κ. προσωπικό, με κατάλληλη κατάρτιση, δεξιότητες και επικοινωνιακές ικανότητες για να χειρίζεται αποτελεσματικά περιπτώσεις που εμπίπτουν στον κώδικα, σε επαρκή αριθμό και καταλλήλως κατανεμημένο ανά γεωγραφική περιοχή, λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό των εξυπηρετούμενων πελατών. Προς το σκοπό αυτό, το ίδρυμα σχεδιάζει κατάλληλα προγράμματα εκπαίδευσης/επιμόρφωσης.
(ζ) Στελέχη του ιδρύματος που ανήκουν στη λειτουργία της διαχείρισης καθυστερήσεων συμμετέχουν ως εκπρόσωποι του ιδρύματος σε επιδίωξη εξωδικαστικής επίλυσης που τυχόν αιτείται δανειολήπτης, κατά τα προβλεπόμενα στην ισχύουσα νομοθεσία, στο πλαίσιο της οποίας μπορεί να επανεξετάζεται και η τυχόν απορριπτική απόφαση της επιτροπής ενστάσεων.
(η) Να τηρεί πλήρες αρχείο, για την επίδειξη συμμόρφωσης, κατά τα ειδικότερα προβλεπόμενα στο έβδομο κεφάλαιο.

Ε. Πολιτική και Διαδικασίες Επικοινωνίας

1. Κάθε ίδρυμα προβαίνει, κατ' ελάχιστον, στα εξής:
(α) Θεσπίζει λεπτομερώς καταγεγραμμένες πολιτικές και διαδικασίες επικοινωνίας για τις περιπτώσεις που καλύπτει ο κώδικας, με την επιφύλαξη των ειδικώς προβλεπόμενων στο Ν. 3758/2009, όπως ισχύει, για την ενημέρωση των οφειλετών για ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις.
(β) Τυποποιεί στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό το περιεχόμενο της σχετικής επικοινωνίας, επιδιώκοντας να είναι αυτό σαφές, διαφωτιστικό, ακριβές και εύληπτο.
(γ) Προσαρμόζει τη συχνότητα και το περιεχόμενο της επικοινωνίας, αναλόγως του χρόνου καθυστέρησης και της κατηγορίας του δανειολήπτη (φυσικό/νομικό πρόσωπο), τηρώντας σε κάθε περίπτωση τα όρια προθεσμιών που προβλέπονται, κατά περίπτωση στον παρόντα κώδικα.
(δ) Διασφαλίζει ότι η επικοινωνία διεξάγεται με ειλικρίνεια και πνεύμα καλής συνεργασίας, ενθαρρύνοντας τη νέα επικοινωνία σε αναζήτηση εξεύρεσης κατάλληλης λύσης.
(ε) Διασφαλίζει ότι η επικοινωνία με τον δανειολήπτη γίνεται σε κατάλληλες ώρες, εκτός εάν έχει συμφωνηθεί διαφορετικά, λαμβάνοντας υπόψη και τις σχετικές διατάξεις της νομοθεσίας.
(στ) Τηρεί τις αρχές προστασίας των προσωπικών δεδομένων του δανειολήπτη-φυσικού προσώπου και τις αρχές της εμπιστευτικότητας, συμφώνως προς τις σχετικές διατάξεις της νομοθεσίας και τις αποφάσεις των αρμόδιων, κατά περίπτωση αρχών.
(ζ) Αναγγέλει στον δανειολήπτη την τυχόν μεταβίβαση της απαίτησης, όπως ο Ν. 4354/2015 ορίζει, και τηρεί στην ιστοσελίδα που προορίζεται για την εφαρμογή του κώδικα επικαιροποιημένο κατάλογο με επωνυμίες, ταχυδρομικές και ηλεκτρονικές διευθύνσεις των συνεργαζόμενων με το ίδρυμα Εταιρειών Διαχείρισης ή λοιπών τρίτων στους οποίους έχει τυχόν ανατεθεί η υλοποίηση οποιουδήποτε σταδίου της Δ.Ε.Κ. για λογαριασμό του ιδρύματος.
(η) Μεριμνά για την κατάλληλη εκπαίδευση των αρμόδιων υπαλλήλων ή προσώπων που διαμεσολαβούν/ ενεργούν κατ' εντολή και για λογαριασμό του ιδρύματος, προκειμένου να διασφαλιστεί επικοινωνία σε υψηλό επαγγελματικό επίπεδο.
(θ) Διαθέτει ειδικά σημεία επικοινωνίας για την υποδοχή ερωτημάτων, παροχή οδηγιών, την παραλαβή δηλώσεων, εγγράφων και δικαιολογητικών καθώς και για τη διεξαγωγή της επικοινωνίας, ειδικά για τις ανάγκες εφαρμογής του παρόντος κώδικα.
(ι) Παρέχει ενημερωτικό υλικό σε έντυπη και σε ηλεκτρονική μορφή σε διακριτή ενότητα στο διαδικτυακό τόπο του ιδρύματος, ειδικά για τα δάνεια σε καθυστέρηση, εύκολα προσβάσιμη, διαμορφωμένη σε περιβάλλον
«φιλικό» προς τον δανειολήπτη, συμπεριλαμβανομένου και του Ενημερωτικού Φυλλαδίου της παρ. 2 κατωτέρω.
(ια) Ακολουθεί διαδικασία και απαιτεί δικαιολογητικά για τον έλεγχο της νομιμοποίησης τυχόν εξουσιοδοτημένων από τον δανειολήπτη προσώπων, όμοια με αυτά που έχει υιοθετήσει και ζητά, αντιστοίχως, για τις λοιπές παρεχόμενες υπηρεσίες και συναλλαγές του με πελάτες.
(ιβ) Υποχρεούται να παραλαμβάνει κάθε έγγραφο που προσκομίζει ο δανειολήπτης χορηγώντας του ταυτόχρονα σχετικό αποδεικτικό παραλαβής και επικυρώνοντας το αντίγραφο σε περίπτωση που το δικαιολογητικό υποβάλλεται από το δανειολήπτη εις διπλούν.
(ιγ) Ανακοινώνει στη σχετική για την εφαρμογή του κώδικα ιστοσελίδα του, τυχόν πρόσθετα της «Τυποποιημένης Οικονομικής Κατάστασης» (Τ.Ο.Κ.) στοιχεία των οποίων, κατά κανόνα, απαιτεί την υποβολή από τους δανειολήπτες καθώς και τα δικαιολογητικά για την επαλήθευση της σχετικής πληροφόρησης.

2. Κάθε ίδρυμα διαθέτει «Ενημερωτικό Φυλλάδιο προς τους Δανειολήπτες με οικονομικές δυσχέρειες», σε απλή γλώσσα. Το ανωτέρω Ενημερωτικό Φυλλάδιο είναι διαθέσιμο τόσο σε έντυπη μορφή (απαραιτήτως στα καταστήματα του ιδρύματος) όσο και σε ηλεκτρονική μορφή στο διαδικτυακό τόπο του ιδρύματος. Το ανωτέρω Ενημερωτικό Φυλλάδιο περιλαμβάνει τουλάχιστον τα εξής:

(α) Τις έννοιες του συνεργάσιμου δανειολήπτη και των «εύλογων δαπανών διαβίωσης», καθώς και γενική περιγραφή των οικονομικών και νομικών επιπτώσεων της μη συνεργασίας και ιδίως τον κίνδυνο αποκλεισμού του μη συνεργάσιμου δανειολήπτη από ειδικές ευεργετικές διατάξεις της νομοθεσίας (Ν. 3869/2010 και Ν. 4354/2015) και τυχόν πλεονεκτημάτων των οποίων ο δανειολήπτης μπορεί να τύχει αν συνεργασθεί στην εξεύρεση κατάλληλης λύσης (όπως η αποχή του ιδρύματος από δικαστικές ενέργειες, πιθανή εξέταση ελάφρυνσης χρέους κ.λπ.).
(β) Περιγραφή της Δ.Ε.Κ.
(γ) Συνοπτική περιγραφή των λύσεων ρύθμισης ή και οριστικής διευθέτησης που προσφέρονται από το ίδρυμα στους δανειολήπτες και των γενικών κριτηρίων και παραμέτρων της μεθοδολογίας επί τη βάσει των οποίων αξιολογείται, κατά περίπτωση, η καταλληλότητα των λύσεων.
(δ) Πληροφόρηση σχετικά με τους φορείς, στους οποίους διαβιβάζονται τα στοιχεία που σχετίζονται με τις καθυστερούμενες καταβολές του δανειολήπτη.
(ε) Γνωστοποίηση περί των, κατά νόμο, εξουσιοδοτημένων κρατικών ή άλλων φορέων (με τις ταχυδρομικές και ηλεκτρονικές διευθύνσεις) για παροχή συμβουλευτικής συνδρομής.
(στ) Συνοπτική περιγραφή της πολιτικής και των διαδικασιών επικοινωνίας του ιδρύματος.
(ζ) Περιγραφή της Δ.Ε.Ε. με αναφορά στο δικαίωμα του δανειολήπτη να υποβάλει ένσταση επί της διαδικασίας, σύμφωνα με την περίπτωση (ε) της ενότητας Δ του παρόντος Κεφαλαίου, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας και του χρονικού πλαισίου για την υποβολή της ένστασης.
(η) Ενημέρωση σχετικά με τυχόν συνέπειες μη επίτευξης συμφωνίας και ειδικότερα για το ενδεχόμενο ενεργοποίησης από το ίδρυμα νομικής/δικαστικής διαδικασίας και για την πιθανότητα να παραμείνει ο δανειολήπτης υπόχρεος για τυχόν υφιστάμενο ανεξόφλητο υπόλοιπο, το οποίο θα συνεχίσει να εκτοκίζεται (ενημερώνοντας για τον τρόπο διαμόρφωσης του επιτοκίου), ανεξάρτητα από τη ρευστοποίηση τυχόν εμπράγματων εξασφαλίσεων ή τη δέσμευση άλλων περιουσιακών στοιχείων, στην περίπτωση που δεν επιτευχθεί συμφωνία για λύση ρύθμισης ή οριστικής διευθέτησης.
(θ) Γνωστοποίηση του δικαιώματος του ιδρύματος να ζητήσει πρόσθετα στοιχεία και πληροφορίες από άλλες πηγές πλην του δανειολήπτη, σύμφωνα με το Στάδιο 2 του Δευτέρου και Τρίτου Κεφαλαίου, κατά περίπτωση, υπό την επιφύλαξη τήρησης των διατάξεων της κείμενης νομοθεσίας, περί προστασίας προσωπικών δεδομένων. 

3. Κάθε ίδρυμα οφείλει να διαθέτει τόσο σε κάθε κατάστημά του (σε έντυπη μορφή) όσο και στο διαδικτυακό τόπο του (σε ηλεκτρονική μορφή) την «Τυποποιημένη Οικονομική Κατάσταση» (Τ.Ο.Κ.) που προβλέπεται στο Στάδιο 2 του Δευτέρου Κεφαλαίου κατωτέρω, η οποία περιέχει επισήμανση για τα ακόλουθα:
(α) τη δυνατότητα να προσφερθεί καθοδήγηση για τη συμπλήρωσή της μέσω του «Ειδικού Σημείου Επικοινωνίας» που οφείλει να διαθέτει το ίδρυμα,
(β) εξουσιοδοτημένους κρατικούς ή άλλους φορείς, στους οποίους θα μπορούσε να αποταθεί για συμβουλευτική υποστήριξη,
(γ) την υποχρέωση συμπλήρωσης της «Τυποποιημένης Οικονομικής Κατάστασης» (Τ.Ο.Κ.) με πλήρη ειλικρίνεια, εντός της προβλεπόμενης στον ορισμό του «συνεργά σιμου δανειολήπτη» προθεσμίας από την παραλαβή εκ μέρους του δανειολήπτη της 1ης υποχρεωτικής γραπτής ειδοποίησης του Σταδίου 1 της Δ.Ε.Κ.,
(δ) την υποχρέωση του να γνωστοποιεί ουσιώδεις μελλοντικές μεταβολές της οικονομικής του κατάστασης εντός της προβλεπόμενης στον ορισμό του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» προθεσμίας.

4. Για την εξόφληση τυχόν εναπομένουσας οφειλής κατόπιν της τυχόν ρευστοποίησης της κατοικίας το ίδρυμα θεσπίζει κατάλληλη πολιτική και διαδικασίες για να τηρεί το άρθρο 28 της Οδηγίας 2014/17/ΕΕ, όπως εξηγείται και στο σημείο 27 του προοιμίου της και ενσωματώνεται στην ελληνική νομοθεσία.

ΣΤ. Χειρισμός μη Συνεργάσιμου Δανειολήπτη

1. Μετά την τυχόν κατηγοριοποίηση ως μη συνεργάσιμου ενός δανειολήπτη
α) του δεύτερου κεφαλαίου, του οποίου ο αποχαρακτηρισμός ως συνεργάσιμου μπορεί να έχει συνέπεια τον εκπλειστηρίασμα της κύριας κατοικίας του, το ίδρυμα οφείλει να τον ενημερώσει για το γεγονός αυτό εντός δεκαπέντε (15) ημερολογιακών ημερών σε έγχαρτη μορφή και να γνωστοποιήσει, κατ' ελάχιστον, τα εξής:
(αα) Το γεγονός ότι έχει κατηγοριοποιηθεί ως μη συνεργάσιμος και τον/τους ειδικότερο/-ους λόγους για την κατηγοριοποίηση αυτή.
(ββ) Τις λεπτομέρειες αναφορικά με το χρονοδιάγραμμα, με βάση το οποίο το ίδρυμα προτίθεται να κινηθεί στο μέλλον (π.χ. διαδικασία ρευστοποίησης).
(γγ) Τον κίνδυνο εκποίησης από το ίδρυμα τυχόν εξασφαλίσεων που έχουν παρασχεθεί από τους εγγυητές.
(δδ) Αν ο δανειολήπτης και τυχόν εγγυητές θα εξακολουθούν να είναι υπόχρεοι για τυχόν εναπομένον υπόλοιπο μετά την ενδεχόμενη εκποίηση εξασφαλίσεων, καθώς και τον τρόπο και το επιτόκιο που αυτό θα εκτοκίζεται.
(εε) Το ότι ο αποχαρακτηρισμός του δανειολήπτη ως συνεργάσιμου μπορεί να έχει ως συνέπεια τον αποκλεισμό του από ειδικές ευεργετικές διατάξεις της νομοθεσίας (Ν. 3869/2010 και Ν. 4354/2015).
β) του τρίτου κεφαλαίου, ακολουθεί ενημέρωση του για το γεγονός της κατηγοριοποίησης του ως μη συνεργάσιμου και τον/τους ειδικότερο/-ους λόγους για την κατηγοριοποίηση αυτή με την τυχόν καταγγελία της σύμβασης ή νωρίτερα.

Διαδικασία εξέτασης ενστάσεων

2. Ο δανειολήπτης δικαιούται να υποβάλει ένσταση μετά την κατηγοριοποίηση του ως μη συνεργάσιμου ακολουθώντας τη διαδικασία που το ίδρυμα του έχει συστήσει, σύμφωνα με την παρ. (ε) της ενότητας Δ.
Ο δανειολήπτης μπορεί να προσφύγει στο Στάδιο αυτό μία φορά μετά από κάθε εφαρμογή της Δ.Ε.Κ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΩΝ (Δ.Ε.Κ.) ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ

Α. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΩΝ (Δ.Ε.Κ.) ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ, ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ

Κάθε ίδρυμα εφαρμόζει τα ακόλουθα Στάδια κατά το χειρισμό των δανειοληπτών με οφειλές που παρουσιάζουν καθυστερήσεις, καθώς και σε περιπτώσεις με εν δείξεις πιθανής καθυστέρησης:
Στάδιο 1: Επικοινωνία με τον δανειολήπτη.
Στάδιο 2: Συγκέντρωση οικονομικών και άλλων πληροφοριών.
Στάδιο 3: Αξιολόγηση των οικονομικών στοιχείων.
Στάδιο 4: Πρόταση των κατάλληλων λύσεων στον δανειολήπτη.
Στάδιο 5: Διαδικασία εξέτασης ενστάσεων.

1. Στάδιο 1: Επικοινωνία με τον δανειολήπτη
(α) Επικοινωνία που αφορά δάνειο σε αρχική καθυστέρηση

 Προαιρετική επικοινωνία
(αα) Σε περίπτωση μη εμπρόθεσμης καταβολής δόσης, εν όλω ή εν μέρει, σύμφωνα με το προσυμφωνημένο χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής, το ίδρυμα δύναται να προβεί στις πιο κάτω ενέργειες:
Επιχειρεί επικοινωνία με τον δανειολήπτη συμβουλευτικού χαρακτήρα με επίκεντρο τη διερεύνηση των αιτιών που ανέκυψαν και μπορεί να οδηγήσουν σε καθυστε ρήσεις, ώστε να του δοθεί η δυνατότητα να εξετάσει έγκαιρα την ένταξη του στη ΔΕΚ για διερεύνηση τυχόν εναλλακτικών λύσεων. Συνέχιση της επικοινωνίας στα επόμενα Στάδια της ΔΕΚ, γίνεται εφόσον συναινέσει ο δανειολήπτης. Μη ανταπόκριση σε αυτό το Στάδιο, δεν συνεπάγεται την απώλεια του χαρακτηρισμού του ως «συνεργάσιμου».
Η επικοινωνία σε αυτό το Στάδιο είναι σκόπιμο να συνοδεύεται με αποστολή του «Ενημερωτικού Φυλλαδίου» της ενότητας Ε.2 του Πρώτου Κεφαλαίου και καθορισμό του «Ειδικού Σημείου Επικοινωνίας» για τις περαιτέρω επαφές.

1η Υποχρεωτική ειδοποίηση

(ββ) Αν η καθυστέρηση υπερβεί τις εξήντα (60) ημερολογιακές ημέρες το ίδρυμα οφείλει να αποστείλει γραπτή ειδοποίηση στον δανειολήπτη εντός των επόμενων τριάντα (30) ημερολογιακών ημερών, εκτός αν εν τω μεταξύ καταβληθεί ολοσχερώς η οφειλόμενη δόση. Σε περίπτωση νέας καθυστέρησης για το ίδιο δάνειο δεν είναι υποχρεωτική η επανάληψη της αποστολής της 1ης γραπτής ειδοποίησης σε έγχαρτη μορφή, εκτός αν έχει παρέλθει έτος από την τελευταία αποστολή της.
(γγ) Η γραπτή ειδοποίηση περιλαμβάνει τουλάχιστον:
(i) την ημερομηνία κατά την οποία η οφειλή περιήλθε σε καθυστέρηση,
(ii) τον αριθμό και το συνολικό ύψος των δόσεων (περιλαμβανομένων και των τμηματικών καταβολών) που είναι ληξιπρόθεσμες, το άληκτο υπόλοιπο της οφειλής, καθώς και το επιτόκιο με το οποίο εκτοκίζεται το μη ενήμερο τμήμα της οφειλής,
(iii) ενημέρωση για την ένταξη του δανειολήπτη στη Δ.Ε.Κ και την υποχρέωσή του να συμπληρώσει την Τ.Ο.Κ,
(iv) το «Ενημερωτικό Φυλλάδιο προς τους Δανειολήπτες με οικονομικές δυσχέρειες» και το «Ειδικό Σημείο Επικοινωνίας» του ιδρύματος για τη διενέργεια των επαφών με τον δανειολήπτη και την παροχή διευκρινίσεων σε αυτόν, με τα πλήρη στοιχεία των αρμόδιων υπαλλήλων ή των τυχόν εξουσιοδοτημένων να ενεργούν για λογαριασμό του ιδρύματος προσώπων εφόσον τούτο δεν έχει ήδη αποσταλεί,
(ν) την «Τυποποιημένη Οικονομική Κατάσταση» (Τ.Ο.Κ.) στην οποία επισυνάπτεται ο κατάλογος με τα απαιτούμενα σχετικά υποστηρικτικά δικαιολογητικά,
(vi) ενημέρωση ότι η επικοινωνία στο πλαίσιο της Δ.Ε.Κ. μπορεί να γίνεται και ηλεκτρονικά στην τελευταία ηλεκτρονική διεύθυνση που ο δανειολήπτης έχει δηλώσει, εκτός αν προσέλθει στο «Ειδικό Σημείο Επικοινωνίας» ζητήσει και παραλάβει το σχετικό πληροφοριακό υλικό σε έγχαρτη μορφή.
(δδ) Η γραπτή ειδοποίηση μπορεί να συνοδεύεται με τηλεφωνική κλήση για τον προγραμματισμό κατ' ιδίαν συνάντησης, στην οποία και θα συμφωνηθεί η επόμενη ημερομηνία επικοινωνίας για τη στενή παρακολούθηση της κατάστασης. 

(β) 2η ειδοποίηση

Αν εκπνεύσει η προβλεπόμενη στον ορισμό του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» προθεσμία χωρίς ο δανειολήπτης:
(αα) να ανταποκριθεί, δηλαδή να υποβάλει την Τ.Ο.Κ. ή (ββ) να προβεί σε μία εκ των ενεργειών της παρ. (δ) του Σταδίου 4, το ίδρυμα οφείλει να του αποστείλει εντός τριάντα (30) ημερολογιακών ημερών από το πέρας των παραπάνω προθεσμιών, δεύτερη επιστολή που προειδοποιεί τον δανειολήπτη για την προοπτική και τις συνέπειες του χαρακτηρισμού του ως μη συνεργάσιμου. Στην προειδοποιητική αυτή επιστολή περιλαμβάνονται οι εξής πληροφορίες:
(αα) συγκεκριμένες ενέργειες στις οποίες ο δανειολήπτης θα μπορούσε να προβεί και την σχετική προθεσμία που δεν μπορεί να είναι συντομότερη της προβλεπόμενης στον ορισμό του «συνεργάσιμου δανειολήπτη», για να αποφύγει τον αποχαρακτηρισμό του ως «συνεργάσιμου» και την επισήμανση ότι, εφόσον δεν τις πραγματοποιήσει, θα κατηγοριοποιηθεί ως μη συνεργάσιμος χωρίς άλλη ειδοποίηση.
(ββ) Τα μέτρα που μπορεί να λάβει το ίδρυμα ως αποτέλεσμα του χαρακτηρισμού του δανειολήπτη ως μη συνεργάσιμου.
(γγ) Την ενημέρωση της δυνατότητας του δανειολήπτη να έχει συμβουλευτική συνδρομή από κρατικούς φορείς ή τρίτους της δικής του επιλογής.
(δδ) Αν μετά την ρευστοποίηση, το τυχόν υπόλοιπο του δανείου σε καθυστέρηση θα εξακολουθεί να αποτελεί εκτοκιζόμενη απαίτηση του ιδρύματος, προσδιορίζοντας το ύψος του επιτοκίου και τον τρόπο εκτοκισμού.
Η 2η αυτή ειδοποίηση της παρούσας παραγράφου (β) παρέχεται υποχρεωτικά μόνο σε περιπτώσεις δανειοληπτών, των οποίων ο αποχαρακτηρισμός ως συνεργάσιμων μπορεί να έχει συνέπεια τον εκπλειστηρίασμα της κύριας κατοικίας του δανειολήπτη με νομικές διαδικασίες που θα μπορούσε να κινήσει το ίδρυμα, για την επιδίωξη είσπραξης των απαιτήσεων του ανεξαρτήτως αν το ακίνητο έχει προσημειωθεί προς εξασφάλιση των απαιτήσεων αυτών.

Ενημέρωση δανειολήπτη για την κατηγοριοποίηση του ως μη συνεργάσιμου

Το ίδρυμα ακολουθεί τη διαδικασία της υποπαρ. α της παρ. 1 της ενότητας ΣΤ του πρώτου Κεφαλαίου.

2. Στάδιο 2: Συγκέντρωση οικονομικών και άλλων πληροφοριών από τον δανειολήπτη
(α) Το ίδρυμα οφείλει να παραλαμβάνει, με απόδειξη παραλαβής, τη συμπληρωμένη από τους δανειολήπτες
«Τυποποιημένη Οικονομική Κατάσταση» του Παραρτήματος Ι.
(β) Το ίδρυμα δύναται να απαιτεί από τον δανειολήπτη να παρέχει υποστηρικτικά στοιχεία/δικαιολογητικά, αναγκαία, για την επιβεβαίωση των πληροφοριών που υποβλήθηκαν, καθορίζοντας προθεσμία προσκόμισης αυτών όχι μικρότερη της προβλεπόμενης στον ορισμό του συνεργάσιμου δανειολήπτη και ανάλογη του χρόνου που απαιτείται για την έκδοση ή τη διαθεσιμότητα τους, οπότε οι προθεσμίες που τίθενται στον παρόντα κώδικα παρατείνονται αναλόγως.
(γ) Κάθε ίδρυμα μεριμνά για την και από άλλες πηγές συλλογή επαρκούς, πλήρους και ακριβούς πληροφόρησης για τα οικονομικά δεδομένα του δανειολήπτη, πέραν της ως άνω Κατάστασης, ιδίως δε εκείνη που παρέχεται από οντότητες με σκοπό την τήρηση και παρακολούθηση περιουσιακών στοιχείων και στοιχείων οικονομικής συμπεριφοράς προκειμένου να αξιολογεί την καταλληλότητα εναλλακτικών λύσεων ρύθμισης ή οριστικής διευθέτησης.
(δ) Η πληροφόρηση φυλάσσεται από το ίδρυμα και σε ηλεκτρονική μορφή, τηρουμένων των σχετικών διατάξεων της νομοθεσίας περί προστασίας προσωπικών δεδομένων.

3. Στάδιο 3: Αξιολόγηση οικονομικών στοιχείων
(α) Κάθε ίδρυμα αξιοποιεί την πληροφόρηση που παρέχεται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο Στάδιο 2, ώστε να εκτιμώνται, κατά το δυνατόν, κατ' ελάχιστον, τα εξής:
(αα) η περιουσιακή κατάσταση του δανειολήπτη,
(ββ) η τρέχουσα ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη, λαμβάνοντας υπόψη σε κάθε περίπτωση το συνολικό ύψος και τη φύση των χρεών του δανειολήπτη περιλαμβανομένων τυχόν οφειλών του έναντι άλλων ιδρυμάτων ή φορολογικών ή άλλων δημοσίων αρχών ή ασφαλιστικών φορέων,
(γγ) το ιστορικό οικονομικής συμπεριφοράς του δανειολήπτη και
(δδ) η μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής των οφειλών εκ μέρους του δανειολήπτη μέχρι τη λήξη της περιόδου ρύθμισης.
(β) Η εκτίμηση υπό στοιχείο (δδ) πραγματοποιείται, λαμβάνοντας υποχρεωτικώς υπόψη:
i) το ελάχιστο επίπεδο των «εύλογων δαπανών διαβίωσης» και
ii) τις παραμέτρους που περιγράφονται στο Κεφάλαιο Α.2 της ΠΕΕ/ΤΕ 54/2015 (ηλικία, επάγγελμα, οικογενειακή κατάσταση, υγεία κ.λπ.) ώστε κατά την εκτίμηση της ικανότητας αποπληρωμής να λαμβάνονται υπόψη παράγοντες υγείας, κοινωνικοί κ.λπ., που θα μπορούσαν να επηρεάσουν ουσιωδώς την ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη.
(γ) Κάθε ίδρυμα προβαίνει σε εκτίμηση της εμπορικής αξίας [Π.δ. 59/2016 (ΦΕΚ Α΄95/27.5.2016)] τυχόν εμπράγματης εξασφάλισης (ή άλλων περιουσιακών στοιχείων του δανειολήπτη που θα μπορούσαν με τη συναίνεση του να αποτελέσουν πρόσθετη/-ες εξασφάλιση/-εις), τηρώντας τις απαιτήσεις του άρθρου 19 της Οδηγίας 2014/17/ΕΕ, όπως ενσωματώνονται στην ελληνική νομοθεσία. Κάθε μία από τις εκτιμώμενες αξίες γνωστοποιείται γραπτώς στον δανειολήπτη, ταυτοχρόνως με την παρουσίαση της προτεινόμενης λύσης ρύθμισης/ οριστικής διευθέτησης που περιλαμβάνει τα σχετικά περιουσιακά στοιχεία.
(δ) Κάθε ίδρυμα οφείλει να διενεργεί την αξιολόγηση του, με βάση τόσο ιστορικά στοιχεία όσο και ρεαλιστικές παραδοχές για μελλοντικές εξελίξεις. Για το σκοπό αυτό, το ίδρυμα οφείλει να εξηγεί στον δανειολήπτη τα πλεονεκτήματα και την αναγκαιότητα να παραμείνει συνεργάσιμος.
(ε) Κάθε ίδρυμα καταβάλλει κάθε εύλογη προσπάθεια για να συνεργαστεί με τον δανειολήπτη καθ' όλη τη διαδικασία αξιολόγησης, προκειμένου να προσδιορίσει την ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη, με στόχο να καταλήξουν σε μια κατάλληλη λύση.

4. Στάδιο 4: Πρόταση κατάλληλης λύσης

(α) Μετά την ανωτέρω αξιολόγηση κάθε ίδρυμα παρέχει, χωρίς αυτό να θεωρείται νέα υπηρεσία προς τον δανειολήπτη (άρθρο 12 του Νόμου 4281/2014) που θεωρείται συνεργάσιμος, πρόταση μιας ή περισσότερων εναλλακτικών λύσεων ρύθμισης και αν καμία εξ αυτών δεν συμφωνηθεί, λύση/-εις οριστικής διευθέτησης (βλ. σχετικούς ενδεικτικούς τύπους στο Παράρτημα II της παρούσας). Η εκπλήρωση της παρούσας υποχρέωσης του ιδρύματος δεν μπορεί να συναρτάται από απαίτηση προηγούμενης εξόφλησης τυχόν οφειλών του δανειολήπτη προς λοιπούς πιστωτές.
(β) Για την αξιολόγηση της καταλληλότητας κάθε λύσης, λαμβάνονται υπόψη, σε κάθε περίπτωση, η ανάγκη συμμόρφωσης του ιδρύματος προς τις ισχύουσες εποπτικές απαιτήσεις, καθώς και οι ειδικότερες για τη διαχείριση των καθυστερήσεων διατάξεις προληπτικής εποπτείας που έχει θεσπίσει η Τράπεζα της Ελλάδος για τη διαχείριση των απαιτήσεων σε καθυστέρηση (ΠΕΕ 42/2014, όπως ισχύει) ή άλλη αρμόδια, κατά περίπτωση αρχή για την προληπτική εποπτεία του ιδρύματος. Η αξιολόγηση βασίζεται επίσης σε καθορισμένα και διαφανή κριτήρια και διαδικασίες που το ίδρυμα διαθέτει με βάση τις εν λόγω διατάξεις προληπτικής εποπτείας, λαμβάνοντας υπόψη το ελάχιστο επίπεδο των «ευλόγων δαπανών» διαβίωσης που προσήκει στην περίπτωση του δανειολήπτη.
(γ) Κάθε ίδρυμα παρέχει με απόδειξη παραλαβής στον συνεργάσιμο δανειολήπτη εντός γνωστοποιούμενου σε αυτόν και ευλόγου μετά τη λήψη των οικονομικών και άλλων πληροφοριών και την αξιολόγηση τους χρόνου, όπως προβλέπεται στο Στάδιο 2, την προτεινόμενη ή τις εναλλακτικά προτεινόμενες σε αυτόν λύσεις ρύθμισης και, αν καμία εξ αυτών δεν συμφωνηθεί, τις λύσεις οριστικής διευθέτησης (βλ. ενδεικτικούς τύπους στο Παράρτημα II της παρούσας σε συνδυασμό με τους σχετικούς ορισμούς του Πρώτου Κεφαλαίου του παρόντος κώδικα) με το «Τυποποιημένο Έγγραφο Πρότασης Λύσεων Ρύθμισης ή Οριστικής Διευθέτησης». Ο χρόνος παράδοσης από το ίδρυμα της πρότασης δεν υπερβαίνει τους τέσσερις (4) μήνες, με χρονική αφετηρία την παραλαβή της Τ.Ο.Κ.
(δ) Εντός της προβλεπόμενης στον ορισμό του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» προθεσμίας, ο δανειολήπτης προβαίνει σε μία εκ των παρακάτω ενεργειών:
(αα) παρέχει τη συναίνεσή του στην προτεινόμενη ή σε μία από τις προτεινόμενες λύσεις ή
(ββ) αντιπροτείνει γραπτώς ζητώντας αν το επιθυμεί τη διαμεσολάβηση τρίτου φορέα της επιλογής του ή
(γγ) δηλώνει γραπτώς ότι αρνείται να συναινέσει σε οποιαδήποτε πρόταση.
(ε) Το «Τυποποιημένο Έγγραφο Πρότασης Λύσεων Ρύθμισης ή Οριστικής Διευθέτησης» περιλαμβάνει κατ' ελάχιστον τα εξής:
(αα) περιγραφή των όρων της/των προτεινόμενης/-ων λύσης/-εων (επιτόκιο, περίοδος εκτοκισμού, διάρκεια, τυχόν περίοδο χάριτος, ύψος και χρονοδιάγραμμα καταβολής δόσεων, αξία τυχόν επαναγοράς περιουσιακού στοιχείου σε περίπτωση χρηματοδοτικής μίσθωσης τυχόν ελάφρυνση της οφειλής από καταλογισθέντες τόκους κ.λπ.) με τρόπο που καθιστά εφικτή τη μεταξύ τους σύγκριση καθώς και τη σύγκριση με την τρέχουσα επιβάρυνση (αναλυόμενη κατά κεφάλαιο, τόκους και έξοδα), τηρουμένων των κανόνων διαφάνειας και ενημέρωσης της ΠΔ/ΤΕ 2501/2002, όπως ισχύει, ιδίως σε σχέση με τη μελλοντική μεταβολή του επιτοκίου,
(ββ) την ένδειξη ότι αυτό συντάσσεται στο πλαίσιο των διατάξεων του κώδικα,
(γγ) επισήμανση για το ότι η αξιολόγηση της καταλληλότητας της προτεινόμενης/-ων λύσης/εων είναι συνάρτηση του ύψους της οφειλής, του είδους και του ύψους των εξασφαλίσεων, σε σχέση με την ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη, όπως αυτή αξιολογήθηκε στο Στάδιο 3 της Δ.Ε.Κ., με βάση ιδίως τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν στο Στάδιο 2,
(δδ) αποτίμηση του προτεινόμενου σχεδίου διευθέτησης της οφειλής ή της τυχόν υποβληθείσας από το δανειολήπτη αντιπρότασης σε παρούσα αξία και πρόσφατη εκτίμηση της αξίας ρευστοποίησης του αντίστοιχου ακινήτου (Π.δ. 59/2016) τηρώντας τις απαιτήσεις του άρθρου 19 της Οδηγίας 2014/17/ΕΕ, όπως ενσωματώνονται στην ελληνική νομοθεσία, στην περίπτωση που αποκλειστεί η κατάλληλη λύση ρύθμισης και αντί αυτής προτείνεται λύση οριστικής διευθέτησης που περιλαμβάνει διάθεση της κύριας κατοικίας του δανειολήπτη καθώς και σαφή παράθεση των όρων αποπληρωμής τυχόν υπολοίπου οφειλής μετά τη διάθεση της κύριας κατοικίας,
(εε) ενημέρωση για το δικαίωμα του δανειολήπτη να ζητήσει ή να δεχθεί συμβουλή ανεξάρτητου κρατικού φορέα ή άλλου επιλογής του για την υποβοήθηση του στη λήψη απόφασης, ή στην υποβολή αντιπρότασης, εάν αυτός το κρίνει απαραίτητο,
(ζζ) ενημέρωση για τη δυνατότητα του δανειολήπτη να προβεί εντός της προβλεπόμενης στον ορισμό του
«συνεργάσιμου δανειολήπτη» προθεσμίας σε μία εκ των αναφερόμενων στην ως άνω περίπτωση (δ) ενεργειών,
(ηη) ενημέρωση για τα επόμενα βήματα του ιδρύματος
ή και τις έννομες συνέπειες, σε κάθε μία εκ των περιπτώσεων ανωτέρω (όπως ιδίως το χρονικό διάστημα μετά το οποίο μπορεί να κινηθούν οι διαδικασίες ρευστοποίησης εξασφαλίσεων),
(θθ) επισήμανση για την υποχρέωση του δανειολήπτη να ενημερώσει έγκαιρα το ίδρυμα σε περίπτωση που η οικονομική κατάσταση του βάσει της οποίας αξιολογήθηκε η προτεινόμενη λύση, μεταβληθεί.
(στ) Κάθε ίδρυμα εξετάζει ενιαία λύση ρύθμισης για όλες τις οφειλές του δανειολήπτη προς αυτό, ανεξαρτήτως της προέλευσης τους από μία ή περισσότερες δανειακές συμβάσεις του ίδιου ή διαφορετικού τύπου, αν το θεωρεί σκόπιμο ή αν ο δανειολήπτης αιτείται τούτο.
(ζ) Σε περίπτωση υποβολής αντιπρότασης από τον δανειολήπτη, το ίδρυμα υποχρεούται να προβεί σε αξιολόγηση της εν λόγω αντιπρότασης και, εντός δύο (2) μηνών από την παραλαβή της:
(αα) είτε να συναινέσει με την αντιπρόταση
(ββ) είτε να απαντήσει εγγράφως ότι την απορρίπτει και ότι παραμένει ενεργός η αρχική του πρόταση, με τη βασική σχετική τεκμηρίωση
(γγ) είτε να υποβάλει νέα πρόταση, η οποία είναι και η τελική.
(η) Κατά την παρουσίαση της προτεινόμενης ή των εναλλακτικά προτεινόμενων λύσεων, κάθε ίδρυμα είναι δεκτικό σε σχόλια και ερωτήματα από τους δανειολήπτες παρέχοντας όσο το δυνατόν πιο τυποποιημένη και εύληπτη πληροφόρηση στον δανειολήπτη, προκειμένου αυτός να κατανοήσει την πρόταση ή και τις διαφορές τόσο μεταξύ των εναλλακτικά προτεινόμενων λύσεων, σε περίπτωση που υφίστανται περισσότερες από μία, όσο και μεταξύ των υφιστάμενων και νέων όρων αποπληρωμής των οφειλών. 

5. Στάδιο 5: Διαδικασία εξέτασης ενστάσεων
Το Στάδιο αυτό αποτελεί Στάδιο της Δ.Ε.Κ., το οποίο μπορεί να ενεργοποιείται μετά την κατηγοριοποίηση ενός δανειολήπτη ως μη συνεργάσιμου κατά τα προβλεπόμενα στην παρ. 2 της ενότητας ΣΤ του πρώτου κεφαλαίου.

Β. Χειρισμός δανειοληπτών που εντάσσονται σε κοινωνικά ευπαθείς ομάδες 

1.α) Το ίδρυμα οφείλει να υιοθετήσει πολιτική χειρισμού δανειοληπτών με ειδικά προβλήματα υγείας (όπως όρασης, ακοής, βαριάς ή μακροχρόνιας ασθένειας, νοητικών προβλημάτων) που αιτιολογούν εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας, ενσωματώνοντας στην πολιτική του σχετικά κριτήρια.
β) Στο πλαίσιο αυτό, το ίδρυμα που κατά το Στάδιο 1 ή 2 της Δ.Ε.Κ. λαμβάνει τη σχετική πληροφόρηση και τεκμηρίωση από δανειολήπτη οφείλει να προσαρμόζει αναλόγως τον τρόπο επικοινωνίας μαζί του.
 

2. Σε συνεργάσιμο δανειολήπτη για τον οποίο τεκμηριώνεται ιδιαίτερη οικονομική δυσχέρεια, ήτοι εισόδημα μικρότερο από το ελάχιστο επίπεδο των «ευλόγων δαπανών διαβίωσης» και απουσία ρευστοποιήσιμων περιουσιακών στοιχείων δικών του, της συζύγου ή των τέκνων του, πλην της κατοικίας, στην οποία ο δανειολήπτης δια μένει και η αντικειμενική αξία της οποίας δεν υπερβαίνει το ποσό των ευρώ εκατόν σαράντα χιλιάδων (140.000), το ίδρυμα προτείνει, στο αντίστοιχο Στάδιο της Δ.Ε.Κ.:
α) λύση μακροχρόνιας ρύθμισης. Για το χρονοδιάγραμμα και το ύψος των καταβλητέων δόσεων, λαμβάνονται υπόψη όλοι οι προφανείς παράγοντες που μπορεί ευλόγως να επηρεάσουν την ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη (όπως τυχόν υψηλό ποσοστό αναπηρίας) ή, αν έχει εξεταστεί αλλά έχει αποκλειστεί τέτοια λύση ως μη «κατάλληλη»,
β) πρόταση οριστικής διευθέτησης, συνεκτιμώντας για την επιλογή της και στην περίπτωση αυτή τα ειδικά χαρακτηριστικά του δανειολήπτη και ιδίως αν παράλληλα με την οικονομική δυσχέρεια συντρέχουν προβλήματα υγείας. Σε περίπτωση που η σχετική λύση οριστικής διευθέτησης περιλαμβάνει εκποίηση της κατοικίας με εκτιμώμενη, από πιστοποιημένο εκτιμητή, τιμή ρευστοποίησης μικρότερη της οφειλής, η λύση προβλέπει διευκόλυνση αποπληρωμής της εναπομένουσας οφειλής, κατά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 28 της Οδηγίας 2014/17/ΕΕ, όπως εξηγείται και στο σημείο 27 του προοιμίου της και ενσωματώνεται στην ελληνική νομοθεσία.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΩΝ (Δ.Ε.Κ.) ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΠΟΛΥ ΜΙΚΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Κάθε ίδρυμα εφαρμόζει τα ακόλουθα Στάδια κατά το χειρισμό των δανειοληπτών του παρόντος κεφαλαίου με οφειλές που παρουσιάζουν καθυστερήσεις ή που υφίστανται ενδείξεις πιθανής καθυστέρησης:
Στάδιο 1: Επικοινωνία με τον δανειολήπτη.
Στάδιο 2: Συγκέντρωση οικονομικών και άλλων πληροφοριών.
Στάδιο 3: Αξιολόγηση των οικονομικών στοιχείων.
Στάδιο 4: Πρόταση των κατάλληλων λύσεων στον δανειολήπτη.
Στάδιο 5: Διαδικασία εξέτασης ενστάσεων.

1. Στάδιο 1: Επικοινωνία με τον δανειολήπτη

Προαιρετική επικοινωνία

 (α) Σε περίπτωση μη εμπρόθεσμης καταβολής δόσης, εν όλω ή εν μέρει, σύμφωνα με το προσυμφωνημένο χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής, το ίδρυμα δύναται να προβεί στις πιο κάτω ενέργειες:
Επιχειρεί επικοινωνία με τον δανειολήπτη συμβουλευτικού χαρακτήρα με επίκεντρο τη διερεύνηση των αιτιών που ανέκυψαν και μπορεί να οδηγήσουν σε καθυστερήσεις, ώστε να του δοθεί η δυνατότητα να εξετάσει έγκαιρα την ένταξη του στη Δ.Ε.Κ. για διερεύνηση τυχόν εναλλακτικών λύσεων. Συνέχιση της επικοινωνίας στα επόμενα Στάδια της Δ.Ε.Κ., γίνεται εφόσον συναινέσει ο δανειολήπτης. Μη ανταπόκριση σε αυτό το Στάδιο δεν συνεπάγεται τον αποχαρακτηρισμό του δανειολήπτη ως «συνεργάσιμου».
Η επικοινωνία σε αυτό το Στάδιο είναι σκόπιμο να συνοδεύεται με αποστολή του «Ενημερωτικού Φυλλαδίου» της ενότητας Ε.2 του Πρώτου Κεφαλαίου και καθορισμό του «Ειδικού Σημείου Επικοινωνίας» για τις περαιτέρω επαφές.

Υποχρεωτική Ειδοποίηση

(β) Αν η καθυστέρηση υπερβεί τις εξήντα (60) ημερολογιακές ημέρες το ίδρυμα οφείλει να αποστείλει γραπτή ειδοποίηση στον δανειολήπτη εντός των επόμενων τριάντα (30) ημερολογιακών ημερών εκτός αν εν τω μεταξύ καταβληθεί ολοσχερώς η οφειλόμενη δόση. Σε περίπτωση νέας καθυστέρησης για το ίδιο δάνειο δεν είναι υποχρεωτική η επανάληψη της αποστολής της γραπτής ειδοποίησης σε έγχαρτη μορφή εκτός αν έχει παρέλθει έτος από την τελευταία αποστολή της.
(γ) Η γραπτή ειδοποίηση περιλαμβάνει τουλάχιστον:
(αα) την ημερομηνία κατά την οποία η οφειλή περιήλθε σε καθυστέρηση,
(ββ) τον αριθμό και το συνολικό ύψος των δόσεων (περιλαμβανομένων και των τμηματικών καταβολών) που είναι ληξιπρόθεσμες, το άληκτο υπόλοιπο της οφειλής, καθώς και το επιτόκιο με το οποίο εκτοκίζεται το μη ενήμερο τμήμα της οφειλής,
(γγ) ενημέρωση για την ένταξη του δανειολήπτη στη Δ.Ε.Κ. και την υποχρέωση του να συμπληρώσει την συγκεκριμένη για νομικά πρόσωπα απαιτούμενη οικονομική πληροφόρηση,
(δδ) Το «Ενημερωτικό Φυλλάδιο προς τους Δανειολήπτες με οικονομικές δυσχέρειες» και το «Ειδικό Σημείο Επικοινωνίας» του ιδρύματος για τη διενέργεια των επαφών με τον δανειολήπτη και την παροχή διευκρινίσεων σε αυτόν, με τα πλήρη στοιχεία των αρμόδιων υπαλλήλων ή των τυχόν εξουσιοδοτημένων να ενεργούν για λογαριασμό του ιδρύματος προσώπων, εφόσον τούτο δεν έχει ήδη αποσταλεί.
(εε) τυποποιημένο έντυπο υποβολής οικονομικής κατάστασης πληροφόρησης και την ηλεκτρονική διεύθυνση όπου επίσης αναφέρονται τα στοιχεία και δικαιολογητικά, τα οποία, κατά κανόνα, ζητούνται από το ίδρυμα για την αξιολόγηση της βιωσιμότητας του νομικού προσώπου, σύμφωνα με τη μεθοδολογία που το ίδρυμα ακολουθεί για την αξιολόγηση αυτή, λαμβάνοντας υπόψη τις κατευθυντήριες οδηγίες προληπτικής εποπτείας που έχει θεσπίσει η Τράπεζα της Ελλάδος (απόφαση ΠΕΕ 42/30.05.2014) για τη διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου και ειδικότερα των απαιτήσεων σε καθυστέρηση ή άλλη αρμόδια, κατά περίπτωση αρχή για την προληπτική εποπτεία του ιδρύματος. Από τα στοιχεία που καλείται να υποβάλει ο δανειολήπτης θα πρέπει επίσης να προκύπτει αν αυτός συναινεί (i) να υποβληθεί η επιχείρηση σε έλεγχο της οικονομικής της κατάστασης από ανεξάρτητο ορκωτό ελεγκτή, στην περίπτωση που το ίδρυμα το θεωρήσει αναγκαίο και (ii) να επιδιωχθεί κοινό σχέδιο αναδιάρθρωσης των οφειλών του από ιδρύματα κοινούς πιστωτές
(ζζ) ενημέρωση ότι η επικοινωνία στο πλαίσιο της Δ.Ε.Κ. μπορεί να γίνεται και ηλεκτρονικά στην τελευταία ηλεκτρονική διεύθυνση που ο δανειολήπτης έχει δηλώσει εκτός αν προσέλθει στο «ειδικό σημείο» ζητήσει και παραλάβει το σχετικό πληροφοριακό υλικό σε έγχαρτη μορφή.
(δ) Η γραπτή ειδοποίηση μπορεί να συνοδεύεται με τηλεφωνική κλήση για τον προγραμματισμό κατ' ιδίαν συνάντησης, στην οποία και θα συμφωνηθεί η επόμενη ημερομηνία επικοινωνίας για τη στενή παρακολούθηση της κατάστασης.

2. Στάδιο 2: Συγκέντρωση οικονομικών και άλλων πληροφοριών από τον δανειολήπτη
(α) Το ίδρυμα οφείλει να παραλαμβάνει, με απόδειξη παραλαβής, την οικονομική κατάσταση πληροφόρησης που υποβάλλεται από την επιχείρηση, ώστε να ακολουθήσει η αξιολόγηση του Σταδίου 3.
(β) Το ίδρυμα δύναται να απαιτεί από τον δανειολήπτη να παρέχει υποστηρικτικά στοιχεία/δικαιολογητικά, αναγκαία, για την επιβεβαίωση των πληροφοριών που υποβλήθηκαν, καθορίζοντας προθεσμία προσκόμισης αυτών όχι μικρότερη της προβλεπόμενης στον ορισμό του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» και ανάλογη του χρόνου που απαιτείται για την έκδοση ή τη διαθεσιμότητα τους, οπότε οι προθεσμίες που τίθενται στον παρόντα κώδικα παρατείνονται αναλόγως.
(γ) Κάθε ίδρυμα μεριμνά για την και από άλλες πηγές συλλογή επαρκούς, πλήρους και ακριβούς πληροφόρησης για τα οικονομικά δεδομένα του δανειολήπτη, πέραν της ως άνω κατάστασης, ιδίως δε εκείνη που παρέχεται από φορείς με σκοπό την τήρηση και παρακολούθηση περιουσιακών στοιχείων και στοιχείων οικονομικής συμπεριφοράς προκειμένου να αξιολογεί την καταλληλότητα εναλλακτικών λύσεων ρύθμισης ή οριστικής διευθέτησης.
(δ) Η πληροφόρηση θα φυλάσσεται από το ίδρυμα και σε ηλεκτρονική μορφή, τηρουμένων των σχετικών διατάξεων της νομοθεσίας περί εμπιστευτικότητας.

3. Στάδιο 3: Αξιολόγηση οικονομικών στοιχείων Κάθε ίδρυμα αξιοποιεί τα υποβληθέντα από τον δανειολήπτη οικονομικά στοιχεία και κάθε διαθέσιμη από άλλες πηγές πληροφόρηση ώστε να αξιολογείται, κατά το δυνατόν, η εισπραξιμότητα των απαιτήσεων με βάση την τρέχουσα οικονομική κατάσταση και τις προοπτικές του δανειολήπτη και των εταίρων της επιχείρησης. Για τη διαδικασία αυτή, ακολουθούνται οι κατευθυντήριες οδηγίες για τη διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου, όπως εξειδικεύονται από την ΤτΕ (ΠΕΕ 42/2014, όπως ισχύει) ή άλλη, κατά περίπτωση, αρμόδια αρχή για την προληπτική εποπτεία του ιδρύματος.
Ενημέρωση δανειολήπτη για την κατηγοριοποίηση του ως μη συνεργάσιμου
Το ίδρυμα ενημερώνει δανειολήπτη του παρόντος κεφαλαίου για το γεγονός ότι έχει κατηγοριοποιηθεί ως μη συνεργάσιμος, κατά τα προβλεπόμενα στην υποπαρ. β της παρ. 1 της ενότητας ΣΤ του πρώτου Κεφαλαίου.

4. Στάδιο 4: Πρόταση κατάλληλης λύσης
(α) Μετά την ανωτέρω αξιολόγηση κάθε ίδρυμα παρέχει, χωρίς αυτό να θεωρείται νέα υπηρεσία προς τον δανειολήπτη (άρθρο 12, Ν. 4281/2014), που θεωρείται συνεργάσιμος, πρόταση μιας ή περισσότερων εναλλακτικών λύσεων ρύθμισης και αν δεν υπάρξει σχετική συμφωνία, λύση/εις οριστικής διευθέτησης (βλ. σχετικούς ενδεικτικούς τύπους στο Παράρτημα II της παρούσας). Η εκπλήρωση της παρούσας υποχρέωσης του ιδρύματος δεν μπορεί να συναρτάται από απαίτηση προηγούμενης εξόφλησης τυχόν οφειλών του δανειολήπτη προς λοιπούς πιστωτές.
(β) Για την αξιολόγηση της καταλληλότητας κάθε λύσης, λαμβάνονται υπόψη, σε κάθε περίπτωση, η ανάγκη συμμόρφωσης του ιδρύματος προς τις ισχύουσες εποπτικές απαιτήσεις, καθώς και οι ειδικότερες για τη διαχείριση των καθυστερήσεων διατάξεις προληπτικής εποπτείας που έχει θεσπίσει η Τράπεζα της Ελλάδος για τη διαχείριση των απαιτήσεων σε καθυστέρηση (ΠΕΕ 42/2014, όπως ισχύει) ή άλλη αρμόδια, κατά περίπτωση αρχή για την προληπτική εποπτεία του ιδρύματος. Η αξιολόγηση βασίζεται επίσης σε καθορισμένα και διαφανή κριτήρια και διαδικασίες που το ίδρυμα διαθέτει με βάση τις εν λόγω διατάξεις προληπτικής εποπτείας.
(γ) Κάθε ίδρυμα παρέχει με απόδειξη παραλαβής στον συνεργάσιμο δανειολήπτη εντός γνωστοποιούμενου σε αυτόν και ευλόγου μετά τη λήψη των οικονομικών και άλλων πληροφοριών και την αξιολόγηση τους χρόνου, όπως προβλέπεται στο Στάδιο 2, την προτεινόμενη ή τις εναλλακτικά προτεινόμενες σε αυτόν λύσεις ρύθμισης και αν καμία εξ αυτών δεν συμφωνηθεί, τις λύσεις οριστικής διευθέτησης (βλ. ενδεικτικούς τύπους στο Παράρτημα II της παρούσας σε συνδυασμό με τους σχετικούς ορισμούς του Πρώτου Κεφαλαίου του παρόντος κώδικα) με το «Τυποποιημένο Έγγραφο Πρότασης Λύσεων Ρύθμισης ή Οριστικής Διευθέτησης». Ο χρόνος παράδοσης από το ίδρυμα της πρότασης δεν υπερβαίνει τους τέσσερις (4) μήνες, με χρονική αφετηρία την παραλαβή της πληροφόρησης του Σταδίου 2.
(δ) Εντός της προβλεπόμενης στον ορισμό του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» προθεσμίας, ο δανειολήπτης προβαίνει σε μία εκ των παρακάτω ενεργειών:
(αα) παρέχει τη συναίνεση του στην προτεινόμενη ή σε μία από τις προτεινόμενες λύσεις ή
(ββ) αντιπροτείνει γραπτώς ζητώντας αν το επιθυμεί τη διαμεσολάβηση τρίτου φορέα της επιλογής του ή
(γγ) δηλώνει γραπτώς ότι αρνείται να συναινέσει σε οποιαδήποτε πρόταση.
(ε) Το «Τυποποιημένο Έγγραφο Πρότασης Λύσεων Ρύθμισης ή Οριστικής Διευθέτησης» περιλαμβάνει κατ' ελάχιστον τα εξής
(αα) Περιγραφή των όρων της/των προτεινόμενης/-ων λύσης/-εων (π.χ. επιτόκιο, περίοδος εκτοκισμού, ύψος και χρονοδιάγραμμα καταβολής δόσεων, διάρκεια, τυχόν περίοδο χάριτος, αξία τυχόν επαναγοράς περιουσιακού στοιχείου σε περίπτωση χρηματοδοτικής μίσθωσης, τυχόν ελάφρυνση της οφειλής από καταλογισθέντες τόκους κ.λ.π.), με τρόπο ώστε να είναι εφικτή η μεταξύ τους σύγκριση καθώς και η σύγκριση με την τρέχουσα επιβάρυνση (αναλυόμενη κατά κεφάλαιο, τόκους, έξοδα), τηρουμένων των κανόνων διαφάνειας και ενημέρωσης της ΠΔ/ΤΕ 2501/2002, όπως ισχύει, ιδίως σε σχέση με τη μελλοντική μεταβολή του επιτοκίου.
(ββ) Την ένδειξη ότι αυτό συντάσσεται στο πλαίσιο των διατάξεων του κώδικα.
(γγ) Επισήμανση για το ότι η αξιολόγηση της καταλληλότητας της προτεινόμενης/ων λύσεων είναι συνάρτηση του ύψους της οφειλής, του είδους και του ύψους των εξασφαλίσεων, σε σχέση με την οικονομική κατάσταση της επιχείρησης και τις προοπτικές της, όπως αξιολογήθηκαν στο Στάδιο 3 της Δ.Ε.Κ., ιδίως με τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν στο Στάδιο 2.
(δδ) Ενημέρωση για το δικαίωμα του δανειολήπτη να ζητήσει ή να αποδεχτεί συμβουλή ανεξάρτητου κρατικού φορέα ή άλλου της επιλογής του για την υποβοήθηση του στη λήψη απόφασης, ή στην υποβολή αντιπρότασης, εάν αυτός το κρίνει απαραίτητο.
(εε) Ενημέρωση για τη δυνατότητα του δανειολήπτη να προβεί εντός της προβλεπόμενης στον ορισμό του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» προθεσμίας, σε μία εκ των αναφερομένων στην ανωτέρω περίπτωση (δ) ενεργειών.
(ζζ) Ενημέρωση για τα επόμενα βήματα του ιδρύματος ή και τις έννομες συνέπειες, σε κάθε μία εκ των περιπτώσεων ανωτέρω (όπως λ.χ. το χρονικό διάστημα μετά το οποίο μπορεί να κινηθούν οι διαδικασίες ρευστοποίησης εξασφαλίσεων).
(ηη) Επισήμανση για τη σημασία της έγκαιρης ενημέρωσης του ιδρύματος σε περίπτωση που υπάρξουν γεγονότα ή συμφωνίες που προβλέπεται ευλόγως να επηρεάσουν σημαντικά την οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη.
(στ) Κάθε ίδρυμα εξετάζει ενιαία λύση ρύθμισης για όλες τις οφειλές του δανειολήπτη προς αυτό, ανεξαρτήτως της προέλευσής τους από μία ή περισσότερες δανειακές συμβάσεις του ίδιου ή διαφορετικού τύπου, αν το θεωρεί σκόπιμο ή αν ο δανειολήπτης αιτείται τούτο.
(ζ) Σε περίπτωση υποβολής αντιπρότασης από τον δανειολήπτη, το ίδρυμα υποχρεούται να προβεί σε αξιολόγηση της εν λόγω αντιπρότασης και, εντός δύο (2) μηνών από την παραλαβή της:
(αα) είτε να συναινέσει με την αντιπρόταση
(ββ) είτε να απαντήσει εγγράφως ότι την απορρίπτει και ότι παραμένει ενεργός η αρχική του πρόταση, με τη βασική σχετική τεκμηρίωση
(γγ) είτε να υποβάλει νέα πρόταση, η οποία είναι και η τελική.
(η) Κατά την παρουσίαση της προτεινόμενης ή των εναλλακτικά προτεινόμενων λύσεων, κάθε ίδρυμα είναι δεκτικό σε σχόλια και ερωτήματα από τους δανειολήπτες παρέχοντας όσο το δυνατόν πιο τυποποιημένη και εύληπτη πληροφόρηση στον δανειολήπτη, προκειμένου αυτός να κατανοήσει την πρόταση ή και τις διαφορές τόσο μεταξύ των εναλλακτικά προτεινόμενων λύσεων, σε περίπτωση που υφίστανται περισσότερες από μία, όσο και μεταξύ των υφιστάμενων και νέων όρων αποπληρωμής των οφειλών.

5. Στάδιο 5: Διαδικασία εξέτασης ενστάσεων

Το Στάδιο αυτό αποτελεί Στάδιο της Δ.Ε.Κ., το οποίο μπορεί να ενεργοποιείται μετά την κατηγοριοποίηση ενός δανειολήπτη ως μη συνεργάσιμου, κατά τα προβλεπόμενα στην παρ. 2 της ενότητας ΣΤ του πρώτου κεφαλαίου.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΕΠΙ ΔΑΝΕΙΟΛΗΠΤΩΝ-ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΜΠΙΠΤΟΥΝ ΣΤΟ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

1. Στις περιπτώσεις δανειοληπτών νομικών προσώπων που δεν εμπίπτουν στο Τρίτο Κεφάλαιο, από τις διατάξεις της παρούσας απόφασης εφαρμόζονται υποχρεωτικώς εκείνες που περιλαμβάνονται στην Ενότητα Γ΄ του Πρώτου Κεφαλαίου. 

2. Στις εν λόγω περιπτώσεις δανειοληπτών ως καταλληλότερη διαδικασία για την εξωδικαστική διαπραγμάτευση και επιδίωξη επίλυσης των σχετικών καθυστερήσεων θεωρείται σκόπιμο, λόγω των πιο σύνθετων απαιτήσεων διαπραγμάτευσης με συμφέροντα περισσότερων του ενός, κατά κανόνα, πιστωτών να ακολουθούνται τα αντιστοίχως προβλεπόμενα στην οικεία νομοθεσία (Νόμος 4307/2014 ή το άρθρο 99 επ. του Ν. 3588/2007 (ΦΕΚ Α΄ 153), όπως ισχύουν).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
ΕΓΓΥΗΤΗΣ

1. Για σκοπούς του κώδικα, κάθε διάταξη που εφαρμόζεται επί δανειολήπτη με οφειλές σε καθυστέρηση νοείται ότι εφαρμόζεται, αντιστοίχως, και επί του/των εγγυητή/-ών.

2. Για τα φυσικά πρόσωπα-εγγυητές σε απαιτήσεις έναντι φυσικών προσώπων, συμπεριλαμβανομένων των επαγγελματιών, εφαρμόζονται οι διατάξεις του Δεύτερου Κεφαλαίου. Εξαιρέσεις που ισχύουν για τον πρωτοφειλέτη εφαρμόζονται και για τον εγγυητή, εφόσον ευθύνεται ως πρωτοφειλέτης (παραίτηση του δικαιώματος διζήσεως).

3. Για φυσικό πρόσωπο-εγγυητή απαιτήσεων νομικού προσώπου εφαρμόζονται οι διατάξεις του Τρίτου Κεφαλαίου της παρούσας ή του Τέταρτου κεφαλαίου, αναλόγως του μεγέθους της επιχείρησης, εφόσον το φυσικό πρόσωπο-εγγυητής ευθύνεται ως πρωτοφειλέτης (παραίτηση του δικαιώματος διζήσεως).

4. Η έναρξη εφαρμογής της Δ.Ε.Κ. γνωστοποιείται ταυτοχρόνως στον πρωτοφειλέτη και στον εγγυητή.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
ΠΟΛΛΑΠΛΟΙ ΠΙΣΤΩΤΕΣ

1. Σε περιπτώσεις κοινών πιστωτών, τα ιδρύματα συστήνεται να επιδιώκουν την εξεύρεση κοινά αποδεκτής λύσης υιοθετώντας τις βέλτιστες πρακτικές του Παραρτήματος III.

2. Στο πλαίσιο αυτό, στην περίπτωση που από τα υποβληθέντα εκ μέρους του δανειολήπτη στοιχεία, κατά το Στάδιο 2, προκύπτει παρουσία και άλλων ιδρυμάτων πιστωτών με απαιτήσεις ληξιπρόθεσμες ή μη προς το δανειολήπτη ενδείκνυται να ακολουθούνται τα εξής βήματα:
(α) Το ίδρυμα προς το οποίο υφίσταται το υψηλότερο ύψος οφειλής σε καθυστέρηση ζητά τη συναίνεση του δανειολήπτη προκειμένου να επιδιώξει την από κοινού επίλυση του συνόλου των οφειλών με τα εμπλεκόμενα ιδρύματα, ορίζοντας ενδεχομένως ανεξάρτητο σύμβουλο/διαμεσολαβητή τον οποίο θα προτείνει ο δανειολήπτης ή το ίδρυμα.
(β) Αν παρασχεθεί η συναίνεση και τα λοιπά ιδρύματα ανταποκριθούν, συμφωνείται μεταξύ τους περίοδος αποχής από δικαστικές ενέργειες, κατά την οποία αξιολογούνται από κοινού ή από τον ως άνω διαμεσολαβητή οι προοπτικές του δανειολήπτη να καλύψει τις οφειλές του, με βάση τη σχετική πληροφόρηση που ο δανειολήπτης έχει θέσει στη διάθεση όλων των ιδρυμάτων, συμφώνως με τα Στάδια 2 και 3 του κώδικα.

3. Σε περίπτωση μη ανταπόκρισης όλων των ιδρυμάτων-πιστωτών ή μη συμφωνίας αυτών σε κοινή λύση ρύθμισης ή οριστικής διευθέτησης ή ύπαρξης σημαντικών οφειλών του δανειολήπτη έναντι επίσης πιστωτών που δεν περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής του κώδικα, το ίδρυμα που είχε την πρωτοβουλία εξετάζει ενδεχόμενο υπαγωγής της περιπτώσεως στο Ν. 4307/2014 ή του Ν. 3588/2007, όπως εκάστοτε ισχύουν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ
ΕΠΙΔΕΙΞΗ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ,
ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΕΛΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ 

1. Κάθε ίδρυμα οφείλει να είναι σε θέση να αποδεικνύει στην Τράπεζα της Ελλάδος ότι έχει θεσπίσει σύστημα και διαδικασίες εφαρμογής του παρόντος κώδικα καθώς και εσωτερικές διαδικασίες ελέγχου της εφαρμογής αυτού και της εν γένει ισχύουσας νομοθεσίας, ώστε να διασφαλίζεται η σύννομη και συνεπής αντιμετώπιση των δανειοληπτών σε κάθε Στάδιο της διαδικασίας. Για το σκοπό αυτό κάθε ίδρυμα:
(α) Τηρεί πλήρες αρχείο για ελάχιστη περίοδο έξι (6) ετών από την ημερομηνία που κάθε στοιχείο περιήλθε στην κατοχή του και όλα τα στοιχεία κάθε δανειολήπτη για τουλάχιστον έξι (6) έτη μετά τη λήξη της συνεργασίας του με αυτόν. Στο αρχείο αυτό περιλαμβάνονται τα δικαιολογητικά που τεκμηριώνουν (αα) την επιδίωξη λύσης, σύμφωνα με την Δ.Ε.Κ ή (ββ) τους λόγους που εμπόδισαν την επιδίωξη λύσης με αυτή τη διαδικασία.
(β) Διασφαλίζει την προσβασιμότητα, την ποιότητα, την πληρότητα και την εγκυρότητα όλων των σχετικών στοιχείων.
(γ) Ολοκληρώνει τα Στάδια του κώδικα πριν εκκινήσει διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης με «συνεργάσιμο» δανειολήπτη
(δ) Μέχρι τέλος Οκτωβρίου 2016 θα υποβάλει στην Τράπεζα της Ελλάδος, την πολιτική και καταγεγραμμένες διαδικασίες που θέσπισε και υιοθετεί για τη συμμόρφωση προς την ενότητα Β του δεύτερου κεφαλαίου.

2. Η Τράπεζα της Ελλάδος παρακολουθεί και ελέγχει (α) τον τρόπο εφαρμογής του Κώδικα Δεοντολογίας και (β) την πλήρη και αποτελεσματική θέσπιση συστημάτων, απαιτεί τα απαραίτητα κατά την κρίση της διορθωτικά μέτρα και επιβάλλει τις κατά το άρθρο 55Α του καταστατικού της κυρώσεις: α) σε περίπτωση συστηματικής μη εφαρμογής του Κώδικα Δεοντολογίας και β) στις περιπτώσεις διαπίστωσης αδυναμιών των συστημάτων.

3. Στο πλαίσιο της ανωτέρω νομοθετικής της εξουσιοδότησης, η Τράπεζα της Ελλάδος αποδέχεται καταγγελίες, τις οποίες διερευνά αποκλειστικώς προς τον σκοπό αξιολόγησης του βαθμού συμμόρφωσης των ιδρυμάτων προς τις ενέργειες που απαιτεί ο παρών κώδικας, χωρίς όμως να επιλαμβάνεται εξατομικευμένων διαφορών που προκύπτουν μεταξύ δανειστών και οφειλετών οι οποίες προκύπτουν από την εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας είτε αυτές αφορούν την ουσία της ρύθμισης είτε τη διαδικασία που ακολουθήθηκε για την επιδίωξή της.

4. Η Τράπεζα της Ελλάδος απαιτεί για την παρακολούθηση εφαρμογής του κώδικα τακτική υποβολή στοιχείων από τα ιδρύματα, όπως εξειδικεύεται σε χωριστή απόφαση της και διατηρεί το δικαίωμα να ζητά και εκτάκτως οποιοδήποτε σχετικό στοιχείο ή πληροφορία για την επίτευξη των σκοπών της εποπτείας, καθώς και να προβαίνει σε επιτόπιους ελέγχους.

5. Οι διατάξεις της παρούσας που τροποποιούν το περιεχόμενο και την προθεσμία αποστολής των υποχρεωτικών τυποποιημένων εντύπων (Ενημερωτικό φυλλάδιο, Τ.Ο.Κ. Προτάσεις Ρύθμισης/Οριστικής Διευθέτησης) εφαρμόζονται από 1η Οκτωβρίου 2016 και εφεξής, το αργότερο.

6. Για ενέργειες/διαδικασίες Δ. Ε. Κ. που δεν έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τη θέση σε ισχύ της παρούσας, εφαρμόζονται για την ολοκλήρωση τους οι όροι και προϋποθέσεις της παρούσας.

7. Από τη θέση σε ισχύ της παρούσας απόφασης, καταργείται η απόφαση της επιτροπής Πιστωτικών και Ασφαλιστικών Θεμάτων 116/1/25.8.2014 (ΦΕΚ Β΄ 2289), όπως ισχύει υπό την επιφύλαξη του άρθρου 99 του Ν. 4389/2016. Στο πλαίσιο αυτό, ως μέγιστη προθεσμία ανταπόκρισης του «συνεργάσιμου» δανειολήπτη παραμένει αυτή των 15 εργασίμων ημερών που περιλαμβάνεται στον οικείο ορισμό μέχρι τυχόν αντικατάστασής του με νέα απόφαση του ΚΥΣΔΙΧ.

8. Εξουσιοδοτείται η Διεύθυνση Εποπτείας Πιστωτικού Συστήματος να παρέχει διευκρινίσεις και οδηγίες για την εφαρμογή της παρούσας.

 

Τα Παραρτήματα Ι, II και III αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της παρούσας.


 

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΛΥΣΕΩΝ

Στο Παράρτημα αυτό αναφέρονται ενδεικτικά οι πλέον συνήθεις στη διεθνή πρακτική τύποι ρυθμίσεων και οριστικών διευθετήσεων για δανειολήπτη, ο οποίος βρίσκεται σε δυσχερή οικονομική κατάσταση και αδυνατεί να ανταποκριθεί στους υφιστάμενους όρους της πιστοδότησης. Σκοπός του παρόντος δεν είναι η εξαντλητική παράθεση όλων των δυνατών τύπων ρυθμίσεων και διευθετήσεων, αλλά η επιδίωξη μιας ελάχιστης τυποποίησης εκείνων που τυγχάνουν ευρείας εφαρμογής, για σκοπούς συγκρισιμότητας, διαφάνειας και καλύτερης παρακολούθησης της αποτελεσματικότητας τους, ανά ίδρυμα και σε επίπεδο συστήματος.

Τμήμα Ι Τύποι βραχυπρόθεσμων ρυθμίσεων

Ως βραχυπρόθεσμοι τύποι ρυθμίσεων θεωρούνται οι τύποι ρύθμισης με διάρκεια μικρότερη των δύο ετών που αφορούν σε περιπτώσεις όπου οι δυσκολίες αποπληρωμής κρίνονται, βάσιμα, προσωρινές.
(α) Κεφαλαιοποίηση Ληξιπρόθεσμων Οφειλών ("Arrears Capitalization"): H κεφαλαιοποίηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών και η αναπροσαρμογή του προγράμματος αποπληρωμής του οφειλόμενου υπολοίπου.
(β) Τακτοποίηση Ληξιπρόθεσμων Οφειλών ("Arrears Repayment Plan"): Συμφωνία αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών με προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα.
(γ) Μειωμένη Δόση Μεγαλύτερη των Οφειλόμενων Τόκων ("Reduced Payment above IO): Μείωση της τοκοχρεωλυτικής δόσης αποπληρωμής σε επίπεδο που υπερβαίνει αυτό που αντιστοιχεί σε αποπληρωμή μόνο τόκων για καθορισμένη βραχυπρόθεσμη περίοδο.
(δ) Καταβολή μόνο Τόκων ("Interest Only"): Κατά τη διάρκεια καθορισμένης βραχυπρόθεσμης περιόδου καταβάλλονται μόνο τόκοι.
(ε) Μειωμένη Δόση Μικρότερη των Οφειλόμενων Τόκων ("Reduced Payment Below Interest Only"): Μείωση της τοκοχρεωλυτικής δόσης αποπληρωμής σε επίπεδο μικρότερο από αυτό που αντιστοιχεί σε αποπληρωμή μόνο τόκων για καθορισμένη βραχυπρόθεσμη περίοδο. Οι ανεξόφλητοι τόκοι κεφαλαιοποιούνται ή διευθετούνται.
(στ) Περίοδος Χάριτος ("Grace Period"): Αναστολή πληρωμών για προκαθορισμένη περίοδο. Οι τόκοι κεφαλαιοποιούνται ή διευθετούνται.

Τμήμα II Τύποι μακροπρόθεσμων ρυθμίσεων

Κατατάσσονται οι τύποι ρύθμισης με διάρκεια μεγαλύτερη των δύο (2) ετών, με στόχο τη μείωση της τοκοχρεωλυτικής δόσης ή/και της δανειακής επιβάρυνσης, λαμβάνοντας υπόψη συντηρητικές παραδοχές για την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη μέχρι τη λήξη του προγράμματος αποπληρωμής.

(α) Μείωση Επιτοκίου ("Interest Rate Reduction"): Μείωση του επιτοκίου ή του επιτοκιακού περιθωρίου.
(β) Παράταση Διάρκειας("Loan Term Extension"): Επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου (δηλαδή μετάθεση της συμβατικής ημερομηνίας καταβολής της τελευταίας δόσης του δανείου).
(γ) Διαχωρισμός Οφειλής ("Split Balance"): Διαχωρισμός της οφειλής του δανειολήπτη σε δύο τμήματα ("tranches"):
i) το τμήμα του δανείου, το οποίο ο δανειολήπτης εκτιμάται ότι μπορεί να αποπληρώνει, με βάση την υφιστάμενη και την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής του, και
ii) το υπόλοιπο τμήμα του δανείου, το οποίο τακτοποιείται μεταγενέστερα, με ρευστοποίηση περιουσίας ή άλλου είδους διευθέτηση, η οποία συμφωνείται εξ αρχής από τα δυο μέρη.
(δ) Μερική Διαγραφή Οφειλής ("PartialDebtForgiveness/ Write Down"): Οριστική διαγραφή μέρους της συνολικής απαίτησης του ιδρύματος, ώστε η εναπομένουσα οφειλή να διαμορφωθεί σε ύψος που εκτιμάται ότι είναι δυνατό να εξυπηρετηθεί ομαλά.
(ε) Λειτουργική Αναδιάρθρωση Επιχείρησης ("Operational Restructuring"): Αναδιοργάνωση της επιχείρησης, ώστε να καταστεί βιώσιμη και ικανή για την ομαλή εξυπηρέτηση των οφειλών της. Η αναδιοργάνωση μπορεί να περιλαμβάνει ενέργειες όπως η αλλαγή διοίκησης, η πώληση περιουσιακών στοιχείων, ο περιορισμός του κόστους, ο εταιρικός μετασχηματισμός, η ανανέωση πιστωτικών ορίων ή/και η παροχή νέων δανείων.
(στ) Συμφωνία Ανταλλαγής Χρέους με Μετοχικό Κεφάλαιο ("Debt/equity Swap"): Μετατροπή μέρους της οφειλής σε μετοχικό κεφάλαιο, ώστε η εναπομένουσα οφειλή να διαμορφωθεί σε ύψος που εκτιμάται ότι είναι δυνατό να εξυπηρετηθεί ομαλά.

Τμήμα III Λύσεις Οριστικής Διευθέτησης

Ως λύση οριστικής διευθέτησης ορίζεται οποιαδήποτε μεταβολή του είδους της συμβατικής σχέσης μεταξύ και δανειολήπτη ή ο τερματισμός αυτής, με στόχο την οριστική τακτοποίηση της απαίτησης του ιδρύματος έναντι του δανειολήπτη. Η λύση αυτή μπορεί να συνδυάζεται με παράδοση (εθελοντική) της εμπράγματης εξασφάλισης στο ίδρυμα προς μείωση του συνόλου της απαίτησης ή ακόμα και με οικειοθελή ρευστοποίηση των εξασφαλίσεων προς τακτοποίηση της απαίτησης. Παρατίθενται ενδεικτικά λύσεις που προσφέρονται στο πλαίσιο των διεθνών πρακτικών, η υιοθέτηση εκάστης εξ αυτών, όμως, εξετάζεται κάθε φορά σε σχέση με τις προβλέψεις του ελληνικού δικαίου:
(α) Λοιπές Εξωδικαστικές Ενέργειες ("Other Out of Court Settlements"): Οι εξωδικαστικές ενέργειες που δεν εμπίπτουν σε κάποια από τις παρακάτω κατηγορίες.
 (β) Εθελοντική Παράδοση Ενυπόθηκου Ακινήτου ("Voluntary Surrender"): O δανειολήπτης, ο οποίος δεν μπορεί να ανταποκριθεί στους όρους αποπληρωμής ενυπόθηκου δανείου, παραχωρεί οικειοθελώς (δηλαδή χωρίς να απαιτηθεί η προσφυγή σε δικαστικές ενέργειες από πλευράς του ιδρύματος) την κυριότητα του υπέγγυου ακινήτου στο ίδρυμα. Στη σχετική συμφωνία διατυπώνεται σαφώς ο τρόπος διευθέτησης του τυχόν υπολοίπου. Η εν λόγω λύση μπορεί να αφορά οικιστικό
ακίνητο ή επαγγελματική στέγη.
(γ) Μετατροπή σε Ενοικίαση/Χρηματοδοτική Μίσθωση ("Mortgage to Rent/ Lease"): O δανειολήπτης μεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου στο ίδρυμα υπογράφοντας σύμβαση ενοικίασης/χρηματοδοτικής μίσθωσης, η οποία του εξασφαλίζει τη δυνατότητα μίσθωσης του ακινήτου για ορισμένη ελάχιστη χρονική περίοδο. Η εν λόγω λύση μπορεί να αφορά οικιστικό ακίνητο ή επαγγελματική στέγη.
(δ) Εθελοντική Εκποίηση Ενυπόθηκου Ακινήτου ("Voluntary Sale of Property"): O δανειολήπτης προβαίνει οικειοθελώς σε πώληση του υπέγγυου ακινήτου σε τρίτο με τη σύμφωνη γνώμη του ιδρύματος. Στην περίπτωση που το τίμημα της πώλησης υπολείπεται του συνόλου της οφειλής, το ίδρυμα προβαίνει σε διαγραφή της εναπομένουσας οφειλής. Η εν λόγω λύση μπορεί να αφορά οικιστικό ακίνητο ή επαγγελματική στέγη.
(ε) Διακανονισμός Απαιτήσεων ("Settlement of Loans"): Εξωδικαστική συμφωνία κατά την οποία το ίδρυμα λαμβάνει είτε εφάπαξ καταβολή σε μετρητά (ή ισοδύναμα μετρητών) είτε σειρά προκαθορισμένων τμηματικών καταβολών. Στο πλαίσιο του διακανονισμού το ίδρυμα ενδέχεται να προβαίνει σε μερική διαγραφή της απαίτησης.
(στ) Υπερθεματιστής σε πλειστηριασμό ("AuctionCollateral Repossession"): Το ίδρυμα υπερθεματίζει στον πλειστηριασμό αποκτώντας την κυριότητα του ενυπόθηκου ακινήτου ή άλλης εμπράγματης εξασφάλισης στο πλαίσιο ευρύτερης συμφωνίας οριστικής διευθέτησης της οφειλής με τη συναίνεση του δανειολήπτη.
(ζ) Ολική Διαγραφή Οφειλής ("Full Debt Write off"): To ίδρυμα αποφασίζει τη διαγραφή του συνόλου της οφειλής εφόσον δεν υπάρχουν ρευστοποιήσιμα στοιχεία και δεν αναμένεται περαιτέρω ανάκτηση.

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III
Προσέγγιση της International Association Of Restructuring, Insolvency and Bankruptcy Professionals (INSOL) σε Περιπτώσεις Πολλαπλών Πιστωτών

 Πρώτη αρχή: Όταν ο δανειολήπτης αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες, όλοι οι εμπλεκόμενοι πιστωτές θα πρέπει να είναι διατεθειμένοι να συνεργαστούν μεταξύ τους, ούτως ώστε να υπάρξει επαρκής χρόνος ("περίοδος αναστολής", "standstill period") προκειμένου να ληφθούν και να αξιολογηθούν πληροφορίες για την οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη, καθώς και για την προετοιμασία και την αξιολόγηση προτάσεων για την διευθέτηση των απαιτήσεων τους έναντι του δανειολήπτη Δεύτερη αρχή: Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναστολής, όλοι οι εμπλεκόμενοι πιστωτές συμφωνούν να απέχουν από τη λήψη οποιωνδήποτε μέτρων που έχουν σκοπό τη μείωση της απαίτησης τους προς τον δανειολήπτη.
Τρίτη αρχή: Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναστολής, ο δανειολήπτης δεσμεύεται να μην προβεί σε οποιαδήποτε ενέργεια που θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά τις απαιτήσεις των εμπλεκόμενων πιστωτών σε σχέση με την κατάσταση κατά την ημερομηνία έναρξης της περιόδου αναστολής.
Τέταρτη αρχή: Τα συμφέροντα των εμπλεκόμενων πιστωτών εξυπηρετούνται καλύτερα, όταν συντονίζονται ως προς τον τρόπο με τον οποίο χειρίζονται τον δανειολήπτη. Ο συντονισμός αυτός είναι δυνατόν να διευκολύνεται, όταν συστήνονται συντονιστικές επιτροπές με εκπροσώπους των εμπλεκόμενων πιστωτών λαμβάνοντας υποστήριξη και επαγγελματιών συμβούλων.
Πέμπτη αρχή: Καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου αναστολής, οι πιστωτές πρέπει να καλέσουν τον δανειολήπτη να παρέχει και να επιτρέπει στους εμπλεκόμενους πιστωτές ή/και επαγγελματίες συμβούλους τους λογική και έγκαιρη πρόσβαση σε όλες τις σχετικές πληροφορίες που αφορούν την οικονομική του κατάσταση, ώστε να καθίσταται δυνατή η καλύτερη αξιολόγηση της για την εξέταση βιώσιμων προτάσεων διευθέτησης των απαιτήσεων των εμπλεκόμενων πιστωτών.
Έκτη αρχή: Οι προτάσεις για την διευθέτηση των απαιτήσεων των εμπλεκόμενων πιστωτών έναντι του δανειολήπτη θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την ισχύουσα νομοθεσία ως προς την ιεράρχηση των απαιτήσεων.
Έβδομη αρχή: Οι πληροφορίες που συλλέγονται για τους σκοπούς της παρούσας διαδικασίας καθώς και τυχόν προτάσεις για την επίλυση των οφειλών, θα πρέπει να είναι διαθέσιμες σε όλους τους εμπλεκόμενους πιστωτές, οι οποίοι θα πρέπει να τις χειρίζονται ως εμπιστευτικές, εκτός εάν αφορούν πληροφορίες ήδη δημόσια διαθέσιμες.
Όγδοη αρχή: Εάν έχει χορηγηθεί πρόσθετη χρηματοδότηση κατά τη διάρκεια της περιόδου αναστολής στο πλαίσιο τύπου ρύθμισης είναι εύλογο να εξοφλείται κατά προτεραιότητα σε σχέση με τις λοιπές απαιτήσεις των εμπλεκόμενων πιστωτών.

Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και να αναρτηθεί στον διαδικτυακό τόπο της Τράπεζας της Ελλάδος.

Ο Πρόεδρος
ΙΩAΝΝΗΣ ΣΤΟΥΡΝAΡΑΣ

Αθήνα, 01/08/2016
Αριθμ. Πρωτ.: Α05/1105/25

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
IΚΑ
ΙΔΡΥΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ
ΕΝΙΑΙΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΜΙΣΘΩΤΩΝ
Δ Ι Ο Ι Κ Η Σ Η
ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ - ΕΣΟΔΩΝ
ΤΜΗΜΑ: ΜΗΤΡΩΟΥ και ΒΑΡΕΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ

Ταχ. Διεύθυνση: Αγ. Κωνσταντίνου 8
102 41 - Αθήνα
Αριθ. τηλεφώνου: 210 52 15 240-241
FAX: 210 52 23 228
E-mail: asfika@otenet.gr

ΓΕΝΙΚΟ ΕΓΓΡΑΦΟ

ΘΕΜΑ: Παροχή οδηγιών για τη χορήγηση δικαιολογητικών ως προς την ασφάλιση στο Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ., κατ'εφαρμογή των διατάξεων του 69/2016 Π.Δ. «Αναγνώριση προϋπηρεσίας εκτός δημοσίου τομέα».

Σας κοινοποιούμε το Π.Δ. 69/2016 (ΦΕΚ ΑΓ 127) Π.Δ. και την με αριθ. πρωτ. ΔΙΔΑΔ/Φ.31.54/2355/οικ.20352/27.7.2016 εγκύκλιο διαταγή του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, σχετικά με την αναγνώριση προϋπηρεσίας εκτός δημοσίου τομέα των υπαλλήλων του δημοσίου, Ν.Π.Δ.Δ. κ.λ.π. και σε ότι αφορά την εξυπηρέτηση όσων εξ αυτών διαθέτουν προϋπηρεσία ως μισθωτοί (απασχόληση με εξαρτημένη εργασία ασφαλιστέα στο Ι.Κ.Α.- Ε.Τ.Α.Μ.) παρέχουμε τις κάτωθι πρόσθετες οδηγίες και διευκρινήσεις:

Α) ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΜΕΧΡΙ 31/12/2001.

Οι ενδιαφερόμενοι ή οι εξουσιοδοτημένοι εκπρόσωποί τους θα πρέπει να απευθύνονται στις υπηρεσίες Μητρώου Ασφαλισμένων των Υποκαταστημάτων του Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ., στα οποία υπάγεται η κατοικία τους, υποβάλλοντας αίτηση με συνημμένα τα αντίστοιχα παραστατικά στοιχεία της ασφάλισής τους (ασφαλιστικά βιβλιάρια, Ατομικά Δελτία Εισφορών ,αποφάσεις Υ.Δ.Α.Α.Β κ.λ.π.).

Βάσει αυτών θα χορηγείται χειρόγραφη βεβαίωση, σύμφωνα με το συνημμένο υπόδειγμα, η οποία, κατά το πρότυπο των βεβαιώσεων που εκδίδονται για το Α.Σ.Ε.Π., θα περιέχει τα εξής στοιχεία: 

• Ονοματεπώνυμο, όνομα πατρός, Αριθμό Μητρώου Ασφαλισμένου (Α.Μ.Α.) και Α.Μ.Κ.Α. του ασφαλισμένου,

• Χρονική περίοδος απασχόλησης/ασφάλισης,

• Συνολικό αριθμό ημερών ασφάλισης κατά εργοδότη,

• Ονοματεπώνυμο/Επωνυμία εργοδότη και

• Δραστηριότητα εργοδότη.

Η ειδικότητα με την οποία παρασχέθηκε η συγκεκριμένη απασχόληση δεν θα βεβαιώνεται, αφού το στοιχείο αυτό δεν παρακολουθείται από το Ίδρυμα.

Στις βεβαιώσεις δεν θα καταχωρείται σε καμία περίπτωση χρόνος ασφάλισης μετά την 31/12/2001 (οι περίοδοι αυτοί θα καλύπτονται αποκλειστικά με την έκδοση μηχανογραφικού «Λογαριασμού Ασφαλισμένου», όπως περιγράφεται στη συνέχεια).

Ταυτόχρονα με τη βεβαίωση θα επιστρέφονται τα κατατεθέντα στοιχεία ασφάλισης, αφού προηγουμένως αναπαραχθούν φωτοαντίγραφά τους, τα οποία μαζί με την αίτηση και αντίγραφο της χορηγηθείσας βεβαίωσης θα παραμείνουν στο αρχείο της οικείας υπηρεσίας Μητρώου Ασφαλισμένων .

Β) ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΑΠΟ 1/1/2002 ΚΑΙ ΜΕΤΑ.

Οι ενδιαφερόμενοι ή οι εξουσιοδοτημένοι εκπρόσωποί τους μπορούν να απευθύνονται, χωρίς να απαιτείται η υποβολή έγγραφου αιτήματος, στην υπηρεσία Εσόδων οποιουδήποτε Υποκαταστήματος του Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ., όπου, μέσω του Ο.Π.Σ./Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ., θα εκτυπώνεται άμεσα και θα τους επιδίδεται «Λογαριασμός Ασφαλισμένου» (με οριστικοποιημένες εγγραφές), τον οποίο θα υποβάλουν στην υπηρεσία τους, προκειμένου να αποδείξουν στην υπηρεσία τους την ασφάλισή τους από 1/1/2002 και μετά, λόγω παροχής εξαρτημένης εργασίας ασφαλιστέας στο Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. (σημ.: η εκτύπωση του «Λογαριασμού Ασφαλισμένου» πρέπει να υπογράφεται από τον αρμόδιο υπάλληλο και να σφραγίζεται σε όλα της τα φύλλα).

Λεπτομερής ανάλυση των Κωδικών Αριθμών Δραστηριοτήτων (ΚΑΔ) των εργοδοτών και των Κωδικών Ειδικοτήτων των ασφαλισμένων, οι οποίοι αναγράφονται στην δεύτερη και τρίτη στήλη των αναλυτικών εγγραφών του «Λογαριασμού Ασφαλισμένου», είναι διαθέσιμη στον δικτυακό τόπο του Ιδρύματος (www.ika.gr/ Ενημερώσεις / Άντληση Εντύπων - Εργαλεία / Οδηγός Σύνδεσης Κωδικών) στα μηχανογραφημένα αρχεία:

• dn_kad (ΚΑΔ εργοδοτών κατά αύξουσα αριθμητική σειρά και περιγραφή τους) και

• dn_eid (Κωδικοί Ειδικοτήτων ασφαλισμένων κατά αύξουσα αριθμητική σειρά και περιγραφή τους).

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

1. Η χορήγηση τόσο της ανωτέρω βεβαίωσης (για περιόδους απασχόλησης μέχρι 31/1/2001) όσο και του «Λογαριασμού Ασφαλισμένου» (για περιόδους απασχόλησης από 1/1/2002 και μετά) τεκμαίρει ότι, δεν υφίσταται εκκρεμότητα, όσον αφορά τις αντίστοιχες ασφαλιστικές εισφορές (εργοδότη και εργαζόμενου) υπέρ του Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ.. Ως εκ τούτου, δεν συντρέχει λόγος έκδοσης ιδιαίτερης βεβαίωσης ως προς την «κάλυψη» των ασφαλιστικών εισφορών του υπαλλήλου (εδ. γ' της παρ. 3 του άρθρου 6 του Π.Δ.).

2. Σε πρόσωπα με ασφάλιση τόσο πριν όσο και μετά την 1/1/2002 θα χορηγούνται και βεβαίωση και εκτύπωση «Λογαριασμός Ασφαλισμένου».


Η ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ
ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
ΙΩΑΝΝΑ ΓΑΤΗ-ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

ΑΚΡΙΒΕΣ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ
Η ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ
ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ και
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ