Αθήνα, 23 Οκτωβρίου 2017
Αριθ. Πρωτ.: ΔΔΘΕΚΑ Α 1158312 ΕΞ2017/23-10-2017
 
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
 


ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΛΩΝΕΙΩΝ ΚΑΙ ΕΦΚ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΑΣΜΟΛΟΓΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΚΑΘΕΣΤΩΤΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΑΓΩΝ
ΤΜΗΜΑ Α' ΔΑΣΜΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΙ ΔΑΣΜΟΛ. ΑΞΙΑΣ

Ταχ. Δ/νση: Κ. Σερβίας 10   
Ταχ. Κώδικας: 101 84   
Πληροφορίες:  Μ.Λύτρα  
Τηλέφωνο:  210-69.87.480
Fax:  210-69.87.506   
E-Mail:  m.lytra@2001.syzefxis.gov.gr
Url:  www.aade.gr

ΘΕΜΑ : «Άδεια για την απλούστευση του καθορισμού των ποσών που περιλαμβάνονται στη δασμολογητέα αξία των εμπορευμάτων»

ΣΧΕΤ. : Η ΟΡΘΗ ΕΠΑΝ της.ΔΔΘΤΟΚ Α 13450 ΕΞ 2017 ΕΜΠ/23.06.2017 Δ.Υ.Ο.

Σύμφωνα με τον Ενωσιακό Τελωνειακό Κώδικα (καν. 952/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, εφεξής: UCC), και ειδικότερα ως προς το σημείο αυτής που αναφέρεται στις διατάξεις περί δασμολογητέας αξίας εμπορευμάτων, σας γνωρίζουμε τα ακόλουθα:

Η κύρια βάση της δασμολογητέας αξίας εμπορευμάτων είναι η συναλλακτική αξία , δηλαδή η πράγματι πληρωθείσα ή πληρωτέα για τα εμπορεύματα τιμή , όταν αυτά πωλούνται προς εξαγωγή με προορισμό το τελωνειακό έδαφος της Ένωσης, ενδεχομένως κατόπιν προσαρμογής που προβλέπεται στα άρθρα 71 και 72 του UCC.

Η πράγματι πληρωθείσα ή πληρωτέα τιμή είναι η συνολική πληρωμή που έγινε ή πρόκειται να γίνει από τον αγοραστή προς τον πωλητή ή από τον αγοραστή προς τρίτο υπέρ του πωλητή για τα εισαγόμενα εμπορεύματα, και περιλαμβάνει όλες τις πληρωμές που έγιναν ή πρόκειται να γίνουν, ως προϋπόθεση για την πώληση των εισαγομένων εμπορευμάτων.

Σύμφωνα με το άρθρο 73 του Ενωσιακού Τελωνειακού Κώδικα οι τελωνειακές αρχές μπορούν, κατόπιν αιτήσεως, να επιτρέπουν την έκδοση άδειας για τον καθορισμό των ακόλουθων στοιχείων βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, εφόσον αυτά δεν μπορούν να αποτιμηθούν την ημερομηνία κατά την οποία γίνεται δεκτή η τελωνειακή διασάφηση. 

Τα στοιχεία αυτά είναι τα ακόλουθα:

1. Τα ποσά που πρέπει να περιλαμβάνονται στη δασμολογητέα αξία σύμφωνα με το άρθρο 70 παρ. 2, ως μέρος της πράγματι πληρωθείσας ή πληρωτέας τιμής ( πχ το ποσό που αντιστοιχεί στο κόστος αποθήκευσης των προϊόντων στο εξωτερικό ) που έγινε ή πρόκειται να γίνει από τον αγοραστή προς τον πωλητή ή από τον αγοραστή προς τρίτο υπέρ του πωλητή για τα εισαγόμενα εμπορεύματα και περιλαμβάνει όλες τις πληρωμές που έγιναν ή πρόκειται να γίνουν , ως προϋπόθεση για την πώληση των εισαγομένων εμπορευμάτων.

2. Τα στοιχεία που πρέπει να προστίθενται στη δασμολογητέα αξία σύμφωνα με το άρθρο 71 του Ενωσιακού Τελωνειακού Κώδικα, στο μέτρο που βαρύνουν τον αγοραστή αλλά δεν έχουν περιληφθεί στην πράγματι πληρωθείσα ή πληρωτέα για τα εμπορεύματα τιμή.

3. Τα στοιχεία που δεν πρέπει να περιλαμβάνονται στη δασμολογητέα αξία σύμφωνα με το άρθρο 72 του Ενωσιακού Τελωνειακού Κώδικα (πχ προμήθεια αγοράς).
Η άδεια που αναφέρεται στο άρθρο 73 του κώδικα μπορεί να χορηγείται εφόσον πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις όπως αυτές αναφέρονται κατωτέρω:
• Η εφαρμογή του καθεστώτος της απλουστευμένης τελωνειακής διασάφησης όπως αυτή αναφέρεται στο άρθρο 166 του κώδικα θα επέφερε, υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες , δυσανάλογα διοικητικά έξοδα.
Πχ. Η προϋπόθεση αυτή πληρείται όταν ο εισαγωγέας φέρνει συχνά αγαθά των οποίων η δασμολογητέα αξία δεν μπορεί να υπολογιστεί κατά τη στιγμή της θέσης των εμπορευμάτων σε ελεύθερη κυκλοφορία και, με δεδομένο ότι η χρήση της διαδικασίας απλουστευμένης τελωνειακής διασάφησης είναι νόμιμη, αυτό θα συνεπαγόταν σημαντικά διοικητικά έξοδα, όχι μόνο για τις τελωνειακές αρχές αλλά και για τον αιτούντα.
• Η καθορισθείσα δασμολογητέα αξία δεν θα διαφέρει σημαντικά από εκείνη που προσδιορίστηκε χωρίς άδεια.
Κατά τον έλεγχο της συμμόρφωσης με αυτήν την προϋπόθεση, θα πρέπει να ελέγχονται τα έγγραφα που σχετίζονται με τα ποσά που πρέπει να περιληφθούν στη δασμολογητέα αξία, ή που αν περιλαμβάνονται πρέπει να αφαιρεθούν, και τα οποία δεν είναι γνωστά κατά τη στιγμή της εισαγωγής, (πχ συμβάσεις πώλησης, συμφωνίες παραχώρησης αδείας, συμβάσεις υπηρεσιών μεταφορά, ασφαλιστήρια συμβόλαια κλπ). Επιπλέον, μια πηγή πληροφοριών η οποία θα λαμβάνεται υπόψη για το αν προσδιορίστηκε σωστά η δασμολογητέα αξία είναι ιστορικά δεδομένα από προηγούμενες εισαγωγές εμπορευμάτων, πανομοιότυπων, ομοειδών κλπ.
Ακόμα η χορήγηση της άδειας εξαρτάται από την εκπλήρωση των ακόλουθων προϋποθέσεων εκ μέρους του αιτούντος:
• Απουσία ιστορικού σοβαρής παράβασης ή επανειλημμένων παραβάσεων της τελωνειακής νομοθεσίας και των φορολογικών κανόνων, συμπεριλαμβανομένης της απουσίας ιστορικού σοβαρών ποινικών αδικημάτων σχετιζόμενων με την οικονομική δραστηριότητα του αιτούντος όπως ορίζεται στο άρθρο 39 στοιχείο α) του κώδικα
• Να διατηρεί σύστημα λογιστικής σύμφωνο με τις γενικά αποδεκτές αρχές της λογιστικής που εφαρμόζονται στο κράτος μέλος στο οποίο τηρούνται οι λογιστικές καταχωρίσεις και το οποίο διευκολύνει τη διενέργεια τελωνειακών λογιστικών ελέγχων. Το σύστημα λογιστικής προβλέπει τη διατήρηση ιστορικού αρχείου δεδομένων που καταγράφει τη διαδρομή του λογιστικού ελέγχου από τη στιγμή που το δεδομένο καταχωρίζεται στον φάκελο.
• Να διαθέτει δικοικητική οργάνωση ανάλογη με το είδος και το μέγεθος της επιχείρησης, κατάλληλη για τη διαχείριση της διακίνησης των εμπορευμάτων, καθώς και εσωτερικούς ελέγχους με τους οποίους μπορούν να ανιχνεύονται τυχόν παράνομες ή παράτυπες συναλλαγές.

Ακόμα πρέπει να επισημανθεί ότι αν κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης, για την άδεια απλούστευσης για τον προσδιορισμό ορισμένων ποσών που αποτελούν μέρος της δασμολογητέας αξίας των εμπορευμάτων, ο ενδιαφερόμενος έχει την ιδιότητα του εγκεκριμένου οικονομικού φορέα (ΑΕΟ) μετά την 1η Μαΐου 2016, τότε οι τελωνειακές αρχές λαμβάνοντας υπόψη τις διατάξεις του άρθρου 38 παράγραφος 5 του Κοινοτικού Τελωνειακού Κώδικα, θα επικεντρωθούν αποκλειστικά στην επαλήθευση του κατά πόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις όπως αυτές ορίζονται στο άρθρο 71 παράγραφος 1 του Εκτελεστικού Καν. (ΕΕ) αριθ. 2015/2446 όσον αφορά λεπτομερείς κανόνες σχετικούς με ορισμένες από τις διατάξεις του Ενωσιακού Τελωνειακού Κώδικα.

Σύμφωνα με το άρθρο 26 του Ενωσιακού Τελωνειακού Κώδικα εκτός εάν η ισχύς μιας απόφασης περιορίζεται σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη, οι αποφάσεις σχετικά με την εφαρμογή της τελωνειακής νομοθεσίας ισχύουν σε ολόκληρο το τελωνειακό έδαφος της Κοινότητας. Άρα σύμφωνα με το προαναφερθέντα κανόνα η άδεια απλούστευσης των στοιχείων για τον προσδιορισμό της δασμολογητέας αξίας των εμπορευμάτων θα ισχύει σε ολόκληρο το τελωνειακό έδαφος της ΕΕ.



Η ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΑΔΙΚΗΜΕΝΑΚΗ

Αθήνα, 20 Οκτωβρίου 2017
Αριθμ. Πρωτ.: οικ. 35963

ΠΡΟΣΟΧΗ ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ : 8-12-2017

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
Γενική Διεύθυνση Αποκέντρωσης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Τ.Α)
Δ/νση Προσωπικού Τ.Α Τμήμα Παρακολούθησης και Επεξεργασίας Στοιχείων Προσωπικού
Τ.Α Υπευθ. Ενημέρωσης:
α) Για θεσμικά ζητήματα - Τμήμα Ιδιωτικού Δικαίου - Δ. Ζωγοπούλου, τηλ. 213 136 4375
β) Για θέματα ανάρτησης πινάκων και εγγράφων γνωστοποίησης ενδιαφέροντος - Β. Νασίου, τηλ. 213 136 4328

Ταχ. Δ/νση: Σταδίου 27, 101 83 Αθήνα
Fax: 213 136 4383

ΘΕΜΑ: Αντιρρησίες Συνείδησης (Εναλλακτική Υπηρεσία)

Σχετ.: Το αριθμ. Φ.429.39/113/506748 Σ.5072/18-9-2017 έγγραφο του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας (επισυνάπτεται)

Κατόπιν του ανωτέρω σχετικού, σας γνωρίζουμε τα εξής:

Από τις διατάξεις των άρθρων 59 έως και 65 του ν.3421/2005, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, προβλέπεται η δυνατότητα εκπλήρωσης εναλλακτικής υπηρεσίας από όσους αναγνωρίζονται ως αντιρρησίες συνείδησης, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου αυτού. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 61 του ν.3421/2005, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ.9 του άρθρου 12 του ν. 4361/2016 και σύμφωνα με το ανωτέρω σχετικό έγγραφο του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας (Γ.Ε.ΕΘ.Α.), η εναλλακτική υπηρεσία εκπληρώνεται σε υπηρεσίες φορέων του δημόσιου τομέα, όπως αυτός προσδιορίζεται από τις διατάξεις του άρθρου 51 του ν. 1892/1990 (Α' 101), όπως συμπληρώθηκαν με το άρθρο 4 παρ. 6 του ν. 1943/1991 (Α' 50) και αντικαταστάθηκαν με το άρθρο 3 παρ. 6 του ν. 3229/2004 (Α' 38) και συνίσταται στην παροχή υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, σε περιοχές εκτός της περιφέρειας κατοικίας των ενδιαφερομένων.

Με το ανωτέρω σχετικό έγγραφο, το Γ.Ε.ΕΘ.Α. καλεί τους φορείς του δημοσίου τομέα να δηλώσουν τυχόν βούλησή τους να απασχολήσουν κατά το επόμενο έτος (2018) άτομα που δικαιούνται να εκπληρώσουν εναλλακτική θητεία, καθώς και τις ειδικότητες - αντικείμενα απασχόλησής τους.
 
Επισημαίνεται ότι όσοι εκπληρώνουν εναλλακτική υπηρεσία δικαιούνται τροφή και στέγη από τον φορέα στον οποίο διατίθενται και εφόσον αυτός αδυνατεί τους καταβάλλει, ως αντίτιμο, χρηματικό ποσό ίσο με το ποσό που διατίθεται για τη σίτιση, στέγαση, ένδυση και τις μετακινήσεις των οπλιτών, το ύψος του οποίου έχει καθοριστεί στα διακόσια είκοσι τρία και πενήντα τρία (223,53) ευρώ μηνιαίως (σχ. η υπ' αριθμ 
2/24407/0022/9-6-2005 Κ.Υ.Α. / ΦΕΚ Β' 858). Στην περίπτωση αυτή είναι απαραίτητη η εξασφάλιση από τον ενδιαφερόμενο φορέα ανάλογου ποσού στον προϋπολογισμό του (πρόβλεψη για εγγραφή σχετικής πίστωσης στον αντίστοιχο ετήσιο προϋπολογισμό του φορέα). Συναφώς επισημαίνεται ότι η διάρκεια της εναλλακτικής υπηρεσίας που εκπληρώνεται από τους αντιρρησίες συνείδησης κυμαίνεται με τα σημερινά δεδομένα από πέντε (5) έως δεκαπέντε (15) μήνες.

Κατόπιν των ανωτέρω, καλούνται οι Δήμοι, οι Περιφέρειες, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου αυτών και οι Σύνδεσμοι ΟΤΑ, σε περίπτωση ενδιαφέροντος και προς ενημέρωση της υπηρεσίας μας, να αποστείλουν σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή το αντίστοιχο, κατά περίπτωση, και σύμφωνα με τα συνημμένα υποδείγματα, διαβιβαστικό έγγραφο, σε 2 αντίτυπα. Η ηλεκτρονική μορφή του εγγράφου (αρχείο μορφής word) θα πρέπει να αποθηκευτεί άπαξ σε έναν οπτικό δίσκο (CD), ο οποίος πρέπει να διαβιβαστεί στην υπηρεσία μας, ως συνημμένο του έντυπου εγγράφου.

Οι φορείς που δεν επιθυμούν να απασχολήσουν αντιρρησίες συνείδησης δεν απαιτείται να ενημερώσουν σχετικά το Υπουργείο.

Τονίζεται ιδιαίτερα ότι αποστολές μέσω τηλεομοιοτυπίας ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου δεν θα γίνονται δεκτές. Επίσης, έντυπα έγγραφα τα οποία δεν συνοδεύονται από το προαναφερόμενο cd δεν θα ληφθούν υπόψη, καθώς απαιτείται η διαβίβαση του σχετικού εγγράφου στο ΓΕΕΘΑ και σε ηλεκτρονική μορφή.

Καταληκτική ημερομηνία αποστολής του εγγράφου ορίζεται η 8η Δεκεμβρίου 2017

Το παρόν, μετά των συνημμένων του, μπορεί να αναζητηθεί στην ιστοσελίδα του Υπουργείου, στη διαδρομή Το Υπουργείο / Έγγραφα (h ttp://www.ypes. gr/el/Ministry/eggrafa/)



Ο Γενικός Γραμματέας
Κώστας Πουλάκης

Αθήνα, 25 Μαίου 2017
Αριθ. Πρωτ.: Δ.ΕΙΣΠΡ. Β 1080206 ΕΞ 2017
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗΣ
ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΣΠΡΑΞΕΩΝ
ΤΜΗΜΑ Β'
ΑΑΔΕ
Ανεξάρτητη Αρχή
Δημοσίων Εσόδων


Ταχ. Δ/νση Πανεπιστημίου 20
Ταχ. Κώδικας 106 72 Αθήνα
Πληροφορίες Α. Μαυρομάτη
Τηλέφωνο 210 3636872
Fax 210 3635077


ΘΕΜΑ: Απάντηση στην με αρ. πρωτ. 5597/11-5-2017 Ερώτηση του βουλευτή κ. Αντωνίου Γρέγου.
Σε απάντηση του με αριθμ. πρωτ. ΑΤΚΕ 0005335 ΕΞ 2017/1326/16-05-2017 υπηρεσιακού σημειώματος σας, με το οποίο μας αποστείλατε φωτ/φο της με αριθ. πρωτ. 5597/11-05-2017 Ερώτησης του βουλευτή κ. Αντωνίου Γρέγου αναφορικά με επιστολή των επιχειρηματικών και κοινωνικών φορέων Βόρειας Ελλάδας που έλαβε και με την οποία ζητείται η θέσπιση ακατάσχετου επιχειρησιακού λογαριασμού καθώς και η κατάργηση των σχετικών διατάξεων του ν. 4335/2015 που αφορούν τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης για ληξιπρόθεσμες οφειλές στο Δημόσιο και την απόσυρση της σχετικής με το θέμα αυτό ΠΟΛ.1041/2017, σας γνωρίζουμε στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μας τα ακόλουθα:

Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 7 και 9 του ν.δ. 356/1974 (Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων), όπως ισχύει και του άρθρου 48 παρ. 1 του ν. 4174/2013, ο Προϊστάμενος της Δ.Ο.Υ. έχει την υποχρέωση να επιδιώξει την είσπραξη των ληξιπροθέσμων χρεών προς το Δημόσιο καθώς και τη διακοπή της παραγραφής τους, ανεξάρτητα από την αιτία προέλευσης αυτών, λαμβάνοντας όλα τα προβλεπόμενα αναγκαστικά, ποινικά και λοιπά μέτρα κατά των οφειλετών, μεταξύ των οποίων και η κατάσχεση εις χείρας τρίτων.
Επίσης, με τη διάταξη του άρθρου 30 παρ. 4 του Κ.Ε.Δ.Ε. σε συνδυασμό με την αριθμ. Δ6Α 1054391 ΕΞ 2014/1.4.52014 Απόφαση του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων περί μεταβίβασης αρμοδιοτήτων σε όργανα της Φορολογικής Διοίκησης, παρέχεται η ευχέρεια στον Προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. μετά από σχετική αίτηση του οφειλέτη να περιορίσει με αιτιολογημένη Απόφασή του το ποσό ή ποσοστό της κατάσχεσης εις χείρας τρίτων που του επιβλήθηκε υπό προϋποθέσεις που ορίζονται στην ΠΟΛ.1092/3.4.2014 εγκύκλιο της Διοίκησης.
Επιπρόσθετα, με βάση τη διάταξη του άρθρου 31 παρ. 2 του Κ.Ε.Δ.Ε., όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 2 του ν. 4336/2015 (ΦΕΚ. 94Α/14-08-2015), ισχύει το ακατάσχετο καταθέσεων σε πιστωτικά ιδρύματα για έναν και μοναδικό ατομικό ή κοινό λογαριασμό σε ένα μόνο πιστωτικό ίδρυμα για κάθε φυσικό πρόσωπο (κατά συνέπεια και γι’ αυτό που ασκεί ελευθέριο επάγγελμα ή έχει ατομική επιχείρηση) μέχρι το ποσό των χιλίων διακοσίων πενήντα (1.250) ευρώ μηνιαίως. Για την εφαρμογή της διάταξης αυτής απαιτείται η υποβολή ηλεκτρονικής δήλωσης στο πληροφοριακό σύστημα της Φορολογικής Διοίκησης, με την οποία γνωστοποιείται από το φυσικό πρόσωπο ο μοναδικός ακατάσχετος τραπεζικός λογαριασμός (σχετ. ΠΟΛ.1222/2015 & ΠΟΛ.1182/2014).
Περαιτέρω, με την ΠΟΛ.1041/2017 κοινοποιήθηκαν στις Υπηρεσίες της Α.Α.Δ.Ε. οι διατάξεις του όγδοου άρθρου του άρθρου 1 του ν. 4335/2015 (ΦΕΚ. 87Α’), με το οποίο τροποποιήθηκε το όγδοο βιβλίο του Κ.Πολ.Δ. (άρθρα 904-1054 «Αναγκαστική Εκτέλεση») και αφορούν στις σημαντικότερες μεταβολές που επήλθαν στο δίκαιο της (κοινής) αναγκαστικής
εκτέλεσης, δηλ. στις διαφορές που αναλύονται κυρίως μεταξύ ιδιωτών. Οι ανωτέρω γενικής ισχύος διατάξεις, οι οποίες ως επί το πλείστον αφορούν στην κύρια διαδικασία του πλειστηριασμού, εφαρμόζονται συμπληρωματικά για το Δημόσιο σύμφωνα με το δίκαιο της διοικητικής εκτέλεσης κατά Κ.Ε.Δ.Ε., εφόσον δεν αντίκεινται στις διατάξεις αυτού (άρθρο 89 του Κ.Ε.Δ.Ε.).
Ακολούθως, με την ΠΟΛ.1055/12.5.2010 τονίστηκε ότι η υποχρέωση έκδοσης προγράμματος πλειστηριασμού εντός των προθεσμιών που ορίζει ο νόμος δεν υφίσταται, εφόσον συντρέχει σπουδαίος λόγος (π.χ. όταν πρόκειται για ακίνητο του οφειλέτη, το οποίο αποδεδειγμένα αποτελεί την κύρια και μοναδική κατοικία του και η οποία καλύπτει τις στοιχειώδεις ανάγκες στέγασης, η αξία της οποίας δεν απέχει σημαντικά από τα όρια που τίθενται από τις κείμενες διατάξεις για την απαλλαγή Φ.Μ.Α. ως πρώτης κατοικίας) κλπ, ο οποίος θα πρέπει να αναφέρεται σε αιτιολογημένη έκθεση του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. Σε κάθε περίπτωση, πριν την έκδοση προγράμματος πλειστηριασμού, εκτιμάται από τον Προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ., αν πιθανολογείται η κατάταξη του Δημοσίου στον πίνακα διανομής του πλειστηριάσματος του κατασχεθέντος ακινήτου καθώς και το χρονικό σημείο που κρίνεται πρόσφορο για τη διενέργεια του πλειστηριασμού από το
Δημόσιο προκειμένου να εισπραχθεί σημαντικό ποσό οφειλής, αφού η μη τήρηση των προθεσμιών έκδοσης προγράμματος πλειστηριασμού δεν επιφέρει την ακυρότητα αυτού (άρθρο 41 Κ.Ε.Δ.Ε.).
Επιπρόσθετα, με την υπαγωγή των οφειλών σε ρυθμίσεις τμηματικής καταβολής και για όσο χρονικό διάστημα τηρούνται οι όροι αυτών, αναστέλλεται κατά περίπτωση η λήψη των αναγκαστικών μέτρων ή η συνέχιση της διαδικασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης (έκδοση προγράμματος πλειστηριασμού) και λοιπών μέτρων επί κινητών και ακινήτων, εφόσον η εκτέλεση αφορά μόνο ρυθμισμένα χρέη. Ωστόσο, δεν προβλέπεται αναστολή των κατασχέσεων που έχουν επιβληθεί στα χέρια τρίτων ή έχουν εκδοθεί οι σχετικές παραγγελίες κατάσχεσης, τα ποσά όμως που αποδίδονται από αυτές θα πιστώνονται σε δόση ή δόσεις της ρύθμισης, εφόσον καταβάλλονται εντός της προθεσμίας αυτών και δεν πιστώνονται σε άλλες ληξιπρόθεσμες μη ρυθμισμένες οφειλές.
Επίσης, με την υπαγωγή των οφειλών σε ρυθμίσεις τμηματικής καταβολής αναστέλλεται κατά περίπτωση η ποινική διαδικασία ή αναβάλλεται η εκτέλεση της ποινής που επιβλήθηκε κατά τις διατάξεις του άρθρου 25 του ν. 1882/1990, όπως ισχύει ή, εφόσον άρχισε η εκτέλεσή της, διακόπτεται.

Τονίζεται τέλος, ότι εξακολουθούν να ισχύουν οι ειδικότερες διατάξεις του Κ.Ε.Δ.Ε. που θεσπίζουν κατηγορίες ακατασχέτων (βλ. σχετ. άρθρο 17 Κ.Ε.Δ.Ε. για τα ακατάσχετα κινητά πράγματα), οι οποίες συμπληρώνονται με τη γενικότερη διάταξη περί ακατασχέτων που θεσπίστηκε με τις νέες διατάξεις του Κ.Πολ.Δ. (άρθρο 953 παρ. 3).

Ο Γεν. Διευθυντής
της Φορολογικής Διοίκησης
Ευθύμιος Σαΐτης
Εσωτερική Διανομή :
1.    Γραφείο κ. Γενικού Διευθυντή Φορολογικής Διοίκησης
2.    Δ/νση Εισπράξεων-Τμήμα: Β’, Γραμματεία

Καλλιθέα, 18/07/2017
Αριθμός απόφασης: 4036
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΑΑΛΕ
Ανεξάρτητη Αρχή
Δημοσίων Εσόδων
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ
ΥΠΟΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΗΣ
ΤΜΗΜΑ A4 ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΗΣ
Ταχ. Δ/νση Αριστογείτονος 19
Ταχ. Κωδ. 17671, Καλλιθέα
Τηλ. 213 1604 574
FAX 213 1604 567

ΑΠΟΦΑΣΗ
Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ
Έχοντας υπ' όψη:
1. Τις διατάξεις :
α. Του άρθρου 63 του ν. 4174/2013 (ΦΕΚ Α' 170), όπως ισχύει.
β. Της παρ. 3 του άρθρου 47 του ν. 4331/2015 (ΦΕΚ Α' 69).
γ Του άρθρου 11 της Δ. ΟΡΓ. Α 1036960 ΕΞ 2017/10.03.2017 Απόφασης του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε. (ΦΕΚ 968 Β'/22.03.2017) με θέμα «Οργανισμός της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.)».
δ. Της ΠΟΛ.1064/12.04.2017 Απόφασης του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΦΕΚ 1440/τ.Β'/27.04.2017).
2. Την ΠΟΛ.1069/4.3.2014 Εγκύκλιο της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων του Υπουργείου Οικονομικών.
3. Την αριθμ. Δ.Ε.Δ. 1126366 ΕΞ 2016/30.08.2016 (ΦΕΚ 2759/ τ. Β’/01.09.2016) Απόφαση του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών.
4. Την από 20/03/2017 και με αριθμό πρωτοκόλλου ενδικοφανή προσφυγή της εταιρείας με την επωνυμία « », ΑΦΜ , με έδρα στη , κατά της υπ' αριθ. /2016 οριστικής πράξης διορθωτικού προσδιορισμού φόρου εισοδήματος φορολογικού έτους 2014 του Προϊσταμένου του Κέντρου Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.) και τα προσκομιζόμενα με αυτή σχετικά έγγραφα.
5. Την υπ' αρ /2016 οριστική πράξη διορθωτικού προσδιορισμού φόρου εισοδήματος φορολογικού έτους 2014 του Προϊσταμένου του Κέντρου Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.) της οποίας ζητείται η ακύρωση.
6. Τις απόψεις της ανωτέρω φορολογικής αρχής.
7. Την εισήγηση του ορισθέντος υπαλλήλου του Τμήματος Α4, όπως αποτυπώνεται στο σχέδιο της απόφασης.
Επί της από 20/03/2017 και με αριθμό πρωτοκόλλου ενδικοφανή προσφυγή της εταιρείας με την επωνυμία « , ΑΦΜ , η οποία κατατέθηκε εμπρόθεσμα και μετά την μελέτη και την αξιολόγηση όλων των υφιστάμενων στο σχετικό φάκελο εγγράφων και των προβαλλόμενων λόγων της ενδικοφανούς προσφυγής, επαγόμαστε τα ακόλουθα:
Με την υπ' αρ /2016 οριστική πράξη διορθωτικού προσδιορισμού φόρου εισοδήματος φορολογικού έτους 2014 του Προϊσταμένου του Κέντρου Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.) επιβλήθηκε σε βάρος της προσφεύγουσας εταιρείας φόρος εισοδήματος ύψους 509.835,70 € και πρόστιμο του άρθρου 58 του ν.4174/2013, ύψους 254.917,85 €, ήτοι συνολική οφειλή 764.753,55 € καθώς από τον διενεργηθέντα έλεγχο προσδιορίσθηκαν φορολογητέα κέρδη για τη χρήση 2014 ποσού 1.960.906,54 €.
Τα εν λόγω κέρδη υπολογίσθηκαν από τον έλεγχο αφού αυτός έλαβε υπόψη του ότι οι προς μεταφορά φορολογικές ζημιές της 31/12/2011, λόγω συμψηφισμού των ζημιών αυτών με αντίστοιχη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου που έγινε το 2012, μειώθηκαν κατά το ποσό των 3.581.158,03 €. Η μείωση αυτή προήλθε βάσει της ποσοστιαίας αναλογίας των φορολογικών ζημιών προς τις λογιστικές ζημιές κατά την 28/11/2012, ήτοι 4.748.318,92 x 18.382.124,29/ 24.373.174,20 = 3.581.158,03, κατ' εφαρμογή των διατάξεων των παρ. 3 του άρθρου 4 & παρ. 11 του άρθρου 105 του Ν. 2238/1994.
 

Σημειώνεται ότι με την από 28-11-2012 απόφαση Έκτακτης Γενικής Συνέλευσης η ελεγχόμενη συμψήφισε λογιστικές ζημίες ύψους € 18.382.124,29 με ισόποση μείωση του μετοχικού της κεφαλαίου. Την ημερομηνία αυτή οι λογιστικές ζημίες ανέρχονταν στο ποσό των € 24.373.174,20 και οι φορολογικές ζημίες ανέρχονταν στο ποσό των € 4.748.318,92.

Επειδή από τον έλεγχο διαπιστώθηκε ότι το ποσό του φόρου που προέκυψε με βάση τη φορολογική δήλωση υπολειπόταν του ποσού του φόρου που προέκυψε με βάση το διορθωτικό προσδιορισμό φόρου κατά € 509.835,70 και υπερέβαινε σε ποσοστό το πενήντα τοις εκατό (50%) του φόρου της δήλωσης, επιβλήθηκε επί της ανωτέρω διαφοράς φόρου, πρόστιμο ανακριβούς δήλωσης, σύμφωνα με τις διατάξεις της περ. γ της παρ. 1 του άρθρου 58 του ν. 4174/2013, υπολογιζόμενο σε ποσοστό 50% επί της διαφοράς του φόρου, ήτοι 509.835,70 x 50% = 254.917,85 €.
Η προσφεύγουσα εταιρεία, με την υπό κρίση ενδικοφανή προσφυγή ζητά την ακύρωση ή τροποποίηση της παραπάνω πράξης προβάλλοντας τους παρακάτω λόγους :
• Έλλειψη επαρκούς αιτιολογίας.
• Εσφαλμένη ερμηνεία νόμου και εσφαλμένη εφαρμογή αναλογίας των φορολογικών ζημιών προς τις λογιστικές ζημίες κατά την 28/11/2012.
• Η απόσβεση μη αναγνωριζόμενων φορολογικά ζημιών δεν επηρεάζει την μεταφορά των αναγνωρίσιμων.
• Σε κάθε περίπτωση η απόσβεση ζημίας λόγω PSI δεν επηρεάζει τη μεταφορά των λοιπών φορολογικά αναγνωρίσιμων ζημιών.
• Προσβολή των Αρχών Ασφάλειας του Δικαίου και της Προστατευόμενης Εμπιστοσύνης των Φορολογούμενων.
• Εσφαλμένος μη συνυπολογισμός/συμψηφισμός πιστωτικού φόρου εισοδήματος.


Επειδή σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 4 του ν.2238/1994: «....Ειδικά, το αρνητικό στοιχείο (ζημία) του εισοδήματος από εμπορικές και γεωργικές επιχειρήσεις, που προκύπτει από βιβλία τρίτης κατηγορίας του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων (Κ.Β.Σ.) που τηρούνται επαρκώς και ακριβώς, αν δεν καλύπτεται με συμψηφισμό θετικού στοιχείου εισοδήματος άλλης πηγής, είτε γιατί δεν υπάρχει τέτοιο στοιχείο εισοδήματος είτε γιατί αυτό που υπάρχει είναι ανεπαρκές, μεταφέρεται για να συμψηφισθεί ολόκληρο στην πρώτη περίπτωση ή κατά το υπόλοιπο αυτού στη δεύτερη, διαδοχικώς στα πέντε (5) επόμενα οικονομικά έτη κατά το υπόλοιπο που απομένει κάθε φορά, με την προϋπόθεση ότι κατά τα έτη αυτά τα βιβλία του υπόχρεου τηρούνται επαρκώς και ακριβώς...»


Επειδή σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 101 του ν. 2238/1994:

«1. Στο φόρο υπόκεινται:
α) Οι ημεδαπές ανώνυμες εταιρίες.
β) Οι δημόσιες και δημοτικές επιχειρήσεις και εκμεταλλεύσεις κερδοσκοπικού χαρακτήρα.
γ) Οι συνεταιρισμοί που έχουν συσταθεί νόμιμα και οι ενώσεις τους.
δ) Οι αλλοδαπές επιχειρήσεις που λειτουργούν με οποιοδήποτε τύπο εταιρίας, καθώς και οι κάθε είδους αλλοδαποί οργανισμοί που αποβλέπουν στην απόκτηση οικονομικών ωφελημάτων.
ε) Οι ημεδαπές εταιρίες περιορισμένης ευθύνης.
στ) Οι ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρίες.»


Επειδή σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 11 του άρθρου 105 του ν. 2238/1994 : «11. Οι διατάξεις των άρθρων 4 παράγραφοι 3, 4 και 7, 32, 34 με την επιφύλαξη των διατάξεων της παραγράφου 12 του άρθρου αυτού, 35, 36 και 38 εφαρμόζονται αναλόγως και για τα νομικά πρόσωπα της παραγράφου 1 του άρθρου 101.Ειδικά για το ποσό της ζημίας νομικού προσώπου της παραγράφου 1 του άρθρου 101, που αποσβέσθηκε με ειδική προς τούτο μείωση του μετοχικού ή εταιρικού κεφαλαίου αυτού, δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 4.
 

Επειδή το Β' τμήμα του ΣτΕ. με την αριθ. ΣτΕ 3371/1998 απόφαση του έκρινε, ότι η μεταφορά ζημίας προς συμψηφισμό στα επόμενα οικονομικά έτη ενεργείται με βάση τον κατά το χρόνο της μεταφοράς υπάρχοντα νόμιμο τίτλο περί της ζημίας αυτής, δηλαδή αυτού που αφορά το έτος κατά το οποίο προέκυψε η ζημία. Τέτοιοι μπορεί να είναι, ανάλογα με το στάδιο, στο οποίο βρίσκεται η φορολογική υπόθεση, είτε η υποβληθείσα και μη ελεγχθείσα ακόμη φορολογική δήλωση, είτε το φύλλο ελέγχου, είτε δικαστική απόφαση.
 

Επειδή, η μεταφορά ζημίας προς συμψηφισμό στα επόμενα οικονομικά έτη ενεργείται με βάση το νόμιμο τίτλο για τη ζημία αυτή, ο οποίος υπάρχει κατά το χρόνο της μεταφοράς (τον τίτλο, δηλαδή, που αφορά το έτος κατά το οποίο προέκυψε η ζημία). Τέτοιος μπορεί να είναι, ανάλογα με το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η φορολογική υπόθεση, είτε η φορολογική δήλωση που έχει υποβληθεί και δεν έχει ελεγχθεί, είτε το φύλλο ελέγχου, είτε δικαστική απόφαση. Συγκεκριμένα, από τους τίτλους αυτούς ληπτέος κάθε φορά υπόψη είναι ο τελευταίος που υπάρχει κατά την κρίση των οικονομικών αποτελεσμάτων του έτους της μεταφοράς, δεν είναι πάντως επιτρεπτός, ο κατά παρεμπίπτουσα δικαστική κρίση έλεγχος της νομιμότητας του τίτλου αυτού, κατά την κρίση των οικονομικών αποτελεσμάτων του έτους στο οποίο επιδιώκεται η μεταφορά της ζημίας, Στο τελευταίο αυτό έτος μπορούν να εξεταστούν μόνο τα ζητήματα που έχουν σχέση με τη νομιμότητα της ίδιας της μεταφοράς, όπως αν η μεταφορά επιτρέπεται και αν επιχειρείται μέσα στο νόμιμο χρόνο αφότου προέκυψε η ζημία, αν, όντως, έχει απομείνει υπόλοιπο ζημίας προς μεταφορά και ποιο το ύψος του και αν έχει γίνει συμψηφισμός μέρους της ζημίας αυτής προς κέρδη ενδιάμεσων ετών (ΣτΕ 2100/2008,)
 

Επειδή με τα αριθ. πρωτ. 1040902/10614/Β0012/22.04.2005 και 1023063/10298/Β0012/13.12.2004 έγγραφά της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογίας έχει γίνει δεκτό, ότι η ζημία που προκύπτει σε βάρος ανώνυμης εταιρείας από την αποτίμηση χρεογράφων ή την πώληση μετοχών μη εισηγμένων στο Χ.Α., αντίστοιχα (μη αναγνωριζόμενη φορολογικά), μπορεί να αποσβεσθεί με μείωση του μετοχικού της κεφαλαίου, χωρίς να επηρεάζεται η μεταφορά των λοιπών φορολογικώς αναγνωρίσιμων ζημιών της εταιρείας. Επειδή με το αριθ. πρωτ. 1071399/10821/Β0012/5.10.2007 έγγραφο της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογίας (Δ/νση Φορολογίας εισοδήματος Δ12) έχει γίνει δεκτό, ότι το ποσό ζημίας ανώνυμης εταιρείας που δεν αναγνωρίσθηκε από τον έλεγχο μπορεί να καλυφθεί με μείωση του μετοχικού της κεφαλαίου, χωρίς να επηρεάζεται η μεταφορά των λοιπών φορολογικώς αναγνωρίσιμων ζημιών της εταιρείας.


Επειδή το Υπουργείο Οικονομικών για απλοποίηση , διαφάνεια και εκσυγχρονισμό της φορολογικής Διοίκησης εξέδωσε ειδικό βιβλίο με τις διοικητικές λύσεις έτους 2007, το οποίο δημοσίευσε διανέμοντας το σε όλους τους υπαλλήλους, στο οποίο περιλαμβάνεται και το παραπάνω 1071399/10821/Β0012/5.10.2007 έγγραφο. Σύμφωνα με τον πρόλογο του βιβλίου που υπογράφεται από τον τότε Υφυπουργό Οικονομικών «Σκοπός της δημοσίευσης των φορολογικών αυτών λύσεων είναι η διευκόλυνση του έργου των φορολογικών αρχών και η έγκυρη και εμπεριστατωμένη πληροφόρηση των φορολογουμένων με αποτέλεσμα να αποφεύγονται οι διενέξεις και αμφισβητήσεις».
 

Επειδή , η ανωτέρω ερμηνευτική θέση της διοίκησης ,δεν έχει μεταβληθεί μέχρι σήμερα με νεώτερο έγγραφο και περαιτέρω με την πρόσφατα αντικατάσταση της παρ. 2 του άρθρου 9 του  ν. 4174/2013 ορίζεται ρητά ότι:
2. Οι ερμηνευτικές εγκύκλιοι είναι δεσμευτικές για τη Φορολογική Διοίκηση, έως ότου ανακληθούν ρητά ή έως ότου τροποποιηθεί η νομοθεσία την οποία ερμηνεύουν. Η τυχόν μεταβολή της ερμηνευτικής θέσης της Φορολογικής Διοίκησης δεν ισχύει αναδρομικά σε περίπτωση που συνεπάγεται τη χειροτέρευση της θέσης των φορολογουμένων. Όπως η παρ. 2 του άρθρου 9 αντικαταστάθηκε με την περίπτωση β της παρ. 1 του άρθρου 12 του ν.4474/2017 (ΦΕΚ Α' 80/7-6-2017) και σύμφωνα με το άρθρο 36 του ιδίου νόμου ισχύει από 7/6/2017 και μετά
 

Επειδή εν προκειμένω από τα στοιχεία του φακέλου της υπόθεσης προκύπτει ότι η χρήση 2011 είχε περαιωθεί οριστικά με τακτικό φορολογικό έλεγχο χρήσεων 2004-2011 από την φορολογική αρχή με οριστικές λογιστικές ζημιές ισολογισμού ποσού € 24.373.174,20 και οριστικές προς μεταφορά και συμψηφισμό με κέρδη επομένων χρήσεων φορολογικές ζημιές ποσού € 4.748.318,92.. Η εκδοθείσα Οριστική πράξη διορθωτικού προσδιορισμού /20-10-2004 , αποτελεί το νόμιμο τίτλο για τη ζημία αυτή .
 

Επειδή η προσφεύγουσα με την από 28.11.2012 Έκτακτη Γ.Σ. των μετόχων διέγραψε συνολικές ζημιές ποσού € 18.382.124,29 με ισόποση μείωση του μετοχικού της κεφαλαίου, ήτοι δηλαδή διέγραψε
α) ποσό ύψους 9.099.831,79 € που προέρχεται από την απορρόφηση της εταιρείας « » το έτος 2009
β) ποσό ύψους € 5.835.554,96 που προέρχεται από την εφαρμογή του PSI το έτος 2011 και
γ) λοιπές εξωλειτουργικές ζημίες χρήσεων 2008 έως 2011 ύψους €3.446.737,54, που αφορούν
ί)λειτουργική ζημία της ύψους 1.620.030,79 €,
ii) τόκους και συναφή έξοδα δανείων που είχε συνάψει η ύψους 924.174,27 € και
iii) εξωλειτουργικά έξοδα (τόκους και δικαστικά έξοδα από την προμήθεια ιδιοσκευάσματος ) ύψους 902.532,48 €.

 

Επειδή, με το 1071399/10821/Β0012/5.10.2007 έγγραφο γίνεται δεκτό ότι η ζημιά των 4.748.318,92 την οποία αναγνώρισε ο έλεγχος για συμψηφισμό με κέρδη επομένων χρήσεων αφενός δεν μπορεί να αμφισβητηθεί μελλοντικά και αφετέρου σύμφωνα με το ίδιο έγγραφο νόμιμα αναγνωρίζεται επειδή η μείωση κεφαλαίου που έγινε εντός της χρήσης 2012 με συμψηφισμό ζημιών , ανέρχεται σε ποσό 18.382.124,29 που είναι μικρότερο από την διαφορά (24.373.174,20 λογιστική ζημιά -4.748.318,92 φορολογική ζημιά βάσει οριστικού νόμιμου τίτλου μεταφοράς ) = 19.624.855,28
 

Επειδή η φορολογική αρχή προκειμένου να επιστρέψει πιστωτικό υπόλοιπο της φορολογικής δήλωσης χρήσεως 2014 ποσού 616.266,89 € διενήργησε μερικό έλεγχο της χρήσης αυτής ως προς την ορθή και μόνο μεταφορά των οικονομικών δεδομένων των βιβλίων στην υποβληθείσα φορολογική δήλωση.
 

Επειδή η φορολογική αρχή από το διενεργηθέντα έλεγχο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι: «Πράγματι ο N. 2190/1920 για τη διαδικασία μείωσης του μετοχικού κεφαλαίου και τους περιορισμούς που ισχύουν σε αυτήν, δεν ορίζει ρητά τις επί μέρους τεχνικές μείωσης του μετοχικού κεφαλαίου. Σύμφωνα με τις ανωτέρω αποφάσεις του Σ.τ.Ε. ότι η ανώνυμη εταιρεία ή η εταιρεία περιορισμένης ευθύνης, σε περίπτωση μείωσης μετοχικού ή εταιρικού κεφαλαίου για συμψηφισμό λογιστικών ζημιών θα πρέπει να διαγράψει τις λογιστικές καθώς και τις φορολογικές ζημίες κατά χρονολογική σειρά. Με την αρχή δε της ιστορικότητας των λογιστικών - φορολογικών εγγραφών, βάσει της οποίας η αξιολόγηση - επίδραση αυτών στα οικονομικά - φορολογικά μεγέθη, λαμβάνεται υπόψη αφενός κατά τη στιγμή που πραγματοποιείται το λογιστικό - φορολογικό γεγονός και αφετέρου η επίδραση αυτή ξεκινάει από το παλαιότερο προς το νεώτερο γεγονός. Άλλωστε σε περίπτωση δημιουργίας ζημίας σε περισσότερες από μία χρήσεις κατά τη μεταφορά τους στα επόμενα έτη προηγείται στο συμψηφισμό με τα κέρδη των επόμενων ετών η παλαιότερη ζημία και έπεται η νεώτερη (παρ. 3 του άρθρου 4 του ν. 2238/1994). Επομένως στην προκειμένη περίπτωση κατά την απόσβεση των ζημιών με μείωση του μετοχικού κεφαλαίου το έτος 2012, προηγούνται οι φορολογικές ζημίες που δημιουργήθηκαν τα έτη 2008 & 2009 ποσού 4.199.947,12 € από τη ζημία ποσού 5.835.554,96 € από το PSI που δημιουργήθηκε το έτος 2011.

Κατόπιν τούτων και επειδή στις διατάξεις του ν. 2238/1994 ( παρ. 3 του άρθρου 4 & παρ. 11 του άρθρου 105 ), τις οποίες οφείλουμε να εφαρμόζουμε δεν γίνεται διαχωρισμός λογιστικής και φορολογικής ζημίας και δεδομένου ότι η ελεγχόμενη δεν απέδειξε το αντίθετο με διατάξεις νόμου, ο έλεγχος εμμένει στην αρχική του θέση για μείωση των προς μεταφορά ζημιών, λόγω συμψηφισμού αυτών από τη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου, βάσει της ποσοστιαίας αναλογίας των φορολογικών ζημιών προς τις λογιστικές ζημιές κατά την 28/11/2012. Ήτοι 4.748.318,92 x 18.382.124,29/ 24.373.174,20 = 3.581.158,03.» Συνέπεια του πορίσματος του ελέγχου, με το ποσό της μείωσης του κεφαλαίου μειώθηκαν κατ' αναλογία τόσο οι φορολογικές όσο και οι λογιστικές ζημιές κατά την 28/11/2012.
 

Επειδή , οι διατάξεις του ν.2190/1920 που επικαλείται ο έλεγχος, αναφέρονται στον τρόπο συμψηφισμού των λογιστικών ζημιών και δεν άπτονται του θέματος αντιμετώπισης της ζημιάς που μεταφέρεται με βάση τις φορολογικές διατάξεις των άρθρων 4 παρ 3 σε συνδυασμό με την παρ. 4 του άρθρου 105 του ν. 2238/1994, το ζήτημα δε αυτό ερμηνεύτηκε με βάση το έγγραφο
1071399/1082/Β0012/5.10.2007, όπως προαναφέρθηκε.
 

Επειδή, όπως προαναφέρθηκε, η προσφεύγουσα με την από 28.11.2012 Έκτακτη Γ.Σ. των μετόχων της διέγραψε, με μείωση του μετοχικού της κεφαλαίου, τις συγκεκριμένες ζημιές ποσού 18.382.124,29 €, όπως αυτές κατονομάζονται και αναλύονται στο από 285/12-11-2012 πρακτικό Δ.Σ.
 

Επειδή το ποσό ζημίας ανώνυμης εταιρείας που δεν αναγνωρίζεται από τον έλεγχο μπορεί να καλυφθεί με μείωση του μετοχικού της κεφαλαίου, χωρίς να επηρεάζεται η μεταφορά των λοιπών φορολογικώς αναγνωρίσιμων ζημιών της εταιρείας.

Επειδή σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 13 του άρθρου 105 του ν.2238/1994 όπως αυτή αντικαταστάθηκε με την παρ. 15 του άρθρου 9 του ν. 4110/2013 (ΦΕΚ Α' 17/23-01-2013) και σύμφωνα με την περίπτωση ιδ' της παρ. 1 του άρθρου 28 του ιδίου νόμου ισχύει από την έναρξη ισχύος του ν. 4046/2012, δηλαδή από 14/2/2012 και μετά.... Η χρεωστική διαφορά που προκύπτει σε βάρος των νομικών προσώπων από την ανταλλαγή ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου ή εταιρικών ομολόγων με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, κατ' εφαρμογή προγράμματος συμμετοχής στην αναδιάταξη του ελληνικού χρέους, εκπίπτει από τα ακαθάριστα έσοδα σε τριάντα (30) ισόποσες ετήσιες δόσεις, αρχής γενόμενης από τη χρήση μέσα στην οποία πραγματοποιείται η ανταλλαγή των τίτλων και ανεξάρτητα από το χρόνο διακράτησης των ομολόγων. Για την εφαρμογή του προηγούμενου εδαφίου, ως χρεωστική διαφορά λαμβάνεται η διαφορά μεταξύ της ονομαστικής αξίας των τίτλων που εκδόθηκαν σε ανταλλαγή και του κόστους απόκτησης των αρχικών τίτλων. Ειδικά, σε περίπτωση που μετά την απόκτηση των αρχικών τίτλων προέκυψε ζημία από την αποτίμηση τους η οποία δεν έχει συμψηφιστεί με αποθεματικό κατά τις διατάξεις του άρθρου 38, λαμβάνεται το αρχικό κόστος απόκτησης.
 

Επειδή η ζημιά που διεγράφη με μείωση του μετοχικού κεφαλαίου ποσού 5.835.554,96 €, που αφορούσε ζημιά από την εφαρμογή του PSI το έτος 2011, δεν περιλαμβάνεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 38 του ν. 2238/1994 στο ποσό των 4.748.318,92 € (φορολογικές ζημιές) αλλά στο συνολικό ποσό των 24.373.174,20 € (λογιστικές ζημιές). Θα πρέπει δε να εξεταστεί πλέον η περίπτωση εφαρμογής ή μη της παρ. 11 και 13 του άρθρου 105 του ν. 2238/1994 σε συνδυασμό με τη παρ. 3 του άρθρου 4 του ίδιου νόμου για το ποσό της διαγραφής της ζημιάς των 5.835.554,96 € (PSI από ανταλλαγή ομολόγων Ελληνικού Δημοσίου)
 

Αποφασίζουμε
Τη αποδοχή της με αριθμό πρωτοκόλλου /20-03-2017 ενδικοφανούς προσφυγής της εταιρείας με την επωνυμία « , ΑΦΜ ,ήτοι:

Οριστική ζημιά προς μεταφορά για συμψηφισμό με κέρδη επομένων χρήσεων την 31/12/2011 ποσό 4.748.318,92 € .

Η παρούσα απόφαση να κοινοποιηθεί από αρμόδιο όργανο με τη νόμιμη διαδικασία στον υπόχρεο.

Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ
ΤΗΣ Δ/ΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ
Ακριβές Αντίγραφο
O/Η Υπάλληλος του Τμήματος

Ημερ. 24/10/2017
Αρ. Πρωτ. 73666

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ και ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ
ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΟΑΕΔ
ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ
Ταχ. Δ/νση: Εθν. Αντίστασης 8,
Τ.Κ. 16610, ΑΛΙΜΟΣ

ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ Νο 14/2017
ΓΙΑ ΥΠΟΒΟΛΗ ΑΙΤΗΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ 40.000 ΑΜΕΙΒΟΜΕΝΩΝ ΜΕ ΔΕΛΤΙΟ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ, ΜΕ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΕ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ.

Έχοντας υπόψη:

α) το άρθρο 25 του Ν.4144/2013 (ΦΕΚ Α' 88) που αντικατέστησε το άρθρο 2 του Ν.2956/2001 (ΦΕΚ Α' 258),

β) το άρθρο 29 του Ν. 1262/82 (ΦΕΚ Α' 70)

γ) το άρθρο 44 του ν.3986/2011 (ΦΕΚ Α'152) όπως τροποποιήθηκε και ισχύει

δ) Τον Κανονισμό ΕΕ αριθ. 1407/2013 της Επιτροπής της 18ης Δεκεμβρίου 2013 σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 107 και 108 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας.

ε) τη με αριθμό ΚΥΑ 45857/772/9-10-2017 (ΦΕΚ 3534/Β'/9/10/2017), η Διοικήτρια του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (Ο. Α. Ε.Δ.), καλεί :

τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (Κ.ΑΛ.Ο) και γενικά εργοδότες του ιδιωτικού τομέα που ασκούν τακτική οικονομική δραστηριότητα σε όλη τη χώρα και απασχολούν αμειβόμενους εργαζόμενους με Δελτία Παροχής Υπηρεσιών που επιθυμούν να συμμετάσχουν στο « Πρόγραμμα ενίσχυσης της απασχόλησης 40.000 αμειβόμενων με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών, με μετατροπή της σύμβασης παροχής ανεξάρτητων Υπηρεσιών σε σύμβαση εξαρτημένης εργασίας» να υποβάλλουν αιτήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος από την Τετάρτη 25 Οκτωβρίου 2017 και ώρα 12η μεσημβρινή, στο διαδικτυακό τόπο του ΟΑΕΔ www.oaed.gr, στο πεδίο καταχώρησης ηλεκτρονικών αιτήσεων.

Κεφάλαιο 1
Αντικείμενο προγράμματος- Σκοπός του προγράμματος

Σκοπός του προγράμματος είναι η επιχορήγηση της ενίσχυσης της απασχόλησης 40.000 αμειβόμενων με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών, με μετατροπή της σύμβασης παροχής ανεξάρτητων Υπηρεσιών σε σύμβαση εξαρτημένης εργασίας , σε επιχειρήσεις και γενικά εργοδότες του ιδιωτικού τομέα, με την επιχορήγηση της εργοδοτικής εισφοράς, με κίνητρο την ενίσχυση της απασχόλησης μέσω της διατήρησης των θέσεων εργασίας για χρονικό διάστημα δεκαοκτώ (18) μηνών.

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (Κ.ΑΛ.Ο) και γενικά εργοδότες του ιδιωτικού τομέα που ασκούν τακτική οικονομική δραστηριότητα σε όλη τη χώρα και απασχολούν αμειβόμενους εργαζόμενους με Δελτία Παροχής Υπηρεσιών.

Κεφάλαιο 2
Πλαίσιο ένταξης - χρηματοδότηση

Για την υλοποίηση του προγράμματος προκαλείται δαπάνη ύψους 156.800.000,00 ευρώ η οποία θα καλυφθεί αποκλειστικά από τον πόρο του Ειδικού Λογαριασμού του άρθρου 44 παρ. 2 του ν. 3986/2011 (ΦΕΚ 152Α') όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, σε βάρος των πιστώσεων του Ο.Α.Ε.Δ. ΚΑΕ 2493 των προϋπολογισμών του ΟΑΕΔ 2018-2020.

Η δαπάνη κατανέμεται σε ετήσια βάση ως εξής :

Για το 2018: 60.000.000,00 ευρώ
Για το 2019: 60.000.000,00 ευρώ
Για το 2020: 36.800.000,00 ευρώ

Με την περίπτωση α της παραγράφου 2 του άρθρου 44 του ν.3986/2011 (ΦΕΚ Α'152) όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, προβλέπεται ότι ο Ειδικός Λογαριασμός Ανεργίας υπέρ των Αυτοτελώς και Ανεξαρτήτως Απασχολουμένων αποτελείται από δύο κλάδους με πλήρη οικονομική και λογιστική αυτοτέλεια. Ο πρώτος κλάδος καλύπτει ασφαλισμένους που υπάγονται στον ΕΦΚΑ και για τους οποίους, βάσει γενικών, ειδικών ή καταστατικών διατάξεων που ίσχυαν κατά την 31.12.2016 , προέκυπτε υποχρέωση υπαγωγής στον τέως ΟΑΕΕ και στο τέως ΕΤΑΠ- ΜΜΕ και ο δεύτερος ασφαλισμένους που υπάγονται στον ΕΦΚΑ και για τους οποίους, βάσει γενικών, ειδικών ή καταστατικών διατάξεων που ίσχυαν κατά την 31.12.2016 , προέκυπτε υποχρέωση υπαγωγής στο τέως ΕΤΑΑ.

Ο ΕΦΚΑ αποδίδει την εισφορά στον ΟΑΕΔ σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.3986/2011 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με το άρθρο 50 του ν.4144/13 και το άρθρο 50 του ν.4488/17 και οι δύο κλάδοι του Ειδικού Λογαριασμού Ανεργίας υπέρ των Αυτοτελώς και Ανεξαρτήτως Απασχολουμένων θα συμμετέχουν κατά 50% στη δαπάνη του προγράμματος.

2. Οι ενισχύσεις που προβλέπονται στην παρούσα ΚΥΑ χορηγούνται βάσει του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1407/2013 της Επιτροπής για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας (de minimis). Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 2 του εν λόγω Κανονισμού, το συνολικό ποσό των ενισχύσεων ήσσονος σημασίας που χορηγούνται ανά κράτος μέλος σε μια ενιαία επιχείρηση δεν πρέπει να υπερβαίνει αθροιζόμενη με οποιαδήποτε άλλη de minimis ενίσχυση που έχει λάβει ή πρόκειται να λάβει, το ποσό των 200.000 ευρώ σε οποιαδήποτε περίοδο τριών οικονομικών ετών. Επίσης το συνολικό ποσό των ενισχύσεων ήσσονος σημασίας που χορηγούνται ανά κράτος μέλος σε μια ενιαία επιχείρηση που εκτελεί οδικές εμπορευματικές μεταφορές για λογαριασμό τρίτων δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό των 100.000 ευρώ σε οποιαδήποτε περίοδο τριών οικονομικών ετών.

Ο σχετικός έλεγχος διενεργείται από τον ΟΑΕΔ σύμφωνα με τα δηλωθέντα στην υπεύθυνη δήλωση που επισυνάπτεται με την ηλεκτρονική αίτηση, από τον δικαιούχο της ενίσχυσης, για οποιαδήποτε άλλη ενίσχυση ήσσονος σημασίας την οποία έλαβε η οικεία επιχείρηση βάσει του εν λόγω Κανονισμού ή άλλων Κανονισμών για ενισχύσεις ήσσονος σημασίας κατά τα δύο προηγούμενα οικονομικά έτη και κατά το τρέχον οικονομικό έτος και στην οποία βεβαιώνει, επίσης, ότι το συνολικό ποσό των ενισχύσεων ήσσονος σημασίας που της έχουν χορηγηθεί κατά το τρέχον και τα δύο προηγούμενα οικονομικά έτη, συμπεριλαμβανομένης της παρούσας ενίσχυσης, δεν υπερβαίνει τα, κατά περίπτωση, ανωτέρω αναφερόμενα ποσά. (άρθρο 6, παρ. 1, 3 του Κανονισμού 1407/2013).

Επισημαίνεται ότι το προβλεπόμενο στον Κανονισμό ανώτατο όριο χορηγούμενης ενίσχυσης αφορά σε «ενιαία» επιχείρηση.

Στην έννοια της «ενιαίας» επιχείρησης περιλαμβάνονται για τους σκοπούς του Κανονισμού 1407/2013 όλες οι επιχειρήσεις που έχουν τουλάχιστον μία από τις ακόλουθες σχέσεις μεταξύ τους:

α) μία επιχείρηση κατέχει την πλειοψηφία των δικαιωμάτων ψήφου των μετόχων ή των εταίρων άλλης επιχείρησης

β) μία επιχείρηση έχει το δικαίωμα να διορίζει ή να παύσει την πλειοψηφία των μελών του διοικητικού, διαχειριστικού ή εποπτικού οργάνου άλλης επιχείρησης

γ)μία επιχείρηση έχει το δικαίωμα να ασκεί δεσπόζουσα επιρροή σε άλλη επιχείρηση βάσει σύμβασης που έχει συνάψει με αυτήν ή δυνάμει ρήτρας του καταστατικού αυτής της τελευταίας

δ) μία επιχείρηση που είναι μέτοχος ή εταίρος άλλης επιχείρησης ελέγχει μόνη της, βάσει συμφωνίας που έχει συνάψει με άλλους μετόχους ή εταίρους της εν λόγω επιχείρησης, την πλειοψηφία των δικαιωμάτων ψήφου των μετόχων ή των εταίρων αυτής της επιχείρησης.

Οι επιχειρήσεις που έχουν οποιαδήποτε από τις σχέσεις που αναφέρονται στα ανωτέρω στοιχεία α έως δ με μία ή περισσότερες άλλες επιχειρήσεις θεωρούνται επίσης ενιαία επιχείρηση.

Ως ημερομηνία χορήγησης της συνολικής ενίσχυσης νοείται η ημερομηνία της εγκριτικής απόφασης.

Κεφάλαιο 3 Ρόλος του ΟΑΕΔ

Σύμφωνα με:

1. το άρθρο 2 του Ν.2956/2001 (ΦΕΚ Α' 258) όπως τροποποιήθηκε και ισχύει "Ο Ο.Α.Ε.Δ. έχει σκοπό την εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής για την απασχόληση και την καταπολέμηση της ανεργίας, την ενίσχυση και διευκόλυνση της ένταξης του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας στην αγορά εργασίας και μεριμνά ιδίως για τη δημιουργία και διατήρηση θέσεων εργασίας με την παροχή οικονομικών ενισχύσεων προς τους εργοδότες",

2. την περίπτωση α της παραγράφου 2 του άρθρου 44 του ν.3986/2011 (ΦΕΚ Α'152) όπως τροποποιήθηκε και ισχύει «Συνιστάται στον Οργανισμό Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (Ο.Α.Ε.Δ.) Ειδικός Λογαριασμός Ανεργίας υπέρ των Αυτοτελώς και Ανεξαρτήτως
Απασχολουμένων, ο οποίος αποτελείται από δυο κλάδους, που λειτουργούν με πλήρη οικονομική και λογιστική αυτοτέλεια. Ο πρώτος κλάδος καλύπτει ασφαλισμένους που υπάγονται στον Ε.Φ. Κ. Α. και για τους οποίους, βάσει γενικών, ειδικών ή καταστατικών διατάξεων που ίσχυαν κατά την 31.12.2016, προέκυπτε υποχρέωση υπαγωγής στον τέως ΟΑΕΕ και στο τέως ΕΤΑΠ-ΜΜΕ και ο δεύτερος ασφαλισμένους που υπάγονται στον Ε.Φ.Κ.Α. και για τους οποίους, βάσει γενικών, ειδικών ή καταστατικών διατάξεων που ίσχυαν κατά την 31.12.2016, προέκυπτε υποχρέωση υπαγωγής στο τέως ΕΤΑΑ» «Σκοπός του λογαριασμού είναι η χορήγηση βοηθήματος καθώς και η ενίσχυση της απασχόλησης των προσώπων που καλύπτονται από τους ανωτέρω κλάδους»,

3. την περίπτωση β της παρ. 2 του άρθρου 44 του ν. 3986/2011 (Α' 152) όπως ισχύει «Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, μετά από γνώμη του Διοικητικού Συμβουλίου του ΟΑΕΔ, καταρτίζονται προγράμματα για την ενίσχυση της απασχόλησης των προσώπων που καλύπτονται από τους κλάδους της περίπτωσης α', καθορίζονται και εξειδικεύονται οι προϋποθέσεις και τα κριτήρια για την ενίσχυση, η διαδικασία, ο χρόνος, ο τόπος και ο τρόπος της ενίσχυσης, το ύψος αυτής, τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για την απόδειξη των όρων και προϋποθέσεων χορήγησής της, καθώς και τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την καταβολή της, οι όροι, οι προϋποθέσεις και η διαδικασία για την αναστολή ή τη διακοπή της και κάθε θέμα σχετικό με την εφαρμογή του παρόντος, εφαρμοζόμενων αναλόγως των διατάξεων των παραγράφων 2 και 4 έως 8 του άρθρου 29 του ν. 1262/1982 (Α' 70). Με την ίδια απόφαση καθορίζονται οι διαδικασίες μεταφοράς των διαθέσιμων πόρων των δύο κλάδων της περίπτωσης α', καθώς και το ποσοστό συμμετοχής τους στο πρόγραμμα».

Κεφάλαιο 4
Δικαιούχοι, ωφελούμενοι και προϋποθέσεις συμμετοχής

4.1. Δικαιούχοι- Επιχειρήσεις

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (Κ.ΑΛ.Ο) και γενικά εργοδότες του ιδιωτικού τομέα που ασκούν τακτική οικονομική δραστηριότητα, δραστηριοποιούνται στο σύνολο της Ελληνικής Επικράτειας και απασχολούν αμειβόμενους εργαζόμενους με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την ένταξη μίας επιχείρησης στο πρόγραμμα είναι να μην έχει προβεί κατά τη διάρκεια του τριμήνου πριν την ημερομηνία υποβολής της αίτησης υπαγωγής(ημερολογιακά): α) σε μείωση του προσωπικού της και

β) σε μείωση των αποδοχών των δυνητικά ωφελουμένων όπως αυτές εμφανίζονται στη σύμβαση ανεξάρτητων υπηρεσιών η οποία έχει αναρτηθεί στην ειδική πλατφόρμα του διαδικτυακού τόπου του ΕΦΚΑ.

Η ανωτέρω (α) προϋπόθεση ισχύει και για το χρονικό διάστημα από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης μέχρι την ημερομηνία ένταξης της επιχείρησης στο πρόγραμμα και η (β) προϋπόθεση ισχύει και για το χρονικό διάστημα από την ημερομηνία ένταξης της επιχείρησης στο πρόγραμμα μέχρι την ημερομηνία μετατροπής της σύμβασης ανεξάρτητων υπηρεσιών σε σύμβαση εξαρτημένης εργασίας.

Στο προϋπάρχον προσωπικό ανήκουν και τα άτομα που είναι σε ασθένεια, στράτευση, σε κυοφορία-λοχεία ή κάνουν χρήση της ειδικής άδειας μητρότητας, αφού η σχέση εργασίας δεν διακόπτεται.

Ως μείωση προσωπικού θεωρείται:

1. η καταγγελία της σύμβασης εργασίας,

2. η αλλαγή του καθεστώτος απασχόλησης από πλήρη σε μερική ή σε εκ περιτροπής απασχόληση , και

3. η εθελουσία έξοδος που γίνεται με πρωτοβουλία του εργοδότη, μέσω προγραμμάτων παροχής οικονομικών κυρίως κινήτρων εθελούσιας εξόδου.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, η επιχείρηση προκειμένου να ενταχθεί στο πρόγραμμα θα πρέπει να καλύψει τη μείωση έως την ημερομηνία υποβολής της αίτησης συμμετοχής στο πρόγραμμα. .

Επισημαίνουμε ότι σε περίπτωση που η επιχείρηση έχει προβεί σε μείωση του προσωπικού της αλλά έχει προβεί σε προγενέστερη νέα πρόσληψη υπαλλήλου, μέσα στον ίδιο μήνα που έχει λάβει χώρα η μείωση, δύναται να ενταχθεί στο πρόγραμμα.

Η ανωτέρω δέσμευση ισχύει και για το χρονικό διάστημα από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης μέχρι την ημερομηνία ένταξης της επιχείρησης στο πρόγραμμα.

Σε περίπτωση κατά την οποία το δεσμευόμενο προσωπικό της επιχείρησης απασχολείται με καθεστώς μερικής απασχόλησης, δεν δύναται να μειωθεί το ωράριο απασχόλησης των εργαζομένων, κάτω των τεσσάρων (4) ωρών ημερησίως, σε πενθήμερη βάση.

Δεν θεωρείται μείωση προσωπικού κατά το τρίμηνο που προηγείται της ημερομηνίας υποβολής της αίτησης :

• η καταγγελία σύμβασης εργασίας λόγω συνταξιοδότησης,

• η καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου ή ορισμένου χρόνου (πριν τη λήξη της) που οφείλεται σε σπουδαίο λόγο που αφορά στον εργαζόμενο (μήνυση για αξιόποινη πράξη)

• η λήξη σύμβασης ορισμένου χρόνου

• η οικειοθελής αποχώρηση

• η φυλάκιση και ο θάνατος.

Για όλα τα παραπάνω, οι επιχειρήσεις οφείλουν να προσκομίσουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά.

Οι ανωτέρω προϋποθέσεις ισχύουν και για επιχειρήσεις που δημιουργήθηκαν μετά από μεταβίβαση ή αλλαγή νομικής μορφής ή διάλυση και επαναλειτουργία στον ίδιο ή σε άλλο χώρο με το αυτό αντικείμενο δραστηριότητας, για το τρίμηνο πριν την ημερομηνία υποβολής της αίτησης.

Δεν εντάσσονται:

1. Όλες οι επιχειρήσεις, φορείς, υπηρεσίες και οργανισμοί που διέπονται, όσον αφορά την πρόσληψη του προσωπικού τους, από τις διατάξεις του Ν. 2190/94 (ΦΕΚ 28/Α/03.03.1994) και του Ν. 3812 (ΦΕΚ 234/Α/28.12.2009).

2. Τα υποκαταστήματα ή τα γραφεία που έχουν την έδρα τους σε χώρα που δεν είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης διότι δεν είναι εφικτός ο έλεγχος σώρευσης των ενισχύσεων.

3. Εξωχώριες εταιρείες όπως και επιχειρήσεις που στην εταιρική τους σύνθεση συμμετέχουν εξωχώριες εταιρείες διότι δεν είναι εφικτός ο έλεγχος σώρευσης των ενισχύσεων.

4. Τα ΚΤΕΛ, ΚΤΕΛ ΑΕ και οι ιδιοκτήτες ή και οι συνιδιοκτήτες ενταγμένων σε αυτά.

5. Επιχειρήσεις εις βάρος των οποίων εκκρεμεί ανάκτηση προηγούμενων κρατικών ενισχύσεων.

6. i. Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε τομείς, στους οποίους δεν εφαρμόζεται ο Καν. 1407/2013 (άρθρο 1).

ii. Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της αλιείας (στην πρωτογενή αλιεία και στην υδατοκαλλιέργεια ),

iii. Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην πρωτογενή παραγωγή γεωργικών προϊόντων (φυτικών και ζωικών).

iv. Τα νυχτερινά κέντρα.

v. Οι εποχικές επιχειρήσεις για το εποχικό προσωπικό τους.

vi. Οι επιχειρήσεις που η έδρα είναι η οικία του εργοδότη (π.χ. ασφαλιστές, λογιστές, πολιτικοί μηχανικοί, εμπορικοί αντιπρόσωποι κλπ) εκτός των επιχειρήσεων που λόγω της φύσης της δραστηριότητάς τους απασχολούν το προσωπικό εκτός του χώρου της έδρας τους (υπηρεσίες εκμετάλλευσης φορτηγών, υπηρεσίες εκμετάλλευσης ταξί, υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι ) .

Όταν το αντικείμενο εργασιών μιας επιχείρησης είναι σύνθετο και το ένα από τα αντικείμενα εξαιρείται του προγράμματος ,σύμφωνα με τα αναφερόμενα στις περιπτώσεις 6i έως 6vi, η επιχείρηση για να ενταχθεί θα πρέπει να υποβάλει Υπεύθυνη Δήλωση στην οποία θα αναφέρει ότι το επιχορηγούμενο άτομο δεν πρόκειται να απασχοληθεί στο εξαιρούμενο αντικείμενο εργασιών των περιπτώσεων 6i έως 6vi.

4.2. Ωφελούμενοι

Ωφελούμενοι του Προγράμματος είναι αμειβόμενοι με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών εργαζόμενοι σε δύο (2) εργοδότες κατά ανώτατο όριο ,εφόσον:

i) η ασφάλισή τους εντάσσεται στη διάταξη της παρ.9 του άρθρου 39 του ν.4387/2016.

ii) Η σύμβαση με τις αντισυμβαλλόμενες δικαιούχους επιχειρήσεις της παραπάνω παραγράφου, βρίσκεται σε ισχύ και έχει αναρτηθεί στην ειδική πλατφόρμα του διαδικτυακού τόπου του ΕΦΚΑ τουλάχιστον τρεις (3) μήνες πριν την υποβολή της αίτησης υπαγωγής της επιχείρησης στο πρόγραμμα.

iii) μετατραπεί η παραπάνω σύμβαση παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών σε σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Κεφάλαιο 7, της παρούσας.

iv) δεν παρείχαν εξαρτημένη εργασία στον ίδιο εργοδότη το δωδεκάμηνο που προηγείται της ημερομηνίας της αίτησης για υπαγωγή στο πρόγραμμα.

Εξαιρέσεις

Στο πρόγραμμα δεν εντάσσονται για επιχορήγηση επιχειρήσεις:

1. για εργαζόμενους που κατά το τελευταίο 12μηνο , πριν από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για υπαγωγή στο πρόγραμμα από την επιχείρηση, είχαν απασχοληθεί με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας.

2. για εργαζόμενους που θα απασχοληθούν αποκλειστικά, από την 22η ώρα βραδινή (έναρξη ωραρίου) έως και την 6η πρωϊνή (λήξη ωραρίου).

3. για άτομα που:

- είναι εταίροι σε Ο. Ε., Ε. Ε, Ε. Π. Ε και στις Ι. Κ. Ε της επιχείρησης που αιτείται την υπαγωγή
της στο πρόγραμμα

- είναι μέλη των Δ.Σ. στις Α.Ε. , της επιχείρησης που αιτείται την υπαγωγή της στο πρόγραμμα ,πλην των μελών-εταίρων των Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (Κ.ΑΛ.Ο.)

- είναι οι νόμιμοι εκπρόσωποι ή οι διαχειριστές των επιχειρήσεων που αιτούνται την υπαγωγή τους στο πρόγραμμα , πλην των μελών-εταίρων των Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (Κ.ΑΛ.Ο.)

- είναι μέλη σε συνεταιρισμούς, πλην των μελών-εταίρων των Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (Κ.ΑΛ.Ο.)

- θα απασχοληθούν στο πλαίσιο ένταξης της επιχείρησης σε οποιοδήποτε άλλο καθεστώς ενίσχυσης για την κάλυψη σχετικών συμβατικών της υποχρεώσεων, π.χ. επενδυτικό σχέδιο, το οποίο επίσης επιχορηγεί το μισθολογικό ή/και το μη μισθολογικό κόστος για τα άτομα αυτά,

- θα απασχοληθούν από τους δικαιούχους εργοδότες, προκειμένου να διαθέσουν τις υπηρεσίες τους σε άλλον εργοδότη (δευτερογενής ή έμμεσος εργοδότης).

- θα απασχοληθούν με έμμισθη εντολή.

Κεφάλαιο 5
Διάρκεια Προγράμματος και ποσό επιχορήγησης

5.1 Διάρκεια προγράμματος

Η διάρκεια του συνολικού προγράμματος ανέρχεται στους δεκαοκτώ (18) μήνες, εκ των οποίων οι δώδεκα (12) μήνες αφορούν σε επιχορήγηση και οι υπόλοιποι έξι (6) μήνες σε δέσμευση.

5.2. Ποσό Επιχορήγησης

Ως ποσό επιχορήγησης ορίζεται το ποσό που αντιστοιχεί στις μηνιαίες εργοδοτικές εισφορές για διάστημα δώδεκα (12) μηνών καθώς και των αναλογούντων εργοδοτικών εισφορών των δώρων Χριστουγέννων και Πάσχα και του επιδόματος αδείας, σύμφωνα με το χρονικό διάστημα απασχόλησης και με ανώτατο όριο τα 350 ευρώ για κάθε μήνα πλήρους απασχόλησης.

Το ανώτατο όριο ποσού επιχορήγησης για το Δώρο Χριστουγέννων ορίζεται σε 350 ευρώ και για το Δώρο Πάσχα και το επίδομα αδείας σε 175 ευρώ.

Ως δυνητικά δικαιούχος του προγράμματος ορίζεται ο εργοδότης, ο οποίος θα μετατρέψει τη σύμβαση παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών του ωφελούμενου σε σύμβαση εξαρτημένης εργασίας με καθεστώς πλήρους απασχόλησης.

Εφόσον ο ωφελούμενος παρέχει υπηρεσίες, ταυτόχρονα, σε δύο , κατά ανώτατο όριο, εργοδότες, οι οποίοι θα αιτηθούν την υπαγωγή τους στο πρόγραμμα, και προτίθενται να τον απασχολήσουν με καθεστώς μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης, δυνητικά δικαιούχοι του προγράμματος είναι και οι δύο εργοδότες που θα τον προσλάβουν με καθεστώς μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης , με ανώτατο ποσό επιχορήγησης τα 175 ευρώ, για κάθε δικαιούχο.

Σε περίπτωση κατά την οποία ο ωφελούμενος παρέχει υπηρεσίες, ταυτόχρονα, σε δύο , κατά ανώτατο όριο, εργοδότες, οι οποίοι θα αιτηθούν την υπαγωγή τους στο πρόγραμμα, και προτίθενται να τον απασχολήσουν με καθεστώς μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης ο πρώτος, και πλήρους απασχόλησης ο δεύτερος, δυνητικά δικαιούχος του προγράμματος είναι μόνο ο εργοδότης, που θα τον προσλάβει με καθεστώς πλήρους απασχόλησης .

Επισημαίνεται ότι, εφόσον ο ωφελούμενος παρέχει υπηρεσίες, ταυτόχρονα, σε δύο , κατά ανώτατο όριο, εργοδότες, οι οποίοι προτίθενται να τον απασχολήσουν, μέσω του προγράμματος, με καθεστώς πλήρους απασχόλησης, δυνητικά δικαιούχος είναι ο εργοδότης, ο οποίος υπέβαλλε σε προγενέστερο χρόνο την αίτηση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, σύμφωνα με τον αριθμό πρωτοκόλλου που έλαβε η αίτηση, κατά την καταχώρησή της, από την επιχείρηση, από το Πληροφοριακό Σύστημα του ΟΑΕΔ.

Οι ωφελούμενοι μπορούν να διατηρήσουν την ιδιότητα του αυτοαπασχολούμενου καθ' όλη τη διάρκεια του προγράμματος, χωρίς να έχουν τη δυνατότητα άσκησης της επαγγελματικής τους δραστηριότητας.

Επισημαίνεται ότι οι ετήσιες ακαθάριστες αποδοχές των ωφελουμένων στις οποίες θα συμπεριλαμβάνονται τα ποσά των Δώρων και του Επιδόματος Άδειας θα είναι τουλάχιστον ίσες με τις αποδοχές, χωρίς τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α), που είχαν συμφωνηθεί από τους αντισυμβαλλόμενους και αναγράφονται στη σύμβαση παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών που έχει αναρτηθεί στην ειδική πλατφόρμα του διαδικτυακού τόπου του ΕΦΚΑ, αναγόμενες, για τις ανάγκες της παρούσας, σε ετήσια βάση.

Οι μηνιαίες ακαθάριστες αποδοχές των ωφελουμένων όπως θα προκύψουν, σύμφωνα με τα παραπάνω, κατά την έναρξη της σχέσης εξαρτημένης εργασίας, λειτουργούν ως το κατώτατο όριο των αποδοχών, εφόσον δεν είναι κατώτερες από τον νομοθετημένο κατώτατο μισθό ή ημερομίσθιο και δεν εξαρτώνται από την διάρκεια της απασχόλησης.

Παράδειγμα 1: Οι μηνιαίες ακαθάριστες αποδοχές του αυτοαπασχολούμενου σύμφωνα με την σύμβαση παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών, ανέρχονται στο ποσό των 1.000 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ).

Οι μηνιαίες ακαθάριστες αποδοχές του αυτοαπασχολούμενου, μετατρεπόμενες σε ετήσιες, ανέρχονται σε 12.000,00 ευρώ (1.000,00X12=12.000,00 ευρώ).

Οι ανωτέρω ετήσιες ακαθάριστες αποδοχές, αποτελούν το κατώτατο όριο των ακαθάριστων αποδοχών του ωφελούμενου, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται τα Δώρα και το Επίδομα Άδειας.

Με βάση τις ετήσιες ακαθάριστες αποδοχές του ωφελούμενου, οι κατώτατες μηνιαίες αποδοχές, προκύπτουν από τη διαίρεση του ετήσιου ποσού με τον αριθμό 14, στον οποίο συμπεριλαμβάνονται οι 12 μήνες του έτους, καθώς και οι 2 μήνες των Δώρων και του Επιδόματος Άδειας και ανέρχονται σε 857,14 ευρώ (12.000,00/14=857,14 ευρώ) .

Εφόσον η σύμβαση παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών μετατραπεί σε σύμβαση εξαρτημένης εργασίας οι μηνιαίες ακαθάριστες αποδοχές θα ανέρχονται τουλάχιστον στο ποσό των 857,14 ευρώ.

Παράδειγμα 2: Οι μηνιαίες ακαθάριστες αποδοχές του αυτοαπασχολούμενου σύμφωνα με την σύμβαση παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών, ανέρχονται στο ποσό των 680,00 ευρώ(μη συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ).

Οι μηνιαίες ακαθάριστες αποδοχές του αυτοαπασχολούμενου, μετατρεπόμενες σε ετήσιες, ανέρχονται σε 8.160,00 ευρώ (680,00X12=8.160,00 ευρώ).

Οι ανωτέρω ετήσιες ακαθάριστες αποδοχές, αποτελούν το κατώτατο όριο των ακαθάριστων αποδοχών του ωφελούμενου, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται τα Δώρα και το Επίδομα Άδειας.

Με βάση τις ετήσιες ακαθάριστες αποδοχές του ωφελούμενου, οι κατώτατες μηνιαίες αποδοχές, προκύπτουν από τη διαίρεση του ετήσιου ποσού με τον αριθμό 14, στον οποίο συμπεριλαμβάνονται οι 12 μήνες του έτους, καθώς και οι 2 μήνες των Δώρων και του Επιδόματος Άδειας και ανέρχονται σε 582,86 ευρώ (8.160,00/14=582,86 ευρώ) .

Εφόσον η σύμβαση παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών μετατραπεί σε σύμβαση εξαρτημένης εργασίας και ο ωφελούμενος είναι ηλικίας 25 ετών και άνω, με ειδικότητα υπάλληλος γραφείου, οι μηνιαίες ακαθάριστες αποδοχές θα ανέρχονται τουλάχιστον στο ποσό των 586,08 ευρώ, διότι δεν δύναται να είναι μικρότερες από τον θεσμοθετημένο κατώτατο μισθό, της ηλικιακής του κατηγορίας .

Επισημαίνεται ότι οι μηνιαίες ακαθάριστες αποδοχές των παραδειγμάτων 1 και 2, θα παραμείνουν ως σταθερό ποσό βάσης υπολογισμού της επιχορήγησης ανεξάρτητα από τη διάρκεια της απασχόλησης, εφόσον δεν υπάρχει συμφωνία για αναπροσαρμογή προς το ευνοϊκότερο για τον ωφελούμενο.

Καθόλη τη συνολική διάρκεια του προγράμματος δεν είναι δυνατή η μείωση των ακαθάριστων αποδοχών των ωφελουμένων.

Κεφάλαιο 6 Διαδικασία υποβολής αίτησης υπαγωγής

6.1. Μετά την δημοσίευση της παρούσας πρόσκλησης , οι επιχειρήσεις που επιθυμούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα, εφόσον υπάρχουν κενές θέσεις, υποβάλλουν ηλεκτρονικά αίτηση υπαγωγής - υπεύθυνη δήλωση, η οποία είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα του Οργανισμού (www.oaed.gr) και την αποστέλλουν μέσω του συστήματος ηλεκτρονικών αιτήσεων στο ΚΠΑ2 στην αρμοδιότητα του οποίου υπάγεται η έδρα της επιχείρησης, επιλέγοντας από τη σχετική στήλη.

Εφόσον η επιχείρηση διατηρεί υποκαταστήματα ,και επιθυμεί να ενταχθεί στο πρόγραμμα για να μετατρέψει τις συμβάσεις ανεξαρτήτων υπηρεσιών σε συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας των εργαζομένων στα υποκαταστήματα, τότε θα υποβάλλει την αίτηση στο ΚΠΑ2 στην αρμοδιότητα του οποίου, υπάγεται η έδρα της επιχείρησης.

Τα υποκαταστήματα ή γραφεία που έχουν την έδρα τους σε χώρα μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υποβάλλουν την ηλεκτρονική αίτηση στο ΚΠΑ2 στην αρμοδιότητα του οποίου ανήκει το υποκατάστημα ή γραφείο.

Επιπλέον, οι ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις οφείλουν να υποβάλλουν υπεύθυνη δήλωση του ν.1599/1986 , βάσει του προτύπου που είναι αναρτημένο στην ως άνω ιστοσελίδα στην οποία θα δηλώνουν:

α)στοιχεία, σχετικά με τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας (de minimis),

β) ότι δεν εκκρεμεί εις βάρος της επιχείρησης ανάκτηση παλαιάς κρατικής ενίσχυσης,

γ) ότι η επιχείρηση δεν ανήκει στις εξαιρέσεις του κεφαλαίου 4 της παρούσας,

δ) ότι οι ωφελούμενοι δεν ανήκουν στις εξαιρέσεις του κεφαλαίου 4 της παρούσας.

ε) ότι η επιχείρηση έλαβε γνώση των όρων και προϋποθέσεων του προγράμματος, τους οποίους αποδέχεται και πληροί.

6.2. Επίσης στην ηλεκτρονική αίτηση, η επιχείρηση οφείλει να αναφέρει υποχρεωτικά, τον νόμιμο εκπρόσωπο της επιχείρησης και μόνο τα -τυχόν- νομικά πρόσωπα που είναι εταίροι ή μέτοχοι της επιχείρησης από 25% και άνω, ανεξαρτήτως εάν τα νομικά πρόσωπα της επιχείρησης είναι μέτοχοι ή εταίροι εντός ή εκτός της Ελληνικής επικράτειας, προκειμένου να γίνει η σώρευση των κρατικών ενισχύσεων.

6.3. Η επιχείρηση κατά την υποβολή της ηλεκτρονικής αίτησης, επισυνάπτει με ηλεκτρονική σάρωση σε ένα μόνο συνημμένο αρχείο:

1. αντίγραφο/α της/των, αναρτημένης/ων στην ειδική πλατφόρμα του ΕΦΚΑ, σύμβασης/εων παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών, του/των ωφελούμενου/νων,

2. αντίγραφο του πρόσφατου καταστατικού ή έναρξης επιτηδεύματος στη ΔΟΥ ανάλογα με τη νομική μορφή της επιχείρησης , και

3. την υπεύθυνη δήλωση της παραγράφου 6.1 της παρούσας, κατάλληλα συμπληρωμένη.

6.4. Η ηλεκτρονική αίτηση της επιχείρησης επέχει θέση Υπεύθυνης Δήλωσης, σύμφωνα με το άρθρο 8 του Ν.1599/1986 όσον αφορά στα στοιχεία που περιλαμβάνονται και αναφέρονται σε αυτήν. Η επιχείρηση φέρει την ευθύνη της πλήρους και ορθής συμπλήρωσης της ηλεκτρονικής της αίτησης. Ειδικότερα, υποχρεούται να συμπληρώσει τα σχετικά πεδία της ηλεκτρονικής αίτησης με τα στοιχεία που ορίζονται στην παρούσα πρόσκληση. Η ανακρίβεια των στοιχείων που δηλώνονται από την επιχείρηση στην ηλεκτρονική αίτηση επισύρει τον αποκλεισμό της από τη διαδικασία. Η αίτηση συμμετοχής συνιστά εξουσιοδότηση προς τον ΟΑΕΔ για τη χρήση και επεξεργασία των στοιχείων της από τα Πληροφοριακά Συστήματα (Π.Σ.) του ΟΑΕΔ, του ΕΡΓΑΝΗ (ΠΣ ΣΕΠΕ - ΟΑΕΔ- ΕΦΚΑ) του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, της ΓΓΠΣ και του ΕΦΚΑ.

Σε περίπτωση που μια επιχείρηση ή ένα υποκατάστημα επιχείρησης έχει υποβάλει αίτηση και θελήσει να την τροποποιήσει/διορθώσει, τότε μπορεί να υποβάλει ηλεκτρονικά νέα αίτηση, η οποία θα ισχύει εφεξής, ακυρώνοντας κάθε προηγούμενη.

Η ως άνω διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί όσες φορές χρειαστεί μέχρι τη λήξη της προθεσμίας υποβολής των αιτήσεων.

Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας υποβολής της αίτησης υπαγωγής η επιχείρηση λαμβάνει αποδεικτικό με αριθμ.Πρωτ. και ημερομηνία υποβολής.

Κεφάλαιο 7 Διαδικασία αξιολόγησης και έγκρισης

7.1 Διαδικασία αξιολόγησης

Μετά την υποβολή της ηλεκτρονικής αίτησης υπαγωγής το αρμόδιο ΚΠΑ2 ,όπου ανήκει η έδρα της επιχείρησης, προβαίνει εντός τριάντα (30) εργάσιμων ημερών στην αξιολόγησή της αναφορικά με την πληρότητα ή μη των όρων και προϋποθέσεων ένταξης στο ανωτέρω πρόγραμμα.

Αρμόδια για την έκδοση εγκριτικής ή απορριπτικής απόφασης υπαγωγής των δικαιούχων επιχειρήσεων είναι η Υπηρεσία ΚΠΑ2, όπου ανήκει η έδρα της επιχείρησης.

Προκειμένου για την αποτελεσματική αξιολόγηση των αιτήσεων υπαγωγής, ο Προϊστάμενος της Υπηρεσίας ΟΑΕΔ και οι αρμόδιοι υπάλληλοι δύνανται να ζητούν από τους δυνητικά δικαιούχους την υποβολή συμπληρωματικών στοιχείων και διευκρινίσεων με σκοπό της ολοκλήρωση της αξιολόγησης της αίτησης.

Η αξιολόγηση των αιτήσεων υπαγωγής των δυνητικά δικαιούχων είναι άμεση και λαμβάνεται υπόψη ο χρόνος υποβολής τους, η πληρότητα των στοιχείων που δηλώθηκαν. Η αξιολόγηση των αιτήσεων υπαγωγής ανατίθεται από τον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας ΟΑΕΔ στους αρμόδιους υπαλλήλους, οι οποίοι εξετάζουν την τυχόν ύπαρξη αποκλίσεων ανάμεσα στα στοιχεία της υποβαλλόμενης αίτησης και στα στοιχεία που εξήχθησαν καθώς και την τήρηση των όρων και προϋποθέσεων της παρούσας (έλεγχος είδους επιχειρηματικής δραστηριότητας, μείωση προσωπικού, έλεγχος σώρευσης και τήρησης κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων). Επίσης προβαίνουν, εφόσον απαιτείται, στον έλεγχο των αναφερόμενων στην ηλεκτρονική αίτηση της επιχείρησης από τα Πληροφοριακά Συστήματα (Π.Σ.) του ΟΑΕΔ, του ΕΡΓΑΝΗ (ΠΣ ΣΕΠΕ - ΟΑΕΔ - ΕΦΚΑ) του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, της Γ. Γ. Π. Σ., του ΕΦΚΑ και του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης (όσον αφορά στις περιπτώσεις των πολιτών τρίτων χωρών και των ομογενών).
Το αποτέλεσμα της αξιολόγησης ελέγχεται από τον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας (ΚΠΑ2) ο οποίος εκδίδει τη σχετική απόφαση (απόφαση υπαγωγής ή απορριπτική απόφαση) και ενημερώνεται σχετικά ο δικαιούχος, με κάθε πρόσφορο μέσο.

7.2 Έγκριση

Η εγκριτική απόφαση προσδιορίζει τον ακριβή αριθμό των ατόμων, για τα οποία δικαιούται να επιχορηγηθεί η επιχείρηση.

Εντός τριάντα (30) ημερών από την κοινοποίηση της απόφασης υπαγωγής στο πρόγραμμα, η επιχείρηση οφείλει να προβεί σε μετατροπή της σύμβασης παροχής ανεξάρτητων Υπηρεσιών του /των εργαζόμενου/ων που απασχολούνται σε αυτήν, σε σύμβαση εξαρτημένης εργασίας υποβάλλοντας την ηλεκτρονική αναγγελία πρόσληψης μέσω του συστήματος ΣΕΠΕ-ΟΑΕΔ- ΕΦΚΑ.

Είναι δυνατή η επιμήκυνση της ως άνω προθεσμίας για την αναγγελία πρόσληψης κατά τριάντα (30) ημέρες μετά από αίτηση του εργοδότη και ύστερα από απόφαση του Προϊσταμένου της Υπηρεσίας .

Η πρόσληψη καταχωρείται ηλεκτρονικά από την επιχείρηση και στο πληροφοριακό σύστημα του ΟΑΕΔ. Ο αρμόδιος υπάλληλος του ΚΠΑ2 ,θα ελέγχει το πληροφοριακό σύστημα της αναγγελίας πρόσληψης και σε περίπτωση που θα διαπιστώνεται η μη καταχώρησή της, θα ενημερώνεται η επιχείρηση σχετικά με την ανωτέρω υποχρέωσή της.

Για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή, υλοποίηση και παρακολούθηση του προγράμματος, θα γίνεται από τον αρμόδιο υπάλληλο του ΚΠΑ2 ταυτοποίηση των αναγγελιών πρόσληψης της επιχείρησης στο πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ.

Σε περίπτωση οικειοθελούς αποχώρησης του επιχορηγούμενου ατόμου κατά τη διάρκεια του προγράμματος, το πρόγραμμα διακόπτεται και η επιχείρηση δεν δύναται να προβεί σε αντικατάσταση. Σε αυτήν την περίπτωση η δικαιούχος επιχείρηση επιχορηγείται μέχρι την ημερομηνία της οικειοθελούς αποχώρησης του επιχορηγούμενου, εφόσον τηρούνται οι λοιποί όροι και προϋποθέσεις του προγράμματος

Στην ανωτέρω περίπτωση ισχύουν οι δεσμεύσεις της παρ. 10.1 της παρούσας σχετικά με την μείωση του δεσμευόμενου μη επιχορηγούμενου προσωπικού μέχρι την ολοκλήρωση του προγράμματος (χρονικό διάστημα επιχορήγησης και δέσμευσης ).

Ύστερα από τη λήξη της προθεσμίας για την μετατροπή της σύμβασης παροχής ανεξάρτητων Υπηρεσιών σε σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, ο Προϊστάμενος της αρμόδιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΚΠΑ2) προβαίνει στην έκδοση απόφασης i) ολικής ανάκλησης της εγκριτικής απόφασης, στην περίπτωση που η επιχείρηση δεν κάλυψε το σύνολο των αιτηθεισών θέσεων ή ii) τροποποίησης προϋπολογισμού λόγω μερικής ανάκλησης θέσεων στην περίπτωση που η επιχείρηση κάλυψε μέρος των αιτηθεισών θέσεων.

Σε περίπτωση που οι θέσεις, που έχει αιτηθεί η επιχείρηση, δεν καλυφθούν εντός της ανωτέρω προθεσμίας θεωρούνται άκυρες και ο Προϊστάμενος προβαίνει σε ανάκληση της εγκριτικής απόφασης υπαγωγής.

Ο υπεύθυνος διαχειριστής του συστήματος ενημερώνει υποχρεωτικά το ηλεκτρονικό σύστημα των αιτήσεων για τις περιπτώσεις της απόρριψης μιας αίτησης και της μερικής ή ολικής ανάκλησης αντίστοιχα.

7.3 Επίλυση διαφορών -Διαδικασία Ενστάσεων

Οποιαδήποτε διαφορά προκύψει μεταξύ των δικαιούχων και των Υπηρεσιών Απασχόλησης του ΟΑΕΔ, επιλύεται με απόφαση της οικείας Επιτροπής Εκδίκασης Ενδικοφανών Προσφυγών (Απόφαση Δ.Σ.: 635/8-3-2016 - ΦΕΚ 1708/Β/15-6-2016 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει).

Οι ενστάσεις υποβάλλονται εντός της αποκλειστικής προθεσμίας των τριάντα (30) ημερών από την κοινοποίηση των σχετικών αποφάσεων που έχουν εκδοθεί από το αρμόδιο γραφείο της Υπηρεσίας ΚΠΑ2.

Όλες οι υποβαλλόμενες ενστάσεις με τα τυχόν προσκομιζόμενα δικαιολογητικά ελέγχονται από τον Προϊστάμενο και τον αρμόδιο υπάλληλο του Γραφείου Απασχόλησης του ΚΠΑ2. Μετά τον σχετικό έλεγχο γίνεται εισήγηση η οποία αποστέλλεται στο αρμόδιο τμήμα της αντίστοιχης Περιφερειακής Διεύθυνσης του Οργανισμού, το οποίο θέτει το αίτημα της επιχείρησης υπόψη της Επιτροπής Εκδίκασης Ενδικοφανών Προσφυγών.

Η Γραμματεία των Επιτροπών Εκδίκασης Ενδικοφανών Προσφυγών μετά την εξέταση των ενστάσεων οφείλει να γνωστοποιεί τις αποφάσεις τους εγγράφως ή με ηλεκτρονικό τρόπο τόσο στους προσφεύγοντες όσο και στο Γραφείο Απασχόλησης της αρμόδιας Υπηρεσίας ΚΠΑ2.

Κεφάλαιο 8
Διαδικασία υλοποίησης -Παρακολούθηση Πράξεων

8.1. Εξόφληση δαπανών υλοποίησης

Α) Υποβολή αίτησης για καταβολή ενίσχυσης

Εντός εξήντα (60) ημερών από τη λήξη κάθε διμήνου απασχόλησης, η επιχείρηση υποβάλλει την αίτηση με τα κάτωθι δικαιολογητικά, για καταβολή της επιχορήγησης, στο Γραφείο Απασχόλησης του αρμόδιου ΚΠΑ2 όπου ανήκει η έδρα ή το υποκατάστημα που απασχολείται ο επιχορηγούμενος υπάλληλος.

Β) Δικαιολογητικά

Τα δικαιολογητικά τα οποία οφείλει να υποβάλλει είναι τα εξής :

1. Έντυπη Κατάσταση (έντυπο Β) η οποία θα περιλαμβάνει τις τρέχουσες μισθολογικές καταστάσεις με την ανάλυση των εργοδοτικών εισφορών ως εξής:

α. Το ονοματεπώνυμο των επιχορηγουμένων βάσει του προγράμματος,

β. Α.Μ.Κ.Α και Α.Μ.Ε.Φ.Κ.Α. επιχορηγουμένων,

γ. Την ημερομηνία πρόσληψης τους,

δ. Την ημερομηνία γέννησής τους,

ε. Τα ημερομίσθια που πραγματοποιήθηκαν κατά μήνα,

στ. Τις συνολικές μηνιαίες ακαθάριστες αποδοχές που δικαιούται ο εργαζόμενος, οι οποίες θα είναι τουλάχιστον ίσες με τις αποδοχές που είχαν συμφωνηθεί και αναγράφονταν στη σύμβαση παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών πριν τη μετατροπή της σε σύμβαση εξαρτημένης εργασίας και σε κάθε περίπτωση δεν θα είναι χαμηλότερες από τον νομοθετημένο κατώτατο μισθό ή ημερομίσθιο της ηλικιακής του κατηγορίας (άνω των 25 και κάτω των 25), ζ. Το μηνιαίο ποσό επιχορήγησης, που αφορά στο σύνολο της εργοδοτικής εισφοράς κύριας και επικουρικής ασφάλισης, που βαρύνει τον εργοδότη, σύμφωνα με το πρόγραμμα, η. Στήλη της υπεύθυνης δήλωσης με τις υπογραφές των επιχορηγουμένων ότι απασχολήθηκαν και πληρώθηκαν το χρονικό διάστημα για το οποίο ζητείται η επιχορήγηση καθώς και ότι δεν ασκούν επαγγελματική δραστηριότητα.

2. Αναλυτικές περιοδικές δηλώσεις (Α.Π.Δ.), του συνόλου του προσωπικού της επιχείρησης (έδρα και τυχόν υποκαταστήματα), οι οποίες μπορούν να υποβληθούν και σε ηλεκτρονική μορφή, συνοδευόμενες με υπεύθυνη δήλωση στην οποία θα δηλώνεται ότι τα στοιχεία που εμπεριέχονται είναι αληθή.

3. Παραστατικά καταβολής ασφαλιστικών εισφορών για το αιτούμενο χρονικό διάστημα. Στις περιπτώσεις που η επιχείρηση έχει προβεί σε ρύθμιση των οφειλών της προς το ΕΦΚΑ ή το ΕΤΕΑΕΠ για να είναι δυνατή η καταβολή της επιχορήγησης θα πρέπει η ρύθμιση να έχει κατατεθεί εμπρόθεσμα (δηλαδή εντός δύο μηνών από τη λήξη κάθε διμήνου απασχόλησης) και στην απόφαση ρύθμισης να συμπεριλαμβάνεται το κρίσιμο χρονικό διάστημα για το οποίο ζητά να επιχορηγηθεί η επιχείρηση και εφόσον οι δόσεις της ρύθμισης καταβάλλονται κανονικά. Σε περίπτωση που η ρύθμιση δεν τηρείται, η αξίωση για καταβολή της επιχορήγησης θα απορρίπτεται, με την έκδοση απόφασης παραγραφής από τον Προϊστάμενο του ΚΠΑ2.

Εάν η Υπηρεσία κρίνει ότι τα παραπάνω στοιχεία χρήζουν περαιτέρω έρευνας, ενδείκνυται να τα διασταυρώσει και με την αρμόδια Υπηρεσία του ΕΦΚΑ ή το ΕΤΕΑΕΠ.

4. Αντίγραφο του τελευταίου Δελτίου Παροχής Υπηρεσιών που εξέδωσε ο ωφελούμενος ,πριν την μετατροπή της σύμβασης παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών σε σύμβαση εξαρτημένης εργασίας .

5. Αντίγραφο κατάστασης προσωπικού και ωρών εργασίας που έχει υποβληθεί ηλεκτρονικά στο σύστημα ΕΦΚΑ- Σ.ΕΠ.Ε. -ΟΑΕΔ (Έντυπο Ε4 - ετήσιος πίνακας κατάστασης προσωπικού) καθώς και το Ενιαίο Έντυπο Ε3 της πρόσληψης του επιχορηγούμενου (Ε3 Αναγγελία Πρόσληψης και Ε4 Συμπληρωματικός Πίνακας Προσωπικού Νέας Πρόσληψης). Τα ανωτέρω έντυπα θα αναζητούνται αυτόματα από την αρμόδια Υπηρεσία του ΟΑΕΔ (ΚΠΑ2), στο Πληροφοριακό Σύστημα (ΠΣ ΣΕΠΕ - ΟΑΕΔ- ΕΦΚΑ) του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

6. Αντίγραφο του ΙΒΑΝ του λογαριασμού της επιχείρησης , στο οποίο θα αναφέρονται τα στοιχεία των δικαιούχων εργοδοτών - επιχειρήσεων, κατά την πρώτη υποβολή της αίτησης για καταβολή της ενίσχυσης.

Επισημαίνεται ότι οι δικαιούχοι εργοδότες - επιχειρήσεις υποχρεούνται να υποβάλλουν τα ως άνω δικαιολογητικά και κατά το χρονικό διάστημα δέσμευσης του προγράμματος, εκτός της Έντυπης Κατάστασης.

8.2 Παρακολούθηση Πράξεων -Επαληθεύσεις -Πιστοποιήσεις

Σκοπός της παρακολούθησης του προγράμματος είναι η επιβεβαίωση της υλοποίησης του συγκεκριμένου φυσικού και οικονομικού αντικειμένου του προγράμματος, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα και τους όρους υλοποίησης όπως έχουν οριστεί στην απόφαση υπαγωγής.

Κάθε αίτημα καταβολής ενίσχυσης ενεργοποιεί τις διαδικασίες ελέγχου - πιστοποίησης. Το αίτημα για καταβολή της επιχορήγησης υποβάλλεται από τον δικαιούχο και συνοδεύεται από τα δικαιολογητικά όπως αναφέρονται αναλυτικά στο άρθρο 8.1 Β της παρούσας. Οι επαληθεύσεις μπορεί να είναι επιτόπιες ή και διοικητικές.

Οι ελεγχόμενες επιχειρήσεις υποχρεούνται:

- να παρέχουν κάθε δυνατή βοήθεια, κατά τον έλεγχο, στους ελεγκτές υπαλλήλους του ΟΑΕΔ σύμφωνα με το άρθρο 29 του ν.4144/2013,

- να αποδέχονται όλους τους προβλεπόμενους από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ελέγχους και την παροχή σε αυτά όλων των δικαιολογητικών στοιχείων που ζητούνται,

- να τηρούν τα αποδεικτικά στοιχεία και έγγραφα που αναφέρονται στην παρούσα απόφαση για τουλάχιστον δέκα (10) έτη από την ημερομηνία χορήγησης της τελευταίας ενίσχυσης δυνάμει του καθεστώτος de minimis (Καν. 1407/2013).

Τα ΚΠΑ2 στο πλαίσιο υλοποίησης του παρόντος προγράμματος υποχρεούνται να τηρούν αντίστοιχα τα σχετικά αποδεικτικά στοιχεία και έγγραφα που αναφέρονται στην παρούσα απόφαση για τουλάχιστον δέκα (10) έτη από την ημερομηνία χορήγησης της τελευταίας ενίσχυσης στις δικαιούχους επιχειρήσεις, δυνάμει του καθεστώτος de minimis (Καν. 1407/2013),και να παράσχουν αυτά σε περίπτωση που αιτηθούν σχετικά οι Υπηρεσίες της Ε. Επιτροπής.

Επισημαίνεται επίσης ότι δυνάμει του Κανονισμού 1407/13 (άρθρο 6 παρ. 4), τα κράτη μέλη καταγράφουν και συγκεντρώνουν όλες τις πληροφορίες που σχετίζονται με την εφαρμογή του εν λόγω Κανονισμού. Τα εν λόγω αρχεία περιέχουν όλες τις πληροφορίες που είναι αναγκαίες για να αποδειχθεί ότι έχουν τηρηθεί οι όροι του Κανονισμού. Τα αρχεία που αφορούν μεμονωμένες ενισχύσεις ήσσονος σημασίες πρέπει να διατηρούνται επί δέκα (10) οικονομικά έτη από την ημερομηνία κατά την οποία χορηγήθηκε η ενίσχυση. Τα αρχεία που αφορούν καθεστώς ενισχύσεων ήσσονος σημασίας πρέπει να διατηρούνται επί (δέκα) 10 οικονομικά έτη από την ημερομηνία χορήγησης της τελευταίας μεμονωμένης ενίσχυσης δυνάμει του καθεστώτος. Η ανωτέρω δεκαετής υποχρέωση τήρησης των αρχείων και εγγράφων δεν αφορά μόνον στις ελεγχόμενες επιχειρήσεις αλλά επίσης αποτελεί και αντίστοιχη υποχρέωση της χορηγούσας Αρχής (ΟΑΕΔ) να παράσχει τα εν λόγω αρχεία και έγγραφα, για όλες τις επιχειρήσεις που θα ενισχυθούν στο πλαίσιο του προγράμματος, σε περίπτωση που αιτηθούν σχετικά οι Υπηρεσίες της Ε. Επιτροπής.

Κεφάλαιο 9
Διαδικασία παρακολούθησης και ελέγχου του προγράμματος

9.1 Διενέργεια Επιτόπιας Επαλήθευσης φυσικού και οικονομικού αντικειμένου

Οι επιτόπιες επαληθεύσεις πραγματοποιούνται από υπαλλήλους του ΟΑΕΔ στην έδρα ή στο υποκατάστημα της επιχείρησης όπου θα απασχοληθεί ο επιχορηγούμενος υπάλληλος σε οποιαδήποτε στάδιο υλοποίησης του προγράμματος.

Επιτόπιες επαληθεύσεις πραγματοποιούνται και για το δεσμευόμενο, μη επιχορηγούμενο προσωπικό της επιχείρησης .

Για τις επαληθεύσεις λαμβάνονται υπόψη το ισχύον εθνικό και ενωσιακό ,νομικό, θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο, η Δημόσια Πρόσκληση και το υποβληθέν αίτημα για καταβολή της επιχορήγησης .

Μετά το πέρας του ελέγχου συντάσσεται η σχετική Έκθεση και ενημερώνεται σχετικά ο δικαιούχος έχοντας τη δυνατότητα υποβολής αντιρρήσεων επί των αποτελεσμάτων της έκθεσης εντός προβλεπόμενων προθεσμιών.

Συγκεκριμένα :

1. Ύστερα από την υποβολή της ηλεκτρονικής αίτησης για καταβολή της επιχορήγησης με τα σχετικά δικαιολογητικά , και εντός δύο (2) μηνών πραγματοποιείται επιτόπια επαλήθευση φυσικού και οικονομικού αντικειμένου (επιτόπιοι έλεγχοι). Η ανάθεση γίνεται με απόφαση από τα αρμόδια Τμήματα Διοικητικών Υπηρεσιών των οικείων Περιφερειακών Διευθύνσεων, σύμφωνα με τη με αριθμ. 1952/39/15-07-2016 απόφαση του Δ.Σ. σε ελεγκτές, προκειμένου να διαπιστωθεί αν η επιχείρηση τηρεί τους όρους του προγράμματος, (λειτουργία της επιχείρησης, απασχόληση του επιχορηγούμενου και μη προσωπικού κλπ.) και θα ελέγχονται τα εξής :

Α. Αναλυτικές περιοδικές δηλώσεις (Α.Π.Δ.), οι οποίες μπορούν να υποβληθούν και σε ηλεκτρονική μορφή, συνοδευόμενες με υπεύθυνη δήλωση στην οποία θα δηλώνεται ότι τα στοιχεία που εμπεριέχονται είναι αληθή.

Β. Παραστατικά καταβολής ασφαλιστικών εισφορών για το αιτούμενο χρονικό διάστημα. Στις περιπτώσεις που η επιχείρηση έχει προβεί σε ρύθμιση των οφειλών της προς το ΕΦΚΑ ή το ΕΤΕΑΕΠ, για να είναι δυνατή η καταβολή της επιχορήγησης θα πρέπει η ρύθμιση να προσκομισθεί στους ελεγκτές που διενεργούν τον επιτόπιο έλεγχο και στην απόφαση ρύθμισης να συμπεριλαμβάνεται το κρίσιμο χρονικό διάστημα για το οποίο ζητά να επιχορηγηθεί η επιχείρηση και εφόσον οι δόσεις της ρύθμισης καταβάλλονται κανονικά. Εάν οι ελεγκτές κρίνουν ότι τα παραπάνω στοιχεία χρήζουν περαιτέρω έρευνας, ενδείκνυται να τα διασταυρώσουν και με την αρμόδια Υπηρεσία του της προς το ΕΦΚΑ ή το ΕΤΕΑΕΠ.

Γ. Αντίγραφο κατάστασης προσωπικού και ωρών εργασίας που έχει υποβληθεί ηλεκτρονικά στο σύστημα ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ (Έντυπο Ε4 - ετήσιος πίνακας κατάστασης προσωπικού) καθώς και το Ενιαίο Έντυπο Ε3 της πρόσληψης του επιχορηγούμενου (Ε3 Αναγγελία Πρόσληψης και Ε4 Συμπληρωματικός Πίνακας Προσωπικού Νέας Πρόσληψης). Τα ανωτέρω έντυπα θα αναζητούνται αυτόματα από την αρμόδια Υπηρεσία του ΟΑΕΔ (ΚΠΑ2), στο Πληροφοριακό Σύστημα ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ (ΣΕΠΕ-ΟΑΕΔ-ΕΦΚΑ) του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

Δ. Αντίγραφο της Έντυπης Κατάστασης (Έντυπο Β) που υπέβαλε στο ΚΠΑ2 για την πιστοποίηση του οικονομικού αντικειμένου.

Ε. Το Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών του ωφελούμενου.

2. Ειδικότερα, στην πρώτη επιτόπια επαλήθευση θα ελέγχονται και τα αναφερόμενα στην ηλεκτρονική αίτηση χρηματοδότησης καθώς και οι Αναλυτικές περιοδικές δηλώσεις (Α.Π.Δ.), του τριμήνου που προηγείται της ημερομηνίας υποβολής της αίτησης για υπαγωγή στο πρόγραμμα και αυτών που έχουν συνταχθεί έως την διεξαγωγή της επιτόπιας επαλήθευσης.

3. Σε περίπτωση που κατά τον έλεγχο διαπιστώνεται παρατυπία, αυτή αναφέρεται στη σχετική έκθεση που συμπληρώνεται από τους ελεγκτές με κατάλληλη τεκμηρίωση και αναφορά των διατάξεων που παραβιάστηκαν. Ο δικαιούχος δύναται να υποβάλλει τις αντιρρήσεις του, εντός δέκα πέντε (15) ημερών από την παραλαβή από αυτόν της έκθεσης. Σε περίπτωση που η επιχείρηση δεν υποβάλλει εμπρόθεσμα τις αντιρρήσεις της ο Προϊστάμενος της αρμόδιας Υπηρεσίας ΚΠΑ2 θα εκδίδει απόφαση ανάκλησης υπαγωγής η οποία θα κοινοποιείται με σχετική επιστολή στην επιχείρηση.

Σε περίπτωση που απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση, προκειμένου να ληφθεί απόφαση για το βάσιμο ή μη των αντιρρήσεων που υποβλήθηκαν, δύναται να διενεργείται άμεσα συμπληρωματική επιτόπια επαλήθευση από το ίδιο όργανο που διενήργησε την αρχική επαλήθευση. Μετά την εξέταση των αντιρρήσεων ή την παρέλευση άπρακτης της προθεσμίας υποβολής των, η Έκθεση οριστικοποιείται.

Κατά τις επόμενες επιτόπιες επαληθεύσεις, εφόσον διαπιστωθεί παράβαση των όρων και προϋποθέσεων του προγράμματος ακολουθείται η ανωτέρω διαδικασία με την έκδοση σχετικής απόφασης (ανάκληση, διακοπή με αναζήτηση, παραγραφή κλπ).

Επισημαίνεται ότι στους επόμενους επιτόπιους ελέγχους θα ελέγχεται εκτός των σχετικών δικαιολογητικών και παραστατικών και το Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών του ωφελούμενου.

Για την ορθή υλοποίηση του προγράμματος, οι ελεγχόμενες επιχειρήσεις υποχρεούνται να διατηρούν ειδικό φάκελο, ο οποίος θα περιέχει τα προβλεπόμενα από το πρόγραμμα έγγραφα και παραστατικά.

9.2 Διοικητική Επαλήθευση

Μετά τη διενέργεια της επιτόπιας επαλήθευσης το Γραφείο Απασχόλησης προβαίνει σε διοικητική εξέταση των στοιχείων που έχουν υποβληθεί με το αίτημα του δικαιούχου. Σε περίπτωση που υπάρχει διαφορά μεταξύ του πορίσματος της επιτόπιας επαλήθευσης και της διοικητικής επαλήθευσης συντάσσεται έκθεση διοικητικής επαλήθευσης για την οποία ενημερώνεται η επιχείρηση προκειμένου να εκφράσει τις αντιρρήσεις της εντός δέκα πέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση αυτής. Στη συνέχεια ο προϊστάμενος της αρμόδιας Υπηρεσίας προβαίνει στην έκδοση σχετικής απόφασης.

Οι αναφερόμενες επαληθεύσεις πραγματοποιούνται τόσο πριν όσο και μετά την υποβολή της σχετικής αίτησης για την καταβολή της επιχορήγησης εφόσον κρίνεται απαραίτητο και οπωσδήποτε μέσα στο χρονικό διάστημα αναφοράς (18μηνο διάστημα προγράμματος).

Η επιχείρηση οφείλει να τηρεί κατάσταση του συνολικού προσωπικού επιχορηγούμενου και μη, η οποία θα αναζητείται από τους ελεγκτές.

Οι επαληθεύσεις του προγράμματος θα διενεργούνται από υπαλλήλους του ΟΑΕΔ σύμφωνα με τα οριζόμενα στην Κοινή Υπουργική Απόφαση υπ' αριθμ. 2/82850/0022/2013 (ΦΕΚ487/9-10-2013).

Το άρθρο 29 Διοικητική συνδρομή Ο.Α.Ε.Δ. - Προστασία ελεγκτών Ο.Α.Ε.Δ. του Ν.4144/2013 ορίζει ότι : 1. Οι πάσης φύσεως διοικητικές αρχές, οι δικαστικές υπηρεσίες, οι δημόσιες υπηρεσίες, καθώς και οι υπηρεσίες της τοπικής αυτοδιοίκησης υποχρεούνται να παρέχουν κάθε αιτούμενη συνδρομή ιδιαίτερα με την παροχή στον Ο.Α.Ε.Δ. μηχανογραφικών στοιχείων και πληροφοριών για τη διευκόλυνση της άσκησης των αρμοδιοτήτων του. 2. Κατά τη διάρκεια των επιτόπιων ελέγχων που διενεργούν υπάλληλοι του Ο.Α.Ε.Δ. η ελεγκτική διαδικασία δεν παρακωλύεται από τους ελεγχόμενους. Ενδεχόμενη παρακώληση δύναται να αποτελέσει λόγο απένταξής τους από το πρόγραμμα ή διακοπής της παροχής προς αυτούς. Οι ελεγκτές του Ο.Α.Ε.Δ. δεν διώκονται και δεν ενάγονται για γνώμη που διατύπωσαν ή πράξη που διενήργησαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους».

9.3. Καταβολή επιχορήγησης

Το Γραφείο Απασχόλησης της αρμόδιας Υπηρεσίας (Κ.Π.Α.2), ύστερα από την υποβολή της αίτησης και των δικαιολογητικών για την καταβολή της επιχορήγησης και εφόσον μετά τον σχετικό διοικητικό έλεγχο διαπιστώσει ότι δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ του πορίσματος της έκθεσης επιτόπιας επαλήθευσης και του διοικητικού ελέγχου προβαίνει στην έκδοση σχετικής εγκριτικής απόφασης για την καταβολή της επιχορήγησης .

Σε περίπτωση που διαπιστωθεί παραγραφή της αξίωσης για συγκεκριμένο ποσό επιχορήγησης λόγω εκπρόθεσμης υποβολής των δικαιολογητικών πέραν της προθεσμίας των δύο μηνών από τη λήξη κάθε διμήνου απασχόλησης , τότε ο Προϊστάμενος της αρμόδιας Υπηρεσίας (ΚΠΑ2) με απόφασή του θα προβαίνει στη μη καταβολή του συγκεκριμένου ποσού.

Είναι δυνατή η επιμήκυνση της ως άνω προθεσμίας κατά εξήντα (60) ημέρες , ύστερα από αίτηση της επιχείρησης στην υπηρεσία και έκδοση σχετικής απόφασης του Προϊσταμένου της αρμόδιας Υπηρεσίας (ΚΠΑ2) του ΟΑΕΔ.

Κεφάλαιο 10
Υποχρεώσεις δικαιούχων - Κυρώσεις

10.1 Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να διατηρήσουν το δεσμευόμενο προσωπικό (επιχορηγούμενες και υφιστάμενες, κατά την ημερομηνία υποβολής της ηλεκτρονικής αίτησης υπαγωγής, θέσεις εργασίας) με το ίδιο καθεστώς απασχόλησης καθ' όλη τη διάρκεια του προγράμματος.

Σε περίπτωση που η επιχείρηση μειώσει το προσωπικό της οφείλει να το αντικαταστήσει μέσα σε τριάντα (30) ημέρες, για να είναι δυνατή η συνέχιση του προγράμματος .

Σε περίπτωση οικειοθελούς αποχώρησης του επιχορηγούμενου προσωπικού το πρόγραμμα διακόπτεται χωρίς επιπτώσεις για την επιχείρηση και δεν είναι δυνατή η αντικατάστασή του και η συνέχιση του προγράμματος.

Στην ανωτέρω περίπτωση η επιχείρηση δεσμεύεται να μην προβεί σε μείωση του δεσμευόμενου μη επιχορηγούμενου προσωπικού μέχρι την ολοκλήρωση του προγράμματος (χρονικό διάστημα επιχορήγησης και δέσμευσης ).

Επίσης, σε περίπτωση που διαπιστωθεί κατά τη διάρκεια του προγράμματος ότι ο ωφελούμενος ασκεί την επαγγελματική του δραστηριότητα, το πρόγραμμα θα διακόπτεται με επιστροφή του αναλογούντος ποσού επιχορήγησης από την επιχείρηση.

Ως μείωση προσωπικού όσον αφορά στο επιχορηγούμενο και δεσμευόμενο προσωπικό θεωρείται :

Α. η καταγγελία της σύμβασης εργασίας,

Β. η αλλαγή του καθεστώτος απασχόλησης από πλήρη σε μερική ή σε εκ περιτροπής απασχόληση όπως επίσης και

Γ. η εθελουσία έξοδος που γίνεται με πρωτοβουλία του εργοδότη, μέσω προγραμμάτων παροχής οικονομικών κυρίως κινήτρων εθελούσιας εξόδου.

Η επιχείρηση υποχρεούται να διατηρήσει το δεσμευόμενο (μη επιχορηγούμενο προσωπικό της) καθ' όλη τη διάρκεια του προγράμματος (χρονικό διάστημα επιχορήγησης και δέσμευσης).

Επίσης σε περίπτωση στράτευσης, ασθένειας, ανυπαίτιου κωλύματος (π.χ. κυοφορίας- λοχείας), ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας που αφορά είτε στο επιχορηγούμενο ατόμου είτε και στο δεσμευόμενο μη επιχορηγούμενο προσωπικό, δεν απαιτείται αντικατάσταση, αφού η σχέση εργασίας δεν διακόπτεται, υπό τον όρο ότι η επιχείρηση θα προσκομίσει στην αρμόδια Υπηρεσία τα απαραίτητα δικαιολογητικά.

Στην περίπτωση που υπάρξει μείωση προσωπικού (επιχορηγούμενου ή μη) εντός του μήνα που προηγείται της ημερομηνίας ολοκλήρωσης του προγράμματος, η επιχείρηση υποχρεούται μέχρι τη λήξη του να προβεί σε αντικατάσταση.

Οι επιχειρήσεις δεν δεσμεύονται για τα άτομα που τυχόν προσλάβουν στο χρονικό διάστημα από την ημερομηνία υποβολής της ηλεκτρονικής αίτησης μέχρι την έκδοση εγκριτικής απόφασης. Η επιχείρηση μπορεί να προβεί σε αντικατάσταση του δεσμευόμενου μη επιχορηγούμενου προσωπικού που μείωσε και με άλλον εργαζόμενο που προσέλαβε μετά την αίτηση για ένταξη στο πρόγραμμα (και ανήκει στο μη δεσμευόμενο προσωπικό της) έχοντας σε κάθε περίπτωση το ίδιο καθεστώς απασχόλησης δεδομένου ότι ο αριθμός του προσωπικού δέσμευσης παραμένει σταθερός.

Δεν θεωρείται μείωση προσωπικού τόσο για το επιχορηγούμενο όσο και για το δεσμευόμενο προσωπικό εφόσον προσκομίζονται τα απαραίτητα δικαιολογητικά η κενή θέση που οφείλεται σε :

1. καταγγελία σύμβασης εργασίας λόγω συνταξιοδότησης,

2. καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου ή ορισμένου χρόνου που οφείλεται σε σπουδαίο λόγο που αφορά στον εργαζόμενο

3. η λήξη σύμβασης ορισμένου χρόνου

4. οικειοθελή αποχώρηση

5. φυλάκιση και θάνατο.

Σε περίπτωση αποχώρησης επιχορηγούμενου ατόμου για καθένα από τους ανωτέρω λόγους, κατά τη διάρκεια του προγράμματος, η επιχείρηση υποχρεούται να διατηρήσει το δεσμευόμενο μη επιχορηγούμενο προσωπικό μέχρι την ολοκλήρωση του προγράμματος (χρονικό διάστημα επιχορήγησης και δέσμευσης ).

Οι αποδοχές και η ασφάλιση των εργαζομένων καθορίζονται από την κείμενη εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία.

Είναι δυνατόν, επιχορηγούμενος και μη, να πραγματοποιήσει κάτω των 25 ημερομισθίων στην περίπτωση που ο λόγος απουσίας αφορά στο πρόσωπο του εργαζόμενου, επιχορηγούμενου και μη.

Οι επιχορηγούμενοι κατά τη διάρκεια του προγράμματος δεν ασκούν άλλο ελευθέριο ή άλλο επάγγελμα. Σε διαφορετική περίπτωση διακόπτεται η επιχορήγηση της επιχείρησης με αναζήτηση του αναλογούντος ποσού επιχορήγησης.

Επισημαίνεται ότι οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να τηρούν της διατάξεις της νομοθεσίας περί υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων και πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου.

Στο πλαίσιο της έρευνας / αξιολόγησης του ανωτέρω προγράμματος, τόσο οι δικαιούχοι (επιχειρήσεις) όσο και οι ωφελούμενοι (άνεργοι) πρέπει να παρέχουν τη συγκατάθεσή τους για την περαιτέρω επεξεργασία (από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας) των προσωπικών δεδομένων τους, συμπεριλαμβανομένων και των ευαίσθητων, που τηρούνται για τις ανάγκες υλοποίησης του παρόντος προγράμματος, για το σκοπό εξαγωγής στατιστικών δεδομένων στο πλαίσιο της διενέργειας ερευνών και της εκπόνησης μελετών μέσω ερωτηματολογίων για την αξιολόγηση του εν λόγω προγράμματος. Σε κάθε περίπτωση έχουν τα δικαιώματα ενημέρωσης, πρόσβασης και αντίρρησης σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 11, 12 και 13 του Ν 2472/97».

Τα δεδομένα των ερωτηματολογίων θα αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας από τις αρμόδιες υπηρεσίες για το σκοπό της παρακολούθησης του προγράμματος, προκειμένου να εξαχθούν στατιστικά στοιχεία (δείκτες) και για το σκοπό της διεξαγωγής των προβλεπόμενων ερευνών και αξιολογήσεων. Οι αρμόδιες υπηρεσίες που έχουν την ευθύνη επεξεργασίας των δεδομένων των συμμετεχόντων υποχρεούνται να συμμορφώνονται πλήρως προς τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας για το σκοπό της εφαρμογής και υλοποίησης του προγράμματος.

10.2 Διακοπή

Σε περίπτωση που διαπιστωθεί παράβαση όρου ή όρων ή προϋποθέσεων, μετά από οποιαδήποτε καταβολή ποσού της επιχορήγησης στην επιχείρηση οι διατάξεις του άρθρου 29 παρ.7 του ν.1262/1982 (ΦΕΚ 70/Α' 16.6.1982) ,όπως ισχύει ,για την απόδοση στον ΟΑΕΔ , εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων 121 και 123 του ν.4270/2014 (ΦΕΚ 143/Α') και του άρθρου 91 παρ. 1 εδ. 1ο του Κώδικα Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων (Ν.Δ. 356/1974), όπως ισχύει.

Κεφάλαιο 11
Επιμήκυνση Προγράμματος

Είναι δυνατή η παράταση-επιμήκυνση του χρόνου επιχορήγησης, κατά τριάντα (30) το πολύ ημέρες με ισόχρονη δέσμευση της επιχείρησης, για μη απόλυση προσωπικού, σε περίπτωση: α) δικαιολογημένης ασθένειας εργαζόμενου β) άδειας άνευ αποδοχών που χορηγείται μετά από αίτηση του εργαζομένου .

Η παράταση-επιμήκυνση γίνεται μετά από αίτηση της επιχείρησης και απόφαση του Προϊσταμένου της αρμόδιας Υπηρεσίας (ΚΠΑ2) του ΟΑΕΔ.

Κεφάλαιο 12 Πληροφόρηση

Η παρούσα πρόσκληση θα δημοσιευτεί στο Πρόγραμμα ΔΙΑΥΓΕΙΑ και θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα ΟΑΕΔ. Επίσης συντάσσεται Δελτίο Τύπου, το οποίο αναρτάται στην επίσημη ιστοσελίδα του ΟΑΕΔ στο διαδίκτυο (www.oaed.gr) και αποστέλλεται μέσω του Γραφείου Τύπου του ΟΑΕΔ στον ημερήσιο τύπο.

Στο πλαίσιο της έρευνας/αξιολόγησης του προγράμματος, οι δικαιούχοι και οι ωφελούμενοι πρέπει να παρέχουν τη συγκατάθεσή τους για την περαιτέρω επεξεργασία (από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας) των προσωπικών δεδομένων τους, συμπεριλαμβανομένων και των ευαίσθητων, που τηρούνται για τις ανάγκες υλοποίησης του προγράμματος, για το σκοπό εξαγωγής στατιστικών δεδομένων στο πλαίσιο της διενέργειας ερευνών και της εκπόνησης μελετών για την αξιολόγηση του προγράμματος. Παράλληλα θα πρέπει να τηρούνται οι απαιτήσεις του ν.2472/1997 και τα όσα ορίζονται από τις αποφάσεις της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, προκειμένου αφενός να τηρούνται οι απαιτήσεις της εθνικής νομοθεσίας για την προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, αφετέρου να είναι δυνατή η επεξεργασία και χρήση προσωπικών δεδομένων .

Όλοι οι φορείς της πράξης αποτελούν ουσιαστικούς συντελεστές διάχυσης της πληροφόρησης στα κοινά-στόχος που απευθύνονται και, υπό την έννοια αυτή, δύνανται να χρησιμοποιούν, ορθολογικά, κάθε πρόσφορο μέσο επικοινωνίας που θα συμβάλλει στη διαφάνεια και στη διάχυση λεπτομερών πληροφοριών.

Κεφάλαιο 13 Τελικές διατάξεις

1. Η προθεσμία υποβολής των ηλεκτρονικών αιτήσεων για υπαγωγή στο πρόγραμμα, όπως η Δημόσια Πρόσκληση ορίζει, λήγει αυτόματα μέσω του ηλεκτρονικού συστήματος αιτήσεων, ύστερα από την κάλυψη των κατανεμηθεισών θέσεων. Μετά την αυτόματη λήξη της προθεσμίας συνεχίζεται η υποβολή των αιτήσεων για αριθμό θέσεων που αντιστοιχεί μέχρι το 20% των αρχικά κατανεμηθεισών θέσεων. Στην περίπτωση αυτή οι θέσεις παραμένουν σε στάδιο αναμονής και ικανοποιούνται με βάση την ημερομηνία υποβολής των αιτήσεων, εφόσον δημιουργηθούν κενές θέσεις.

2. Η Διοικήτρια του Οργανισμού δύναται με απόφαση της να αναστείλει , παρατείνει και να λήξει την προθεσμία υποβολής των ηλεκτρονικών αιτήσεων για ένταξη στο πρόγραμμα, σε περίπτωση μη κάλυψης των θέσεων που είχαν αρχικά προκηρυχθεί.

3. Περαιτέρω λεπτομέρειες εφαρμογής του προγράμματος, εξειδικεύονται με αποφάσεις του Δ. Σ. του ΟΑΕΔ.


Η ΔΙΟΙΚΗΤΡΙΑ
Μ. ΚΑΡΑΜΕΣΙΝΗ

Αριθμ. 10

(ΦΕΚ Β' 3748/24-10-2017)

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

Έχοντας υπόψη:

Ι. Τις διατάξεις:

1. Του ν. 3548/2007 «Καταχώριση δημοσιεύσεων των φορέων του Δημοσίου στο νομαρχιακό και τοπικό Τύπο και άλλες διατάξεις» (Α΄ 68), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, ιδίως των άρθρων 1, 2 και 7 παρ. 4 αυτού.

2. Του ν. 3861/2010 «Ενίσχυση της διαφάνειας με την υποχρεωτική ανάρτηση νόμων και πράξεων των κυβερνητικών, διοικητικών και αυτοδιοικητικών οργάνων στο Διαδίκτυο “Πρόγραμμα Διαύγεια” και άλλες διατάξεις» (Α΄ 112).

3. Του άρθρου 90 του π.δ. 63/2005 «Κωδικοποίηση της Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα κυβερνητικά όργανα» (Α΄ 98), όπως ισχύει.

4. Του π.δ. 123/2016 «Ανασύσταση και μετονομασία του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, ανασύσταση του Υπουργείου Τουρισμού, σύσταση Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής και Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, μετονομασία Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού και Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων» (Α΄ 208/4.11.2016).

5. Του π.δ. 82/2017 «Οργανισμός του Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης» (Α΄117)

6. Του π.δ. 125/2016 «Διορισμός Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών» (Α΄ 210/5.11.2016).

II. Το αρ. 7/9.10.2017 Υπηρεσιακό Σημείωμα, «Εισήγηση για υπουργική απόφαση με βάση τον έλεγχο των δικαιολογητικών έτους 2015 σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3548/2007».

III. To γεγονός ότι με την απόφαση αυτή δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού,

αποφασίζουμε:

Ορίζουμε ότι οι παρακάτω εφημερίδες έχουν τη δυνατότητα να προβαίνουν σε καταχωρίσεις δημοσιεύσεων της παρ. 3 του άρθρου 1 του ν. 3548/2007, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει:















Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Αθήνα, 11 Οκτωβρίου 2017

Ο Υπουργός
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΠΠΑΣ

Αριθμ. Β6/36080/1318

(ΦΕΚ Β' 3749/24-10-2017)

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ

Έχοντας υπόψη:

1. Τις διατάξεις:

α) Της παραγράφου 7 του άρθρου 19 του ν. 3534/2007 (Α' 40) «Σύσταση Αρχής για την κατανομή του διαθέσιμου χρόνου χρήσης στους ελληνικούς αερολιμένες και άλλες διατάξεις».

β) Του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1071/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου «Σχετικά με τη θέσπιση κοινών κανόνων όσον αφορά τους όρους που πρέπει να πληρούνται για την άσκηση του επαγγέλματος του οδικού μεταφορέα και για την κατάργηση της οδηγίας 96/26/ΕΚ του Συμβουλίου».

γ) Του π.δ. 346/2001 (Α' 233) «Προσαρμογή της Ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις των οδηγιών 96/26 ΕΚ και 98/76 ΕΚ του Συμβουλίου, "Περί προσβάσεως στο επάγγελμα του οδικού μεταφορέα εμπορευμάτων και επιβατών και αμοιβαίας αναγνωρίσεως των διπλωμάτων, πιστοποιητικών και άλλων τίτλων που διευκολύνουν την πραγμάτωση του δικαιώματος εγκαταστάσεως των μεταφορέων αυτών στον τομέα των εσωτερικών και διεθνών μεταφορών’ ».

δ) Του ν. 3919/2011 (Α' 32), όπως ισχύει.

ε) Του σημείου 17 του άρθρου 1 του ν. 2647/1998 (Α' 237) «Μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στις Περιφέρειες και την Αυτοδιοίκηση και άλλες διατάξεις».

στ) Του άρθρου 186 του ν. 3852/2010 (Α' 87) «Νέα αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πρόγραμμα Καλλικράτης».

ζ) Του άρθρου 90 του «Κώδικα Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά Όργανα» που κωδικοποιήθηκαν με το άρθρο 1 του π.δ. 63/2005 (Α' 98).

η) Του άρθρου 4 του Π.Δ. 123/2016 (ΦΕΚ Α' 208) «Ανασύσταση και μετονομασία του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, ανασύσταση του Υπουργείου Τουρισμού, σύσταση Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής και Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, μετονομασία Υπουργείων Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού και Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων».

θ) Του Π.Δ. 125/2016 (ΦΕΚ Α' 210) «Διορισμός Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών».

ι) Της αριθμ. οικ. 4402/88/24.1.2017 «Καθορισμός αρμοδιοτήτων Υφυπουργού Υποδομών και Μεταφορών Νικόλαου Μαυραγάνη» (ΦΕΚ Β΄/127).

ια) Της υπ' αριθμ. οικ.20871/21.3.2017 (ΥΟΔΔ 153) απόφασης του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών «Διορισμός Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών».

ιβ) Της υπ' αριθμ. 31065/30.11.2007 (Β΄ 2351) κοινή υπουργική απόφαση «Αναπροσαρμογή παραβόλου για συμμετοχή στις εξετάσεις για απόκτηση Πιστοποιητικού Επαγγελματικής Επάρκειας επιβατών ή εμπορευμάτων εθνικών ή διεθνών μεταφορών (ΠΕΕ)».

2. Την ανάγκη άρσης περιορισμών στη λειτουργία των Σχολών Επαγγελματικής Κατάρτισης Μεταφορέων και καθορισμού της διαδικασίας εξέτασης υποψηφίων οδικών μεταφορέων επιβατών και εμπορευμάτων με τη χρήση του νέου Πληροφοριακού Συστήματος Θεωρητικών Εξετάσεων ΠΕΕ.

3. Το γεγονός ότι από τις ρυθμίσεις της παρούσας δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του Κρατικού Προϋπολογισμού,

αποφασίζουμε:

Άρθρο 1
Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης Μεταφορέων

Η παρακολούθηση μαθημάτων για τη συμμετοχή στις εξετάσεις για την απόκτηση Πιστοποιητικών Επαγγελματικής Επάρκειας (ΠΕΕ) οδικού μεταφορέα Εμπορευμάτων και Επιβατών πραγματοποιείται σε Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης Μεταφορέων (ΣΕΚΑΜ) που λειτουργούν για το σκοπό αυτό.

Άρθρο 2
Όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας ΣΕΚΑΜ

1. Φυσικά ή νομικά πρόσωπα, οργανισμοί του δημοσίου τομέα με αντικείμενο την επαγγελματική κατάρτιση και ομοσπονδίες ιδιοκτητών αυτοκινήτων δημόσιας χρήσης λεωφορείων ή φορτηγών μπορούν να λειτουργούν ΣΕΚΑΜ, εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις της παρούσας απόφασης.

2. Οι ενδιαφερόμενοι υποβάλλουν αναγγελία λειτουργίας ΣΕΚΑΜ στην αρμόδια Υπηρεσία Μεταφορών της Περιφέρειας σύμφωνα με την έδρα της Σχολής, η οποία συνοδεύεται από τα εξής δικαιολογητικά:

Α. Για το φυσικό πρόσωπο που ορίζεται ως υπεύθυνος Διευθυντής Σπουδών της Σχολής και το τυχόν πρόσθετο διδακτικό προσωπικό:

Α.1. Δήλωση υπογεγραμμένη από τον ενδιαφερόμενο στην οποία αναγράφονται τα στοιχεία του προσώπου που ορίζεται ως Διευθυντής Σπουδών της ΣΕΚΑΜ και του τυχόν πρόσθετου διδακτικού προσωπικού (ονοματεπώνυμο, πατρώνυμο και αριθμός δελτίου αστυνομικής ταυτότητας).

Α.2. Πτυχίο ή δίπλωμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ή ισοτίμου σχολής της αλλοδαπής, νομικών, πολιτικών ή οικονομικών επιστημών ή μηχανικών όλων των ειδικοτήτων.

Α.3. Αντίγραφο Ποινικού Μητρώου Γενικής Χρήσης από το όποιο να προκύπτει ότι για το πρόσωπο του Διευθυντή Σπουδών δεν συντρέχουν τα κωλύματα του άρθρου 8 του Υπαλληλικού Κώδικα, όπως αυτός κυρώθηκε με τον ν. 3528/2007 (Α' 26) και ισχύει (αναζητείται υπηρεσιακά).

Α.3. Ιατρικές γνωματεύσεις για τα μέλη του διδακτικού προσωπικού, συμπεριλαμβανομένου του Διευθυντή Σπουδών εφόσον αυτός ασκεί διδακτικά καθήκοντα, ότι μπορούν να ασκούν διδακτικά καθήκοντα. Οι σχετικές γνωματεύσεις εκδίδονται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 7 του ν. 3528/2007 (Α' 26).

Β. Για το χώρο της ΣΕΚΑΜ:

Β.1. Κάτοψη των χώρων της ΣΕΚΑΜ υπογεγραμμένη και σφραγισμένη από αρμόδιο μηχανικό στην οποία αναγράφεται ο μέγιστος αριθμός εκπαιδευομένων ανά αίθουσα (δυναμικότητα αίθουσας) και βεβαιώνεται ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις της παρούσας παραγράφου. Ο χώρος λειτουργίας της ΣΕΚΑΜ πρέπει να είναι χώρος κύριας χρήσης και να διευθετείται είτε σε ένα, είτε σε περισσότερους ορόφους του ίδιου κτηρίου. Ο χώρος πρέπει να έχει επαρκή και άμεσο φυσικό αλλά και ομοιόμορφο τεχνητό φωτισμό, επαρκή και άμεσο φυσικό αερισμό και θέρμανση. Η ΣΕΚΑΜ πρέπει κατ' ελάχιστο να διαθέτει μία αίθουσα διδασκαλίας, χώρο υποδοχής/ διαλείμματος με ελάχιστο εμβαδόν δύο (2) τετραγωνικά μέτρα ανά εκπαιδευόμενο και χώρο υγιεινής με ένα (1) WC ανά τριάντα (30) εκπαιδευόμενους. Το ελάχιστο καθαρό εμβαδόν (χωρίς την τοιχοποιία) κάθε αίθουσας διδασκαλίας είναι δεκαπέντε (15) τετραγωνικά μέτρα. Η δυναμικότητα κάθε αίθουσας διδασκαλίας προκύπτει από τη σχέση ενάμιση (1,5) τετραγωνικό μέτρο ανά εκπαιδευόμενο. Ο χώρος λειτουργίας της ΣΕΚΑΜ πρέπει να παρέχει πρόσβαση σε άτομα με Ειδικές Ανάγκες (ΑΜΕΑ) σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.

Β.2. Τίτλο κυριότητας ή έγγραφο αποδεικτικό της νόμιμης χρήσης του παραπάνω χώρου, στο οποίο αναγράφεται το εμβαδόν της επιφάνειας του χώρου της ΣΕΚΑΜ.

Β.3. Πιστοποιητικό ενεργητικής πυροπροστασίας σε ισχύ από την αρμόδια Αρχή.

Γ. Λοιπά δικαιολογητικά:

Αντίγραφο του ισχύοντος καταστατικού για τα νομικά πρόσωπα από το οποίο προκύπτει ότι μεταξύ των σκοπών του νομικού προσώπου είναι η επαγγελματική κατάρτιση για την απόκτηση ΠΕΕ οδικού μεταφορέα εμπορευμάτων και επιβατών. Για τους οργανισμούς, πρόβλεψη στην ιδρυτική πράξη της δυνατότητας ανάληψης της σχετικής επαγγελματικής κατάρτισης με τη λειτουργία ΣΕΚΑΜ και για την περίπτωση των ομοσπονδιών εγκεκριμένο καταστατικό, στο οποίο η συγκεκριμένη επαγγελματική κατάρτιση και η λειτουργία ΣΕΚΑΜ αποτελεί έναν από τους σκοπούς της.

3. Η αρμόδια Υπηρεσία Μεταφορών της Περιφέρειας, εντός τριών μηνών από την αναγγελία λειτουργίας και εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις, εκδίδει βεβαίωση νόμιμης λειτουργίας ΣΕΚΑΜ. Σε περίπτωση που δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις, ενημερώνει εγγράφως τη Σχολή εντός του αυτού χρονικού διαστήματος. Μετά το πέρας του τριμήνου, σε περίπτωση που η Υπηρεσία Μεταφορών δεν χορηγήσει βεβαίωση νόμιμης λειτουργίας, η Σχολή λειτουργεί ελεύθερα.

4. Η βεβαίωση νόμιμης λειτουργίας της Σχολής και η αναγγελία λειτουργίας σε περίπτωση σιωπηρής έγκρισης, κοινοποιείται από την αρμόδια Υπηρεσία Μεταφορών της Περιφέρειας στις Διευθύνσεις Συνδυασμένων Μεταφορών και Επιβατικών Μεταφορών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και στο Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.

5. Απαιτείται η υποβολή νέας αναγγελίας λειτουργίας ΣΕΚΑΜ εφόσον υπάρξει αλλαγή του φυσικού/νομικού προσώπου στο όνομα του οποίου έχει εκδοθεί η βεβαίωση, μεταστέγαση, επέκταση ή μείωση των χώρων που επηρεάζει τα στοιχεία της βεβαίωσης, ή αντικατάσταση του Διευθυντή Σπουδών.

6. Σε περίπτωση αλλαγών πέραν αυτών που αναφέρονται στην παράγραφο 5, αυτές κοινοποιούνται την αρμόδια Υπηρεσία Μεταφορών της Περιφέρειας χωρίς να απαιτείται η έκδοση νέας βεβαίωσης.

7. Ο Διευθυντής Σπουδών δύναται να αναπληρωθεί προσωρινά και μέχρι τρεις μήνες από οποιοδήποτε άλλο μέλος του διδακτικού προσωπικού. Η αναπλήρωση κοινοποιείται στην αρμόδια Υπηρεσία Μεταφορών.

8. Σε περίπτωση λειτουργίας υποκαταστήματος ΣΕΚΑΜ, η αναγγελία λειτουργίας υποβάλλεται στην αρμόδια Υπηρεσία Μεταφορών της Περιφέρειας όπου αυτό λειτουργεί. Ο Διευθυντής Σπουδών και το διδακτικό προσωπικό μπορούν να ασκούν παράλληλα καθήκοντα σε άλλη Σχολή, του ίδιου ή διαφορετικού ιδιοκτήτη.

9. Στο χώρο της ΣΕΚΑΜ μπορούν να λειτουργούν Σχολή / Κέντρο ΠΕΙ, Σχολή Οδηγών, Κέντρο Θεωρητικής Εκπαίδευσης Υποψηφίων Οδηγών (ΚΕΘΕΥΟ) και Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης Οδηγών Οχημάτων Μεταφοράς Επικίνδυνων Εμπορευμάτων (ΣΕΚΟΟΜΕΕ), εφόσον επιτρέπεται η συστέγαση από τις οικείες διατάξεις και τηρούνται οι προϋποθέσεις λειτουργίας έκαστης Σχολής / Κέντρου που συστεγάζεται. Σε αυτή την περίπτωση χρησιμοποιούνται διαφορετικές αίθουσες διδασκαλίας όταν συμπίπτουν χρονικά τα προγράμματα κατάρτισης.

Άρθρο 3
Κανόνες λειτουργίας των ΣΕΚΑΜ

1. Για την εγγραφή σε ΣΕΚΑΜ ο υποψήφιος για την απόκτηση ΠΕΕ καταθέτει στη Γραμματεία της Σχολής αντίγραφο τίτλου σπουδών υποχρεωτικής εκπαίδευσης της ημεδαπής ή ισότιμο, νομίμως αναγνωρισμένο τίτλο της αλλοδαπής.

2. Η ΣΕΚΑΜ καταρτίζει ειδικό Μητρώο Μαθητών στο οποίο τηρεί υποχρεωτικά πλήρη στοιχεία του υποψηφίου (όνομα, επώνυμο, πατρώνυμο, διεύθυνση, τηλέφωνο κ.λπ.) το οποίο ενημερώνει για τις ώρες και ημέρες που ο υποψήφιος παρακολουθεί μαθήματα, τις απουσίες, τις ημερομηνίες συμμετοχής στις εξετάσεις καθώς και αν επέτυχε ή απορρίφθηκε σε αυτές.

3. Η διδακτέα ύλη για τους σπουδαστές των ΣΕΚΑΜ καθορίζεται στο σχετικό Παράρτημα του Κανονισμού (ΕΚ) 1071/09 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.

4. Για τη συμμετοχή του υποψηφίου στις εξετάσεις για την απόκτηση ΠΕΕ Εθνικών και Διεθνών μεταφορών απαιτείται η παρακολούθηση σαράντα πέντε (45) ωρών διδασκαλίας. Υποψήφιοι που κατέχουν ήδη ΠΕΕ Εθνικών Μεταφορών υποχρεούνται σε παρακολούθηση δεκαπέντε (15) ωρών διδασκαλίας προκειμένου να έχουν δικαίωμα συμμετοχής στις εξετάσεις Διεθνών μεταφορών για την έκδοση ΠΕΕ Εθνικών και Διεθνών Μεταφορών. Το πρόγραμμα διδασκαλίας κοινοποιείται στην αρμόδια Υπηρεσία Μεταφορών της Περιφέρειας και περιλαμβάνει την ημερομηνία και ώρα διδασκαλίας ανά μάθημα και τον διδάσκοντα καθηγητή. Τυχόν τροποποιήσεις του προγράμματος κοινοποιούνται στην Υπηρεσία Μεταφορών πριν την εφαρμογή του τροποποιημένου προγράμματος. Η ΣΕΚΑΜ τηρεί το πρόγραμμα που έχει κοινοποιήσει στην Υπηρεσία Μεταφορών της Περιφέρειας.

5. Η εγγραφή σπουδαστή σε ΣΕΚΑΜ δεν είναι δυνατή εφόσον έχουν πραγματοποιηθεί οκτώ (8) ώρες διδασκαλίας σύμφωνα με το ωρολόγιο πρόγραμμα διδασκαλίας της συγκεκριμένης εκπαιδευτικής περιόδου. Εφόσον έχουν πραγματοποιηθεί λιγότερες από οκτώ διδακτικές ώρες είναι δυνατή η εγγραφή σπουδαστή με την προϋπόθεση ότι θα καλυφθούν οι ώρες αυτές με πρόσθετα μαθήματα. Δεν επιτρέπεται η συμμετοχή υποψηφίου στις εξετάσεις εάν έχει απουσιάσει περισσότερες από δύο (2) εκ των υποχρεωτικών ωρών εκπαίδευσης.

6. Οι ΣΕΚΑΜ υποχρεούνται να υποβάλλουν στην αρμόδια Υπηρεσία Μεταφορών της Περιφέρειας ωρολόγιο πρόγραμμα στο οποίο αναφέρονται οι ημέρες και ώρες πραγματοποίησης των μαθημάτων. Το ωρολόγιο πρόγραμμα υποβάλλεται:

α) Έως 31 Ιανουαρίου για την Α' περίοδο εξετάσεων (Μαρτίου),
β) Έως 30 Απριλίου για την Β' περίοδο εξετάσεων (Ιουνίου),
γ) Έως 31 Ιουλίου για την Γ' περίοδο εξετάσεων (Σεπτεμβρίου),
δ) Έως 31 Οκτωβρίου για την Δ' περίοδο εξετάσεων (Δεκεμβρίου),
ε) 30 τουλάχιστον ημερολογιακές ημέρες πριν από την ημερομηνία των εξετάσεων, για τις έκτακτες εξεταστικές περιόδους.

7. Η ΣΕΚΑΜ μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος εκπαίδευσης καταρτίζει κατάσταση των υποψηφίων που έχουν δικαίωμα συμμετοχής στις εξετάσεις στην οποία περιλαμβάνονται οι απορριφθέντες σε προηγούμενες εξετάσεις σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο άρθρο 5.
Ενημερώνει όλους τους υποψήφιους για την ημέρα, ώρα και τόπο των εξετάσεων όπως καθορίζονται στην απόφαση της αρμόδιας Περιφέρειας σύμφωνα με το άρθρο 5 της παρούσας.

Άρθρο 4
Έλεγχος και εποπτεία ΣΕΚΑΜ

1. Ο έλεγχος και η εποπτεία των ΣΕΚΑΜ ασκείται από τους οικείους Περιφερειάρχες οι οποίοι συνιστούν για το σκοπό αυτό με απόφαση τους τριμελείς επιτροπές. Μέλη των επιτροπών ορίζονται υπάλληλοι των Υπηρεσιών της Περιφέρειας, απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

2. Οι επιτροπές διενεργούν ελέγχους στα γραφεία και στις αίθουσες διδασκαλίας των ΣΕΚΑΜ με απόφαση του οικείου Περιφερειάρχη. Αντικείμενο των ελέγχων είναι η διαπίστωση της πλήρωσης των όρων και προϋποθέσεων λειτουργίας των ΣΕΚΑΜ σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας. Οι επιτροπές συντάσσουν εκθέσεις που κοινοποιούν στους οικείους Περιφερειάρχες και στους Γενικούς Διευθυντές Μεταφορών των Περιφερειών.

3. Σε περίπτωση διαπίστωσης παρέκκλισης από τους όρους λειτουργίας της παρούσας, με απόφασή του, ο οικείος Περιφερειάρχης καλεί τη Σχολή να προσαρμοστεί εντός μηνός. Αν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία αυτή, η βεβαίωση νόμιμης λειτουργίας της Σχολής ανακαλείται. Η απόφαση ανάκλησης κοινοποιείται στις υπηρεσίες της παραγράφου Γ4 του άρθρου 2.

4. Σε περίπτωση διαπίστωσης ότι δεν εκτελείται το πρόγραμμα διδασκαλίας της Σχολής κατά τις προγραμματισμένες ημέρες και ώρες ή ότι δεν τηρείται το ειδικό μητρώο μαθητών ή ότι διδάσκουν πρόσωπα διαφορετικά του διδακτικού προσωπικού όπως αυτό έχει δηλωθεί, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας επιβάλλεται καταρχήν σύσταση και σε περίπτωση μη συμμόρφωσης στη σύσταση ή διαπίστωσης των παρεκκλίσεων από τη Σχολή για δεύτερη φορά, απαγόρευση συμμετοχής των σπουδαστών στις εξετάσεις της τρέχουσας εξεταστικής περιόδου.

Σε περίπτωση διαπίστωσης των παρεκκλίσεων για τρίτη φορά και κάθε επόμενη φορά ανακαλείται η βεβαίωση νόμιμης λειτουργίας της Σχολής για ένα έτος.

5. ΣΕΚΑΜ οι οποίες ιδρύθηκαν και λειτούργησαν πριν από τη δημοσίευση της παρούσας εξακολουθούν να λειτουργούν σύμφωνα με τους όρους και προϋποθέσεις ίδρυσης τους με την επιφύλαξη τήρησης της νομοθεσίας περί πυρασφάλειας και εφόσον συμμορφώνονται με τις διατάξεις των άρθρων 3 και 5 της παρούσας.

Άρθρο 5
Οργάνωση και διενέργεια των εξετάσεων

1. Οι εξετάσεις για την απόκτηση ΠΕΕ οδικού μεταφορέα διενεργούνται από τις Υπηρεσίες Μεταφορών των Περιφερειακών Ενοτήτων της χώρας. Με απόφαση του οικείου Περιφερειάρχη μπορεί να ορίζονται συγκεκριμένες Υπηρεσίες Μεταφορών της Περιφέρειας, αρμόδιες για την διενέργεια των εξετάσεων. Οι εξετάσεις διενεργούνται τέσσερις φορές το χρόνο (Μάρτιο, Ιούνιο, Σεπτέμβριο και Δεκέμβριο) σε ημερομηνία που ορίζεται με απόφαση του Περιφερειάρχη. Η απόφαση εκδίδεται τουλάχιστον ένα μήνα πριν από την ημερομηνία διενέργειας των εξετάσεων. Με όμοια απόφαση μπορούν να οριστούν πρόσθετες εξεταστικοί περίοδοι.

2. Οι ΣΕΚΑΜ υποβάλλουν στην Υπηρεσία Μεταφορών της Περιφέρειας καταστάσεις σε ηλεκτρονική μορφή με τους υποψηφίους προς συμμετοχή στις εξετάσεις τουλάχιστον δύο εβδομάδες πριν από την ημερομηνία διενέργειας των εξετάσεων. Η υποβολή των οριστικών καταστάσεων γίνεται τουλάχιστον πέντε εργάσιμες ημέρες πριν την ημερομηνία διενέργειας των εξετάσεων και περιλαμβάνει τα στοιχεία του υποδείγματος κατάστασης υποψηφίων του παραρτήματος. Η υποβολή των οριστικών καταστάσεων συνοδεύεται από τα δικαιολογητικά του υποψηφίου [(αίτηση/ υπεύθυνη δήλωση, φωτογραφία, απλό αντίγραφο δελτίου αστυνομικής ταυτότητας, έντυπη εκτύπωση ηλεκτρονικού παραβόλου του ν. 3082/2002 (Α' 316) όπως αναπροσαρμόστηκε με την κοινή υπουργική απόφαση 31065/2007 (Β' 2351)].

3. Με απόφαση του οικείου Περιφερειάρχη συγκροτούνται τριμελείς επιτροπές για τη διενέργεια των εξετάσεων και τη διόρθωση των γραπτών, από υπαλλήλους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της Περιφέρειας. Στην απόφαση ορίζονται και οι αναπληρωτές των μελών των επιτροπών. Οι επιτροπές μπορούν να είναι διαφορετικές για τα δύο έργα. Ο αριθμός των επιτροπών είναι ανάλογος του αριθμού των υποψηφίων. Οι επιτροπές είναι δυνατό να επικουρούνται από επιτηρητές.

4. Δικαίωμα συμμετοχής στις εξετάσεις έχουν:

α) Οι σπουδαστές όλων των νομίμως λειτουργουσών ΣΕΚΑΜ εφόσον έχουν παρακολουθήσει τα μαθήματα που απαιτούνται και περιλαμβάνονται στις καταστάσεις υποψηφίων των ΣΕΚΑΜ.

β) Οι κάτοχοι πτυχίων ή διπλωμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που δεν έχουν φοιτήσει σε ΣΕΚΑΜ εφόσον υποβάλουν στην αρμόδια υπηρεσία Μεταφορών της Περιφέρειας επικυρωμένο αντίγραφο του τίτλου σπουδών και τα δικαιολογητικά της παραγράφου 2 του άρθρου 5.

5. Έργο των επιτροπών είναι η τυχαία επιλογή των θεμάτων μέσω της σχετικής ηλεκτρονικής εφαρμογής, η διασφάλιση του αδιάβλητου της διαδικασίας, η διενέργεια των γραπτών εξετάσεων, η βαθμολόγηση των γραπτών και η ρύθμιση κάθε σχετικής λεπτομέρειας για την ολοκλήρωση των εξετάσεων.

6. Οι εξετάσεις για τη απόκτηση ΠΕΕ εμπορευματικών ή επιβατικών μεταφορών Εθνικών και Διεθνών μεταφορών περιλαμβάνουν δύο δοκιμασίες:

α) Ερωτηματολόγιο πολλαπλών επιλογών με τέσσερις προτεινόμενες απαντήσεις εκ των οποίων η μια ορθή, και

β) μελέτες περιπτώσεων προς απάντηση. Ο αριθμός των ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής και μελετών περιπτώσεων έχει ως εξής:

i) Για το ΠΕΕ Εθνικών και Διεθνών Μεταφορών ένα (1) ερωτηματολόγιο Εθνικών Μεταφορών και ένα (1) Διεθνών Μεταφορών με τριάντα (30) ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής το καθένα [σύνολο εξήντα (60) ερωτήσεις] και δύο (2) μελέτες περιπτώσεων (case studies) Εθνικών και δύο (2) μελέτες περιπτώσεων Διεθνών [σύνολο τέσσερις (4) μελέτες περιπτώσεων].

ii) Για το ΠΕΕ Διεθνών Μεταφορών ένα (1) ερωτηματολόγιο Διεθνών Μεταφορών με τριάντα (30) ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και δύο (2) μελέτες περιπτώσεων Διεθνών Μεταφορών.

Η επιλεγείσα απάντηση του ερωτηματολογίου σημειώνεται με σταυρό (+) ή Χ. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με δύο (2) μονάδες. Η πλήρης ανάπτυξη κάθε μελέτης περιπτώσεων βαθμολογείται με είκοσι (20) μονάδες.

7. Ο συνολικός χρόνος της εξέτασης έχει ως εξής: για το ΠΕΕ Εθνικών και Διεθνών Μεταφορών διακόσια σαράντα (240) λεπτά, για το ΠΕΕ Διεθνών Μεταφορών εκατόν είκοσι (120) λεπτά.

8. Υποψήφιος θεωρείται ότι απέτυχε όταν κατά την εξέταση καταλαμβάνεται να:

αντιγράφει με οποιονδήποτε τρόπο ή
κάνει χρήση οποιονδήποτε βιβλίων και σημειώσεων ή
συνεργάζεται ή συνομιλεί με άλλους εξεταζόμενους ή
κάνει χρήση οποιασδήποτε ηλεκτρονικής συσκευής ή
απομακρύνεται από τη θέση εξέτασης για οποιονδήποτε λόγο πριν την ολοκλήρωση της εξέτασης ή
απομακρύνεται από τη θέση εξέτασης, εάν είναι ο προτελευταίος υποψήφιος που έχει απομείνει, πριν ολοκληρώσει την εξέταση ΠΕΕ και ο τελευταίος υποψήφιος.

9. Η βαθμολόγηση των γραπτών γίνεται με το πέρας των εξετάσεων από τις επιτροπές διόρθωσης των γραπτών. Επιτυχόντες, για το ΠΕΕ Εθνικών και Διεθνών Μεταφορών, θεωρούνται οι υποψήφιοι που έχουν συγκεντρώσει συνολική βαθμολογία τουλάχιστον εκατόν είκοσι (120) μονάδων, έχουν δηλαδή συγκεντρώσει τουλάχιστον εξήντα τοις εκατό (60%) του συνόλου της δυνατής βαθμολογίας, έχοντας παράλληλα ελάχιστη βαθμολογία εξήντα (60) μονάδων από τα ερωτηματολόγια πολλαπλής επιλογής και σαράντα (40) μονάδων από τις μελέτες περιπτώσεων, Επιτυχόντες, για το ΠΕΕ Διεθνών Μεταφορών, θεωρούνται οι υποψήφιοι που έχουν συγκεντρώσει συνολικά βαθμολογία τουλάχιστον εξήντα (60) μονάδων, έχουν δηλαδή συγκεντρώσει τουλάχιστον εξήντα τοις εκατό (60%) του συνόλου της δυνατής βαθμολογίας, έχοντας παράλληλα ελάχιστη βαθμολογία τριάντα (30) μονάδων από τα ερωτηματολόγια πολλαπλής επιλογής και είκοσι (20) μονάδων από τις μελέτες περιπτώσεων. Οι επιτροπές με βάση τη βαθμολογία των γραπτών συντάσσουν κατάσταση επιτυχόντων η οποία υπογράφεται από τα τρία μέλη σε κάθε σελίδα. Η κατάσταση διαβιβάζεται στην αρμόδια Υπηρεσία Μεταφορών της Περιφέρειας για την έκδοση των ΠΕΕ. Κατάσταση με τα αποτελέσματα των εξετάσεων αποστέλλεται στις συμμετέχουσες ΣΕΚΑΜ.

10. Οι Υπηρεσίες Μεταφορών με βάση την κατάσταση επιτυχόντων εκδίδουν ΠΕΕ οδικού μεταφορέα εμπορευμάτων ή επιβατών και ενημερώνουν για κάθε έκδοση ΠΕΕ το Εθνικό Μητρώο Μεταφορικών Επιχειρήσεων (ΕΜΜΕ).

11. Η θεωρητική εξέταση των υποψήφιων οι οποίοι παρουσιάζουν ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (π.χ. δυσλεξία) παρατείνεται κατά 30 λεπτά για το ΠΕΕ Εθνικών και Διεθνών Μεταφορών και κατά 15 λεπτά για το ΠΕΕ Διεθνών Μεταφορών. Μέλος της επιτροπής ή επιτηρητής αναλαμβάνει, εφόσον ο υποψήφιος το επιθυμεί να αναγνώσει τις ερωτήσεις. Για τη διασφάλιση του αδιάβλητου της διαδικασίας, στην αίθουσα παραμένουν για τον επιπλέον χρόνο τουλάχιστον δύο υποψήφιοι ανεξαρτήτως της ολοκλήρωσης του χρόνου εξέτασης τους. Για την απόδειξη της μαθησιακής δυσκολίας απαιτείται η υποβολή στην αρμόδια υπηρεσία Μεταφορών ειδικής διαγνωστικής έκθεσης από κρατικό νοσοκομείο ή κρατικό ίδρυμα κατά την υποβολή των οριστικών καταστάσεων από τη ΣΕΚΑΜ στην Υπηρεσία Μεταφορών ή κατά την υποβολή των δικαιολογητικών του υποψηφίου στην Υπηρεσία Μεταφορών, εάν αυτός δεν έχει φοιτήσει σε ΣΕΚΑΜ. Η επίδειξη της σχετικής έκθεσης απαιτείται και κατά τη διενέργεια των εξετάσεων.

Άρθρο 6
Διενέργεια των εξετάσεων με τη χρήση Πληροφοριακού Συστήματος

1. Οι. εξετάσεις για τη χορήγηση των ΠΕΕ με χρήση Πληροφοριακού Συστήματος (Π.Σ.) στους αποφοίτους ΣΕΚΑΜ, διενεργούνται από τις επιτροπές του άρθρου 5 των Υπηρεσιών Μεταφορών των Περιφερειών, στην περιοχή αρμοδιότητας των οποίων λειτουργούν Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης Μεταφορέων (ΣΕΚΑΜ). Οι εξετάσεις πραγματοποιούνται τέσσερις (4) φορές κατ' έτος (Μάρτιο, Ιούνιο, Σεπτέμβριο και Δεκέμβριο), σε αίθουσες κατάλληλα εξοπλισμένες, για το σύνολο των προγραμματισθέντων υποψηφίων.

α. Για κάθε ομάδα εξέτασης δημιουργείται αρχείο «Ομάδα Εξέτασης» με τα στοιχεία των εξεταζόμενων ανά κατηγορία εξέτασης όπως αυτά προκύπτουν από τον πίνακα του υποδείγματος κατάστασης υποψηφίων του παραρτήματος της παρούσας. Όταν ο εξεταζόμενος δεν έχει φοιτήσει σε σχολή ΣΕΚΑΜ, τα απαιτούμενα στοιχεία αποστέλλονται από τον ενδιαφερόμενο στην υπηρεσία μεταφορών, η οποία για το λόγο αυτό έχει αναρτήσει σχετική ανακοίνωση ένα μήνα πριν τη διενέργεια εξετάσεων προς ενημέρωση των ενδιαφερομένων και υποβολή αιτήσεων.

β. Ο υπεύθυνος για τον προγραμματισμό υπάλληλος εισάγει τα στοιχεία των υποψηφίων στο Π.Σ. και δημιουργεί τις Ομάδες Εξέτασης. Οι Ομάδες Εξέτασης με τα στοιχεία των προγραμματισθέντων υποψηφίων οι οποίες εκτυπώνονται μέσω του Π.Σ., αναρτώνται σε εμφανές μέρος έξω από την αίθουσα, κατά την ημέρα των εξετάσεων, προκειμένου οι υποψήφιοι να ελέγχουν την ορθότητα των προσωπικών τους στοιχείων, πριν εισέλθουν στην αίθουσα. Πριν την έναρξη της εξέτασης, οι υποψήφιοι υπογράφουν στις συγκεντρωτικές καταστάσεις (αντίγραφο αυτών που αναρτώνται έξω από την αίθουσα), προκειμένου να επιβεβαιωθεί η παρουσία τους στην εξέταση. Οι καταστάσεις αυτές επισυνάπτονται στη συγκεντρωτική κατάσταση των τελικών αποτελεσμάτων.

2. Η κατανομή των υποψηφίων στις αίθουσες πραγματοποιείται με τυχαίο τρόπο ως αποτέλεσμα ηλεκτρονικής επιλογής, και κατόπιν εκτύπωσης αναφοράς με τα ονόματα θέσεις των υποψηφίων. Η επιτροπή ελέγχει την ταυτότητα των υποψηφίων, που εισέρχονται στις αίθουσες εξέτασης. Υποψήφιος που δεν φέρει μαζί του τα αποδεικτικά στοιχεία ταυτοπροσωπίας (ταυτότητα ή διαβατήριο) αποκλείεται από τις εξετάσεις και στην κατάσταση σημειώνεται ως μη προσελθών. Σε περίπτωση που κατά τον έλεγχο ταυτοπροσωπίας διαπιστωθούν ήσσονος σημασίας διαφορές στα στοιχεία των υποψηφίων (όπως αναγραμματισμός ονόματος) αυτές διορθώνονται μέσω σχετικής διαδικασίας που παρέχεται από το Π.Σ.

3. Η εξέταση των υποψηφίων για χορήγηση ΠΕΕ μέσω του Πληροφοριακού Συστήματος θεωρητικών Εξετάσεων διενεργείται ως εξής:

α. Το σύστημα δημιουργεί με τυχαία επιλογή, από συγκεκριμένη βάση ερωτήσεων και μελετών περίπτωσης, θέματα διακριτά για κάθε υποψήφιο. Η διαδικασία εξέτασης για το ΠΕΕ Εθνικών και Διεθνών Μεταφορών και για το ΠΕΕ Διεθνών Μεταφορών περιλαμβάνει δύο (2) δοκιμασίες, ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και μελέτες περιπτώσεων (case studies), ως εξής:

i) Για το ΠΕΕ Εθνικών και Διεθνών Μεταφορών ένα (1) ερωτηματολόγιο Εθνικών Μεταφορών και ένα (1) Διεθνών Μεταφορών με τριάντα (30) ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής το καθένα [σύνολο εξήντα (60) ερωτήσεις]. Η κάθε ερώτηση περιλαμβάνει τέσσερις (4) προτεινόμενες απαντήσεις εκ των οποίων μία (1) μόνο είναι ορθή και δύο (2) μελέτες περιπτώσεων (case studies) Εθνικών και δύο (2) μελέτες περιπτώσεων Διεθνών [σύνολο τέσσερις (4) μελέτες περιπτώσεων].

ii) Για το ΠΕΕ Διεθνών Μεταφορών ένα (1) ερωτηματολόγιο Διεθνών Μεταφορών με τριάντα (30) ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και δύο (2) μελέτες περιπτώσεων Διεθνών Μεταφορών. Η κάθε ερώτηση περιλαμβάνει τέσσερις (4) προτεινόμενες απαντήσεις εκ των οποίων μία (1) μόνο είναι ορθή. Η κάθε μελέτη περίπτωσης περιλαμβάνει δύο (2) υποερωτήματα με τέσσερις (4) πιθανές απαντήσεις από τις οποίες μία (1) είναι ορθή.

β. Ο συνολικός χρόνος της εξέτασης έχει ως εξής: για το ΠΕΕ Εθνικών και Διεθνών Μεταφορών διακόσια σαράντα (240) λεπτά, για το ΠΕΕ Διεθνών Μεταφορών εκατόν είκοσι (120) λεπτά.

γ. Το Π.Σ. δημιουργεί για κάθε υποψήφιο ένα ερωτηματολόγιο με τυχαίο τρόπο, με τον προβλεπόμενο, ανά κατηγορία αριθμό, ερωτήσεων.
Στην οθόνη εμφανίζεται η εικόνα της ερώτησης με τις πιθανές απαντήσεις. Ο υποψήφιος αφού διαβάσει ή ακούσει την ερώτηση με τις απαντήσεις επιλέγει τη σωστή απάντηση. Αυτομάτως εμφανίζεται η επόμενη ερώτηση και επαναλαμβάνεται η ίδια διαδικασία. Το Π.Σ. επιτρέπει στον εξεταζόμενο να προχωρήσει στην επόμενη ερώτηση, χωρίς να απαντήσει αυτή την οποία επεξεργάζεται εκείνη τη στιγμή. Αφού φτάσει ο εξεταζόμενος στην τελευταία ερώτηση, το σύστημα επιστρέφει αυτόματα στην πρώτη μη απαντημένη ερώτηση και συνεχίζει ο υποψήφιος κατά τον ίδιο τρόπο μέχρι να απαντηθούν όλες οι ερωτήσεις ή να εξαντληθεί ο δικαιούμενος χρόνος, η. Με τη συμπλήρωση του συνολικού ανά Ερωτηματολόγιο αριθμού ερωτήσεων ή την εκπνοή του δικαιούμενου ανά Ερωτηματολόγιο χρόνου εξέτασης, εμφανίζεται στην οθόνη η ένδειξη «ΤΕΛΟΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ» και η εξεταστική διαδικασία ολοκληρώνεται.

Με την ολοκλήρωση της εξεταστικής διαδικασίας, το σύστημα εκτυπώνει:

i. Αναλυτική κατάσταση αποτελεσμάτων με τα στοιχεία του υποψηφίου, τις ερωτήσεις ανά Ερωτηματολόγιο στις οποίες εξετάστηκε καθώς και τις απαντήσεις που έδωσε, την ορθότητα ή όχι αυτών, καθώς και το τελικό αποτέλεσμα της πραγματοποιηθείσας εξέτασης. Η εν λόγω κατάσταση αποτελεσμάτων υπογράφεται από την εξεταστική επιτροπή και καταχωρείται στο φάκελο του υποψηφίου. Αντίγραφο αυτής, ομοίως υπογεγραμμένη, δίνεται και στον υποψήφιο εφόσον ζητηθεί.

ii. Συγκεντρωτική κατάσταση αποτελεσμάτων με τα στοιχεία των συμμετεχόντων στην εξέταση και τα τελικά αποτελέσματα. Η εν λόγω κατάσταση τηρείται στο αρχείο της υπηρεσίας Μεταφορών και Επικοινωνιών.

δ. Η βαθμολόγηση γίνεται ως εξής: Κάθε ορθή απάντηση σε ερώτηση του ερωτηματολογίου βαθμολογείται με δύο (2) μονάδες και κάθε ορθή απάντηση σε μελέτη περίπτωσης με είκοσι (20) μονάδες. Η άριστη βαθμολογία για το ΠΕΕ Εθνικών και Διεθνών Μεταφορών είναι εκατόν είκοσι (120) μονάδες για το ερωτηματολόγιο και ογδόντα (80) μονάδες για τις μελέτες περίπτωσης. Το σύνολο της άριστης βαθμολογίας και στις δύο δοκιμασίες είναι διακόσιες (200)μονάδες. Η άριστη βαθμολογία για το ΠΕΕ Διεθνών Μεταφορών είναι εξήντα (60) μονάδες για το ερωτηματολόγιο και σαράντα (40) μονάδες για τις μελέτες περιπτώσεων. Το σύνολο της άριστης βαθμολογίας και από τις δύο δοκιμασίες είναι εκατό (100) μονάδες.

i) Επιτυχόντες, για το ΠΕΕ Εθνικών και Διεθνών Μεταφορών, θεωρούνται οι υποψήφιοι που έχουν συγκεντρώσει συνολική βαθμολογία τουλάχιστον εκατόν είκοσι (120) μονάδων, έχουν δηλαδή συγκεντρώσει τουλάχιστον εξήντα τοις εκατό (60%) του συνόλου της δυνατής βαθμολογίας, έχοντας παράλληλα ελάχιστη βαθμολογία εξήντα (60) μονάδων από τα ερωτηματολόγια πολλαπλής επιλογής και σαράντα (40) μονάδων από τις μελέτες περιπτώσεων. Επιτυχόντες, για το ΠΕΕ Διεθνών Μεταφορών, θεωρούνται οι υποψήφιοι που έχουν συγκεντρώσει συνολικά βαθμολογία τουλάχιστον εξήντα (60) μονάδων έχουν δηλαδή συγκεντρώσει τουλάχιστον εξήντα τοις εκατό (60%) του συνόλου της δυνατής βαθμολογίας, έχοντας παράλληλα ελάχιστη βαθμολογία τριάντα (30) μονάδων από τα ερωτηματολόγια πολλαπλής επιλογής και είκοσι (20) μονάδων από τις μελέτες περιπτώσεων. Σε περίπτωση αποτυχίας στην πρώτη δοκιμασία (ερωτηματολόγιο), ο υποψήφιος θα αποκλείεται από την υπόλοιπη διαδικασία των εξετάσεων.

ιι) Υποψήφιος θεωρείται ότι απέτυχε όταν κατά την εξέταση καταλαμβάνεται να:

κάνει χρήση οποιονδήποτε βιβλίων και σημειώσεων ή
συνεργάζεται ή συνομιλεί με άλλους εξεταζόμενους ή
κάνει οποιαδήποτε παρέμβαση στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές ή
κάνει χρήση οποιασδήποτε άλλης ηλεκτρονικής συσκευής όπως υπολογιστή χειρός ή
πλοηγείται στο διαδίκτυο ή σε άλλα προγράμματα ή
απομακρύνεται από τη θέση εξέτασης για οποιονδήποτε λόγο πριν την ολοκλήρωση της εξέτασης ή
απομακρύνεται από τη θέση εξέτασης, εάν είναι ο προτελευταίος υποψήφιος που έχει απομείνει, πριν ολοκληρώσει την εξέταση ΠΕΕ και ο τελευταίος υποψήφιος.

4. Η θεωρητική εξέταση των υποψήφιων οδικών μεταφορέων οι οποίοι παρουσιάζουν ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (π.χ. δυσλεξία) πραγματοποιείται με τη βοήθεια προσωπικών ακουστικών και με εκφώνηση των αντίστοιχων ερωτηματολογίων. Ο διαθέσιμος χρόνος παρατείνεται κατά 30 λεπτά για το ΠΕΕ Εθνικών και Διεθνών Μεταφορών και κατά 15 λεπτά για το ΠΕΕ Διεθνών Μεταφορών.

5. Μέχρι την εφαρμογή του νέου Πληροφοριακού Συστήματος Εξετάσεων ΠΕΕ, η εξέταση των υποψηφίων διεξάγεται όπως προβλέπεται στο άρθρο 5 της παρούσας.

Άρθρο 7
Καταργούμενες διατάξεις

Η υπουργική απόφαση Β/31367/2483/2007 (Β' 968) καταργείται.


__________________________

Παράρτημα

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΠΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΚΑΝ ΣΤΗ ΣΕΚΑΜ ΓΙΑ ΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΠΕΕ ΟΔΙΚΟΥ ΜΕΤΑΦΟΡΕΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΑΠΟ ... ΜΕΧΡΙ ...

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΕΚΑΜ

ΕΠΩΝΥΜΟ Ή ΕΠΩΝΥΜΙΑ (ΤΗΛ. )

ΕΔΡΑ ΣΧΟΛΗΣ
ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ (για φυσικό πρόσωπο)

ΝΟΜΙΜΟΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ (για νομικό πρόσωπο)

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΠΟΥΔΩΝ
 

								Δ/ΝΣΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ Ή ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ
Α/Α	ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥ	ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ	Α.Δ.Τ.	Α.Φ.Μ.	ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ	ΕΙΔΟΣ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ	ΑΡΙΘΜΟΣ ΩΡΩΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Άρθρο 8
Ισχύς

Η ισχύς της παρούσας αρχίζει από την δημοσίευση της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Η πρώτη εφαρμογή της διαδικασίας εξετάσεων σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας λαμβάνει χώρα τον Δεκέμβριο 2017.

Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.


Αθήνα, 20 Οκτωβρίου 2017

Ο Υπουργός
ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΠΙΡΤΖΗΣ
 

Αθήνα, 23 Oκτωβρίου 2017
Αριθ. Πρωτ.: 30/003/000/3885

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

1. ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΧΗΜΕΙΟΥ
ΚΡΑΤΟΥΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΛΚΟΟΛΗΣ και ΤΡΟΦΙΜΩΝ
ΤΜΗΜΑ Α΄
Ταχ. Δ/νση : Αν. Τσόχα 16 Ταχ. Κώδικας : 115 21, Αθήνα
Πληροφορίες : Αρ. Αλίβερτη- Στ. Σάμιος
Τηλέφωνο : 210 6479223
Fax : 210 6468272
E-Mail : alcohol_food@gcsl.gr
2. ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΛΩΝΕΙΩΝ & ΕΦΚ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΦΚ και ΦΠΑ
ΤΜΗΜΑ Β΄ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ
Ταχ. Δ/νση : Καρ. Σερβίας 10
Ταχ. Κώδικας : 101 84, Αθήνα
Πληροφορίες : Β. Ακριτίδου
Τηλέφωνο : 210 6987411
Fax : 2106987408, 424
E-Mail : finexcis@2001.syzefxis.gov.gr
Url : www.aade.gr

ΘΕΜΑ: «Κοινοποίηση διατάξεων του ν.4474/2017».

Α. Σας κοινοποιούμε, για ενημέρωση και εφαρμογή, τις διατάξεις τoυ άρθρου 17 του ν.4474/2017 «Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας (ΕΕ) 2015/2376 και άλλες διατάξεις», που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 80/Α, με τις οποίες επέρχονται ορισμένες τροποποιήσεις στο άρθρο 16 του π. δ. 965/1980 (Α' 243).

Σημειώνεται ότι η ισχύς των εν λόγω κοινοποιούμενων διατάξεων αρχίζει από της δημοσίευσης του εν λόγω ν.4474/2017 (άρθρο 36 αυτού).

Β. Ειδικότερα:

1. Με τις κοινοποιούμενες διατάξεις (άρθρο 17, παρ. 1) αντικαθίσταται η παράγραφος 1 του άρθρου 16 του π.δ. 965/1980 και παρέχεται πλέον η δυνατότητα της συστέγασης/συλλειτουργίας των ζυθοποιείων με μονάδες παραγωγής ποτών από ζύμωση του κωδικού Σ.Ο. 22.06 -για τους όρους της παραγωγής και διάθεσης των οποίων ισχύουν, ως γνωστόν, οι σχετικές διατάξεις (άρθρο 3 παρ. 12) του ν. 2969/2001- ως και με μονάδες παραγωγής ποτών ελεύθερων αλκοόλης και εμφιάλωσης νερού ανθρώπινης κατανάλωσης (περίπτωση α της τροποποιούμενης διάταξης του π.δ. 965/1980). Όσον αφορά τους περιορισμούς, σχετικά με τη συλλειτουργία/συστέγαση των ζυθοποιείων με οινοποιεία, αποσταγματοποιεία, οινοπνευματοποιεία, ποτοποιεία και εν γένει μονάδες που χρησιμοποιούν αιθυλική αλκοόλη, αυτοί εξακολουθούν να ισχύουν (περίπτωση β της τροποποιούμενης διάταξης του π.δ. 965/1980).

Περαιτέρω, προβλέπεται η έκδοση σχετικής Α.Υ.Ο. για τον καθορισμό των όρων, των προϋποθέσεων, ως και των διαδικασιών προκειμένου για τη συστέγαση και συλλειτουργία των μονάδων της περίπτωσης α, ως και κάθε αναγκαίας λεπτομέρειας για την εφαρμογή της εν λόγω παραγράφου 1 (περίπτωση γ της τροποποιούμενης διάταξης του π.δ. 965/1980). 2. Με την παράγραφο 2 του εν λόγω άρθρου 17 καταργείται η παράγραφος 3 του άρθρου 16 του π.δ. 965/1980, κατόπιν της κατά τα ανωτέρω τροποποίησης- αντικατάστασης της παραγράφου 1 αυτού, προκειμένου για τη διευκόλυνση της λειτουργίας των επιχειρήσεων και την εξάλειψη παρωχημένων σήμερα περιορισμών.

Γ. Οι Υπηρεσίες του ΓΧΚ (Τμήματα, Γραφεία κλπ. Χημικών Υπηρεσιών) και της Γενικής Διεύθυνσης Τελωνείων και ΕΦΚ παρακαλούνται να προβούν στις σχετικές, κατά την αρμοδιότητά τους, ενέργειες για την ενημέρωση των οικείων (κατά περίπτωση) επιτηδευματιών που εποπτεύουν και για την εφαρμογή των κοινοποιούμενων διατάξεων.

Για κάθε περαιτέρω σχετική πληροφορία ή διευκρίνιση μπορείτε να απευθύνεσθε στις οικείες, κατά περίπτωση, Υπηρεσίες.


Ο ΔΙΟΚΗΤΗΣ ΑΑΔΕ
Γ. ΠΙΤΣΙΛΗΣ

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (πέμπτο τμήμα) της 19ης Οκτωβρίου 2017  «Προδικαστική παραπομπή – Οδηγία 92/85/ΕΟΚ – Άρθρο 4, παράγραφος 1 – Προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζόμενων – Γαλουχούσα εργαζομένη – Αξιολόγηση των κινδύνων που ενέχει η θέση εργασίας – Αμφισβήτηση από την ενδιαφερόμενη εργαζομένη – Οδηγία 2006/54/ΕΚ – Άρθρο 19 – Ίση μεταχείριση – Δυσμενής διάκριση λόγω φύλου – Βάρος αποδείξεως»

Στην υπόθεση C‑531/15,

με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Tribunal Superior de Justicia de Galicia (Ανώτερο Δικαστήριο της Γαλικίας, Ισπανία) με απόφαση της 17ης Ιουλίου 2015, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 8 Οκτωβρίου 2015, στο πλαίσιο της δίκης

Elda Otero Ramos

κατά

Servicio Galego de Saúde,

Instituto Nacional de la Seguridad Social,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (πέμπτο τμήμα),

συγκείμενο από τους J. L. da Cruz Vilaça, πρόεδρο τμήματος, A. Tizzano, Αντιπρόεδρο, A. Borg Barthet, M. Berger και F. Biltgen (εισηγητή), δικαστές,

γενική εισαγγελέας: E. Sharpston

γραμματέας: M. Ferreira, κύρια διοικητική υπάλληλος,

έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία και κατόπιν της επ’ ακροατηρίου συζητήσεως της 19ης Οκτωβρίου 2016,

λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν:

–        η Elda Otero Ramos, εκπροσωπούμενη από τον F. López López, abogado,

–        η Servicio Galego de Saúde, εκπροσωπούμενη από την S. Carballo Marcote, letrada,

–        το Instituto Nacional de la Seguridad Social, εκπροσωπούμενο από τις A. Lozano Mostazo και P. García Perea, letradas,

–        η Ισπανική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τις A. Gavela Llopis και V. Ester Casas,

–        η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τον J. Guillem Carrau καθώς και από τις C. Valero, A. Szmytkowska και I. Galindo Martín,

αφού άκουσε τη γενική εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις της κατά τη συνεδρίαση της 6ης Απριλίου 2017,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

1        Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία του άρθρου 19 της οδηγίας 2006/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουλίου 2006, για την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης (ΕΕ 2006, L 204, σ. 23), καθώς και του άρθρου 5, παράγραφος 3, της οδηγίας 92/85/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 19ης Οκτωβρίου 1992, σχετικά με την εφαρμογή μέτρων που αποβλέπουν στη βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων (ΕΕ 1992, L 348, σ. 1).

2        Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ, αφενός, της Elda Otero Ramos και, αφετέρου, του Instituto nacional de la Seguridad social (INSS) (Εθνικού ιδρύματος κοινωνικής ασφάλισης, Ισπανία, στο εξής: INSS) και της Servicio Galego de Saúde (υγειονομικής υπηρεσίας της Αυτόνομης Κοινότητας της Γαλικίας, Ισπανία) με αντικείμενο τη μη έκδοση βεβαίωσης που να πιστοποιεί ότι η εκ μέρους της ενδιαφερομένης εκτέλεση των καθηκόντων της θέσης εργασίας της ενείχε κίνδυνο για τον θηλασμό του τέκνου της, ενόψει της χορήγησης επιδόματος λόγω κινδύνου κατά τη διάρκεια της γαλουχίας.

 Το νομικό πλαίσιο

 Το δίκαιο της Ένωσης

 Η οδηγία 92/85

3        Η πρώτη, η όγδοη, η ένατη, η δέκατη, η ενδέκατη και η δέκατη τέταρτη αιτιολογική σκέψη της οδηγίας 92/85 αναφέρουν τα εξής:

«[Εκτιμώντας] ότι το άρθρο 118 Α της Συνθήκης [ΕΚ] προβλέπει ότι το Συμβούλιο θεσπίζει, με οδηγίες, τις ελάχιστες προδιαγραφές για να προωθήσει την καλυτέρευση ιδίως του χώρου της εργασίας, για να προστατεύσει την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων·

[...]

[εκτιμώντας] ότι οι έγκυοι, λεχώνες ή γαλουχούσες εργαζόμενες πρέπει να θεωρούνται, από πολλές απόψεις, ως ομάδα ειδικών κινδύνων και ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα όσον αφορά την υγεία και την ασφάλειά τους·

[εκτιμώντας] ότι η προστασία των εγκύων, των λεχώνων και των γαλουχουσών εργαζομένων δεν πρέπει να καθιστά μειονεκτική τη θέση των γυναικών στην αγορά εργασίας και δεν πρέπει να θίγει τις οδηγίες περί ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών·

[εκτιμώντας] ότι ορισμένες δραστηριότητες είναι δυνατόν να αποτελούν ειδικό κίνδυνο έκθεσης σε επικίνδυνους παράγοντες, μεθόδους παραγωγής ή συνθήκες εργασίας των εγκύων, λεχώνων ή γαλουχουσών εργαζομένων, και ότι, επομένως, οι κίνδυνοι αυτοί πρέπει να αξιολογούνται και το αποτέλεσμα της εν λόγω αξιολόγησης να ανακοινώνεται στις εργαζόμενες γυναίκες ή/και στους εκπροσώπους τους·

[εκτιμώντας] ότι, εξάλλου, εάν το αποτέλεσμα της αξιολόγησης αυτής δείξει κινδύνους για την ασφάλεια ή την υγεία της εργαζόμενης γυναίκας, πρέπει να προβλεφθεί ένα σύστημα για την προστασία της·

[...]

[εκτιμώντας] ότι η εύθραυστη υγεία της εγκύου, γαλουχούσας ή λεχώνας εργαζόμενης καθιστά αναγκαίο δικαίωμα άδειας μητρότητας τουλάχιστον 14 συναπτών εβδομάδων, που κατανέμονται πριν ή/και μετά τον τοκετό, και υποχρεωτική άδεια μητρότητας τουλάχιστον δύο εβδομάδων, που κατανέμονται πριν ή/και μετά τον τοκετό·

[…]».

4        Το άρθρο 1, παράγραφοι 1 και 2, της οδηγίας 92/85 προβλέπει τα ακόλουθα:

«1.      Η παρούσα οδηγία, η οποία είναι η δέκατη ειδική οδηγία σύμφωνα με το άρθρο 16 παράγραφος 1 της οδηγίας 89/391/ΕΟΚ [του Συμβουλίου, της 12ης Ιουνίου 1989, σχετικά με την εφαρμογή μέτρων για την προώθηση της βελτίωσης της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία (ΕΕ 1989, L 183, σ.1)], έχει ως στόχο την εφαρμογή μέτρων που αποβλέπουν στην βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων ή γαλουχουσών εργαζομένων.

2.      Οι διατάξεις της [οδηγίας 89/391], εξαιρέσει του άρθρου 2 παράγραφος 2, εφαρμόζονται πλήρως σε όλον τον τομέα της παραγράφου 1, υπό την επιφύλαξη των τυχόν δεσμευτικότερων ή/και ειδικότερων διατάξεων της παρούσας οδηγίας.»

5        Το τιτλοφορούμενο «Ορισμοί» άρθρο 2 της οδηγίας αυτής ορίζει τα εξής:

«Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, νοούνται ως:

[...]

γ)      “γαλουχούσα εργαζομένη”, κάθε εργαζόμενη γυναίκα που διανύει το στάδιο της γαλουχίας κατά την έννοια της εθνικής νομοθεσίας ή/και πρακτικής και έχει πληροφορήσει τον εργοδότη της για την κατάστασή της, σύμφωνα με την ανωτέρω νομοθεσία ή/και πρακτική.»

6        Το άρθρο 3 της εν λόγω οδηγίας προβλέπει τα ακόλουθα:

«1.      Η Επιτροπή, συνεννοούμενη με τα κράτη μέλη και επικουρούμενη από τη συμβουλευτική επιτροπή για την ασφάλεια, την υγιεινή και την προστασία της υγείας στον τόπο εργασίας, χαράζει τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την εκτίμηση των χημικών, φυσικών ή βιολογικών παραγόντων καθώς και των βιομηχανικών μεθόδων παραγωγής που θεωρείται ότι ενέχουν κίνδυνο για την υγεία ή την ασφάλεια των εργαζομένων γυναικών κατά την έννοια του άρθρου 2.

Οι αναφερόμενες στο πρώτο εδάφιο κατευθυντήριες γραμμές αφορούν επίσης και τις κινήσεις και θέσεις του σώματος, την πνευματική και φυσική κόπωση και τις άλλες φυσικές και πνευματικές καταπονήσεις που συνδέονται με τη δραστηριότητα των εργαζομένων γυναικών κατά την έννοια του άρθρου 2.

2.      Οι αναφερόμενες στην παράγραφο 1 κατευθυντήριες γραμμές έχουν στόχο να χρησιμεύσουν ως οδηγός για την προβλεπόμενη στο άρθρο 4 παράγραφος 1 αξιολόγηση.

Προς τούτο, τα κράτη μέλη κοινοποιούν τις κατευθυντήριες αυτές γραμμές στους εργοδότες και τις εργαζόμενες γυναίκες ή/και στους εκπροσώπους τους στο οικείο κράτος μέλος.»

7        Οι κατευθυντήριες γραμμές που μνημονεύονται στο άρθρο 3 της οδηγίας 92/85, όπως ίσχυαν κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών της υπό κρίση υπόθεσης, περιλαμβάνονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής, της 20ής Νοεμβρίου 2000, για τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την εκτίμηση των χημικών, φυσικών και βιολογικών παραγόντων και των μεθόδων παραγωγής που θεωρείται ότι περικλείουν κίνδυνο για την ασφάλεια ή την υγεία των εγκύων, λεχώνων ή γαλουχουσών εργαζομένων [COM(2000) 466 τελικό/2, στο εξής: κατευθυντήριες γραμμές].

8        Όσον αφορά την αξιολόγηση των κινδύνων και την ενημέρωση των εργαζομένων για την αξιολόγηση αυτή, το άρθρο 4 της οδηγίας 92/85 ορίζει τα εξής:

«1.      Όσον αφορά οιαδήποτε δραστηριότητα που ενδέχεται να εγκλείει συγκεκριμένο κίνδυνο έκθεσης στους παράγοντες, τις μεθόδους παραγωγής ή τις συνθήκες εργασίας, που περιλαμβάνονται στο μη εξαντλητικό κατάλογο του παραρτήματος Ι, πρέπει να αξιολογείται, από τον εργοδότη, η φύση, ο βαθμός και η διάρκεια της έκθεσης των εργαζόμενων γυναικών κατά την έννοια του άρθρου 2, στη συγκεκριμένη επιχείρηση ή/και εγκατάσταση, είτε άμεσα είτε έμμεσα, μέσω των υπηρεσιών προστασίας και πρόληψης που προβλέπονται στο άρθρο 7 της [οδηγίας 89/391], προκειμένου:

–        να εκτιμηθεί κάθε κίνδυνος που απειλεί την ασφάλεια ή την υγεία καθώς και κάθε αντίκτυπος στην εγκυμοσύνη ή γαλουχία των εργαζομένων γυναικών κατά την έννοια του άρθρου 2,

–        να καθορισθούν τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν.

2.      Υπό την επιφύλαξη του άρθρου 10 της [οδηγίας 89/391], στην συγκεκριμένη επιχείρηση ή/και εγκατάσταση, οι εργαζόμενες γυναίκες κατά την έννοια του άρθρου 2 και οι εργαζόμενες γυναίκες που ενδέχεται να βρεθούν σε μία από τις καταστάσεις που προβλέπονται στο άρθρο 2 ή/και οι εκπρόσωποί τους, ενημερώνονται σχετικά με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης που αναφέρεται στην παράγραφο 1 καθώς και σχετικά με κάθε μέτρο που αφορά την ασφάλεια και την υγεία κατά την εργασία.»

9        Όσον αφορά τις συνέπειες της αξιολόγησης των κινδύνων, το άρθρο 5, παράγραφοι 1 έως 3, της οδηγίας αυτής προβλέπει τα εξής:

«1.      Υπό την επιφύλαξη του άρθρου 6 της [οδηγίας 89/391], εάν τα αποτελέσματα της αξιολόγησης, που αναφέρεται στο άρθρο 4, παράγραφος 1, δείξουν κίνδυνο για την ασφάλεια ή την υγεία ή αν δείξουν αντίκτυπο στην εγκυμοσύνη ή τη γαλουχία της εργαζομένης κατά την έννοια του άρθρου 2, ο εργοδότης λαμβάνει τα απαιτούμενα μέτρα προκειμένου να αποφευχθεί η έκθεση της εν λόγω εργαζομένης σ’ αυτόν τον κίνδυνο, με προσωρινή προσαρμογή των συνθηκών εργασίας ή/και του χρόνου εργασίας της.

2.      Αν η προσαρμογή των συνθηκών εργασίας ή/και του χρόνου εργασίας είναι τεχνικά ή/και αντικειμενικά αδύνατη ή αν για λόγους δεόντως αιτιολογημένους δεν είναι εύλογο να απαιτηθεί, ο εργοδότης λαμβάνει τα μέτρα που απαιτούνται ώστε να εξασφαλίσει για την εν λόγω εργαζομένη αλλαγή θέσης.

3.      Αν η αλλαγή θέσης είναι τεχνικά ή/και αντικειμενικά αδύνατη, ή αν για λόγους δεόντως αιτιολογημένους δεν είναι εύλογο να απαιτηθεί, η εν λόγω εργαζομένη απαλλάσσεται από την εργασία, σύμφωνα με τις εθνικές νομοθεσίες ή/και πρακτικές, επί όλο το διάστημα που χρειάζεται για την προστασία της ασφάλειας ή της υγείας της.»

10      Το άρθρο 12 της εν λόγω οδηγίας, το οποίο φέρει τον τίτλο «Υπεράσπιση των δικαιωμάτων», ορίζει τα ακόλουθα:

«Τα κράτη μέλη εισάγουν στην εσωτερική τους έννομη τάξη τα αναγκαία μέτρα, προκειμένου να καταστεί δυνατό σε κάθε εργαζομένη που θεωρεί ότι θίγεται από τη μη τήρηση των υποχρεώσεων που προκύπτουν από την παρούσα οδηγία να διεκδικεί τα δικαιώματά της διά της δικαστικής οδού ή/και, σύμφωνα με τις εθνικές νομοθεσίες ή/και πρακτικές, διά της προσφυγής σε άλλες αρμόδιες αρχές.»

 Η οδηγία 2006/54

11      Το τιτλοφορούμενο «Σκοπός» άρθρο 1 της οδηγίας 2006/54 προβλέπει τα ακόλουθα:

«Σκοπός της παρούσας οδηγίας είναι να εξασφαλισθεί η εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης.

Για το[ν] σκοπό αυτό, η παρούσα οδηγία περιέχει διατάξεις για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ως προς:

α)      την πρόσβαση στην απασχόληση, συμπεριλαμβανομένης της επαγγελματικής εξέλιξης, και στην επαγγελματική κατάρτιση·

β)      τους όρους εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της αμοιβής·

γ)      τα επαγγελματικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης.

Περιλαμβάνει επίσης διατάξεις με σκοπό να εξασφαλίζεται ότι η εφαρμογή αυτή καθίσταται αποτελεσματικότερη μέσω της θέσπισης κατάλληλων διαδικασιών.»

12      Το άρθρο 2 της οδηγίας αυτής, το οποίο φέρει τον τίτλο «Ορισμοί», ορίζει τα εξής:

«1.      Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί:

α)      “άμεση διάκριση”: όταν ένα πρόσωπο υφίσταται, για λόγους φύλου, μεταχείριση λιγότερο ευνοϊκή από αυτήν που υφίσταται, υπέστη ή θα υφίστατο ένα άλλο πρόσωπο σε ανάλογη κατάσταση·

β)      “έμμεση διάκριση”: όταν μια εκ πρώτης όψεως ουδέτερη διάταξη, κριτήριο ή πρακτική θέτει σε ιδιαίτερα μειονεκτική θέση πρόσωπα ενός φύλου σε σύγκριση με πρόσωπα του άλλου φύλου, εκτός αν αυτή η διάταξη, το κριτήριο ή η πρακτική δικαιολογείται αντικειμενικώς από νόμιμο στόχο και τα μέσα για την επίτευξη του εν λόγω στόχου είναι πρόσφορα και αναγκαία·

[...]

2.      Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, η διάκριση περιλαμβάνει:

[...]

γ)      οποιαδήποτε λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση γυναίκας λόγω εγκυμοσύνης ή άδειας μητρότητας κατά την έννοια της οδηγίας [92/85].»

13      Το άρθρο 14, παράγραφος 1, της εν λόγω οδηγίας επεκτείνει την απαγόρευση των διακρίσεων, μεταξύ άλλων, και στους όρους εργασίας και προβλέπει τα ακόλουθα:

«Δεν υφίσταται άμεση ή έμμεση διάκριση λόγω φύλου στο δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα, συμπεριλαμβανομένων των δημοσίων φορέων, όσον αφορά:

[...]

γ)       τους όρους απασχόλησης και εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των απολύσεων, καθώς και θέματα αμοιβής σύμφωνα με το άρθρο 141 της Συνθήκης [ΕΚ]·

[...]».

14      Όσον αφορά το βάρος αποδείξεως και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη σε περίπτωση άμεσης ή έμμεσης διάκρισης, το άρθρο 19, παράγραφοι 1 και 4, της ίδιας οδηγίας ορίζει τα εξής:

«1.      Τα κράτη μέλη θεσπίζουν τα αναγκαία μέτρα, σύμφωνα με τα εθνικά τους δικαστικά συστήματα, ώστε να επιβάλλεται στον εναγόμενο να αποδείξει ότι δεν υπήρξε παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης, όταν πρόσωπο που κρίνει ότι θίγεται από τη μη τήρηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης επικαλείται, ενώπιον δικαστηρίου ή άλλης αρμόδιας αρχής, πραγματικά περιστατικά από τα οποία τεκμαίρεται η ύπαρξη άμεσης ή έμμεσης διάκρισης.

[…]

4.      Οι παράγραφοι 1, 2 και 3 εφαρμόζονται επίσης:

α)      στις περιπτώσεις που καλύπτονται από το άρθρο 141 της Συνθήκης [ΕΚ] και, καθόσον υπάρχει διακριτική μεταχείριση λόγω φύλου, από τις οδηγίες [92/85] και 96/34/ΕΚ [του Συμβουλίου, της 3ης Ιουνίου 1996, σχετικά με τη συμφωνία-πλαίσιο για τη γονική άδεια, που συνήφθη στις 14 Δεκεμβρίου 1995 από την UNICE, τη CEEP και τη CES (ΕΕ 1996, L 145, σ. 4)]·

β)      σε κάθε αστική ή διοικητική διαδικασία που αφορά το δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα και προβλέπει μέσα αποκατάστασης βάσει του εθνικού δικαίου κατ’ εφαρμογή των μέτρων του στοιχείου α), εξαιρουμένων των εξωδίκων εκουσίων διαδικασιών ή των διαδικασιών που προβλέπονται από το εθνικό δίκαιο.

[...]»

15      Το άρθρο 28 της οδηγίας 2006/54 ορίζει ότι η τελευταία δεν θίγει τις διατάξεις περί προστασίας των γυναικών, ιδίως όσον αφορά την εγκυμοσύνη και τη μητρότητα, ούτε τις διατάξεις των οδηγιών 96/34 και 92/85.

 Το ισπανικό δίκαιο

16      Η χορήγηση επιδόματος λόγω κινδύνου κατά τη διάρκεια της γαλουχίας προβλέφθηκε στην ισπανική έννομη τάξη με τον Ley Orgánica 3/2007 para la igualdad efectiva de mujeres y hombres (οργανικό νόμο 3/2007 για την πραγματική ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών), της 22ας Μαρτίου 2007 (BOE αριθ. 71, της 23ης Μαρτίου 2007, σ. 12611, στο εξής: νόμος 3/2007).

17      Σκοπός του νόμου 3/2007 είναι να προωθήσει την ενσωμάτωση των γυναικών στον κόσμο της εργασίας, παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να συνδυάσουν την επαγγελματική με την ιδιωτική και την οικογενειακή τους ζωή.

18      Η δωδέκατη πρόσθετη διάταξη του νόμου αυτού τροποποίησε το άρθρο 26 του Ley 31/1995 de Prevención de Riesgos Laborales (νόμου 31/1995 σχετικά με την πρόληψη των επαγγελματικών κινδύνων), της 8ης Νοεμβρίου 1995 (BOE αριθ. 269, της 10ης Νοεμβρίου 1995, σ. 32590, στο εξής: νόμος 31/1995), και προέβλεψε την προστασία της εργαζομένης και του νεογέννητου σε περιπτώσεις κινδύνου κατά τον μητρικό θηλασμό, οσάκις οι συνθήκες μιας θέσης εργασίας μπορούν να επιδράσουν αρνητικά στην υγεία της εργαζομένης ή του τέκνου.

19      Το άρθρο 26 του νόμου 31/1995 ορίζει τα ακόλουθα:

«1.      Η αξιολόγηση των κινδύνων [για την ασφάλεια ή την υγεία των εργαζόμενων] στους οποίους αναφέρεται το άρθρο 16 του παρόντος νόμου περιλαμβάνει τον καθορισμό της φύσεως, του βαθμού και της διάρκειας της εκθέσεως των εργαζόμενων γυναικών που τελούν σε κατάσταση εγκυμοσύνης ή πρόσφατης λοχείας σε παράγοντες, μεθόδους ή συνθήκες εργασίας που μπορούν να επιδράσουν δυσμενώς στην υγεία των εργαζόμενων γυναικών ή του εμβρύου, στο πλαίσιο κάθε είδους δραστηριότητας δυνάμενης να ενέχει συγκεκριμένο κίνδυνο. Εάν από τα αποτελέσματα της αξιολογήσεως προκύψει κίνδυνος για την ασφάλεια και την υγεία ή πιθανός αντίκτυπος στην εγκυμοσύνη ή τον θηλασμό των εν λόγω εργαζομένων, ο εργοδότης λαμβάνει τα μέτρα που απαιτούνται προκειμένου να αποφευχθεί η έκθεση στον κίνδυνο αυτό, προσαρμόζοντας τις συνθήκες ή τον χρόνο εργασίας της συγκεκριμένης εργαζομένης.

Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν, όταν κρίνεται αναγκαίο, τη μη πραγματοποίηση νυχτερινής εργασίας ή εργασίας σε βάρδιες.

2.      Όταν η προσαρμογή των συνθηκών ή του χρόνου εργασίας δεν είναι εφικτή ή, παρά την προσαρμογή αυτή, οι συνθήκες της θέσεως εργασίας μπορούν να επιδράσουν δυσμενώς στην υγεία της εγκύου εργαζομένης ή του εμβρύου, τούτο δε βεβαιώνεται από τις ιατρικές υπηρεσίες του [INSS] ή των φορέων ασφαλίσεως για τους κινδύνους της επαγγελματικής ασθένειας και του εργατικού ατυχήματος, αναλόγως του φορέα με τον οποίο έχει συμβληθεί η επιχείρηση για την κάλυψη των επαγγελματικών κινδύνων, η εργαζόμενη τοποθετείται, έπειτα από έκθεση του ιατρού της Servicio Nacional de Salud [Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας, Ισπανία] που την παρακολουθεί, σε διαφορετική θέση εργασίας ή καθήκον, συμβατά με την κατάστασή της. Προς τούτο, ο εργοδότης καταρτίζει, κατόπιν διαβουλεύσεως με τους εκπροσώπους των εργαζομένων, ανακεφαλαιωτικό κατάλογο των θέσεων εργασίας που δεν ενέχουν κινδύνους.

Η αλλαγή θέσεως εργασίας ή καθήκοντος πραγματοποιείται σύμφωνα με τους κανόνες και τα κριτήρια που έχουν εφαρμογή στις περιπτώσεις υπηρεσιακής κινητικότητας και ισχύει έως ότου η κατάσταση της υγείας της εργαζομένης καταστήσει δυνατή την επιστροφή της στην προηγούμενη θέση.

[...]

3.      Εάν η εν λόγω αλλαγή θέσεως δεν είναι από τεχνικής ή αντικειμενικής απόψεως εφικτή, ή δεν μπορεί ευλόγως να απαιτηθεί για δικαιολογημένους λόγους, μπορεί να ανασταλεί η σύμβαση εργασίας λόγω κινδύνου κατά την εγκυμοσύνη, σύμφωνα με το άρθρο 45, παράγραφος 1, στοιχείο d, [του Real Decreto Legislativo 1/1995, por el que se aprueba el texto refundido de la Ley del Estatuto de los Trabajadores (βασιλικού νομοθετικού διατάγματος 1/1995, περί εγκρίσεως του αναδιατυπωμένου νόμου περί Εργατικού Κώδικα), της 24ης Μαρτίου 1995 (BOE αριθ. 75, της 29ης Μαρτίου 1995, σ. 9654)], επί όσο διάστημα απαιτείται για την προστασία της ασφάλειας και της υγείας και ενόσω διαρκεί η αδυναμία επιστροφής της στην προηγούμενη θέση της ή τοποθετήσεώς της σε άλλη θέση συμβατή με την κατάστασή της.

4.      Οι διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 του παρόντος άρθρου έχουν επίσης εφαρμογή κατά την περίοδο του μητρικού θηλασμού, εάν οι συνθήκες εργασίας μπορούν να επιδράσουν δυσμενώς στην υγεία της εργαζομένης ή του τέκνου, τούτο δε βεβαιώνεται από τις ιατρικές υπηρεσίες του [INSS] ή των φορέων ασφαλίσεως για τους κινδύνους της επαγγελματικής ασθένειας και του εργατικού ατυχήματος, αναλόγως του είδους του φορέα με τον οποίο έχει συμβληθεί η επιχείρηση για την κάλυψη των επαγγελματικών κινδύνων, μετά από έκθεση του ιατρού της Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας που παρακολουθεί την εργαζομένη ή το τέκνο της. Μπορεί, ομοίως, να ανασταλεί η σύμβαση εργασίας λόγω κινδύνου κατά τη διάρκεια του μητρικού θηλασμού βρεφών κάτω των εννέα μηνών, σύμφωνα με το άρθρο 45, παράγραφος 1, στοιχείο d, του [βασιλικού νομοθετικού διατάγματος 1/1995], εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις της παραγράφου 3 του παρόντος άρθρου.

[...]»

20      Η δέκατη όγδοη πρόσθετη διάταξη του νόμου 3/2007 τροποποίησε την ισπανική νομοθεσία με αποτέλεσμα να αναγνωρίζεται ρητώς η περίοδος του μητρικού θηλασμού ως μια από τις περιπτώσεις που εμπίπτουν στον Ley General de la Seguridad Social – Real Decreto Legislativo 1/1994 por el que se aprueba el texto refundido de la Ley General de la Seguridad Social (γενικό νόμο περί κοινωνικής ασφαλίσεως – βασιλικό νομοθετικό διάταγμα 1/1994, περί εγκρίσεως του αναδιατυπωμένου γενικού νόμου περί κοινωνικής ασφαλίσεως), της 20ής Ιουνίου 1994 (BOE αριθ. 154, της 29ης Ιουνίου 1994, σ. 20658, στο εξής: γενικός νόμος περί κοινωνικής ασφαλίσεως).

21      Το άρθρο 135 bis του γενικού νόμου περί κοινωνικής ασφαλίσεως ορίζει τα εξής:

«Προστατευόμενη κατάσταση. – Για τους σκοπούς της χορηγήσεως επιδόματος λόγω κινδύνου κατά τη διάρκεια του μητρικού θηλασμού, θεωρείται προστατευόμενη κατάσταση η περίοδος αναστολής της συμβάσεως εργασίας στην περίπτωση που, μολονότι η εργαζόμενη μητέρα πρέπει να αλλάξει θέση εργασίας προκειμένου να μεταβεί σε θέση συμβατή με την κατάστασή της, εντούτοις, η εν λόγω αλλαγή θέσεως δεν είναι, βάσει του άρθρου 26, παράγραφος 4, του νόμου 31/1995, από τεχνικής ή αντικειμενικής απόψεως εφικτή ή δεν μπορεί ευλόγως να απαιτηθεί για δικαιολογημένους λόγους.»

22      Το άρθρο 135 ter του γενικού νόμου περί κοινωνικής ασφαλίσεως προβλέπει τα ακόλουθα:

«Παροχές σε χρήμα. – Το επίδομα λόγω κινδύνου κατά τη διάρκεια του μητρικού θηλασμού χορηγείται στην εργαζομένη υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις που κατά τον παρόντα νόμο προβλέπονται για το επίδομα λόγω κινδύνου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, παύει δε να χορηγείται όταν το βρέφος συμπληρώσει την ηλικία των εννέα μηνών, εκτός και αν η δικαιούχος έχει σε προγενέστερο χρονικό σημείο επανέλθει στην αρχική θέση εργασίας της ή τοποθετηθεί σε άλλη θέση συμβατή με την κατάστασή της.»

23      Όσον αφορά το δικονομικό δίκαιο, το άρθρο 96, παράγραφος 2, του Ley 36/2011, reguladora de la jurisdicción social (νόμου 36/2011 περί δικαστηρίων διαφορών κοινωνικής ασφαλίσεως), της 10ης Οκτωβρίου 2011 (BOE αριθ. 245, της 11ης Οκτωβρίου 2011, σ. 106584), προβλέπει τα εξής:

«Βάρος αποδείξεως σε περιπτώσεις δυσμενών διακρίσεων και εργατικών ατυχημάτων

[...]

2.      Στις διαδικασίες που αφορούν ευθύνη από ατυχήματα και από επαγγελματική ασθένεια, απόκειται στα υπεύθυνα για την ασφάλεια πρόσωπα και σε εκείνα που συντελούν στη δημιουργία της ζημιογόνου καταστάσεως να αποδείξουν ότι είχαν ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα για την πρόληψη ή την αποτροπή του κινδύνου και να αποδείξουν τη συνδρομή οιουδήποτε παράγοντα που αποκλείει ή μετριάζει την ευθύνη τους. Η τελευταία δεν μπορεί να αίρεται λόγω ελαφράς αμέλειας του εργαζομένου ή σφάλματος καταλογιστέου στη συνήθη άσκηση της συγκεκριμένης εργασίας ή στην εμπιστοσύνη που αυτή δημιουργεί.»

 Η διαφορά της κύριας δίκης και τα προδικαστικά ερωτήματα

24      Από την απόφαση περί παραπομπής προκύπτει ότι η Ε. Otero Ramos εργάζεται ως νοσηλεύτρια στο τμήμα επειγόντων περιστατικών του Centro Hospitalario Universitario de A Coruña (πανεπιστημιακού νοσοκομείου της A Coruña, Ισπανία, στο εξής: CHU), δημόσιου νοσοκομείου υπαγόμενου στην υγειονομική υπηρεσία της Αυτόνομης Κοινότητας της Γαλικίας.

25      Στις 22 Δεκεμβρίου 2011, η Ε. Otero Ramos απέκτησε τέκνο το οποίο, εν συνεχεία, άρχισε να θηλάζει.

26      Στις 19 Μαρτίου 2012, η Ε. Otero Ramos ενημέρωσε τον εργοδότη της ότι θήλαζε το τέκνο της και ότι τα καθήκοντα της θέσης εργασίας της θα μπορούσαν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στον θηλασμό και να εκθέσουν σε κίνδυνο την υγεία και την ασφάλειά της εξαιτίας, μεταξύ άλλων, του πολύπλοκου ρυθμού εργασίας της βάσει κυλιόμενων βαρδιών, των ιονιζουσών ακτινοβολιών, των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων και του άγχους. Ως εκ τούτου, υπέβαλε αίτηση για προσαρμογή των συνθηκών εργασίας και για λήψη προληπτικών μέτρων.

27      Στις 10 Απριλίου 2012, η διεύθυνση του CHU εξέδωσε έκθεση στην οποία ανέφερε ότι η θέση εργασίας της Ε. Otero Ramos δεν ενείχε κανέναν κίνδυνο για τον θηλασμό του τέκνου της και απέρριψε εν τέλει την αίτησή της.

28      Στις 8 Μαΐου 2012, η Ε. Otero Ramos ζήτησε από την Dirección Provincial del Instituto Nacional de la Seguridad Social de A Coruña (περιφερειακή διεύθυνση του INSS της A Coruña, Ισπανία) να εκδώσει ιατρική βεβαίωση που να πιστοποιεί την ύπαρξη κινδύνου για τον θηλασμό του τέκνου της, προκειμένου να της χορηγηθεί επίδομα λόγω κινδύνου κατά τη διάρκεια του θηλασμού.

29      Κατά την εξέταση της ως άνω αίτησης, η περιφερειακή διεύθυνση του INSS της A Coruña έλαβε υπόψη, αφενός, μια δήλωση του διευθυντή του τμήματος ανθρωπίνου δυναμικού του CHU στην οποία βεβαιωνόταν ότι η θέση εργασίας της E. Otero Ramos, δηλαδή η θέση της νοσηλεύτριας στο τμήμα επειγόντων περιστατικών, περιλαμβανόταν στον ανακεφαλαιωτικό κατάλογο των απαλλαγμένων από κινδύνους θέσεων εργασίας τον οποίο έχει καταρτίσει το CHU κατόπιν προηγούμενης διαβούλευσης με τους εκπροσώπους των εργαζομένων. Αφετέρου, έλαβε υπόψη την έκθεση ιατρού της υπηρεσίας προληπτικής ιατρικής και προλήψεως των επαγγελματικών κινδύνων, στην οποία βεβαιωνόταν ότι η E. Otero Ramos είχε υποβληθεί σε εξέταση και είχε κριθεί ικανή να ασκήσει τα καθήκοντα της θέσης εργασίας της.

30      Βάσει των ανωτέρω εγγράφων, το INSS έκρινε, με απόφαση της 10ης Μαΐου 2012, ότι δεν είχε αποδειχθεί ότι η θέση εργασίας της Ε. Otero Ramos ενείχε κινδύνους για τον θηλασμό του τέκνου της και, κατά συνέπεια, απέρριψε την αίτησή της.

31      Στις 11 Ιουλίου 2012, η Ε. Otero Ramos άσκησε προσφυγή κατά της ανωτέρω αποφάσεως ενώπιον του Juzgado de lo Social No 2 de A Coruña (δεύτερου τμήματος του δικαστηρίου διαφορών κοινωνικής ασφαλίσεως της Α Coruña, Ισπανία) και υποστήριξε ότι η θέση εργασίας της εξέθετε σε κίνδυνο τον θηλασμό του τέκνου της. Προς στήριξη του ισχυρισμού της προσκόμισε επιστολή υπογεγραμμένη από την άμεση προϊσταμένη της, τουτέστιν της επικεφαλής του τμήματος επειγόντων περιστατικών του CHU, στην οποία αναφερόταν ουσιαστικά ότι η άσκηση καθηκόντων νοσηλεύτριας στη μονάδα αυτή ενείχε φυσικούς, χημικούς, βιολογικούς και ψυχοκοινωνικούς κινδύνους για τη γαλουχούσα εργαζομένη, καθώς και για το τέκνο της.

32      Με απόφαση της 24ης Οκτωβρίου 2013, το προμνησθέν δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή της Ε. Otero Ramos με την αιτιολογία ότι δεν είχε αποδειχθεί ότι η θέση εργασίας της ενείχε τον προβαλλόμενο κίνδυνο. Το εν λόγω δικαστήριο έκρινε, επίσης, ότι η ενώπιόν του υποβληθείσα διαφορά ήταν παρόμοια προς άλλες υποθέσεις στις οποίες τόσο το Tribunal Supremo (Ανώτατο Δικαστήριο, Ισπανία) όσο και το αιτούν δικαστήριο, το Tribunal Superior de Justicia de Galicia (Ανώτερο Δικαστήριο της Γαλικίας, Ισπανία) είχαν υιοθετήσει αυστηρή προσέγγιση σε σχέση με την εκτίμηση της απόδειξης σχετικού κινδύνου ενόψει της χορήγησης του επιδόματος, και ότι, εν προκειμένω, κανένα νέο στοιχείο δεν δικαιολογούσε τη μη εφαρμογή της εν λόγω προσέγγισης.

33      Η Ε. Otero Ramos άσκησε έφεση κατά της αποφάσεως αυτής ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου.

34      Το αιτούν δικαστήριο διερωτάται ουσιαστικά κατά πόσον είναι δυνατόν να εφαρμοστούν οι κανόνες περί βάρους αποδείξεως του άρθρου 19 της οδηγίας 2006/54 προκειμένου να αποδειχθεί η ύπαρξη κινδύνου κατά τον μητρικό θηλασμό, κατά την έννοια του άρθρου 26, παράγραφος 3, του νόμου 31/1995, που μετέφερε στο εσωτερικό δίκαιο το άρθρο 5, παράγραφος 3, της οδηγίας 92/85.

35      Κατά το αιτούν δικαστήριο, οι εν λόγω κανόνες τυγχάνουν εφαρμογής σε μια τέτοια περίπτωση, στο μέτρο που η προβλεπόμενη στο άρθρο 5, παράγραφος 3, της οδηγίας 92/85 απαλλαγή από την εργασία μπορεί να χαρακτηριστεί ως «όροι απασχόλησης και εργασίας», κατά την έννοια του άρθρου 14, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2006/54. Η περίσταση ότι, σύμφωνα με το άρθρο 2, παράγραφος 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας αυτής, η διάκριση περιλαμβάνει οποιαδήποτε λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση γυναίκας λόγω εγκυμοσύνης ή άδειας μητρότητας κατά την έννοια της οδηγίας 92/85 συνηγορεί επίσης υπέρ της ερμηνείας αυτής.

36      Σε περίπτωση που το άρθρο 19 της οδηγίας 2006/54 τυγχάνει εφαρμογής σε μια υπόθεση όπως αυτή της κύριας δίκης, το αιτούν δικαστήριο διερωτάται πώς πρέπει να εφαρμοστούν οι κανόνες αυτοί και, ιδίως, πώς πρέπει να επιμεριστεί το βάρος αποδείξεως μεταξύ των διάδικων. Συγκεκριμένα, το αιτούν δικαστήριο διερωτάται κατά πόσον, αφενός, η έκθεση της άμεσης προϊσταμένης της εργαζομένης, στην οποία περιγράφονται οι κίνδυνοι για τον θηλασμό, αποτελεί ένδειξη από την οποία είναι δυνατόν να συναχθεί η ύπαρξη δυσμενούς διακρίσεως λόγω φύλου, κατά την έννοια της διατάξεως αυτής, και, αφετέρου, κατά πόσον ο καταρτισθείς από τον εργοδότη ανακεφαλαιωτικός κατάλογος των απαλλαγμένων από κίνδυνο θέσεων εργασίας, σε συνδυασμό με έκθεση της υπηρεσίας προλήψεως, με την οποία η εν λόγω εργαζομένη κρίνεται, χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις, ικανή προς εργασία, αρκούν προς απόδειξη του ότι δεν υπήρξε καμία παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης.

37      Εφόσον υφίστανται ενδείξεις ικανές να τεκμηριώσουν τον προβαλλόμενο κίνδυνο, τίθεται επίσης το ερώτημα σε ποιον –στην γαλουχούσα εργαζομένη ή στον εργοδότη– εναπόκειται να αποδείξει ότι η προσαρμογή των συνθηκών ή του χρόνου εργασίας της πρώτης δεν είναι εφικτή ή ότι, παρά την εν λόγω προσαρμογή, οι συνθήκες της συγκεκριμένης θέσης εργασίας μπορούν να επιδράσουν αρνητικά στην υγεία της ή στην υγεία του τέκνου της, κατά την έννοια του άρθρου 26, παράγραφος 2, του νόμου 31/1995, το οποίο μεταφέρει στο εσωτερικό δίκαιο το άρθρο 5, παράγραφος 2, της οδηγίας 92/85, καθώς και να αποδείξει ότι η αλλαγή θέσεως δεν είναι από τεχνική ή αντικειμενική άποψη εφικτή ή δεν μπορεί ευλόγως να απαιτηθεί για δικαιολογημένους λόγους, κατά την έννοια του άρθρου 26, παράγραφος 3, του ανωτέρω νόμου, το οποίο μεταφέρει στο εσωτερικό δίκαιο το άρθρο 5, παράγραφος 3, της προμνησθείσας οδηγίας.

38      Υπό τις συνθήκες αυτές, το Tribunal Superior de Justicia de Galicia (ανώτερο δικαστήριο της Γαλικίας) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:

«1)      Έχουν οι κανόνες σχετικά με το βάρος αποδείξεως του άρθρου 19 της [οδηγίας 2006/54] εφαρμογή στην περίπτωση κινδύνου κατά τη διάρκεια του μητρικού θηλασμού η οποία προβλέπεται στο άρθρο 26, παράγραφος 4, σε συνδυασμό με την παράγραφο 3, του [νόμου 31/1995], εφόσον ο κανόνας αυτός εσωτερικού δικαίου εκδόθηκε για τη μεταφορά στο εσωτερικό δίκαιο του άρθρου 5, παράγραφος 3, της [οδηγίας 92/85];

2)      Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως στο πρώτο ερώτημα, μπορεί να γίνει δεκτό ότι οι κίνδυνοι για τον μητρικό θηλασμό κατά την άσκηση του επαγγέλματος της νοσηλεύτριας στο τμήμα επειγόντων περιστατικών νοσοκομείου, οι οποίοι βεβαιώνονται με αιτιολογημένη έκθεση εκδιδόμενη από ιατρό που τυγχάνει ταυτοχρόνως προϊστάμενος του τμήματος επειγόντων περιστατικών του νοσοκομείου στο οποίο η εργαζομένη παρέχει τις υπηρεσίες της, συνιστούν πραγματικά περιστατικά από τα οποία τεκμαίρεται η ύπαρξη άμεσης ή έμμεσης διακρίσεως κατά την έννοια του άρθρου 19 της οδηγίας 2006/54;

3)      Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως στο δεύτερο ερώτημα, μπορεί να θεωρηθεί, σε κάθε περίπτωση και χωρίς δυνατότητα αμφισβητήσεως, ως απόδειξη περί του ότι δεν υπήρξε παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως κατά την έννοια του εν λόγω άρθρου 19, το γεγονός ότι η κατεχόμενη από την εργαζομένη θέση εργασίας περιλαμβάνεται σε εκείνες που χαρακτηρίζονται ως απαλλαγμένες από κινδύνους βάσει του καταλόγου θέσεων εργασίας που κατήρτισε η εργοδοσία κατόπιν διαβουλεύσεως με τους εκπροσώπους των εργαζομένων, καθώς και το γεγονός ότι η υπηρεσία προληπτικής ιατρικής/προλήψεως εργασιακών κινδύνων του οικείου νοσοκομείου εξέδωσε κρίση περί ικανότητας προς εργασία, χωρίς στα εν λόγω έγγραφα να περιέχονται περαιτέρω διευκρινίσεις όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο συνήχθησαν τα συμπεράσματα αυτά;

4)      Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως στο δεύτερο ερώτημα και αρνητικής στο τρίτο ερώτημα, ποιος από τους διαδίκους –η εργαζόμενη προσφεύγουσα ή ο εργοδότης καθού– φέρει, κατά το άρθρο 19 της οδηγίας 2006/54, το βάρος να αποδείξει, εφόσον διαπιστωθεί η ύπαρξη κινδύνων για τη μητέρα ή το θηλάζον νεογνό από την εκτέλεση της εργασίας, ότι η προσαρμογή των συνθηκών ή του χρόνου εργασίας δεν είναι εφικτή ή ότι, παρά την εν λόγω προσαρμογή, οι συνθήκες ορισμένης θέσης εργασίας μπορούν να επιδράσουν αρνητικά στην υγεία της εγκύου εργαζομένης ή του θηλάζοντος νεογνού (άρθρο 26, παράγραφος 2, σε συνδυασμό με την παράγραφο 4, του [νόμου 31/1995], το οποίο μεταφέρει στο εσωτερικό δίκαιο το άρθρο 5, παράγραφος 2, της οδηγίας 92/85), και ότι η αλλαγή θέσης δεν είναι από τεχνικής ή αντικειμενικής απόψεως εφικτή ή δεν μπορεί ευλόγως να απαιτηθεί για δικαιολογημένους λόγους (άρθρο 26, παράγραφος 3, σε συνδυασμό με την παράγραφο 4, του [νόμου 31/1995], το οποίο μεταφέρει στο εσωτερικό δίκαιο το άρθρο 5, παράγραφος 3, της οδηγίας 92/85);»

 Επί των προδικαστικών ερωτημάτων

 Προκαταρκτικές παρατηρήσεις

39      Κατά πάγια νομολογία, στο πλαίσιο της κατά το άρθρο 267 ΣΛΕΕ διαδικασίας συνεργασίας μεταξύ των εθνικών δικαστηρίων και του Δικαστηρίου, στο Δικαστήριο εναπόκειται να δώσει στο εθνικό δικαστήριο χρήσιμη απάντηση που να του παρέχει τη δυνατότητα να επιλύσει τη διαφορά της οποίας έχει επιληφθεί. Υπό το πρίσμα αυτό, το Δικαστήριο μπορεί να αναδιατυπώσει, εφόσον είναι αναγκαίο, τα ερωτήματα που του έχουν υποβληθεί. Ειδικότερα, αποστολή του Δικαστηρίου είναι να ερμηνεύει όλες τις διατάξεις του δικαίου της Ένωσης που έχουν ανάγκη τα εθνικά δικαστήρια προκειμένου να αποφανθούν επί των διαφορών των οποίων έχουν επιληφθεί, ακόμη και όταν οι διατάξεις αυτές δεν αναφέρονται ρητώς στα ερωτήματα που του υποβάλλουν τα δικαστήρια αυτά (αποφάσεις της 19ης Σεπτεμβρίου 2013, Betriu Montull, C‑5/12, EU:C:2013:571, σκέψη 40 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία, καθώς και της 13ης Φεβρουαρίου 2014, TSN και YTN, C‑512/11 και C‑513/11, EU:C:2014:73, σκέψη 32).

40      Συνεπώς, μολονότι τυπικά το αιτούν δικαστήριο περιόρισε τα ερωτήματά του στην ερμηνεία του άρθρου 19 της οδηγίας 2006/54 και του άρθρου 5, παράγραφοι 2 και 3, της οδηγίας 92/85, το γεγονός αυτό δεν εμποδίζει το Δικαστήριο να του παράσχει όλα τα στοιχεία ερμηνείας του δικαίου της Ένωσης που μπορεί να του είναι χρήσιμα για την εκδίκαση της υποθέσεως της οποίας έχει επιληφθεί, ασχέτως του αν το αιτούν δικαστήριο έχει κάνει σχετική μνεία κατά τη διατύπωση των ερωτημάτων του. Συναφώς, στο Δικαστήριο εναπόκειται να συναγάγει, από το σύνολο των στοιχείων που του έχει παράσχει το εθνικό δικαστήριο και ιδίως από το σκεπτικό της αποφάσεως περί παραπομπής, τα στοιχεία εκείνα του δικαίου της Ένωσης που χρήζουν ερμηνείας, λαμβανομένου υπόψη του αντικειμένου της διαφοράς (βλ., συναφώς, αποφάσεις της 19ης Σεπτεμβρίου 2013, Betriu Montull, C‑5/12, EU:C:2013:571, σκέψη 41 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία, καθώς και της 13ης Φεβρουαρίου 2014, TSN και YTN, C‑512/11 και C‑513/11, EU:C:2014:73, σκέψη 33).

41      Εν προκειμένω, από τη διάταξη περί παραπομπής και από τη δικογραφία που κατατέθηκε στο Δικαστήριο προκύπτει ότι η Ε. Otero Ramos αμφισβητεί, ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, την αξιολόγηση των κινδύνων που ενέχει η θέση εργασίας της, στην οποία βασίζεται η απόφαση του INSS, καθόσον η εν λόγω αξιολόγηση δεν διενεργήθηκε σύμφωνα με το άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/85.

42      Λαμβανομένων υπόψη των ανωτέρω σκέψεων, τα υποβληθέντα ερωτήματα πρέπει να αναδιατυπωθούν υπό την έννοια ότι, με το πρώτο ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο ζητεί κατ’ ουσίαν να διευκρινιστεί εάν το άρθρο 19, παράγραφος 1, της οδηγίας 2006/54 εφαρμόζεται σε μια περίπτωση, όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, στην οποία μια εργαζομένη αμφισβητεί, ενώπιον εθνικού δικαστηρίου ή άλλης αρμόδιας αρχής του οικείου κράτους μέλους, την αξιολόγηση των κινδύνων που ενέχει η θέση εργασίας της καθόσον αυτή δεν διενεργήθηκε σύμφωνα με το άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/85.

43      Σε περίπτωση καταφατικής απάντησης, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, με το δεύτερο, το τρίτο και το τέταρτο ερώτημα, να διευκρινιστούν οι λεπτομέρειες εφαρμογής του άρθρου 19, παράγραφος 1, της οδηγίας 2006/54 σε μια περίπτωση όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης.

 Επί του πρώτου ερωτήματος

44      Προκειμένου να δοθεί λυσιτελής απάντηση στο εν λόγω ερώτημα, όπως αυτό αναδιατυπώθηκε στη σκέψη 42 της παρούσας αποφάσεως, πρέπει, πρώτον, να υπομνησθούν οι απαιτήσεις τις οποίες, σύμφωνα με το άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/85, πρέπει να πληροί η αξιολόγηση των κινδύνων που ενέχει η θέση εργασίας μιας γαλουχούσας εργαζομένης.

45      Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να σημειωθεί ότι το άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/85 υποχρεώνει τον εργοδότη, είτε άμεσα είτε έμμεσα, μέσω των υπηρεσιών προστασίας και πρόληψης, να αξιολογήσει τη φύση, τον βαθμό και τη διάρκεια της έκθεσης των εργαζόμενων γυναικών, κατά την έννοια του άρθρου 2 της οδηγίας αυτής, στους παράγοντες, τις μεθόδους παραγωγής ή τις συνθήκες εργασίας, που περιλαμβάνονται στον μη εξαντλητικό κατάλογο του παραρτήματος Ι της εν λόγω οδηγίας, για οιαδήποτε δραστηριότητα ενδέχεται να ενέχει συγκεκριμένο κίνδυνο συναφώς. Η αξιολόγηση αυτή πραγματοποιείται προκειμένου να εκτιμηθεί κάθε κίνδυνος που απειλεί την ασφάλεια ή την υγεία, καθώς και κάθε αντίκτυπος στην εγκυμοσύνη ή στη γαλουχία και προκειμένου να προσδιοριστούν τα ληπτέα μέτρα.

46      Για την ερμηνεία του άρθρου 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/85, πρέπει να ληφθούν υπόψη οι κατευθυντήριες γραμμές οι οποίες, σύμφωνα με το άρθρο 3, παράγραφος 2, της οδηγίας αυτής, έχουν ως στόχο να χρησιμεύσουν ως οδηγός για την προβλεπόμενη στο άρθρο 4, παράγραφος 1, αξιολόγηση.

47      Από τις σελίδες 6 και 7 των κατευθυντήριων γραμμών προκύπτει ότι η αξιολόγηση των κινδύνων είναι μια «συστηματική εξέταση όλων των πτυχών της εργασίας» που περιλαμβάνει τουλάχιστον τρία στάδια.

48      Το πρώτο στάδιο συνίσταται στον προσδιορισμό των κινδύνων (φυσικοί, χημικοί και βιολογικοί παράγοντες, μέθοδοι παραγωγής, κινήσεις και θέσεις του σώματος, πνευματική και σωματική κόπωση, άλλες σωματικές και πνευματικές καταπονήσεις). Το δεύτερο στάδιο προβλέπει τον προσδιορισμό των κατηγοριών των εργαζομένων (έγκυοι, λεχώνες ή γαλουχούσες εργαζόμενες) που εκτίθενται σε έναν ή σε περισσότερους από τους ανωτέρω κινδύνους. Το τρίτο στάδιο, τουτέστιν η αξιολόγηση των κινδύνων τόσο από ποιοτική όσο και από ποσοτική άποψη, αντιπροσωπεύει «την πιο λεπτή φάση της διαδικασίας, διότι το άτομο που πραγματοποιεί την εκτίμηση πρέπει να είναι ικανό και να λαμβάνει δεόντως υπόψη τις σχετικές πληροφορίες […] για την εφαρμογή των κατάλληλων μεθόδων, ώστε να είναι σε θέση να συμπεραίνει εάν ο παράγοντας κινδύνου που εντοπίζεται περικλείει ή όχι κατάσταση κινδύνου [για] τους εργαζομένους».

49      Στις σελίδες 11 και 12, οι κατευθυντήριες γραμμές διευκρινίζουν ότι «μπορεί να υπάρχουν διαφορετικοί κίνδυνοι, ανάλογα με το εάν οι εργαζόμενες είναι έγκυοι, λεχώνες ή γαλουχούν». Όσον αφορά ιδίως τις γαλουχούσες γυναίκες, οι εργοδότες πρέπει, καθόλη την περίοδο της γαλουχίας, να επανεξετάζουν τους κινδύνους σε τακτικά χρονικά διαστήματα, προκειμένου να αποφευχθεί ή να μειωθεί στο ελάχιστο δυνατόν η έκθεση των εργαζομένων αυτών σε κινδύνους που απειλούν την υγεία ή την ασφάλειά τους, μεταξύ άλλων, η έκθεση σε ορισμένες ουσίες όπως ο μόλυβδος, οι οργανικοί διαλύτες, τα φυτοφάρμακα και τα αντιμιτωτικά. Συγκεκριμένα, ορισμένες από τις ουσίες αυτές απεκκρίνονται στο μητρικό γάλα και το παιδί θεωρείται ότι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο σε αυτές. Οι κατευθυντήριες αυτές γραμμές διευκρινίζουν επίσης ότι, σε ειδικές περιπτώσεις, μπορεί να είναι απαραίτητη η επαγγελματική συμβουλή ειδικών της ιατρικής της εργασίας.

50      Επιπλέον, στις σελίδες 13 έως 35 των εν λόγω κατευθυντήριων γραμμών περιέχονται δύο λεπτομερείς πίνακες. Ο πρώτος αφορά την αξιολόγηση των κινδύνων, των συναφών καταστάσεων και των γενικών παραγόντων κινδύνου που μπορεί να αντιμετωπίσουν οι περισσότερες έγκυοι, λεχώνες ή γαλουχούσες εργαζόμενες γυναίκες. Στον δεύτερο, ο οποίος φέρει τον τίτλο «Ειδικοί παράγοντες κινδύνου», επισημαίνεται εισαγωγικώς ότι, δεδομένου ότι η εγκυμοσύνη είναι μια δυναμική κατάσταση με συνεχείς αλλαγές και εξελίξεις, οι ίδιες εργασιακές συνθήκες μπορεί να θέσουν διαφορετικά προβλήματα υγείας και ασφάλειας σε διαφορετικές γυναίκες στα διάφορα στάδια της εγκυμοσύνης, όπως και κατά την επάνοδο στην εργασία μετά τον τοκετό ή κατά τη γαλουχία. Ορισμένα από τα προβλήματα αυτά είναι προβλέψιμα και ισχύουν ως γενικός κανόνας, ενώ άλλα θα εξαρτώνται από ατομικούς παράγοντες και από το ιατρικό ιστορικό.

51      Επομένως, από τις κατευθυντήριες γραμμές προκύπτει ότι, προκειμένου να πληροί τις απαιτήσεις του άρθρου 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/85, η αξιολόγηση των κινδύνων που ενέχει η θέση εργασίας μιας γαλουχούσας εργαζομένης πρέπει να περιλαμβάνει ειδικό έλεγχο που να λαμβάνει υπόψη την ατομική κατάσταση της συγκεκριμένης εργαζομένης ώστε να προσδιορίζεται κατά πόσον τόσο η δική της υγεία και ασφάλεια όσο και του τέκνου της είναι εκτεθειμένες σε κίνδυνο.

52      Δεύτερον, πρέπει να υπομνησθεί ότι, κατά το γράμμα του άρθρου 19, παράγραφος 1, της οδηγίας 2006/54, τα κράτη μέλη θεσπίζουν τα αναγκαία μέτρα, σύμφωνα με τα εθνικά τους δικαστικά συστήματα, ώστε, οσάκις ένα πρόσωπο κρίνει ότι θίγεται από τη μη τήρηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης και παρουσιάζει, ενώπιον δικαστηρίου ή άλλης αρμόδιας αρχής, πραγματικά περιστατικά από τα οποία τεκμαίρεται η ύπαρξη άμεσης ή έμμεσης διάκρισης, να εναπόκειται στον εναγόμενο να αποδείξει ότι δεν υπήρξε παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης.

53      Το άρθρο 19, παράγραφος 4, στοιχείο αʹ, της οδηγίας αυτής διευκρινίζει, μεταξύ άλλων, ότι οι προβλεπόμενοι στην παράγραφο 1 του ίδιου άρθρου κανόνες που αντιστρέφουν το βάρος αποδείξεως εφαρμόζονται επίσης στις περιπτώσεις που καλύπτονται από την οδηγία 92/85, στο μέτρο που συντρέχει διακριτική μεταχείριση λόγω φύλου.

54      Πρέπει επομένως να καθοριστεί κατά πόσον μια περίπτωση όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης συνιστά διακριτική μεταχείριση λόγω φύλου κατά την έννοια της οδηγίας 2006/54.

55      Πρέπει να υπογραμμιστεί συναφώς ότι, κατά το γράμμα του άρθρου 2, παράγραφος 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2006/54, η δυσμενής διάκριση περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, «οποιαδήποτε λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση γυναίκας λόγω εγκυμοσύνης ή άδειας μητρότητας κατά την έννοια της οδηγίας [92/85]».

56      Όπως ρητώς προβλέπει το άρθρο 1 της οδηγίας 92/85, στόχος της είναι η εφαρμογή μέτρων που αποβλέπουν στη βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων ή γαλουχουσών εργαζομένων.

57      Όπως έχει κρίνει το Δικαστήριο, σκοπός των κανόνων του δικαίου της Ένωσης περί της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών στον τομέα των δικαιωμάτων των εγκύων, λεχώνων ή γαλουχουσών εργαζομένων είναι η προστασία των τελευταίων πριν και μετά τον τοκετό (απόφαση της 11ης Νοεμβρίου 2010, Danosa, C‑232/09, EU:C:2010:674, σκέψη 68 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

58      Επιπλέον, από τη δέκατη τέταρτη αιτιολογική σκέψη και από το άρθρο 8 της οδηγίας 92/85 προκύπτει ότι «η εύθραυστη υγεία της εγκύου, γαλουχούσας ή λεχώνας εργαζόμενης καθιστά αναγκαίο δικαίωμα άδειας μητρότητας τουλάχιστον 14 συναπτών εβδομάδων, που κατανέμονται πριν ή/και μετά τον τοκετό, και υποχρεωτική άδεια μητρότητας τουλάχιστον δύο εβδομάδων, που κατανέμονται πριν ή/και μετά τον τοκετό». Επομένως, η άδεια μητρότητας αποσκοπεί στην προστασία της εγκύου εργαζομένης, της λεχώνας εργαζομένης και της γαλουχούσας εργαζομένης.

59      Επομένως, εφόσον η κατάσταση της γαλουχούσας γυναίκας συνδέεται στενά με τη μητρότητα και, ιδίως, «με την εγκυμοσύνη ή την άδεια μητρότητας», οι γαλουχούσες εργαζόμενες πρέπει να τυγχάνουν της ίδιας προστασίας της οποίας τυγχάνουν και οι έγκυοι ή οι λεχώνες εργαζόμενες.

60      Κατά συνέπεια, οποιαδήποτε λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση εργαζομένης εξαιτίας του ότι τελεί σε κατάσταση γαλουχίας πρέπει να θεωρείται ότι εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 2, παράγραφος 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2006/54 και ότι συνιστά, ως εκ τούτου, άμεση δυσμενής διάκριση λόγω φύλου.

61      Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να επισημανθεί ότι, όσον αφορά την προστασία της εγκυμοσύνης και της μητρότητας, το Δικαστήριο έχει επανειλημμένως κρίνει ότι, προβλέποντας ότι τα κράτη μέλη έχουν την εξουσία να διατηρούν σε ισχύ ή να θεσπίζουν διατάξεις με σκοπό τη διασφάλιση της προστασίας αυτής, το άρθρο 2, παράγραφος 2, της οδηγίας 2006/54 αναγνωρίζει τη νομιμότητα, από την άποψη της αρχής της ίσης μεταχείρισης των φύλων, της προστασίας, αφενός, της βιολογικής κατάστασης της γυναίκας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά από αυτήν και, αφετέρου, των ειδικών σχέσεων μεταξύ της γυναίκας και του τέκνου της κατά το διάστημα μετά τον τοκετό (απόφαση της 30ής Σεπτεμβρίου 2010, Roca Álvarez, C‑104/09, EU:C:2010:561, σκέψη 27 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

62      Όπως υπογράμμισε η γενική εισαγγελέας στο σημείο 57 των προτάσεών της, οσάκις οι κίνδυνοι τους οποίους ενέχει η θέση εργασίας μιας γαλουχούσας εργαζομένης δεν αξιολογήθηκαν σύμφωνα με τις απαιτήσεις του άρθρου 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/85, η εργαζομένη και το τέκνο της στερούνται της προστασίας της οποίας θα έπρεπε να τύχουν βάσει της οδηγίας αυτής, καθότι εκτίθενται σε δυνητικούς κινδύνους, η ύπαρξη των οποίων δεν έχει διαπιστωθεί ορθώς κατά την αξιολόγηση των κινδύνων που ενέχει η θέση εργασίας της εργαζομένης. Ως προς τούτο, στη γαλουχούσα εργαζομένη δεν είναι δυνατόν να επιφυλάσσεται η ίδια μεταχείριση με κάθε άλλο εργαζόμενο, δεδομένου ότι η ειδική περίπτωσή της χρήζει συγκεκριμένης μεταχείρισης εκ μέρους του εργοδότη.

63      Κατά συνέπεια, η μη αξιολόγηση του κινδύνου τον οποίο ενέχει η θέση εργασίας μιας γαλουχούσας εργαζομένης σύμφωνα με τις απαιτήσεις του άρθρου 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/85 πρέπει να εκληφθεί ως λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση γυναίκας συνδεόμενη με την εγκυμοσύνη ή την άδεια μητρότητας, κατά την έννοια της οδηγίας αυτής, και συνιστά, όπως προκύπτει από τη σκέψη 60 της παρούσας αποφάσεως, άμεση δυσμενή διάκριση λόγω φύλου, κατά την έννοια του άρθρου 2, παράγραφος 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2006/54.

64      Κατά το άρθρο 14 της οδηγίας 2006/54, η διακριτική αυτή μεταχείριση εμπίπτει στην προβλεπόμενη από την οδηγία αυτή απαγόρευση, στο μέτρο που αφορά τους όρους απασχόλησης και εργασίας της οικείας εργαζομένης, κατά την έννοια της παραγράφου 1, στοιχείο γʹ, του άρθρου αυτού. Πράγματι, από το άρθρο 5 της οδηγίας 92/85 προκύπτει ότι η διαπίστωση, μετά την προβλεπόμενη στο άρθρο 4 της οδηγίας αυτής αξιολόγηση, κινδύνου για την ασφάλεια ή την υγεία της εργαζομένης ή αντικτύπου στη γαλουχία θα έχει ως συνέπειες την προσαρμογή των συνθηκών εργασίας ή/και του χρόνου εργασίας της, την αλλαγή θέσης ή ακόμη την απαλλαγή από την εργασία επί όλο το διάστημα που χρειάζεται για την προστασία της ασφάλειας ή της υγείας της.

65      Βάσει των ανωτέρω σκέψεων, στο πρώτο ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 19, παράγραφος 1, της οδηγίας 2006/54 έχει την έννοια ότι εφαρμόζεται σε μια περίπτωση όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, στην οποία μια γαλουχούσα εργαζομένη αμφισβητεί, ενώπιον εθνικού δικαστηρίου ή άλλης αρμόδιας αρχής του οικείου κράτους μέλους, την αξιολόγηση των κινδύνων που ενέχει η θέση εργασίας της, καθόσον αυτή δεν διενεργήθηκε σύμφωνα με το άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/85.

 Επί του δευτέρου, του τρίτου και του τετάρτου ερωτήματος

66      Με το δεύτερο, το τρίτο και το τέταρτο ερώτημα, όπως αυτά αναδιατυπώθηκαν στη σκέψη 43 της παρούσας αποφάσεως, το αιτούν δικαστήριο ζητεί κατ’ ουσίαν να διευκρινιστούν οι λεπτομέρειες εφαρμογής του άρθρου 19, παράγραφος 1, της οδηγίας 2006/54 σε μια περίπτωση όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης.

67      Πρέπει να διευκρινιστεί, συναφώς, ότι οι προβλεπόμενοι στη διάταξη αυτή κανόνες περί αποδείξεως δεν εφαρμόζονται κατά τον χρόνο που η οικεία εργαζομένη ζητεί προσαρμογή των όρων εργασίας της ή, όπως εν προκειμένω, οικονομικό επίδομα λόγω κινδύνου κατά τη διάρκεια του μητρικού θηλασμού, απαιτώντας να πραγματοποιηθεί η αξιολόγηση των κινδύνων που ενέχει η θέση εργασίας της σύμφωνα με το άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/85. Οι εν λόγω κανόνες έχουν εφαρμογή μόνον σε μεταγενέστερο στάδιο, όταν η εργαζομένη αμφισβητεί ενώπιον εθνικού δικαστηρίου ή άλλης αρμόδιας αρχής του οικείου κράτους μέλους την απόφαση σχετικά με την αξιολόγηση αυτή των κινδύνων.

68      Πάντως, σύμφωνα με το άρθρο 19, παράγραφος 1, της οδηγίας 2006/54, στην εργαζομένη που κρίνει ότι θίγεται από τη μη τήρηση, έναντι αυτής, της αρχής της ίσης μεταχείρισης, εναπόκειται να αποδείξει, ενώπιον δικαστηρίου ή κάθε άλλης αρμόδιας αρχής, τα πραγματικά εκείνα περιστατικά ή τα στοιχεία από τα οποία τεκμαίρεται η ύπαρξη άμεσης ή έμμεσης διάκρισης (βλ., συναφώς, απόφαση της 21ης Ιουλίου 2011, Kelly, C‑104/10, EU:C:2011:506, σκέψη 29).

69      Σε μια περίπτωση όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη, τούτο συνεπάγεται ότι η οικεία εργαζομένη πρέπει να επικαλεστεί, ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου ή κάθε άλλης αρμόδιας αρχής του συγκεκριμένου κράτους μέλους, πραγματικά γεγονότα ή αποδεικτικά στοιχεία ικανά να τεκμηριώσουν ότι η αξιολόγηση των κινδύνων που ενέχει η θέση εργασίας της δεν πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με το άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/85 και ότι, ως εκ τούτου, η ίδια υπέστη διακριτική μεταχείριση.

70      Μόνον στην περίπτωση που η εργαζομένη έχει προβάλει τέτοια πραγματικά γεγονότα ή αποδεικτικά στοιχεία αντιστρέφεται το βάρος αποδείξεως και εναπόκειται στον εναγόμενο να αποδείξει ότι δεν παραβιάστηκε η αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων (βλ., συναφώς, απόφαση της 21ης Ιουλίου 2011, Kelly, C‑104/10, EU:C:2011:506, σκέψη 30).

71      Εν προκειμένω, πρέπει να σημειωθεί ότι η προσκομισθείσα από την Ε. Otero Ramos επιστολή που είναι υπογεγραμμένη από την άμεση προϊσταμένη της, τουτέστιν της επικεφαλής του τμήματος επειγόντων περιστατικών του CHU, φαίνεται να αναφέρει, με τεκμηριωμένο τρόπο, ότι η θέση εργασίας της τελευταίας ενέχει φυσικούς, χημικούς, βιολογικούς και ψυχοκοινωνικούς κινδύνους για τον θηλασμό και, επομένως, αντιφάσκει προφανώς προς το πόρισμα της αξιολόγησης των κινδύνων που ενέχει η θέση εργασίας της στο οποίο βασίζεται η απόφαση του INSS και το οποίο αμφισβητεί η εν λόγω εργαζομένη.

72      Πλην όμως, όπως υπογράμμισε η γενική εισαγγελέας στα σημεία 46 και 47 των προτάσεών της, στα έγγραφα στα οποία βασίζεται η αξιολόγηση αυτή δεν διευκρινίζεται τεκμηριωμένα ο τρόπος με τον οποίο αντλήθηκαν τα συμπεράσματά τους.

73      Υπό τις συνθήκες αυτές, διαπιστώνεται ότι, a priori, η προσκομισθείσα από την Ε. Otero Ramos επιστολή αποτελεί αποδεικτικό στοιχείο ικανό να τεκμηριώσει ότι η αξιολόγηση των κινδύνων που ενέχει η θέση εργασίας της δεν περιελάμβανε ειδικό έλεγχο που να λαμβάνει υπόψη την ατομική της κατάσταση και ότι, όπως προκύπτει από τη σκέψη 51 της παρούσας αποφάσεως, η αξιολόγηση αυτή δεν πληρούσε, ως εκ τούτου, τις απαιτήσεις του άρθρου 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/85. Πάντως, στο αιτούν δικαστήριο –ως μοναδικό αρμόδιο να αξιολογήσει, σύμφωνα με τους εθνικούς δικονομικούς κανόνες, τα πραγματικά γεγονότα και τα σχετικά αποδεικτικά στοιχεία– εναπόκειται να εξακριβώσει κατά πόσον συντρέχει πράγματι τέτοια περίπτωση.

74      Θα εναπόκειται, ως εκ τούτου, στους εναγομένους να αποδείξουν ότι η προβλεπόμενη στο άρθρο 4 της οδηγίας 92/85 αξιολόγηση των κινδύνων πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τις απαιτήσεις της διάταξης αυτής, δεδομένου ότι έγγραφα όπως η δήλωση του εργοδότη σύμφωνα με την οποία μια θέση ταξινομείται ως «απαλλαγμένη κινδύνου», σε συνδυασμό με δήλωση κατά την οποία η οικεία εργαζομένη είναι «ικανή» προς εργασία, χωρίς διευκρινίσεις δυνάμενες να τεκμηριώσουν τα συμπεράσματα αυτά, δεν είναι δυνατόν, αυτά καθαυτά, να αποτελέσουν αμάχητο τεκμήριο ότι συντρέχει τέτοια περίπτωση. Άλλως, τόσο η προμνησθείσα διάταξη όσο και οι προβλεπόμενοι στο άρθρο 19 της οδηγίας 2006/54 περί αποδείξεως κανόνες θα καθίσταντο άνευ πρακτικής αποτελεσματικότητας.

75      Επιπλέον, πρέπει να παρατηρηθεί ότι οι ίδιοι κανόνες περί αποδείξεως είναι εφαρμοστέοι στο πλαίσιο του άρθρου 5 της οδηγίας 92/85. Ειδικότερα, στο μέτρο που η γαλουχούσα εργαζομένη ζητεί απαλλαγή από την εργασία για όλη την περίοδο που είναι απαραίτητη για την προστασία της ασφάλειας ή της υγείας της και προσκομίζει στοιχεία δυνάμενα να καταδείξουν ότι τα προβλεπόμενα στις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου αυτού μέτρα προστασίας, δηλαδή η προσαρμογή των όρων εργασίας της οικείας εργαζομένης ή η αλλαγή θέσης, δεν ήταν εφικτά, στον εργοδότη εναπόκειται να αποδείξει ότι τα μέτρα αυτά ήταν τεχνικά ή αντικειμενικά δυνατά και μπορούσε ευλόγως να αξιωθεί η λήψη τους.

76      Από τις προεκτεθείσες σκέψεις προκύπτει ότι στο δεύτερο, στο τρίτο και στο τέταρτο ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 19, παράγραφος 1, της οδηγίας 2006/54 έχει την έννοια ότι, σε μια περίπτωση όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, στην ενδιαφερόμενη εργαζομένη εναπόκειται να αποδείξει τα πραγματικά εκείνα περιστατικά, από τα οποία να δύναται να συναχθεί ότι η αξιολόγηση των κινδύνων που ενέχει η θέση εργασίας της δεν πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τις απαιτήσεις του άρθρου 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/85, ώστε να τεκμαίρεται επομένως η ύπαρξη άμεσης διάκρισης λόγω φύλου, κατά την έννοια της οδηγίας 2006/54, πράγμα που εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει. Ως εκ τούτου, στους εναγομένους θα εναπόκειται να αποδείξουν ότι η εν λόγω αξιολόγηση των κινδύνων πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τις απαιτήσεις της διάταξης αυτής και ότι δεν υπήρξε επομένως παραβίαση της αρχής της απαγόρευσης των διακρίσεων.

 Επί των δικαστικών εξόδων

77      Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (πέμπτο τμήμα) αποφαίνεται:

1)      Το άρθρο 19, παράγραφος 1, της οδηγίας 2006/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουλίου 2006, για την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης, έχει την έννοια ότι εφαρμόζεται σε μια περίπτωση όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, στην οποία μια γαλουχούσα εργαζομένη αμφισβητεί, ενώπιον εθνικού δικαστηρίου ή άλλης αρμόδιας αρχής του οικείου κράτους μέλους, την αξιολόγηση των κινδύνων που ενέχει η θέση εργασίας της, καθόσον αυτή δεν διενεργήθηκε σύμφωνα με το άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/85/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 19ης Οκτωβρίου 1992, σχετικά με την εφαρμογή μέτρων που αποβλέπουν στη βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων.

2)      Το άρθρο 19, παράγραφος 1, της οδηγίας 2006/54 έχει την έννοια ότι, σε μια περίπτωση όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, στην ενδιαφερόμενη εργαζομένη εναπόκειται να αποδείξει τα πραγματικά εκείνα περιστατικά, από τα οποία να δύναται να συναχθεί ότι η αξιολόγηση των κινδύνων που ενέχει η θέση εργασίας της δεν πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τις απαιτήσεις του άρθρου 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/85, ώστε να τεκμαίρεται επομένως η ύπαρξη άμεσης διάκρισης λόγω φύλου, κατά την έννοια της οδηγίας 2006/54, πράγμα που εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει. Ως εκ τούτου, στους εναγομένους θα εναπόκειται να αποδείξουν ότι η εν λόγω αξιολόγηση των κινδύνων πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τις απαιτήσεις της διάταξης αυτής και ότι δεν υπήρξε επομένως παραβίαση της αρχής της απαγόρευσης των διακρίσεων.

(υπογραφές)

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 25ης Οκτωβρίου 2017

«Προδικαστική παραπομπή – Ελευθερία εγκαταστάσεως – Διασυνοριακή μετατροπή εταιρίας – Μεταφορά της καταστατικής έδρας χωρίς μεταφορά της πραγματικής έδρας – Άρνηση διαγραφής από το εμπορικό μητρώο – Εθνική ρύθμιση η οποία εξαρτά τη διαγραφή από το εμπορικό μητρώο από τη λύση της εταιρίας μετά το πέρας διαδικασίας εκκαθαρίσεως – Πεδίο εφαρμογής της ελευθερίας εγκαταστάσεως – Περιορισμός της ελευθερίας εγκαταστάσεως – Προστασία των συμφερόντων των δανειστών, των μειοψηφούντων εταίρων και των εργαζομένων – Καταπολέμηση των καταχρηστικών πρακτικών»

Στην υπόθεση C-106/16,

με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Sąd Najwyższy (Ανώτατο Δικαστήριο, Πολωνία) με απόφαση της 22ας Οκτωβρίου 2015, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 22 Φεβρουαρίου 2016, στο πλαίσιο της δίκης που κίνησε η

Polbud – Wykonawstwo sp. z o.o., υπό εκκαθάριση,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (τμήμα μείζονος συνθέσεως),

συγκείμενο από τους K. Lenaerts, Πρόεδρο, A. Tizzano, Αντιπρόεδρο, T. von Danwitz, J. L. da Cruz Vilaça, A. Rosas, J. Malenovský, και E. Levits, προέδρους τμήματος, E. Juhász, A. Borg Barthet, D. Šváby, M. Berger, K. Jürimäe (εισηγητή), και Μ. Βηλαρά, δικαστές,

γενική εισαγγελέας: J. Kokott

γραμματέας: K. Malacek, διοικητικός υπάλληλος,

έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία και κατόπιν της επ’ ακροατηρίου συζητήσεως της 6ης Μαρτίου 2017,

λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν:

–        η Polbud – Wykonawstwo sp. z o.o., εκπροσωπούμενη από την A. Gorzka Augustynowicz, radca prawny,

–        η Πολωνική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τον B. Majczyna,

–        η Γερμανική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τους T. Henze και M. Hellmann,

–        η Αυστριακή Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τις C. Pesendorfer και B. Trefil,

–        η Πορτογαλική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τους L. Inez Fernandes και M. Figueiredo, καθώς και από την F. de Figueiroa Quelhas,

–        η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τους W. Mölls και L. Malferrari καθώς και από την J. Hottiaux,

αφού άκουσε τη γενική εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις της κατά τη συνεδρίαση της 4ης Μαΐου 2017,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

1        Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία των άρθρων 49 και 54 ΣΛΕΕ.

2        Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο προσφυγής που άσκησε η Polbud – Wykonawstwo sp. z o.o. (στο εξής: Polbud) κατά της αποφάσεως περί απορρίψεως της αιτήσεως διαγραφής της από το εμπορικό μητρώο της Πολωνίας την οποία η εταιρία αυτή υπέβαλε κατόπιν της μεταφοράς της εταιρικής έδρας της στο Λουξεμβούργο.

 Το πολωνικό δίκαιο

 Ο κώδικας εμπορικών εταιριών

3        Το άρθρο 270 του Kodeks spółek handlowych (κώδικα εμπορικών εταιριών), της 15ης Σεπτεμβρίου 2000, όπως έχει τροποποιηθεί (Dz. U. του 2013, αριθ. 1030, στο εξής: κώδικας εμπορικών εταιριών), ορίζει:

«Η εταιρία λύεται:

[...]

2)      με απόφαση των εταίρων για λύση της εταιρίας ή για μεταφορά της έδρας της εταιρίας στην αλλοδαπή, η οποία βεβαιώνεται με πρακτικό συντασσόμενο από συμβολαιογράφο·

[...]».

4        Το άρθρο 272 του κώδικα εμπορικών εταιριών ορίζει:

«Η λύση της εταιρίας επέρχεται μετά το πέρας της εκκαθαρίσεως, με τη διαγραφή της εταιρίας από το μητρώο.»

5        Το άρθρο 288 του εν λόγω κώδικα προβλέπει:

«§ 1.            Μετά την έγκριση, από τη συνέλευση των εταίρων, των ετήσιων λογαριασμών την ημέρα πριν από τη διανομή μεταξύ των εταίρων των περιουσιακών στοιχείων που απομένουν μετά την ικανοποίηση ή την εξασφάλιση των απαιτήσεων των δανειστών (έκθεση εκκαθαρίσεως) και μετά το πέρας της εκκαθαρίσεως, οι εκκαθαριστές πρέπει να καταθέσουν την έκθεση στην έδρα της εταιρίας και να την υποβάλουν στο αρμόδιο για την τήρηση του μητρώου δικαστήριο μαζί με την αίτηση διαγραφής της εταιρίας από το μητρώο.

[...]

§ 3.      Τα βιβλία και τα έγγραφα της λυθείσας εταιρίας παραδίδονται, προς φύλαξη, στο πρόσωπο που αναφέρεται στο καταστατικό ή στην απόφαση των εταίρων. Ελλείψει σχετικής μνείας, το αρμόδιο για την τήρηση του μητρώου δικαστήριο ορίζει θεματοφύλακα.

[...]»

6        Τα άρθρα 551 έως 568 του κώδικα εμπορικών εταιριών αφορούν τη μετατροπή της εταιρίας. Κατά το άρθρο 562, παράγραφος 1, του κώδικα αυτού:

«Για τη μετατροπή της εταιρίας απαιτείται απόφαση, η οποία σε περίπτωση μετατροπής προσωπικής εταιρίας λαμβάνεται από τους εταίρους και σε περίπτωση μετατροπής κεφαλαιουχικής εταιρίας από τη συνέλευση των εταίρων ή από τη γενική συνέλευση, [...]».

 Ο νόμος για το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο

7        Το άρθρο 19, παράγραφος 1, του Ustawa – Prawo prywatne mięzynarodowe (νόμου για το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο), της 4ης Φεβρουαρίου 2011 (Dz. U. 80, θέση 432), ορίζει:

«Με τη μεταφορά της έδρας σε άλλο κράτος, το νομικό πρόσωπο υπάγεται στο δίκαιο του κράτους αυτού. Η κτηθείσα κατά τη νομοθεσία του κράτους της προηγούμενης έδρας νομική προσωπικότητα διατηρείται, εφόσον το δίκαιο όλων των ενδιαφερόμενων κρατών το επιτρέπει. Η μεταφορά της έδρας εντός του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου δεν συνεπάγεται την απώλεια της νομικής προσωπικότητας.»

 Η διαφορά της κύριας δίκης και τα προδικαστικά ερωτήματα

8        Η Polbud είναι εταιρία περιορισμένης ευθύνης πολωνικού δικαίου, η οποία εδρεύει στο Łąck (Πολωνία). Με απόφαση της 30ής Σεπτεμβρίου 2011, η έκτακτη γενική συνέλευση των εταίρων της εταιρίας αυτής αποφάσισε, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 270, σημείο 2, του κώδικα εμπορικών εταιριών, να μεταφέρει την έδρα της εν λόγω εταιρίας στο Λουξεμβούργο. Κατά τα διαλαμβανόμενα στην αίτηση προδικαστικής αποφάσεως, στην απόφαση της γενικής συνελεύσεως αναγραφόταν ότι μεταφέρεται ο τόπος ασκήσεως της διοικήσεως της Polbud ή ο τόπος της πραγματικής ασκήσεως της επιχειρηματικής δραστηριότητας της εταιρίας αυτής.

9        Κατ’ εφαρμογήν της ανωτέρω αποφάσεως, η Polbud υπέβαλε, στις 19 Οκτωβρίου 2011, στο αρμόδιο για την τήρηση του μητρώου δικαστήριο αίτηση (στο εξής: αρμόδιο για το μητρώο δικαστήριο) ενάρξεως της διαδικασίας εκκαθαρίσεως. Στις 26 Οκτωβρίου 2011 καταχωρίστηκε στο εμπορικό μητρώο η έναρξη της διαδικασίας εκκαθαρίσεως και διορίστηκε εκκαθαριστής.

10      Στις 28 Μαΐου 2013, η συνέλευση των εταίρων της Consoil Geotechnik Sàrl, η έδρα της οποίας βρίσκεται στο Λουξεμβούργο, έλαβε απόφαση περί εκτελέσεως, μεταξύ άλλων, της αποφάσεως της 30ής Σεπτεμβρίου 2011 και περί μεταφοράς της έδρας της Polbud στο Λουξεμβούργο με σκοπό την υπαγωγή της εταιρίας στο λουξεμβουργιανό δίκαιο, χωρίς απώλεια της νομικής της προσωπικότητας. Κατά την απόφαση της 28ης Μαΐου 2013, η μεταφορά ίσχυε από την ίδια μέρα. Έτσι, στις 28 Μαΐου 2013, η έδρα της Polbud μεταφέρθηκε στο Λουξεμβούργο και η εταιρία αυτή έπαυσε να φέρει την επωνυμία «Polbud» και ονομάστηκε «Consoil Geotechnik».

11      Στις 24 Ιουνίου 2013, η Polbud υπέβαλε στο αρμόδιο για το μητρώο δικαστήριο αίτηση διαγραφής από το εμπορικό μητρώο της Πολωνίας. Ο λόγος υποβολής της αιτήσεως αυτής ήταν η μεταφορά της έδρας της εταιρίας στο Λουξεμβούργο. Για τους σκοπούς της διαδικασίας διαγραφής η εταιρία αυτή κλήθηκε, με απόφαση της 21ης Αυγούστου 2013, να προσκομίσει, πρώτον, την απόφαση της συνελεύσεως των εταίρων στην οποία ορίζεται ο θεματοφύλακας των βιβλίων και εγγράφων της λυθείσας εταιρίας, δεύτερον, τις οικονομικές εκθέσεις για τα χρονικά διαστήματα από 1ης Ιανουαρίου έως 29 Σεπτεμβρίου 2011, από 30 Σεπτεμβρίου έως 31 Δεκεμβρίου 2011, από 1ης Ιανουαρίου έως 31 Δεκεμβρίου 2012 και από 1ης Ιανουαρίου έως 28 Μαΐου 2013, υπογεγραμμένες από τον εκκαθαριστή και από το πρόσωπο στο οποίο ανατέθηκε η τήρηση των λογιστικών βιβλίων, καθώς και, τρίτον, την απόφαση της συνελεύσεως των εταίρων περί εγκρίσεως της εκθέσεως εκκαθαρίσεως.

12      Η Polbud δήλωσε ότι δεν έκρινε απαραίτητο να προσκομίσει τα έγγραφα αυτά εφόσον η εταιρία δεν είχε λυθεί, τα περιουσιακά στοιχεία της δεν είχαν διανεμηθεί στους εταίρους και ο λόγος της υποβολής της αιτήσεως διαγραφής ήταν η μεταφορά της εταιρικής έδρας στο Λουξεμβούργο, όπου η εταιρία θα συνέχιζε να υφίσταται ως εταιρία λουξεμβουργιανού δικαίου. Υπό τις συνθήκες αυτές, με απόφαση της 19ης Σεπτεμβρίου 2013, το αρμόδιο για το μητρώο δικαστήριο απέρριψε την αίτηση διαγραφής λόγω μη προσκομίσεως των εν λόγω εγγράφων.

13      Η Polbud άσκησε προσφυγή κατά της αποφάσεως εκείνης ενώπιον του Sąd Rejonowy w Bydgoszczy (επαρχιακού δικαστηρίου του Bydgoszcz, Πολωνία), το οποίο απέρριψε την προσφυγή αυτή. Η εν λόγω εταιρία άσκησε έφεση κατά της απορριπτικής αποφάσεως ενώπιον του Sąd Okręgowy w Bydgoszczy (περιφερειακό δικαστήριο του Bydgoszcz, Πολωνία), το οποίο επίσης απέρριψε την έφεση με διάταξη της 4ης Ιουνίου 2014. Η ως άνω εταιρία άσκησε τότε αίτηση αναιρέσεως ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου.

14      Ενώπιον του δικαστηρίου αυτού, η Polbud ισχυρίζεται ότι, κατά την ημερομηνία της μεταφοράς της έδρας της στο Λουξεμβούργο, έπαυσε να είναι εταιρία πολωνικού δικαίου και κατέστη εταιρία λουξεμβουργιανού δικαίου. Επομένως, κατά την Polbud, η διαδικασία εκκαθαρίσεως έπρεπε να περατωθεί και να διαγραφεί η εταιρία από το εμπορικό μητρώο της Πολωνίας. Παρατηρεί, εξάλλου, ότι η τήρηση της διαδικασίας εκκαθαρίσεως που προβλέπει το πολωνικό δίκαιο δεν ήταν απαραίτητη ούτε δυνατή, στον βαθμό που δεν είχε απολέσει τη νομική της προσωπικότητα.

15      Το αιτούν δικαστήριο επισημαίνει, ως προς τη νομική προσωπικότητα, πρώτον, ότι η διαδικασία εκκαθαρίσεως οδηγεί εν τέλει στην κατάργηση της νομικής υποστάσεως της εταιρίας και συνεπάγεται ορισμένες υποχρεώσεις συναφώς. Όμως, εν προκειμένω, η εταιρία συνέχισε να υφίσταται νόμιμα ως υπαγόμενη στο δίκαιο άλλου κράτους μέλους πλην της Δημοκρατίας της Πολωνίας. Διερωτάται, επομένως, μήπως η επιβολή στην εταιρία αυτή υποχρεώσεων ανάλογων με τις υποχρεώσεις που απαιτούνται για την περάτωση της νομικής της υποστάσεως ως εταιρίας περιορίζει αδικαιολόγητα την ελευθερία της εγκαταστάσεως. Περαιτέρω, το εν λόγω δικαστήριο διερωτάται εάν η διαπίστωση της επανασυστάσεως της εταιρίας, δυνάμει μόνο της αποφάσεως των εταίρων για συνέχιση της νομικής της προσωπικότητας η οποία αποκτήθηκε στο κράτος μέλος στο οποίο συστάθηκε, και η καταχώρισή της στο μητρώο του κράτους μέλους υποδοχής, η οποία πραγματοποιήθηκε δυνάμει της αποφάσεως αυτής, δεσμεύουν το κράτος μέλος στο οποίο συστάθηκε η εταιρία, παρά την εκκρεμή διαδικασία εκκαθαρίσεως στο κράτος αυτό.

16      Δεύτερον, το αιτούν δικαστήριο τονίζει ότι, μολονότι δεν επιτρέπεται κατ’ αρχήν σε κράτος μέλος να μην αναγνωρίζει τη νομική προσωπικότητα που αποκτήθηκε σε άλλο κράτος μέλος και να εκτιμά τη νομιμότητα των μέτρων που λαμβάνουν τα όργανα του κράτους μέλους αυτού, ωστόσο η διαγραφή από το εμπορικό μητρώο στο οποίο η εταιρία ήταν καταχωρισμένη μέχρι τότε διέπεται από το δίκαιο του κράτους μέλους στο οποίο συστάθηκε, το οποίο, στο πλαίσιο της διαδικασίας εκκαθαρίσεως, πρέπει να διασφαλίζει την προστασία των συμφερόντων των δανειστών, των μειοψηφούντων εταίρων και των εργαζομένων. Το ως άνω δικαστήριο εκτιμά, επομένως, ότι το αρμόδιο για το μητρώο δικαστήριο έπρεπε να εφαρμόσει τη διαδικασία αυτή.

17      Τρίτον, το αιτούν δικαστήριο υπογραμμίζει ότι, κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου, είναι κατ’ αρχήν θεμιτό να ελέγχεται εάν η εταιρία σκοπεύει να δημιουργήσει ένα διαρκή οικονομικό δεσμό με το κράτος μέλος υποδοχής και για τον λόγο αυτό μεταφέρει την έδρα της, υπό την έννοια του τόπου πραγματικής διοικήσεως και ασκήσεως των δραστηριοτήτων της. Ασαφές παραμένει ωστόσο εάν η αρμοδιότητα για τον έλεγχο αυτόν ανήκει στο κράτος μέλος υποδοχής ή στο κράτος μέλος συστάσεως της εταιρίας.

18      Υπό τις συνθήκες αυτές, το Sąd Najwyższy (Ανώτατο Δικαστήριο, Πολωνία), αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα εξής προδικαστικά ερωτήματα:

«1)      Αντιβαίνει στα άρθρα 49 και 54 ΣΛΕΕ η εφαρμογή διατάξεων του εθνικού δικαίου από το κράτος μέλος συστάσεως εταιρίας περιορισμένης ευθύνης, οι οποίες εξαρτούν τη διαγραφή από το εμπορικό μητρώο από τη λύση της εταιρίας μετά το πέρας της εκκαθαρίσεως, σε περίπτωση που η εταιρία έχει επανασυσταθεί σε άλλο κράτος μέλος βάσει αποφάσεως των εταίρων περί συνεχίσεως της νομικής προσωπικότητας που είχε αποκτηθεί στο κράτος μέλος συστάσεως της εταιρίας;

Σε περίπτωση αρνητικής απαντήσεως στο ερώτημα αυτό:

2)      Έχουν οι διατάξεις των άρθρων 49 και 54 ΣΛΕΕ την έννοια ότι η προβλεπόμενη στο εθνικό δίκαιο υποχρέωση διεξαγωγής από την εταιρία της διαδικασίας εκκαθαρίσεως, η οποία περιλαμβάνει την ολοκλήρωση των τρεχουσών συναλλαγών, την είσπραξη των απαιτήσεων, την εκπλήρωση των υποχρεώσεων και τη ρευστοποίηση της εταιρικής περιουσίας, την ικανοποίηση ή εξασφάλιση των δανειστών, την υποβολή οικονομικής εκθέσεως περί υλοποιήσεως των εν λόγω ενεργειών και τον ορισμό θεματοφύλακα των βιβλίων και εγγράφων, προηγείται δε της λύσεως της εταιρίας που επέρχεται από την ημερομηνία διαγραφής από το μητρώο, συνιστά κατάλληλο, αναγκαίο και ανάλογο μέσο για την προστασία του δικαιολογημένου δημοσίου συμφέροντος που έγκειται στην προστασία των δανειστών, των εταίρων της μειοψηφίας και των εργαζομένων της μεταφερόμενης εταιρίας;

3)      Έχουν οι διατάξεις των άρθρων 49 και 54 ΣΛΕΕ την έννοια ότι υφίσταται περιορισμός στην ελευθερία εγκαταστάσεως σε περίπτωση που εταιρία μεταφέρει την καταστατική της έδρα σε άλλο κράτος μέλος με σκοπό τη μετατροπή της σε εταιρία του κράτους αυτού, χωρίς να μεταβάλλει την έδρα της κύριας επιχειρήσεως, η οποία παραμένει στο κράτος μέλος συστάσεώς της;»

 Επί της αιτήσεως για επανάληψη της προφορικής διαδικασίας

19      Με δικόγραφο που κατέθεσε στη Γραμματεία του Δικαστηρίου στις 28 Ιουνίου 2017, η Polbud ζήτησε να διαταχθεί η επανάληψη της προφορικής διαδικασίας, κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 83 του Κανονισμού Διαδικασίας του Δικαστηρίου.

20      Προς στήριξη του αιτήματός της, η Polbud προβάλλει, κατ’ ουσίαν, αφενός, ότι, αντιθέτως προς ό,τι προκύπτει από την αίτηση προδικαστικής αποφάσεως, πρόθεσή της ήταν η μεταφορά στο Λουξεμβούργο τόσο της καταστατικής όσο και της πραγματικής έδρας της, όπως φαίνεται από την απόφαση της 28ης Μαΐου 2013. Αφετέρου, η Polbud παρατηρεί ότι οι προτάσεις της γενικής εισαγγελέα, αν και κάνουν μνεία των επιφυλάξεων που διατύπωσε η Polbud κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, στηρίζονται ωστόσο στην εσφαλμένη πραγματική διαπίστωση που περιλαμβάνεται στην εν λόγω αίτηση. Επομένως, η Polbud θεωρεί αναγκαίο να επαναληφθεί η προφορική διαδικασία ώστε να είναι σε θέση να παράσχει διευκρινίσεις για τις πραγματικές περιστάσεις της υποθέσεως της κύριας δίκης.

21      Κατά το άρθρο 83 του Κανονισμού Διαδικασίας του, το Δικαστήριο μπορεί, οποτεδήποτε, αφού ακούσει τον γενικό εισαγγελέα, να διατάξει την επανάληψη της προφορικής διαδικασίας, ιδίως αν κρίνει ότι δεν έχει διαφωτιστεί επαρκώς ή όταν ένας διάδικος, μετά τη λήξη της διαδικασίας αυτής, επικαλείται νέο πραγματικό περιστατικό δυνάμενο να ασκήσει αποφασιστική επιρροή επί της αποφάσεως του Δικαστηρίου, ή ακόμα όταν, προς επίλυση της διαφοράς, το Δικαστήριο χρειάζεται να στηριχθεί σε επιχείρημα επί του οποίου δεν διεξήχθη συζήτηση μεταξύ των διαδίκων ή των κατά το άρθρο 23 του Οργανισμού του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενδιαφερομένων.

22      Αυτό δεν συμβαίνει εν προκειμένω. Συγκεκριμένα, η Polbud εξέθεσε, κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, την εκτίμησή της επί του πραγματικού πλαισίου της διαφοράς. Είχε ιδίως την δυνατότητα να εκφράσει την άποψή της επί της εκθέσεως των πραγματικών περιστατικών της διαφοράς της κύριας δίκης, όπως αυτή περιλαμβάνεται στην αίτηση προδικαστικής αποφάσεως και να διευκρινίσει ότι η πρόθεσή της ήταν η μεταφορά στο Λουξεμβούργο τόσο της καταστατικής όσο και της πραγματικής έδρας της. Επομένως, το Δικαστήριο κρίνει, αφού άκουσε τη γενική εισαγγελέα, ότι διαθέτει όλα τα αναγκαία στοιχεία προκειμένου να αποφανθεί.

23      Εξάλλου, όσον αφορά τις επικρίσεις που διατυπώθηκαν κατά των προτάσεων της γενικής εισαγγελέα, πρέπει να υπομνησθεί ότι, αφενός, ο Οργανισμός του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ο Κανονισμός Διαδικασίας του δεν προβλέπουν τη δυνατότητα των ενδιαφερόμενων μερών να διατυπώνουν παρατηρήσεις σε απάντηση των προτάσεων του γενικού εισαγγελέα (απόφαση της 4ης Σεπτεμβρίου 2014, Vnuk, C-162/13, EU:C:2014:2146, σκέψη 30 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

24      Αφετέρου, δυνάμει του άρθρου 252, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ, αποστολή του γενικού εισαγγελέα είναι να διατυπώνει δημοσίως, με πλήρη αμεροληψία και ανεξαρτησία, αιτιολογημένες προτάσεις επί των υποθέσεων στις οποίες, σύμφωνα με τον Οργανισμό του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απαιτείται η έκφραση της γνώμης του. Συναφώς, το Δικαστήριο δεν δεσμεύεται ούτε από τις προτάσεις του γενικού εισαγγελέα ούτε από την αιτιολογία βάσει της οποίας αυτός καταλήγει στις εν λόγω προτάσεις. Επομένως, η διαφωνία οποιουδήποτε από τους ενδιαφερομένους με τις προτάσεις του γενικού εισαγγελέα, όποια και αν είναι τα ζητήματα που εξετάζει ο γενικός εισαγγελέας με τις προτάσεις του αυτές, δεν συνιστά επαρκή λόγο για την επανάληψη της προφορικής διαδικασίας (απόφαση της 4ης Σεπτεμβρίου 2014, Vnuk, C-162/13, EU:C:2014:2146, σκέψη 31 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

25      Κατόπιν των προεκτεθέντων, το Δικαστήριο εκτιμά ότι δεν συντρέχει λόγος να διαταχθεί η επανάληψη της προφορικής διαδικασίας.

 Επί των προδικαστικών ερωτημάτων

 Εισαγωγικές παρατηρήσεις

26      Εισαγωγικά, πρέπει να τονιστεί ότι τα προδικαστικά ερωτήματα στηρίζονται στην παραδοχή, την οποία αμφισβητεί η Polbud, ότι δεν είχε την πρόθεση να μεταφέρει την πραγματική έδρα της στο Λουξεμβούργο.

27      Συναφώς, πρέπει να υπομνησθεί ότι, κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, το άρθρο 267 ΣΛΕΕ θεσπίζει διαδικασία άμεσης συνεργασίας μεταξύ του Δικαστηρίου και των εθνικών δικαστηρίων. Στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής, η οποία στηρίζεται σε σαφή διάκριση των λειτουργιών μεταξύ των εθνικών δικαστηρίων και του Δικαστηρίου, η εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών της υποθέσεως εμπίπτει στην αποκλειστική αρμοδιότητα του εθνικού δικαστηρίου, στο οποίο εναπόκειται να εκτιμήσει, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιομορφίες της υποθέσεως, τόσο αν είναι αναγκαία η έκδοση προδικαστικής αποφάσεως για την έκδοση της δικής του αποφάσεως όσο και αν τα ερωτήματα που υποβάλλει στο Δικαστήριο είναι λυσιτελή, ενώ το Δικαστήριο είναι αρμόδιο αποκλειστικώς να αποφαίνεται επί της ερμηνείας ή του κύρους των νομοθετημάτων της Ένωσης, με βάση τα πραγματικά περιστατικά που του εκθέτει ο εθνικός δικαστής (βλ., μεταξύ άλλων, απόφαση της 16ης Ιουνίου 2015, Gauweiler κ.λπ., C-62/14, EU:C:2015:400, σκέψη 15).

28      Επομένως, η απάντηση στα υποβληθέντα ερωτήματα πρέπει να δοθεί βάσει της παραδοχής αυτής, τη βασιμότητα της οποίας όμως οφείλει να εξακριβώσει το αιτούν δικαστήριο.

 Επί του τρίτου ερωτήματος

29      Με το τρίτο ερώτημα, το οποίο πρέπει να εξεταστεί πρώτο, το αιτούν δικαστήριο ερωτά, κατ’ ουσίαν, εάν τα άρθρα 49 και 54 ΣΛΕΕ έχουν την έννοια ότι η ελευθερία εγκαταστάσεως έχει εφαρμογή ως προς τη μεταφορά της καταστατικής έδρας εταιρίας, συσταθείσας βάσει του δικαίου ενός κράτους μέλους, προς άλλο κράτος μέλος, με σκοπό τη μετατροπή της σε εταιρία που διέπεται από το δίκαιο του άλλου κράτους μέλους, χωρίς μετατόπιση της πραγματικής έδρας της εν λόγω εταιρίας.

30      Η Πολωνική και η Αυστριακή Κυβέρνηση υποστηρίζουν ότι τα άρθρα 49 και 54 ΣΛΕΕ δεν έχουν εφαρμογή ως προς τη μεταφορά εταιρίας, όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη. Κατά την Αυστριακή Κυβέρνηση, δεν μπορεί να γίνει επίκληση της ελευθερίας εγκαταστάσεως όταν ο λόγος της μεταφοράς της έδρας δεν είναι η άσκηση ουσιαστικής οικονομικής δραστηριότητας μέσω της μόνιμης εγκαταστάσεως στο κράτος μέλος υποδοχής. Η Πολωνική Κυβέρνηση επικαλείται, μεταξύ άλλων, τις αποφάσεις της 27ης Σεπτεμβρίου 1988, Daily Mail and General Trust (81/87, EU:C:1988:456), και της 16ης Δεκεμβρίου 2008, Cartesio (C-210/06, EU:C:2008:723), προκειμένου να δικαιολογήσει το συμπέρασμά της ότι η μεταφορά εταιρίας, όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη, δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των άρθρων 49 και 54 ΣΛΕΕ.

31      Η άποψη αυτή δεν μπορεί να γίνει δεκτή.

32      Συγκεκριμένα, πρέπει να τονιστεί ότι το άρθρο 49 ΣΛΕΕ, σε συνδυασμό με το άρθρο 54 ΣΛΕΕ, παρέχει την ελευθερία εγκαταστάσεως στις εταιρίες που έχουν συσταθεί σύμφωνα με τη νομοθεσία κράτους μέλους και οι οποίες έχουν την καταστατική τους έδρα, την κεντρική τους διοίκηση ή την κύρια εγκατάστασή τους εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επομένως, εταιρία όπως η Polbud, η οποία συστάθηκε σύμφωνα με τη νομοθεσία κράτους μέλους, εν προκειμένω, σύμφωνα με την πολωνική νομοθεσία, μπορεί, κατ’ αρχήν, να επικαλεσθεί την ελευθερία αυτή.

33      Δυνάμει του άρθρου 49, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ, σε συνδυασμό με το άρθρο 54 ΣΛΕΕ, η ελευθερία εγκαταστάσεως που προβλέπεται υπέρ των εταιριών στις οποίες αναφέρεται το δεύτερο αυτό άρθρο καλύπτει ιδίως τη σύσταση και τη διαχείριση των εν λόγω εταιριών υπό τις καθοριζόμενες από την νομοθεσία του κράτους μέλους εγκαταστάσεως προϋποθέσεις που ισχύουν για τις ημεδαπές εταιρίες. Περιλαμβάνει επομένως το δικαίωμα μετατροπής της εταιρίας που έχει συσταθεί σύμφωνα με τη νομοθεσία ενός κράτους μέλους σε εταιρία που διέπεται από το δίκαιο άλλου κράτους μέλους (βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της 27ης Σεπτεμβρίου 1988, Daily Mail and General Trust, 81/87, EU:C:1988:456, σκέψη 17), εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις που καθορίζονται από τη νομοθεσία του άλλου κράτους μέλους και, ειδικότερα, εφόσον πληρούται το κριτήριο που θεσπίζει η εν λόγω νομοθεσία για την υπαγωγή μιας εταιρίας στην εθνική έννομη τάξη του.

34      Συναφώς, πρέπει να υπομνησθεί ότι, ελλείψει ομοιομορφίας του δικαίου της Ένωσης, ο ορισμός του συνδετικού στοιχείου που προσδιορίζει το εθνικό δίκαιο το οποίο εφαρμόζεται σε μια εταιρία εμπίπτει, κατά το άρθρο 54 ΣΛΕΕ, στην αρμοδιότητα κάθε κράτους μέλους, δεδομένου ότι το εν λόγω άρθρο θεωρεί ότι, ως συνδετικό στοιχείο, η καταστατική έδρα, η κεντρική διοίκηση και η κύρια εγκατάσταση έχουν την ίδια βαρύτητα (βλ., υπό την έννοια αυτή, αποφάσεις της 27ης Σεπτεμβρίου 1988, Daily Mail and General Trust, 81/87, EU:C:1988:456, σκέψεις 19 έως 21).

35      Επομένως, εν προκειμένω, η ελευθερία εγκαταστάσεως παρέχει στην Polbud, εταιρία πολωνικού δικαίου, το δικαίωμα να μετατραπεί σε εταιρία λουξεμβουργιανού δικαίου, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις συστάσεως που καθορίζονται από τη λουξεμβουργιανή νομοθεσία και, ειδικότερα, εφόσον πληρούται το κριτήριο που θέτει το Λουξεμβούργο για την υπαγωγή μιας εταιρίας στην εθνική έννομη τάξη του.

36      Το συμπέρασμα αυτό δεν κλονίζεται από τα επιχειρήματα που προβάλλουν η Πολωνική και η Αυστριακή Κυβέρνηση.

37      Πρώτον, το επιχείρημα της Αυστριακής Κυβερνήσεως σχετικά με τη μη ύπαρξη πραγματικής οικονομικής δραστηριότητας της Polbud στο κράτος μέλος υποδοχής δεν μπορεί να γίνει δεκτό.

38      Πράγματι, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι εμπίπτει στην ελευθερία εγκαταστάσεως η περίπτωση στην οποία εταιρία συσταθείσα σύμφωνα με τη νομοθεσία κράτους μέλους στο οποίο έχει την καταστατική έδρα της επιθυμεί να ιδρύσει υποκατάστημα σε άλλο κράτος μέλος, έστω και αν η εταιρία αυτή συστάθηκε στο πρώτο κράτος μέλος με μοναδικό σκοπό να εγκατασταθεί στο δεύτερο, όπου πρόκειται να ασκεί το κύριο μέρος ή και το σύνολο των οικονομικών δραστηριοτήτων της (βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της 9ης Μαρτίου 1999, Centros, C-212/97, EU:C:1999:126, σκέψη 17). Κατά τον ίδιο τρόπο, η περίπτωση στην οποία εταιρία συσταθείσα σύμφωνα με τη νομοθεσία κράτους μέλους επιθυμεί να μετατραπεί σε εταιρία του εθνικού δικαίου άλλου κράτους μέλους, τηρουμένου του κριτηρίου που θέτει το δεύτερο κράτος μέλος για την υπαγωγή μιας εταιρίας στην εθνική έννομη τάξη του, εμπίπτει στην ελευθερία εγκαταστάσεως, έστω και αν η εταιρία αυτή θα ασκεί το κύριο μέρος ή και το σύνολο των οικονομικών δραστηριοτήτων της στο πρώτο κράτος μέλος.

39      Πρέπει επίσης να υπομνησθεί ότι το ζήτημα της εφαρμογής των άρθρων 49 και 54 ΣΛΕΕ είναι διαφορετικό από το ζήτημα αν ένα κράτος μέλος μπορεί να λαμβάνει μέτρα για να εμποδίσει ορισμένους από τους υπηκόους του να επιχειρούν να αποφεύγουν καταχρηστικώς την εφαρμογή της εθνικής τους νομοθεσίας, καταφεύγοντας στις δυνατότητες που τους παρέχει η Συνθήκη, εξυπακουομένου ότι, κατά πάγια νομολογία, το κράτος μέλος δικαιούται να λαμβάνει τέτοια μέτρα (αποφάσεις της 9ης Μαρτίου 1999, Centros, C-212/97, EU:C:1999:126, σκέψη 18, καθώς και της 30ής Σεπτεμβρίου 2003, Inspire Art, C‑167/01, EU:C:2003:512, σκέψη 98).

40      Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί ότι, όπως έχει κρίνει το Δικαστήριο, το γεγονός ότι μια εταιρία όρισε την καταστατική ή πραγματική έδρα της σύμφωνα με τη νομοθεσία ενός κράτους μέλους με σκοπό να υπαχθεί σε ευνοϊκότερη νομοθεσία δεν συνιστά, από μόνο του, κατάχρηση (βλ., υπό την έννοια αυτή, αποφάσεις της 9ης Μαρτίου 1999, Centros, C-212/97, EU:C:1999:126, σκέψη 27, και της 30ής Σεπτεμβρίου 2003, Inspire Art, C‑167/01, EU:C:2003:512, σκέψη 96).

41      Κατά συνέπεια, στην υπόθεση της κύριας δίκης, το γεγονός ότι ελήφθη απόφαση μεταφοράς στο Λουξεμβούργο μόνο της καταστατικής έδρας της Polbud, χωρίς η μεταφορά αυτή να αφορά την πραγματική έδρα της εταιρίας αυτής, δεν μπορεί, από μόνο του, να έχει ως συνέπεια η μεταφορά αυτή να μην εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των άρθρων 49 και 54 ΣΛΕΕ.

42      Δεύτερον, όσον αφορά τις αποφάσεις της 27ης Σεπτεμβρίου 1988, Daily Mail and General Trust (81/87, EU:C:1988:456), και της 16ης Δεκεμβρίου 2008, Cartesio (C-210/06, EU:C:2008:723), από αυτές δεν προκύπτει, αντιθέτως προς όσα υποστήριξε η Πολωνική Κυβέρνηση, ότι, για να εμπίπτει η μεταφορά της καταστατικής έδρας μιας εταιρίας στην ελευθερία εγκαταστάσεως, πρέπει κατ’ ανάγκη να συνοδεύεται και από τη μεταφορά της πραγματικής της έδρας.

43      Αντιθέτως, από τις αποφάσεις αυτές, καθώς και από την απόφαση της 12ης Ιουλίου 2012, VALE (C-378/10, EU:C:2012:440), προκύπτει ότι, στο παρόν στάδιο εξελίξεως του δικαίου της Ένωσης, κάθε κράτος μέλος έχει την ευχέρεια να προσδιορίζει το συνδετικό στοιχείο που απαιτείται από μια εταιρία, προκειμένου να είναι δυνατό να θεωρηθεί η εταιρία αυτή ως συσταθείσα σύμφωνα με την εθνική του νομοθεσία. Στην περίπτωση που εταιρία υπαγόμενη στο δίκαιο κράτους μέλους μετατραπεί σε εταιρία υπαγόμενη στο δίκαιο άλλου κράτους μέλους, πληρώντας τις προϋποθέσεις που επιβάλλει η νομοθεσία του δεύτερου κράτους μέλους προκειμένου να υφίσταται η εταιρία αυτή στην έννομη τάξη του, η ως άνω ευχέρεια επ’ ουδενί συνεπάγεται οποιαδήποτε εξαίρεση της εταιρίας από την περί συστάσεως και λύσεως των εταιριών νομοθεσία του κράτους μέλους συστάσεως υπό το πρίσμα των κανόνων περί ελευθερίας εγκαταστάσεως, αλλά και δεν μπορεί, ιδίως, να δικαιολογήσει το ότι το κράτος μέλος συστάσεως, επιβάλλοντας, για τη διασυνοριακή μετατροπή της εταιρίας αυτής, αυστηρότερες προϋποθέσεις σε σχέση με εκείνες που διέπουν τη μετατροπή εταιρίας εντός του εν λόγω κράτους μέλους, εμποδίζει ή αποτρέπει τη συγκεκριμένη εταιρία από το να προβεί σε αυτή τη διασυνοριακή μετατροπή (βλ., υπό την έννοια αυτή, αποφάσεις της 27ης Σεπτεμβρίου 1988, Daily Mail and General Trust, 81/87, EU:C:1988:456, σκέψεις 19 έως 21· της 16ης Δεκεμβρίου 2008, Cartesio, C-210/06, EU:C:2008:723, σκέψεις 109 έως 112, καθώς και της 12ης Ιουλίου 2012, VALE, C-378/10, EU:C:2012:440, σκέψη 32).

44      Κατόπιν των ανωτέρω, στο τρίτο ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι τα άρθρα 49 και 54 ΣΛΕΕ έχουν την έννοια ότι η ελευθερία εγκαταστάσεως έχει εφαρμογή ως προς τη μεταφορά της καταστατικής έδρας εταιρίας, συσταθείσας βάσει του δικαίου ενός κράτους μέλους, προς άλλο κράτος μέλος, με σκοπό τη μετατροπή της, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που επιβάλλει η νομοθεσία του άλλου κράτους μέλους, σε εταιρία υπαγόμενη στο δίκαιο του τελευταίου αυτού κράτους μέλους, χωρίς μετατόπιση της πραγματικής έδρας της εν λόγω εταιρίας.

 Επί του πρώτου και δευτέρου ερωτήματος

45      Με το πρώτο και δεύτερο ερώτημα, τα οποία πρέπει να εξεταστούν από κοινού, το αιτούν δικαστήριο ερωτά, κατ’ ουσίαν, εάν τα άρθρα 49 και 54 ΣΛΕΕ έχουν την έννοια ότι αντιτίθενται σε ρύθμιση κράτους μέλους κατά την οποία η μεταφορά της καταστατικής έδρας εταιρίας, συσταθείσας βάσει του δικαίου ενός κράτους μέλους, προς άλλο κράτος μέλος, με σκοπό τη μετατροπή της, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που επιβάλλει η νομοθεσία του άλλου κράτους μέλους, εξαρτάται από την εκκαθάρισή της.

 Ως προς την ύπαρξη περιορισμού της ελευθερίας εγκαταστάσεως

46      Το άρθρο 49 ΣΛΕΕ επιβάλλει την κατάργηση των περιορισμών της ελευθερίας εγκαταστάσεως. Κατά πάγια νομολογία, ως περιορισμοί της ελευθερίας εγκαταστάσεως πρέπει να νοούνται όλα τα μέτρα που απαγορεύουν, παρακωλύουν ή καθιστούν λιγότερο ελκυστική την άσκηση της ελευθερίας αυτής (απόφαση της 29ης Νοεμβρίου 2011, National Grid Indus, C-371/10, EU:C:2011:785, σκέψη 36 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

47      Εν προκειμένω, όπως προκύπτει από την αίτηση προδικαστικής αποφάσεως, η μεταφορά της έδρας μιας εταιρίας πολωνικού δικαίου σε άλλο κράτος μέλος πλην της Δημοκρατίας της Πολωνίας δεν συνεπάγεται, κατά το άρθρο 19, παράγραφος 1, του νόμου για το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο, την απώλεια της νομικής προσωπικότητάς της. Όπως επισήμανε η γενική εισαγγελέας στο σημείο 46 των προτάσεών της, το πολωνικό δίκαιο αναγνωρίζει έτσι, εν προκειμένω, ότι η νομική προσωπικότητα της Polbud μπορεί, κατ’ αρχήν, να συνεχιστεί από την Consoil Geotechnik.

48      Ωστόσο, δυνάμει του άρθρου 270, σημείο 2, του κώδικα εμπορικών εταιριών, καθώς και του άρθρου 272 του κώδικα αυτού, η απόφαση των εταίρων περί μεταφοράς της έδρας σε άλλο κράτος μέλος πλην της Δημοκρατίας της Πολωνίας, η οποία ελήφθη κατ’ εφαρμογή του άρθρου 562, παράγραφος 1, του εν λόγω κώδικα, συνεπάγεται τη λύση της εταιρίας μετά το πέρας της εκκαθαρίσεως. Περαιτέρω, όπως προκύπτει από το άρθρο 288, παράγραφος 1, του ίδιου κώδικα, ελλείψει εκκαθαρίσεως, η εταιρία που επιθυμεί να μεταφέρει την έδρα της σε άλλο κράτος μέλος πλην της Δημοκρατίας της Πολωνίας δεν μπορεί να διαγραφεί από το εμπορικό μητρώο.

49      Επομένως, μολονότι μπορεί, κατ’ αρχήν, να μεταφέρει την καταστατική έδρα της σε άλλο κράτος μέλος πλην της Δημοκρατίας της Πολωνίας χωρίς να απολέσει τη νομική προσωπικότητά της, μια εταιρία πολωνικού δικαίου, όπως η Polbud, η οποία επιθυμεί να προβεί στη μεταφορά αυτή, μπορεί να διαγραφεί από το πολωνικό εμπορικό μητρώο μόνον υπό την προϋπόθεση ότι έχει εκκαθαριστεί.

50      Πρέπει, συναφώς, να διευκρινιστεί ότι, σύμφωνα με την αίτηση προδικαστικής αποφάσεως, η διαδικασία εκκαθαρίσεως περιλαμβάνει την ολοκλήρωση των τρεχουσών συναλλαγών και την είσπραξη των απαιτήσεων της εταιρίας, την εκπλήρωση των υποχρεώσεών της και τη ρευστοποίηση της εταιρικής της περιουσίας, την ικανοποίηση ή εξασφάλιση των απαιτήσεων των δανειστών, την υποβολή οικονομικής εκθέσεως περί υλοποιήσεως των εν λόγω ενεργειών, καθώς και τον ορισμό θεματοφύλακα των βιβλίων και των εγγράφων της υπό εκκαθάριση εταιρίας.

51      Υπό τις προϋποθέσεις αυτές, πρέπει να γίνει δεκτό ότι, θέτοντας ως προϋπόθεση την εκκαθάριση της εταιρίας, η επίμαχη στην κύρια δίκη εθνική ρύθμιση είναι ικανή να δυσχεράνει ή και να εμποδίσει τη διασυνοριακή μετατροπή μιας εταιρίας. Συνιστά επομένως περιορισμό της ελευθερίας εγκαταστάσεως (βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της 16ης Δεκεμβρίου 2008, Cartesio, C-210/06, EU:C:2008:723, σκέψεις 112 και 113).

 Ως προς τη δικαιολόγηση του περιορισμού της ελευθερίας εγκαταστάσεως

52      Όπως προκύπτει από πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, περιορισμός της ελευθερίας εγκαταστάσεως επιτρέπεται μόνον εφόσον δικαιολογείται από επιτακτικούς λόγους γενικού συμφέροντος. Επιπλέον, απαιτείται ο περιορισμός αυτός να είναι πρόσφορος για τη διασφάλιση της επιτεύξεως του επιδιωκόμενου σκοπού και να μην υπερβαίνει το αναγκαίο για την επίτευξη του σκοπού αυτού μέτρο (απόφαση της 29ης Νοεμβρίου 2011, National Grid Indus, C-371/10, EU:C:2011:785, σκέψη 42 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

53      Πρώτον, το αιτούν δικαστήριο εκτιμά ότι ο περιορισμός της ελευθερίας εγκαταστάσεως δικαιολογείται, εν προκειμένω, από τον σκοπό προστασίας των δανειστών, των μειοψηφούντων εταίρων και των εργαζομένων της μεταφερόμενης εταιρίας.

54      Συναφώς, πρέπει να υπομνησθεί ότι η προστασία των συμφερόντων των δανειστών και των μειοψηφούντων εταίρων περιλαμβάνεται μεταξύ των επιτακτικών λόγων γενικού συμφέροντος που έχει αναγνωρίσει το Δικαστήριο (βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της 13ης Δεκεμβρίου 2005, SEVIC Systems, C-411/03, EU:C:2005:762, σκέψη 28 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία). Το ίδιο ισχύει και για την προστασία των εργαζομένων (βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της 21ης Δεκεμβρίου 2016, ΑΓΕΤ Ηρακλής, C-201/15, EU:C:2016:972, σκέψη 73 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

55      Επομένως, τα άρθρα 49 και 54 ΣΛΕΕ δεν αντιτίθενται, κατ’ αρχήν, σε μέτρα κράτους μέλους που αποσκοπούν στο να μη θιγούν αδικαιολόγητα τα συμφέροντα των δανειστών, των μειοψηφούντων εταίρων και των εργαζομένων εταιρίας, η οποία συστάθηκε σύμφωνα με το δίκαιο του εν λόγω κράτους μέλους αυτού και συνεχίζει να ασκεί τις δραστηριότητές της εντός του κράτους αυτού, από τη μεταφορά της καταστατικής έδρας της εταιρίας και τη μετατροπή της σε εταιρία υπαγόμενη στο δίκαιο άλλου κράτους μέλους.

56      Ωστόσο, σύμφωνα με την πάγια νομολογία που παρατίθεται στη σκέψη 52 της παρούσας αποφάσεως, πρέπει επίσης να εξακριβωθεί αν ο επίμαχος στην κύρια δίκη περιορισμός είναι πρόσφορος για την επίτευξη του σκοπού της προστασίας των συμφερόντων των δανειστών, των μειοψηφούντων εταίρων και των εργαζομένων και δεν υπερβαίνει το αναγκαίο για την επίτευξη του σκοπού αυτού μέτρο.

57      Εν προκειμένω, η πολωνική ρύθμιση επιβάλλει υποχρέωση εκκαθαρίσεως της εταιρίας που επιθυμεί να μεταφέρει την καταστατική της έδρα σε άλλο κράτος μέλος πλην της Δημοκρατίας της Πολωνίας.

58      Πρέπει να αναφερθεί ότι η ρύθμιση αυτή προβλέπει, γενικώς, υποχρέωση εκκαθαρίσεως, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τον πραγματικό κίνδυνο να θιγούν τα συμφέροντα των δανειστών, των μειοψηφούντων εταίρων και των εργαζομένων και χωρίς δυνατότητα επιλογής λιγότερο περιοριστικών μέτρων τα οποία θα μπορούσαν να διαφυλάξουν τα συμφέροντα αυτά. Όσον αφορά, ιδίως, τα συμφέροντα των δανειστών, όπως επισήμανε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η σύσταση τραπεζικών εγγυήσεων ή άλλων ισοδύναμων εγγυήσεων θα μπορούσε να παράσχει προσήκουσα προστασία των εν λόγω συμφερόντων.

59      Κατά συνέπεια, η υποχρέωση εκκαθαρίσεως που επιβάλλει η επίμαχη στην κύρια δίκη εθνική ρύθμιση υπερβαίνει το αναγκαίο μέτρο για την επίτευξη του σκοπού της προστασίας των συμφερόντων που διαλαμβάνονται στη σκέψη 56 της παρούσας αποφάσεως.

60      Δεύτερον, η Πολωνική Κυβέρνηση προβάλλει, προκειμένου να δικαιολογήσει την επίμαχη στην κύρια δίκη εθνική ρύθμιση, τον σκοπό της καταπολεμήσεως καταχρηστικών πρακτικών.

61      Συναφώς, τα κράτη μέλη μπορούν να λαμβάνουν κάθε ενδεδειγμένο μέτρο προς πρόληψη ή πάταξη της απάτης (απόφαση της 9ης Μαρτίου 1999, Centros, C‑212/97, EU:C:1999:126, σκέψη 38).

62      Ωστόσο, από τη νομολογία που παρατίθεται στη σκέψη 40 της παρούσας αποφάσεως προκύπτει ότι δεν επαρκεί, για να συναχθεί ότι υφίσταται καταχρηστική άσκηση, αυτό και μόνο το γεγονός ότι μια εταιρία όρισε την καταστατική ή πραγματική έδρα της σύμφωνα με τη νομοθεσία ενός κράτους μέλους, με σκοπό να υπαχθεί σε ευνοϊκότερη νομοθεσία.

63      Περαιτέρω, απλώς και μόνον το γεγονός ότι μια εταιρία μεταφέρει την έδρα της από ένα κράτος μέλος σε άλλο δεν δύναται να θεμελιώσει ένα γενικό τεκμήριο απάτης και να δικαιολογήσει ένα μέτρο που θίγει την άσκηση μιας θεμελιώδους ελευθερίας την οποία εγγυάται η Συνθήκη (βλ., κατ’ αναλογία, απόφαση της 29ης Νοεμβρίου 2011, National Grid Indus, C-371/10, EU:C:2011:785, σκέψη 84).

64      Εφόσον η γενική υποχρέωση εφαρμογής διαδικασίας εκκαθαρίσεως ισοδυναμεί με γενικό τεκμήριο περί υπάρξεως καταχρήσεως, πρέπει να γίνει δεκτό ότι ρύθμιση όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη, η οποία επιβάλλει μια τέτοια υποχρέωση, είναι δυσανάλογη.

65      Κατόπιν των ανωτέρω, στο πρώτο και δεύτερο ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι τα άρθρα 49 και 54 ΣΛΕΕ έχουν την έννοια ότι αντιτίθενται σε ρύθμιση κράτους μέλους κατά την οποία η μεταφορά της καταστατικής έδρας εταιρίας, συσταθείσας βάσει του δικαίου ενός κράτους μέλους, προς άλλο κράτος μέλος, με σκοπό τη μετατροπή της, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που επιβάλλει η νομοθεσία του άλλου κράτους μέλους, εξαρτάται από την εκκαθάρισή της.

 Επί των δικαστικών εξόδων

66      Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (τμήμα μείζονος συνθέσεως) αποφαίνεται:

1)      Τα άρθρα 49 και 54 ΣΛΕΕ έχουν την έννοια ότι η ελευθερία εγκαταστάσεως έχει εφαρμογή ως προς τη μεταφορά της καταστατικής έδρας εταιρίας, συσταθείσας βάσει του δικαίου ενός κράτους μέλους, προς άλλο κράτος μέλος, με σκοπό τη μετατροπή της, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που επιβάλλει η νομοθεσία του άλλου κράτους μέλους, σε εταιρία υπαγόμενη στο δίκαιο του τελευταίου αυτού κράτους μέλους, χωρίς μετατόπιση της πραγματικής έδρας της εν λόγω εταιρίας.

2)      Τα άρθρα 49 και 54 ΣΛΕΕ έχουν την έννοια ότι αντιτίθενται σε ρύθμιση κράτους μέλους κατά την οποία η μεταφορά της καταστατικής έδρας εταιρίας, συσταθείσας βάσει του δικαίου ενός κράτους μέλους, προς άλλο κράτος μέλος, με σκοπό τη μετατροπή της, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που επιβάλλει η νομοθεσία του άλλου κράτους μέλους, εξαρτάται από την εκκαθάρισή της.

Αριθ. οικ. 48416/2564/18-10-2017

(ΦΕΚ Β' 3757/25-10-2017)

Η ΥΠΟΥΡΓΟΣ
ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

Έχοντας υπόψη:

1. Την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική Επιτροπή και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των περιφερειών «σχετικά με το στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία κατά την περίοδο 2014-2020» [COM(2014) 332 final/06.06.2014].

2. Τις διατάξεις του άρθρου 90 του κώδικα που κυρώθηκε με το π.δ. 63/2005 «Κώδικας νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά όργανα» (ΦΕΚ Α΄ 98).

3. Τις διατάξεις του άρθρου 15 του π.δ. 113/2014 «Οργανισμός Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας (ΦΕΚ Α΄ 180/29.08.2014).

4. Το π.δ. 125/2016 «Διορισμός Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών» (ΦΕΚ Α΄ 210).

5. Τη διαβούλευση στο πλαίσιο του Συμβουλίου Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζομένων (Πρακτικό 07/2017).

6. Το γεγονός ότι από την απόφαση αυτή δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού,

αποφασίζουμε:

Εγκρίνεται η Εθνική Στρατηγική για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία για τα έτη 2016-2020, ως ακολούθως:

ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ 2016 2020

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Η σπουδαιότητα της υγείας και ασφάλειας στην εργασία (ΥΑΕ)
2. Τι είναι η ασφάλεια και υγεία στην εργασία
3. Βασικές έννοιες ΥΑΕ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΥΑΕ
1.1 Η ευρωπαϊκή διάσταση της ΥΑΕ - Βασικές αρχές
1.2 Το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο
1.3 Οι υφιστάμενες δομές για την ΥΑΕ σε εθνικό επίπεδο
1.4 Η σημερινή εθνική κατάσταση: Παθογένειες-Προκλήσεις
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ
2.1 Γενικά
2.2 Όραμα
2.3 Στρατηγικοί στόχοι
2.4 Αξονες προτεραιοτήτων
2.5 Χρηματοδότηση
2.6 Παρακολούθηση και αξιολόγηση
2.7 Δημοσιοποίηση

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1. Η σπουδαιότητα της Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία

Η Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία (ΥΑΕ) είναι ο διεπιστημονικός τομέας που στοχεύει στην προστασία της ασφάλειας, της υγείας και της ευεξίας/ευημερίας των ανθρώπων στο εργασιακό τους περιβάλλον, μέσω της βελτίωσης των συνθηκών εργασίας και της μείωσης των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών.

Η επίτευξη ενός ασφαλούς και υγιούς περιβάλλοντος εργασίας αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό κοινωνικοοικονομικής ευημερίας και προόδου σε μια σύγχρονη και ευνομούμενη κοινωνία, ενώ παράλληλα συμβάλλει καθοριστικά στην προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και της απασχόλησης, μέσω της διασφάλισης της ποιότητας και της παραγωγικότητας στην εργασία.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), κάθε χρόνο 2.340.000 θάνατοι εργαζομένων οφείλονται σε επαγγελματικές ασθένειες και εργατικά ατυχήματα, ενώ σε 160 εκατομμύρια υπολογίζονται οι μη θανατηφόρες επαγγελματικές ασθένειες και σε 270 εκατομμύρια τα εργατικά ατυχήματα. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 28, καταγράφονται 2,5 εκατομμύρια ατυχήματα που προκάλεσαν απουσία τουλάχιστον 4 ημερών από την εργασία και 3.515 θανατηφόρα ατυχήματα σε ετήσια βάση, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Eurostat (2012).

Εκτιμάται ακόμα ότι κάθε χρόνο περίπου 160.000 εργαζόμενοι χάνουν τη ζωή τους λόγω επαγγελματικών ασθενειών και περισσότεροι από 4.000 εργαζόμενοι λόγω εργατικών ατυχημάτων, ενώ πάνω από τρία εκατομμύρια εργαζόμενοι παθαίνουν κάποιο σοβαρό ατύχημα κατά την εργασία τους (στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία, EU-OSHA και της Γενικής Διεύθυνσης Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Κοινωνικής Ένταξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής).

Το κόστος για τους εργαζόμενους, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία είναι τεράστιο λόγω της μη πρόληψης των κινδύνων, της επικράτησης ανασφαλών συνθηκών και της πρόκλησης δυσάρεστων συμβάντων (όπως είναι τα εργατικά ατυχήματα και οι επαγγελματικές ασθένειες) στους εργασιακούς χώρους, σε ό,τι αφορά δε στις απώλειες της ανθρώπινης ζωής και στον ανθρώπινο πόνο για τους παθόντες και τις οικογένειες τους πραγματικά ανυπολόγιστο.

Πολύ σημαντικό ωστόσο είναι και το αντίστοιχο οικονομικό κόστος, αφού σύμφωνα με υπολογισμούς της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, το συνολικό κόστος των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών ανέρχεται κατά μέσο όρο στο 4% του ΑΕΠ, ενώ σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό EU-OSHA, το κόστος αυτό κυμαίνεται μεταξύ 2.6% και 3.8% του ΑΕΠ. Αν και οι σχετικές εκτιμήσεις μπορεί να διαφέρουν λόγω διαφορετικών μεθοδολογιών, με βάση την προαναφερθείσα προσέγγιση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού EU-OSHA, τα εργατικά ατυχήματα και οι επαγγελματικές ασθένειες εκτιμάται ότι σε ετήσια βάση κοστίζουν στην οικονομία της ΕΕ τουλάχιστον 490 δις. ευρώ.

Το σημαντικότατο αυτό οικονομικό κόστος που σχετίζεται με την έλλειψη μέτρων προστασίας και πρόληψης στον τομέα της υγείας και ασφάλειας στην εργασία εμποδίζει την οικονομική ανάπτυξη και επηρεάζει την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.
Μεγάλο μέρος αυτού του δυσβάσταχτου κόστους μετακυλίεται τελικά στην κοινωνία, αφού επιβαρύνει τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης και τα συστήματα περίθαλψης και υγείας και συνολικά τον κρατικό προϋπολογισμό και τους φορολογούμενους πολίτες.

Εξάλλου, υπό το καθεστώς της οικονομικής κρίσης, γίνεται όλο και περισσότερο αντιληπτό σήμερα ότι η εξασφάλιση ικανοποιητικών συνθηκών ασφάλειας και υγείας στην εργασία, συμβάλλει καθοριστικά στην ποιότητα ζωής, στην εργασιακή ειρήνη και κατ’ επέκταση στην παραγωγικότητα, την ανταγωνιστικότητα και τις συνολικές επιδόσεις των επιχειρήσεων.

Σύμφωνα με το κεντρικό σύνθημα των εκστρατειών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού EU-OSHA, «... η αποτελεσματική διαχείριση της υγείας και της ασφάλειας στους χώρους εργασίας είναι επωφελής τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για τις επιχειρήσεις αλλά και για την κοινωνία στο σύνολό της».

2. Τι είναι η "Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία"

Η Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία (ΥΑΕ) ή διαφορετικά η "Επαγγελματική Υγεία και Ασφάλεια" είναι ο διεπιστημονικός τομέας ο οποίος ασχολείται με την προστασία της ανθρώπινης ζωής στο εργασιακό περιβάλλον, μέσω της πρόληψης των επαγγελματικών κινδύνων που υπάρχουν σε κάθε εργασιακή δραστηριότητα και κάθε χώρο εργασίας και οι οποίοι ευθύνονται για την πρόκληση εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών.

Ο κύριος στόχος της ΥΑΕ είναι η προαγωγή και διατήρηση των υψηλότερων κατά το δυνατόν επιπέδων υγείας και ασφάλειας στην εργασία, δημιουργώντας έτσι τις συνθήκες για την αποφυγή ή τη μείωση της εμφάνισης των εργατικών ατυχημάτων, των επαγγελματικών ασθενειών και των άλλων προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με την εργασία.

Η επίτευξη αυτού του στόχου που αναπαριστά την επιθυμητή -ασφαλήκατάσταση των συνθηκών εργασίας, προϋποθέτει ότι οι εργοδότες πρέπει πρώτα να αξιολογήσουν τους κινδύνους για την ΥΑΕ στους χώρους εργασίας ευθύνης τους και στη συνέχεια να αποφασίσουν για το αν απαιτείται να ληφθούν κάποια μέτρα πρόληψης και προστασίας και αν ναι, ποια θα είναι τα μέτρα που θα εφαρμοστούν.

Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, η ΥΑΕ συμπεριλαμβάνει την κοινωνική, ψυχική και σωματική ευεξία/ευημερία των εργαζομένων, αντιμετωπίζοντας το «άτομο ως ενιαίο σύνολο». Ως εκ τούτου η ΥΑΕ δεν συμβάλλει μόνο στη μείωση των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών, αλλά διερευνώντας τις αιτίες τους (υπαρκτοί παράγοντες κινδύνου, ή αλλιώς πηγές κινδύνου, στο εργασιακό περιβάλλον) συμβάλλει και στον προσδιορισμό και στην εφαρμογή των κατάλληλων μέτρων πρόληψης και προστασίας. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, είναι απαραίτητο να αλληλοεπιδρά με άλλους επιστημονικούς τομείς, όπως η ιατρική της εργασίας, η δημόσια υγεία, η βιομηχανική μηχανική, η εργονομία, η χημεία, η ψυχολογία κ.α..

3. Βασικές έννοιες της ΥΑΕ

Ορισμένες βασικές έννοιες σε θέματα ΥΑΕ είναι οι ακόλουθες.

• Πηγή κινδύνου (ή παράγοντας κινδύνου): είναι η κατάσταση ή η ενέργεια με πιθανότητα πρόκλησης βλάβης από την άποψη του ανθρώπινου τραυματισμού ή της ασθένειας, ή ένας συνδυασμός αυτών, δηλαδή οτιδήποτε υπάρχει στο χώρο εργασίας που έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει τραυματισμό ή βλάβη στην υγεία των εργαζομένων (αντίστοιχα, εργατικό ατύχημα ή επαγγελματική ασθένεια).

• Κίνδυνος: είναι ο συνδυασμός της πιθανότητας εμφάνισης μιας επικίνδυνης εκδήλωσης (ή της έκθεσης σε έναν παράγοντα κινδύνου) και της σοβαρότητας του τραυματισμού ή της βλάβης στην υγεία των εργαζομένων που μπορεί να προκληθεί εξαιτίας αυτής της εκδήλωσης ή της έκθεσης.

• Εκτίμηση Κινδύνου: είναι η διαδικασία αξιολόγησης των κινδύνων για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων στους χώρους εργασίας. Πρόκειται για μια συστηματική εξέταση/μελέτη όλων των πτυχών της εργασίας που εξετάζει:

τι θα μπορούσε να προκαλέσει τραυματισμό ή βλάβη και σε ποιους,

αν οι κίνδυνοι μπορούν να εξαλειφθούν και, αν όχι,

ποια είναι τα μέτρα πρόληψης και προστασίας που θα πρέπει να ληφθούν για τον έλεγχο των κινδύνων.

• Ασφάλεια: Είναι η κατάσταση όπου νιώθουμε «ασφαλείς», δηλαδή πλήρως απαλλαγμένοι από την απειλή κάποιου κινδύνου που μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό ή κάποια βλάβη στην υγεία, (κάτι που στην πράξη είναι αδύνατο να επιτευχθεί). Ως εκ τούτου, η ασφάλεια πρέπει να θεωρηθεί ως μια αξιολογική κρίση σχετικά με το επίπεδο του κινδύνου τραυματισμού ή βλάβης που θεωρείται ότι είναι αποδεκτό.

• Υγεία (σε σχέση με την εργασία): «Η κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι μόνο η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας» (Καταστατικό ΠΟΥ, 1946).

• Επαγγελματική ασθένεια: Η επαγγελματική ασθένεια ορίζεται με δύο διαφορετικούς τρόπους:

Σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει η επιστήμη της ιατρικής, επαγγελματική ασθένεια είναι η νόσος που σχετίζεται με το είδος των κινδύνων στους οποίους εκτέθηκε ο πάσχων λόγω της εργασίας του. Είναι κάθε νόσος που αποδεδειγμένα, στη βάση ιατρικών κριτηρίων, μπορεί να αποδοθεί στο είδος της εργασίας και τους κινδύνους στους οποίους λόγω της εργασίας έχει εκτεθεί ο εργαζόμενος.
Ο δεύτερος ορισμός βασίζεται στην ασφαλιστική πραγματικότητα που ισχύει στην κάθε χώρα. Δηλαδή, επαγγελματική ασθένεια είναι η νόσος που αναγνωρίζεται ως τέτοια από το ισχύον ασφαλιστικό σύστημα, με τους όρους και τους περιορισμούς που κάθε φορά αυτό θέτει.

• Εργατικό ατύχημα: Ακριβής ορισμός του εργατικού ατυχήματος δεν υπάρχει στην ελληνική νομοθεσία για την ΥΑΕ.

Γενικά, στη νομολογία, ως εργατικό ατύχημα χαρακτηρίζεται ο θάνατος ή η ανικανότητα του ασφαλισμένου για εργασία που προκλήθηκε από ένα βίαιο περιστατικό που έγινε κατά την εκτέλεση της εργασίας ή εξαιτίας αυτής (και κατά τη μετάβαση του εργαζόμενου στον τόπο της εργασίας ή κατά την επιστροφή στο σπίτι του). Επίσης, σύμφωνα με την ασφαλιστική νομοθεσία και συγκεκριμένα με την εγκύκλιο Αρ. 45/24.6.2010 του ΙΚΑ ως εργατικό ατύχημα ορίζεται: «Ο θάνατος ή η ανικανότητα του εργαζόμενου για εργασία που προκλήθηκε από ένα βίαιο περιστατικό που έγινε κατά την εκτέλεση της εργασίας ή εξαιτίας αυτής».

• Πρόληψη: όλα τα βήματα ή τα μέτρα που λαμβάνονται ή σχεδιάζεται να εφαρμοστούν σε όλα τα στάδια της εργασίας εντός της επιχείρησης, για την εξάλειψη ή τη μείωση των επαγγελματικών κινδύνων.

Όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής, οι έννοιες της ΥΑΕ ισχύουν για κάθε κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, από τις κατασκευές, τη γεωργία, τη μεταποίηση, την εξόρυξη και την αλιεία ως το εμπόριο, τα γραφεία, τις υπηρεσίες ή την υγειονομική περίθαλψη, συμπεριλαμβάνοντας τις υπεργολαβικές εργασίες. Περαιτέρω, για τους σκοπούς της ΥΑΕ, εκτός από την περίοδο της αμιγώς εργασιακής δραστηριότητας, η καθημερινή μετακίνηση προς και από τον τόπο εργασίας θεωρείται επίσης ως τμήμα της καθημερινής εργασίας. Ως εκ τούτου η
«ασφαλής μετακίνηση» συνιστά έναν ακόμα τομέα που καλύπτει η ΥΑΕ.

Σημειώνεται ότι το ισχύον στη χώρα μας θεσμικό πλαίσιο για την προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου σε ό,τι αφορά στις γενικές προβλέψεις της νομοθεσίας περιλαμβάνεται στον Κώδικα Νόμων για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία (ΚΝΥΑΕ) που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 3850/2010 (84 Α΄), εφαρμόζεται σε όλες τις επιχειρήσεις, εγκαταστάσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα (καθώς και τα Ν.Π.Δ.Δ. και τους Ο.Τ.Α.) και ισχύει για κάθε εργαζόμενο που απασχολείται από τον εργοδότη με οποιαδήποτε σχέση εργασίας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Η ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΥΑΕ

1.1 Η ευρωπαϊκή διάσταση της ΥΑΕ
Βασικές αρχές

• Γενικά στοιχεία

Οι εργοδότες έχουν την υποχρέωση να διασφαλίζουν την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων τους ως προς όλες τις πτυχές της εργασίας ("αρχή ευθύνης του εργοδότη") μέσω της πρόληψης της έκθεσης τους σε επαγγελματικούς κινδύνους, με στόχο την αποφυγή της εμφάνισης εργατικών ατυχημάτων και ασθενειών που έχουν μεγάλο κόστος και σοβαρές άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στη ζωή των εργαζομένων, στις επιχειρήσεις και ευρύτερα στην οικονομία και την κοινωνία.

Περαιτέρω, οι εργοδότες έχουν την ηθική και νομική ευθύνη να διασφαλίσουν όχι μόνο τους εργαζομένους τους, αλλά και τους εργαζόμενους υπεργολάβων τους που εργάζονται στις εγκαταστάσεις τους ή οποιοδήποτε άλλο τρίτο πρόσωπο, για παράδειγμα ένα άτομο που επισκέπτεται τις εγκαταστάσεις τους, παραμένουν ασφαλείς ανά πάσα στιγμή.

Για την επίτευξη αυτών των στόχων οι εργοδότες πρέπει να εφαρμόσουν τα προβλεπόμενα μέτρα ασφάλειας και υγείας με βάση την εκτίμηση των επαγγελματικών κινδύνων στους χώρους ευθύνης τους και λαμβάνοντας υπόψη τις προβλέψεις και τις απαιτήσεις της ισχύουσας νομοθεσίας για την ΥΑΕ. Εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η υποχρέωση αυτή ορίστηκε από την οδηγία του Συμβουλίου της 12ης Ιουνίου 1989 σχετικά με την εφαρμογή μέτρων για την προαγωγή της βελτίωσης της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία (οδηγία-πλαίσιο 89/391/ΕΟΚ).

Η επίτευξη του στόχου αυτού απαιτεί επίσης τη δέσμευση των εργαζομένων ως προς τις βασικές αρχές της επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας.

• Κοινοτική Νομοθεσία για την ΥΑΕ

Η ευρεία ποικιλία των κοινοτικών μέτρων στον τομέα της ΥΑΕ έχουν εκδοθεί βάσει του άρθρου 153 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο παρέχει, στην ΕΕ την εξουσία να εκδίδει οδηγίες στον τομέα της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία. Με τις ευρωπαϊκές οδηγίες ορίζονται ελάχιστες απαιτήσεις και οι θεμελιώδεις αρχές, όπως η αρχή της πρόληψης και της αξιολόγησης των κινδύνων, καθώς και οι ευθύνες των εργοδοτών και των εργαζομένων. Μια σειρά ευρωπαϊκών κατευθυντήριων γραμμών έχει ως στόχο να διευκολύνει την εφαρμογή των ευρωπαϊκών οδηγιών, καθώς και τα ευρωπαϊκά πρότυπα που θεσπίζονται από ευρωπαϊκούς οργανισμούς τυποποίησης.

Οι ευρωπαϊκές οδηγίες είναι νομικά δεσμευτικές και πρέπει να μεταφερθούν στην εθνική νομοθεσία από τα κράτη μέλη. Τα κράτη μέλη είναι όπως ελεύθερα να υιοθετήσουν αυστηρότερους κανόνες για την προστασία των εργαζομένων κατά τη μεταφορά των οδηγιών της ΕΕ στο εθνικό δίκαιο. Ως εκ τούτου, οι νομοθετικές απαιτήσεις στον τομέα της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία μπορεί να διαφέρουν μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ.

Η οδηγία πλαίσιο για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (οδηγία 89/391/ΕΟΚ), που εγκρίθηκε το 1989 ήταν ένα σημαντικό ορόσημο στη βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία, αφού εγγυάται τις ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας σε όλη την Ευρώπη. Επιπλέον, σημειώνεται ότι η οδηγία πλαίσιο εφαρμόζεται σε όλους τους τομείς δραστηριότητας, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα.

Ορισμένες διατάξεις της οδηγίας πλαισίου επέφεραν σημαντικές καινοτομίες όπως, μεταξύ άλλων, τις ακόλουθες:

εισάγεται ο όρος «εργασιακό περιβάλλον» σε συμφωνία με τη σύμβαση αριθ. 155 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ), ο οποίος σκιαγραφεί μια σύγχρονη προσέγγιση που λαμβάνει υπόψη της την τεχνική ασφάλεια καθώς και τη γενική πρόληψη των προβλημάτων υγείας,
η οδηγία υποχρεώνει τους εργοδότες να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα πρόληψης με γνώμονα τη βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας κατά την εργασία, στόχος της οδηγίας είναι η διασφάλιση ισότιμου επιπέδου ασφάλειας και υγείας προς όφελος όλων των εργαζομένων (μόνες εξαιρέσεις οι οικιακοί βοηθοί και ορισμένες δημόσιες και στρατιωτικές υπηρεσίες),

η οδηγία υποχρεώνει τους εργοδότες να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα πρόληψης με γνώμονα τη βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας κατά την εργασία,

η οδηγία εισάγει ως κύριο στοιχείο την αρχή της εκτίμησης των κινδύνων και καθορίζει τα βασικά της στοιχεία (π.χ. εντοπισμό κινδύνων, συμμετοχή εργαζομένων, θέσπιση κατάλληλων μέτρων με προτεραιότητα την εξάλειψη των κινδύνων στην πηγή, τεκμηρίωση και περιοδική επανεκτίμηση των κινδύνων στους χώρους εργασίας).

Η νέα υποχρέωση περί εφαρμογής προληπτικών μέτρων υπογραμμίζει ρητώς τη σημασία των νέων μορφών διαχείρισης της ασφάλειας και της υγείας στο πλαίσιο των γενικότερων διαδικασιών διαχείρισης.

Εκτός από την οδηγία πλαίσιο, μια σειρά από επιμέρους ευρωπαϊκές οδηγίες, γνωστές ως ειδικές οδηγίες, εκδόθηκαν στη συνέχεια, οι οποίες επικεντρώνονται σε συγκεκριμένες πτυχές της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία. Παρ’ όλα αυτά, η οδηγία πλαίσιο εξακολουθεί να ισχύει για όλους τους τομείς που καλύπτονται από τις επιμέρους οδηγίες. Όπου οι επιμέρους οδηγίες περιέχουν αυστηρότερες και ειδικές διατάξεις, οι ειδικές αυτές διατάξεις υπερισχύουν.

Οι ειδικές οδηγίες προσαρμόζουν τις αρχές της οδηγίας πλαισίου για: ειδικά καθήκοντα (π.χ. χειρωνακτική διακίνηση φορτίων), ιδιαίτερους κινδύνους κατά την εργασία (π.χ. έκθεση σε επικίνδυνες ουσίες ή φυσικούς παράγοντες), συγκεκριμένους εργασιακούς χώρους και τομείς (π.χ. προσωρινά εργοτάξια, εξορυκτικές βιομηχανίες, αλιευτικά σκάφη), συγκεκριμένες ομάδες εργαζομένων (π.χ. έγκυες γυναίκες, νέους εργαζόμενους, οι εργαζόμενοι με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου), ορισμένες πτυχές που σχετίζονται με την εργασία (π.χ. οργάνωση του χρόνου εργασίας), ή επιμέρους οδηγίες που καθορίζουν τον τρόπο αξιολόγησης των κινδύνων αυτών και, σε ορισμένες περιπτώσεις, καθορίζουν και οριακές τιμές για συγκεκριμένες ουσίες ή παράγοντες.

Η οδηγία πλαίσιο, με ευρύ πεδίο εφαρμογής, καθώς και οι περαιτέρω ειδικές οδηγίες για την ΥΑΕ οι οποίες προέκυψαν από αυτή και επικεντρώνονται σε συγκεκριμένες πτυχές της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία, είναι οι βασικές αρχές της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την υγεία και την ασφάλεια.

• Πρόληψη: έννοια-κλειδί στη διαχείριση της ΥΑΕ

Η πρόληψη είναι ο ακρογωνιαίος λίθος στην ευρωπαϊκή προσέγγιση για τη διαχείριση των θεμάτων ΥΑΕ. Η έννοια της πρόληψης αποκτά όλο και περισσότερο αυξημένη σημασία, δεδομένου ότι οι συνθήκες εργασίας σε επιχειρήσεις και οργανισμούς αλλάζουν δραστικά εξαιτίας σειράς παραγόντων όπως είναι η παγκοσμιοποίηση, η μερική απασχόληση, η προσωρινή εργασία, η υπεργολαβία, η γήρανση του εργατικού δυναμικού κ.α.). Στην πραγματικότητα, η πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών πρέπει να είναι ο κύριος στόχος κάθε συστήματος διαχείρισης της ΥΑΕ για τη μείωση του αριθμού και την εξάλειψη των εργατικών και των επαγγελματικών ασθενειών.

Τι ωστόσο σημαίνει πρόληψη στην πράξη; Οι γενικές αρχές πρόληψης ορίζονται στο άρθρο 6 της οδηγίας πλαίσιο και η κατανόησή τους από τους εργοδότες, τους εργαζόμενους και τους εκπροσώπους τους είναι ζωτικής σημασίας για τον αποτελεσματικό έλεγχο ή την εξάλειψη των κινδύνων που σχετίζονται με την εργασία.

Οι γενικές αρχές πρόληψης των επαγγελματικών κινδύνων είναι οι ακόλουθες: αποφυγή των κινδύνων, εκτίμηση των κινδύνων που δεν μπορούν να αποφευχθούν, καταπολέμηση των κινδύνων στην πηγή τους, προσαρμογή της εργασίας στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εκάστοτε εργαζομένου, παρακολούθηση της εξέλιξης της τεχνικής προόδου, αντικατάσταση του επικίνδυνου από το μη επικίνδυνο, ή το λιγότερο επικίνδυνο, ανάπτυξη συνεκτικής ολοκληρωμένης πολιτικής πρόληψης, προτεραιότητα στη λήψη μέτρων ομαδικής προστασίας σε σχέση με τα μέτρα ατομικής προστασίας και παροχή των κατάλληλων οδηγιών στους εργαζομένους.

Περαιτέρω, οι γενικές αρχές, για την πρόληψη των μη ασφαλών συνθηκών εργασίας που καθορίζει η οδηγία πλαίσιο τροποποιούνται συνεχώς στην ΕΕ και αναπτύσσονται περαιτέρω σε άλλα έγγραφα, όπως είναι για παράδειγμα η «Διακήρυξη του Λουξεμβούργου για την Προαγωγή της Υγείας στους χώρους εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση», όπου καθορίζονται ορισμένες αρχές οι οποίες αποσκοπούν στην πρόληψη των προβλημάτων υγείας στο εργασιακό περιβάλλον (συμπεριλαμβανομένων των ασθενειών που σχετίζονται με την εργασία, των ατυχημάτων, των τραυματισμών, των επαγγελματικών ασθενειών ή του άγχους και των άλλων ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία) και στην ενίσχυση της δυναμικής προαγωγής της υγείας και της ευημερίας του εργατικού δυναμικού.

Λαμβάνοντας υπόψη τις προαναφερθείσες αρχές και την ανάγκη να επικεντρωθούν στην πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών, οι επιχειρήσεις καλούνται να ενσωματώσουν και να εφαρμόζουν ένα σύστημα διαχείρισης ΥΑΕ στην καθημερινή τους λειτουργία, σε συνδυασμό με τυχόν υφιστάμενα συστήματα διασφάλισης της ποιότητας ή προστασίας του περιβάλλοντος. Ένα τέτοιο σύστημα έχει ως στόχο να αναπτύξει και να εφαρμόσει πολιτικές ΥΑΕ μέσα στην επιχείρηση για την αποτελεσματική διαχείριση των επαγγελματικών κινδύνων.

• Αξιολόγηση των επαγγελματικών κινδύνων

Η αξιολόγηση των κινδύνων στην εργασία αποτελεί τη βάση για την εφαρμογή των κατάλληλων μέτρων πρόληψης και προστασίας. Σύμφωνα με την οδηγία πλαίσιο 89/391 ΕΟΚ, η εκτίμηση κινδύνου είναι η αφετηρία και το πρώτο κρίσιμο βήμα της διαδικασίας διαχείρισης των κινδύνων για την ΥΑΕ.

Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι για τη διενέργεια της αξιολόγησης των επαγγελματικών κινδύνων, που κυμαίνονται από απλές ως σύνθετες μεθόδους και από τη συμμετοχή μεμονωμένων ειδικών και εμπειρογνωμόνων ως τη μεθοδολογία που βασίζεται στη συμμετοχική προσέγγιση όλων των εμπλεκόμενων. Η συνήθης διαδικασία περιλαμβάνει την αξιολόγηση, την ιεράρχηση και την ταξινόμηση των κινδύνων, ξεκινώντας από την εκπόνηση μιας σχετικής μελέτης (Μελέτη Εκτίμησης του Επαγγελματικού Κινδύνου).

Οι ανασφαλείς συνθήκες εργασίας οφείλονται είτε σε παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με τον εξοπλισμό εργασίας, τις κτιριακές δομές και τις εγκαταστάσεις είτε σε παράγοντες κινδύνου (φυσικοί, χημικοί/καρκινογόνα, βιολογικοί) που σχετίζονται με το περιβάλλον εργασίας. Ο πρώτος τύπος παραγόντων κινδύνου σχετίζεται κυρίως με το θέμα της «Ασφάλειας στην Εργασία», τομέας που στοχεύει στην πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων. Ο δεύτερος τύπος παραγόντων κινδύνου σχετίζεται κυρίως με την «Υγεία στην Εργασία», τομέας που στοχεύει στην πρόληψη των επαγγελματικών ασθενειών και των λοιπών βλαβών στην υγεία που οφείλονται στην εργασία.

Μια άλλη ομάδα παραγόντων κινδύνου με σταθερά καταγραφόμενη τα τελευταία χρόνια αύξηση της παρουσίας και των επιπτώσεων τους είναι οι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες (άγχος στην εργασία, βία, εκφοβισμός, παρενόχληση κ.α.) που σχετίζονται κυρίως με το υφιστάμενο ψυχοκοινωνικό περιβάλλον εργασίας.

Υπάρχουν και άλλα θέματα ΥΑΕ, που δεν σχετίζονται με κανέναν από τους προαναφερθέντες τύπους παραγόντων κινδύνου και μπορεί να αφορούν για παράδειγμα την κοινωνική προστασία ορισμένων ομάδων ευάλωτων εργαζομένων, τους κανονισμούς όσον αφορά στον χρόνο εργασίας, κ.ά. Ως εκ τούτου, τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των κινδύνων στην εργασία χρησιμοποιούνται για τη λήψη απόφασης σχετικά με την ανάγκη εφαρμογής μέτρων ελέγχου της υγείας και ασφάλειας και βοηθούν στο να καθοριστεί το είδος των μέτρων που μπορεί να είναι περισσότερο αποτελεσματικά, για το συγκεκριμένο πλαίσιο εργασίας.

Από την άποψη δε της περιοδικότητας, είναι σκόπιμο να εκτελούνται εκτιμήσεις κινδύνου σε τακτά χρονικά διαστήματα και κάθε φορά που μια αλλαγή εισάγεται στο χώρο εργασίας, για παράδειγμα, λόγω της εισαγωγής νέων υλικών, ή εργαλείων, ή εξοπλισμού ή παραγωγικών διαδικασιών κ.λπ.

• Μέτρα ελέγχου και πρόληψης

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η αξιολόγηση των κινδύνων όσον αφορά την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία εκτελείται για να αποφασιστεί αν απαιτείται να αναληφθούν κάποιες ενέργειες και αν ναι, τι είδους μέτρα θα πρέπει να εφαρμοστούν στο εργασιακό περιβάλλον. Τα εν λόγω μέτρα ελέγχου των συνθηκών ΥΑΕ θα πρέπει να βασίζονται σε επικαιροποιημένες τεχνικές ή και οργανωτικές γνώσεις καθώς και σε δοκιμασμένες στην πράξη, επιτυχείς καλές πρακτικές. Η εφαρμογή των μέτρων ελέγχου πρέπει να γίνεται με την ακόλουθη σειρά: 1ο. Μέτρα πρόληψης, 2ο. Μέτρα προστασίας και 3ο. Μέτρα μετριασμού των επιπτώσεων. Μια σύντομη περιγραφή αυτών των τύπων των μέτρων ελέγχου παρουσιάζεται στη συνέχεια.

Τα μέτρα πρόληψης στοχεύουν στη μείωση της πιθανότητας εμφάνισης εργατικού ατυχήματος ή επαγγελματικής ασθένειας. Τα μέτρα πρόληψης είναι δύο τύπων:

τεχνικά μέτρα: σχεδιασμένα να λειτουργούν άμεσα στην πηγή του κινδύνου, προκειμένου να πετύχουν την απομάκρυνση του, τη μείωση του ή την αντικατάστασή του,

οργανωτικά/διοικητικά μέτρα: αποσκοπούν στην αλλαγή των συμπεριφορών και ατομικών στάσεων ζωής καθώς και στην προαγωγή νοοτροπίας ασφάλειας.

Κατά την επιλογή των μέτρων προστασίας πρέπει να εξεταστεί κατά προτεραιότητα η εφαρμογή συλλογικών μέτρων και εάν αυτό δεν είναι εφικτό ή αποτελεσματικό, να επιλέγεται η εφαρμογή μεμονωμένων, ατομικών μέσων προστασίας. Κατά συνέπεια, τα μέτρα προστασίας περιλαμβάνουν:

συλλογικά μέτρα: σχεδιασμένα για να περικλείουν ή να απομονώνουν τον κίνδυνο, για παράδειγμα μέσω της χρήσης των φυσικών εμποδίων, οργανωτικά ή διοικητικά μέτρα για να μειωθεί η διάρκεια της έκθεσης (εναλλαγή εργασίας, το χρονοδιάγραμμα της εργασίας, σήμανση ασφάλειας κ.α.),

ατομικά μέτρα: οποιαδήποτε επαρκή μέσα ατομικής προστασίας που αποσκοπούν στην προστασία των εργαζομένων από τους κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία τους.

Τα μέτρα μετριασμού των επιπτώσεων έχουν ως στόχο να μειώσουν τη σοβαρότητα των τυχόν ζημιών στις εγκαταστάσεις, των βλαβών στους εργαζόμενους και το κοινό. Σχετικά παραδείγματα αποτελούν: το σχέδιο έκτακτης ανάγκης, το σχέδιο εκκένωσης/διαφυγής, τα συστήματα προειδοποίησης (συναγερμοί, φώτα που αναβοσβήνουν), οι ασκήσεις και οι δοκιμές των διαδικασιών έκτακτης ανάγκης, το σύστημα πυρόσβεσης κ.α.

• Η ευαισθητοποίηση και η διαβούλευση στους χώρους εργασίας

Εκτός του ότι είναι μια νομική απαίτηση της ΕΕ, η παροχή πληροφόρησης και εκπαίδευσης για τα θέματα ΥΑΕ στους εργαζόμενους και τους εκπροσώπους τους βρίσκεται στον πυρήνα κάθε προγράμματος διαχείρισης της ΥΑΕ στην επιχείρηση, συμβάλλοντας στη δημιουργία νοοτροπίας πρόληψης και στην αύξηση του επιπέδου ευαισθητοποίησης τους ώστε π.χ. οι εργαζόμενοι να είναι σε θέση αναγνωρίζουν ανασφαλείς καταστάσεις, κινδύνους ή συμπτώματα και ενδείξεις για την εκδήλωση τυχόν προβλημάτων υγείας λόγω της έκθεσης τους σε επικίνδυνους παράγοντες κινδύνου στην εργασία.

Τόσο η ευαισθητοποίηση των εργαζομένων όσο και η διαβούλευση των εργοδοτών και των διοικητικών στελεχών όλων των βαθμίδων με τους εργαζόμενους και τους εκπροσώπους τους σε θέματα ΥΑΕ, εκτός από το γεγονός ότι συνιστούν έμπρακτη απόδειξη της ισχυρής δέσμευσης της διοίκησης στη διαχείριση των θεμάτων ΥΑΕ, συμβάλλουν αναμφισβήτητα σε ένα καλύτερο περιβάλλον ασφάλειας και υγείας.

Οι εργοδότες πρέπει να διαβουλεύονται με τους εργαζόμενους ή/και τους εκπροσώπους τους και να τους επιτρέπουν να λάβουν μέρος σε συζητήσεις για όλα τα θέματα που αφορούν την ΥΑΕ στην εργασία, διαμορφώνοντας το κατάλληλο κλίμα εμπιστοσύνης και ανοιχτού διαλόγου μέσα στην επιχείρηση. Η διαβούλευση με τους εργαζόμενους και τους εκπροσώπους τους όσον αφορά στην ΥΑΕ πρέπει να γίνεται αντιληπτή ως κατευθυντήρια αρχή αποτελεσματικής διαχείρισης και να αποτελέσει αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής λειτουργίας της επιχείρησης.

Οι εργοδότες και η διοίκηση καλούνται όχι μόνο να ζητούν τη γνώμη των εργαζομένων αλλά και να συμπράττουν ενεργά μαζί τους και να τους ενθαρρύνουν να συμμετέχουν ουσιαστικά στο πλαίσιο της διαβούλευσης στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, με δεδομένο ότι οι εργαζόμενοι γνωρίζουν τους βασικούς κινδύνους που αντιμετωπίζουν στην εργασία τους σε καθημερινή βάση και μπορούν συχνά να βρίσκουν απλές τεχνικά, περισσότερο οικονομικές και αποδοτικότερες λύσεις π.χ. για θέματα που μπορεί να αφορούν την προσαρμογή της εργασίας στον άνθρωπο, ειδικότερα σε ό, τι αφορά τη διαμόρφωση των θέσεων εργασίας, την επιλογή του εξοπλισμού εργασίας ή των μεθόδων εργασίας και παραγωγής, την οργάνωση της εργασίας κ.α.

• Συμμετοχή των εργαζομένων

Η νομοθεσία για την ΥΑΕ αναφέρει ότι οι εργαζόμενοι πρέπει να διαβουλεύονται με τους εργοδότες και να συμμετέχουν στη διαχείριση των θεμάτων ΥΑΕ.

Ο εργοδότης, έχει την υποχρέωση να παρέχει στους εκπροσώπους των εργαζομένων που έχουν ειδικά καθήκοντα στον τομέα της ΥΑΕ επαρκή χρόνο και τα μέσα που είναι αναγκαία για την εκτέλεση των καθηκόντων τους. Οι εργαζόμενοι και οι εκπρόσωποί τους για τα θέματα ΥΑΕ έχουν το δικαίωμα:

• να προτείνουν νέα μέτρα ΥΑΕ και να εκφράσουν την άποψη τους για τα υφιστάμενα μέτρα,

• να ερευνούν καταγγελίες των εργαζομένων για θέματα ΥΑΕ,

• να ζητείται η γνώμη τους σχετικά με τη λειτουργία των δομών για την ΥΑΕ στην επιχείρηση (τεχνικό ασφάλειας, ιατρό εργασίας, εσωτερική ή εξωτερική υπηρεσία προστασίας και πρόληψης),

• να γνωμοδοτούν σχετικά με το σχεδιασμό και την οργάνωση της εκπαίδευσης τους σε θέματα ΥΑΕ,

• να απευθύνονται στην αρμόδια ελεγκτική αρχή για την ΥΑΕ, εάν κρίνουν ότι τα μέτρα και τα μέσα που χρησιμοποιούνται από τον εργοδότη για την ΥΑΕ είναι ανεπαρκή,

• να υποβάλλουν τις δικές τους παρατηρήσεις κατά τη διάρκεια των επισκέψεων ελέγχου από την αρμόδια αρχή.

Η εθνική νομοθεσία ΥΑΕ κάθε κράτους μέλους προβλέπει γενικά περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την οργάνωση της εκπροσώπησης των εργαζομένων σε θέματα ΥΑΕ. Σε πολλές χώρες οι επιχειρήσεις ανάλογα με το μέγεθός τους -όσον αφορά τον αριθμό των εργαζομένων πρέπει να οργανώσουν επιτροπές ΥΑΕ με μια ισορροπημένη συμμετοχή των εργαζομένων και των εκπροσώπων του εργοδότη στη σύνθεσή τους. Ένα ελάχιστο επίπεδο εκπαίδευσης απαιτείται επίσης για τα μέλη των επιτροπών ΥΑΕ.

Για τις επιχειρήσεις που βρίσκονται κάτω από το όριο όσον αφορά τον αριθμό των εργαζομένων, απαιτεί αντί της οργάνωσης επιτροπής ΥΑΕ, την εκλογή εκπροσώπου για τα θέματα ΥΑΕ κατόπιν σχετικής διαβούλευσης και συμφωνίας των εργαζομένων ή την άμεση διαβούλευση και συμμετοχή των εργαζομένων.

Μελέτες δείχνουν ότι η εκπροσώπηση των εργαζομένων είναι πιο κοινή στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις ή τους οργανισμούς, καθώς και σε επιχειρήσεις όπου η υπάρχει ισχυρή δέσμευση της διοίκησης για την ΥΑΕ ή ισχυρή νοοτροπία ασφάλειας. Έχει επίσης αναγνωριστεί η σπουδαιότητα της συμμετοχής των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας στη διαβούλευση καθώς και ότι η ολοκληρωμένη και συστηματική εκπαίδευση και ενημέρωση προσδίδουν περισσότερη εμπιστοσύνη στα μέλη ΥΑΕ ή στους εκπροσώπους των εργαζομένων για τα θέματα ΥΑΕ.

Η δέσμευση των εργαζομένων και η ενεργή συμμετοχή τους μπορεί να επιφέρουν σημαντικές βελτιώσεις σε θέματα ΥΑΕ, καθώς μελέτες δείχνουν θετικές επιπτώσεις όπως: 49% λιγότερα συμβάντα, 16% περισσότερη κερδοφορία, 18% περισσότερη παραγωγικότητα, 25-45% μείωση του κύκλου εργασιών, 37% λιγότερο απουσίες, 60% λιγότερα προβλήματα στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών ή των παραγόμενων προϊόντων κ.α. Εκτός από τη διαβούλευση σε επίπεδο επιχείρησης, τα κράτη μέλη έχουν τομεακή εκπροσώπηση και εθνική εκπροσώπηση στις τριμερείς δομές των κοινωνικών εταίρων, όπου συμμετέχουν τα συνδικάτα, οι οργανώσεις των εργοδοτών και οι αρμόδιες για την ΥΑΕ κρατικές αρχές, στο πλαίσιο του «κοινωνικού διαλόγου για την ΥΑΕ», με κύριο αντικείμενο κυρίως τη συμφωνία για σημαντικές πτυχές και θέματα κανονιστικού ή στρατηγικού χαρακτήρα για την ΥΑΕ, όπου απαιτείται συντονισμός και συνεργεία όλων των εμπλεκομένων φορέων.

• Κοινωνικός διάλογος για την ΥΑΕ

Η σημασία του ευρωπαϊκού κοινωνικού διαλόγου στον τομέα της ΥΑΕ και η θετική επίδρασή του στις συνθήκες εργασίας στην Ευρώπη αναγνωρίζεται από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Είναι πέραν πάσης αμφιβολίας ότι οι κοινωνικοί εταίροι, τόσο οι εργοδότες όσο και οι εργαζόμενοι, αντιλαμβάνονται μια προστιθέμενη αξία στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού κοινωνικού διαλόγου. Κυρίως επειδή ο ευρωπαϊκός κοινωνικός διάλογος δίνει τη δυνατότητα στους κοινωνικούς εταίρους να εκφράσουν τη γνώμη τους σχετικά με όλες τις νομοθετικές προτάσεις σε επίπεδο ΕΕ, γεγονός που με τη σειρά του ενισχύει τη νομιμότητα των αποτελεσμάτων της πολιτικής.

Οι συμφωνίες πλαίσιο των ευρωπαίων κοινωνικών εταίρων σε συγκεκριμένα θέματα ΥΑΕ (π.χ. για το εργασιακό άγχος ή την παρενόχληση στην εργασία) είναι η πιο σημαντική συμβολή του κοινωνικού διαλόγου σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι πάντα δυνατό να προσδιοριστεί η ακριβής συμβολή του κοινωνικού διαλόγου στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Για παράδειγμα, η αξιολόγηση των συμφωνιώνπλαίσιο των κοινωνικών εταίρων για την τηλεργασία και το εργασιακό άγχος, έδειξε ότι η εφαρμογή και οι ουσιαστικές επιπτώσεις τους ήταν στην πράξη αποσπασματικές, κυρίως λόγω του νομικά μη δεσμευτικού χαρακτήρα τους.

Η πρόκληση της εφαρμογής των πρωτοβουλιών/ συμφωνιών μέσω του κοινωνικού διαλόγου επιτείνεται από την ποικιλομορφία των εθνικών συστημάτων εργασιακών σχέσεων και αδύναμες δομές του κοινωνικού διαλόγου και των ικανοτήτων, ιδίως στα νέα κράτη μέλη.

1.2 Το νέο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο

• Στρατηγικό Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) νια την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία (ΥΑΕ) 2014 2020. Τον Ιούνιο του 2014 ανακοινώθηκε από την Επιτροπή η νέα Κοινοτική Στρατηγική για την AYE 2014-2020 υπό τη μορφή Στρατηγικού Πλαισίου κατόπιν μακράς περιόδου διαβούλευσης και αναμονής. Επισημαίνεται ότι η προηγούμενη Στρατηγική αφορούσε την περίοδο 2007-2012. Παρά τις όποιες αδυναμίες ή ελλείψεις που κατά κοινή ομολογία παρουσιάζει το Στρατηγικό Πλαίσιο, θέτει εύστοχα τρεις νέες προκλήσεις:

1η πρόκληση: Βελτίωση των επιδόσεων των κρατών μελών όσον αφορά την εφαρμογή, ιδίως μέσω της βελτίωσης της δυνατότητας των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων να εφαρμόζουν αποτελεσματικά και αποδοτικά μέτρα πρόληψης του κινδύνου,

2η πρόκληση: Βελτίωση της πρόληψης των ασθενειών που συνδέονται με την εργασία μέσω της αντιμετώπισης των υφιστάμενων, των νέων και των αναδυόμενων κινδύνων,

3η πρόκληση: Αντιμετώπιση της δημογραφικής αλλαγής.

Παράλληλα θέτει τους εξής επτά (7) στρατηγικούς στόχους:

1. Περαιτέρω παγίωση των εθνικών στρατηγικών.

2. Διευκόλυνση της συμμόρφωσης με τις διατάξεις της νομοθεσίας για την AYE, ιδίως από τις πολύ μικρές και τις μικρές επιχειρήσεις.

3. Καλύτερη επιβολή της νομοθεσίας για την AYE από τα κράτη μέλη.

4. Απλούστευση της ισχύουσας νομοθεσίας.

5. Αντιμετώπιση της γήρανσης του εργατικού δυναμικού, αναδυόμενοι νέοι κίνδυνοι, πρόληψη επαγγελματικών και συνδεόμενων με την εργασία ασθενειών.

6. Βελτίωση της συλλογής στατιστικών στοιχείων και ανάπτυξη της βάσης πληροφοριών.

7. Βελτίωση του συντονισμού των προσπαθειών σε επίπεδο ΕΕ και διεθνές επίπεδο στον τομέα της AYE και συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς.

Μετά τη δημοσίευση της Ανακοίνωσης του Πλαισίου [(COM(2014) 332 final)] ακολούθησαν όπως προβλέπεται η γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ) (SOC/512/11-12-2014), η γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών (ECOS-V-061/ 11-13/2/2015), τα Συμπεράσματα του Συμβουλίου της ΕΕ κατά την Προεδρία της Λετονίας (SOC/98/27-2-2015) και η Αναφορά του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (2015/ 2107(ΙΝΙ)/29-5-2015). Σε πολλά σημεία αυτών των κειμένων γίνεται κριτική του Πλαισίου και επισημαίνεται το γεγονός ότι δεν περιέχονται σαφή μέτρα και ποσοτικοί ή ποιοτικοί στόχοι όπως στην προηγούμενη Στρατηγική. Ωστόσο, αναμένεται με ενδιαφέρον η ενδιάμεση αξιολόγηση που θα πραγματοποιηθεί στο τέλος του 2016, καθώς και οι ενδεχόμενες τροποποιήσεις του (π.χ. προσθήκη ποσοτικών στόχων).

• Αξιολόγηση Οδηγιών-Αναμόρφωση θεσμικού πλαισίου ΕΕ-Τάσεις.

Η διαδικασία αξιολόγησης του κοινοτικού κεκτημένου (24 Οδηγίες ελαχίστων προδιαγραφών για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία), η οποία ανάλογα με τα ευρήματα πιθανά να οδηγήσει σε αναμόρφωση θεσμικού πλαισίου που διέπει την ΥΑΕ για όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, ξεκίνησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2013 και αναμένεται να ολοκληρωθεί στις αρχές του 2017. Επίσης, αναμένεται να εντοπιστούν βέλτιστες πρακτικές και να διαχυθούν μέσω της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο σύνολο των κρατών μελών για την απλούστευση της σχετικής εθνικής νομοθεσίας.

Με τη διαδικασία της αξιολόγησης θα εκτιμηθούν η σχετικότητα, η αποτελεσματικότητα και η συνάφεια της νομοθεσίας, όπως επίσης και το διοικητικό βάρος που προκαλεί. Η όλη διαδικασία εντάσσεται στο πλαίσιο της «άσκησης» REFIT (COM (2012) 746) της Ευρ. Επιτροπής η οποία αποτελεί μέρος του προγράμματος SMART Regulation Programme που στοχεύει στην διασφάλιση της καταλληλότητας και της αποτελεσματικότητας του κοινοτικού θεσμικού πλαισίου. To REFIT αποσκοπεί στο να εντοπίσει περιττά διοικητικά βάρη, ανακολουθίες, κενά και αναποτελεσματικές διατάξεις στα νομικά κείμενα της Ε.Ε., ώστε να υπάρξει βελτίωσή τους.

Κατά την εξέλιξη αυτής της «άσκησης» έχει ήδη διαφανεί ότι το ισχύον θεσμικό πλαίσιο της ΥΑΕ σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι σε γενικές γραμμές επαρκές και σωστά δομημένο ώστε να βρίσκει εφαρμογή και να οδηγεί στην επίτευξη των στόχων δηλ. μείωση των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών και βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Ωστόσο αναγνωρίζεται η ανάγκη της διαχείρισης νέων προκλήσεων είτε ως προς το είδος των κινδύνων (π.χ. ψυχοκοινωνικοί, νανοτεχνολογία), είτε ως προς τις ομάδες εργαζομένων (π.χ. μεγάλης ηλικίας εργαζόμενοι, μετανάστες), είτε ως προς τις μεταβολές των εργασιακών σχέσεων, την ελαστικοποίηση της απασχόλησης και τη μετεξέλιξη βασικών εννοιών όπως αυτή του εργοδότη, του τόπου εργασίας, του χρόνου εργασίας κ.λπ.

Η χώρα μας, στηρίζοντας τη θέση υπέρ μιας επικαιροποιημένης και σύγχρονης νομοθεσίας που εξασφαλίζει το ίδιο υψηλό επίπεδο προστασίας για όλους τους εργαζόμενους, συμμετείχε στην διαδικασία συντάσσοντας εκθέσεις εφαρμογής των 24 Οδηγιών και παρακολουθεί μέσω του αρμόδιου οργάνου (Συμβουλευτική Επιτροπή για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία) την εξέλιξη αυτής της διαδικασίας που πιθανότατα θα οδηγήσει σε τροποποιήσεις και της εθνικής νομοθεσίας για την ΥΑΕ.

1.3 Οι υφιστάμενες δομές για την ΥΑΕ σε εθνικό επίπεδο

Στις υφιστάμενες δομές που συνιστούν σήμερα διακριτά τμήματα της σε εθνικό επίπεδο διαχείρισης των θεμάτων ΥΑΕ περιλαμβάνονται η εθνική νομοθεσία, οι αρμόδιες εθνικές αρχές, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί, τα εθνικά τριμερή όργανα, οι αρμόδιες δομές για την πληροφόρηση και την ευαισθητοποίηση, την εκπαίδευση και κατάρτιση, την έρευνα, τη συλλογή και στατιστική επεξεργασία στοιχείων και δεδομένων, ή τη δικτύωση και την ανάπτυξη συνεργασιών.

Οι δομές αυτές έχουν θεσπισθεί προοδευτικά, με κύρια αφετηρία τη δεκαετία του '80 και η λειτουργία τους, αν και καλύπτει μεγάλο διάστημα σε βάθος χρόνου, χαρακτηρίζεται από σημαντικές ελλείψεις σε ανθρώπινους και υλικούς πόρους, οργανωτικές και διοικητικές αδυναμίες, αποσπασματικότητα και ατολμία στη διαχείριση των θεμάτων ΥΑΕ καθώς και έλλειψη του απαραίτητου συντονισμού και συνέργειας τόσο μεταξύ τους όσο και με άλλες δομές που είτε λειτουργούν στο χώρο της εργασίας είτε καλύπτουν άλλους τομείς πέραν αυτής.

Οι αρμόδιες εθνικές αρχές για την ΥΑΕ (συμπεριλαμβανομένων των αρχών για τον έλεγχο εφαρμογής της σχετικής εθνικής νομοθεσίας) τελούν υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης καιΚοινωνικής Αλληλεγγύης, το οποίο έχει και την ευθύνη έναντι των οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για τη συμμόρφωση προς το κοινοτικό και διεθνές δίκαιο και προς την Κοινοτική Στρατηγική για την ΥΑΕ.

Η αρμόδια επιτελική διοικητική δομή ΥΑΕ του Υπουργείου Εργασίας για την ανάπτυξη της νομοθεσίας και τον συντονισμό των πολιτικών ΥΑΕ στη χώρα μας αναμορφώθηκε σε μεγάλο βαθμό με την έκδοση του π.δ. 113/ 2014 (180 Α΄) «Οργανισμός Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας».

Συγκεκριμένα, στη νέα οργανωτική φυσιογνωμία του Υπουργείου Εργασίας (σε ισχύ μετά τον Οκτώβριο 2014), η πρώην Γενική Διεύθυνση Συνθηκών και Υγιεινής της Εργασίας υποβαθμίζεται διοικητικά και λειτουργεί πλέον ως Διεύθυνση Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία (ΔΑΥΕ, Δ3) με ταυτόχρονη συρρίκνωση των οργανωτικών δομών της, του ανθρώπινου δυναμικού της όσο και των προβλεπόμενων μόνιμων θέσεων εργασίας της και κυρίως με διαγραφή και απώλεια της συντριπτικής πλειοψηφίας των προηγούμενων πολυεπίπεδων και ευρύτατης κλίμακας αρμοδιοτήτων της, οι οποίες καταργήθηκαν κατά τη σύνταξη του νέου οργανισμού λειτουργίας του Υπουργείου Εργασίας.
Το γεγονός αυτό εντείνει τις προκλήσεις για τη διατήρηση ενός ικανοποιητικού βαθμού αποτελεσματικότητας και ευελιξίας στην ανάπτυξη των πολιτικών για την ΥΑΕ και διαχείρισης των θεμάτων ΥΑΕ σε εθνικό επίπεδο, ενώ παράλληλα δεν πρέπει να αγνοείται η σημειολογική διάσταση του αρνητικού μηνύματος που εκπέμπει η απόφαση αυτή προς τον κόσμο της εργασίας, όσον αφορά το επίπεδο των συνθηκών εργασίας και το επίπεδο προστασίας της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων. Η ΔΑΥΕ ως αρμόδια επιτελική υπηρεσία ΥΑΕ αναπτύσσει δράσεις σε νομοθετικό, οργανωτικό, ενημερωτικό, εκπαιδευτικό και ερευνητικό επίπεδο, με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στους χώρους εργασίας, την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, και την προαγωγή παιδείας και νοοτροπίας πρόληψης των κινδύνων στο εργασιακό περιβάλλον για τη μείωση των εργατικών ατυχημάτων, των ασθενειών που σχετίζονται με την εργασία και των επαγγελματικών ασθενειών.

Οι αρμοδιότητες της Δ.Α.Υ.Ε. ασκούνται από τα εξής 6 Τμήματα της Διεύθυνσης: α) Τμήμα Συνθηκών Εργασίας β) Τμήμα Προαγωγής της Υγείας, Βλαπτικών Παραγόντων, Ασφάλειας και Εργονομίας γ) Τμήμα Εθνικού Εστιακού Πόλου Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης δ) Τμήμα Ατυχημάτων Μεγάλης Έκτασης ε) Τμήμα Επιμόρφωσης και Παρακολούθησης Πολιτικών AYE

στ) Τμήμα Ατόμων με Αναπηρία.

Για την επίτευξη των στόχων της συνεργάζεται στενά με την Κεντρική και τις Περιφερειακές Υπηρεσίες της Επιθεώρησης Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) και τους κοινωνικούς εταίρους.

Σημαντικό ρόλο στην εφαρμογή της εθνικής πολιτικής και στρατηγικής στις επιχειρήσεις και πρωτεύοντα ρόλο στον έλεγχο συμμόρφωσης τους ως προς τις απαιτήσεις της εθνικής νομοθεσίας ΥΑΕ έχει η Επιθεώρηση Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ). Το ΣΕΠΕ ως ελεγκτικός μηχανισμός στον τομέα της ΥΑΕ έχει κύριο έργο τον έλεγχο εφαρμογής της εργατικής νομοθεσίας για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία, την παροχή συμβουλών, ενημέρωσης και καθοδήγησης προς εργοδότες και εργαζόμενους για την τήρηση της νομοθεσίας και την επιβολή κυρώσεων στους παραβάτες. Παράλληλα, αναφέρει στην πολιτική ηγεσία ελλείψεις ή παραλείψεις της ισχύουσας νομοθεσίας, καθώς και τυχόν προβλήματα κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας και εισηγείται προς τη ΔΑΥΕ την έκδοση σχετικών νομοθετικών ρυθμίσεων.

Στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης του Υπουργείου Εργασίας και όσον αφορά την Επιθεώρηση Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία του ΣΕΠΕ, συντελέστηκαν επίσης μεταβολές με σημαντικές επιπτώσεις στη λειτουργία των ελεγκτικών δομών για την ΥΑΕ πανελλαδικά. Συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκε συρρίκνωση της οργανωτικής δομής και κατάργηση αφενός μεν Περιφερειακών Υπηρεσιών αφετέρου δε υποστηρικτικών δομών για την ΥΑΕ στην Κεντρική Υπηρεσία του ΣΕΠΕ. Αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι υπάρχουν διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες, π.χ. αν ληφθούν υπόψη στοιχεία όπως οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στον κόσμο της εργασίας (συμπεριλαμβανομένης της διάστασης της ΥΑΕ),.ότι μεγάλα τμήματα του ενεργού πληθυσμού δεν καλύπτονται (π.χ. αυτοαπασχολούμενοι) ή ότι υπάρχουν επίσημα καταγεγραμμένες σχετικές υποδείξεις τόσο από ευρωπαϊκούς θεσμούς (Επιτροπή Ανώτερων Επιθεωρητών Εργασίας, SLIC) όσο και από το Διεθνές Γραφείο Εργασίας (ILO).

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι με την πρόσφατη διοικητική αναδιάρθρωση οι περιφερειακές Διευθύνσεις AYE του ΣΕΠΕ μειώθηκαν από επτά σε πέντε για όλη την επικράτεια, ενώ αντίστοιχα τα περιφερειακά Τμήματα Επιθεώρησης AYE από 52 σε 40.

Γενικότερα, οι προαναφερθείσες συρρικνώσεις τόσο της επιτελικής υπηρεσίας σχεδιασμού και ανάπτυξης των εθνικών πολιτικών και της νομοθεσίας για την ΥΑΕ όσο και του ελεγκτικού μηχανισμού εφαρμογής της εθνικής νομοθεσίας δεν κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς δεν συνάδουν και ακυρώνουν εν τέλει την πολλαπλώς εκπεφρασμένη βούληση της Πολιτείας για αναβάθμιση των σχετικών ζητημάτων.

Υπό αυτή την έννοια, η εξαρχής αποκατάσταση και ποιοτική αναβάθμιση τόσο μιας ολοκληρωμένης -και σε υψηλότερο επίπεδο στρατηγικής διοικητικής επιτελικής υπηρεσίας ΥΑΕ στο οργανόγραμμα του Υπουργείου Εργασίας όσο και των σχετικών δομών του ελεγκτικού μηχανισμού για την ΥΑΕ του Σ.ΕΠ.Ε. είναι σήμερα παρά ποτέ επιβεβλημένο να υλοποιηθούν άμεσα για λόγους ηθικής υποχρέωσης, συμμόρφωσης προς τις απαιτήσεις σε διεθνές, κοινοτικό και εθνικό επίπεδο, λειτουργικής αποτελεσματικότητας, αλλά και ισχυρού πολιτικού και κοινωνικού συμβολισμού όσον αφορά στην προστασία της ανθρώπινης ζωής στους χώρους εργασίας.

Ιδιαίτερα σημαντικός, είναι και ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων (οργανώσεις και δομές) στη διαμόρφωση και υλοποίηση της εθνικής πολιτικής για τη βελτίωση των συνθηκών ΥΑΕ, πρωτίστως στο επίπεδο των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας και των επιχειρήσεων που εκπροσωπούν.

Η διαβούλευση για τα θέματα ασφάλειας και υγείας διαρθρώνεται σε πολλαπλά επίπεδα, ξεκινώντας από το επίπεδο της επιχείρησης και καταλήγοντας σε εθνικό επίπεδο, συγκροτώντας κατ' αυτόν τον τρόπο ένα Εθνικό Σύστημα Κοινωνικού Διαλόγου για την Υγεία και ασφάλεια στην Εργασία με υψηλό βαθμό αντιπροσωπευτικότητας.

Τα κυριότερα συλλογικά όργανα διαβούλευσης που έχουν θεσμοθετηθεί και λειτουργούν είναι τα ακόλουθα:

• Σε επίπεδο στρατηγικού σχεδιασμού, προβλέπεται ότι κάθε κανονιστική ρύθμιση για θέματα υγείας και ασφάλειας ολοκληρώνεται μετά από διαβούλευση στα πλαίσια του Συμβουλίου Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζομένων (ΣΥΑΕ), στο οποίο συμμετέχουν εκπρόσωποι της πολιτείας, των τριτοβάθμιων οργανώσεων των εργοδοτών και των εργαζομένων (τόσο του ιδιωτικού, όσο και του δημόσιου φορέα) και επιστημονικοί φορείς (Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος, Ένωση Ελλήνων Χημικών).

• Σε επίπεδο ελέγχου εφαρμογής της νομοθεσίας έχει συσταθεί το Συμβούλιο Κοινωνικού Ελέγχου Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΚΕΕΕ), όπου επίσης συμμετέχουν ως μέλη εκπρόσωποι των κυριοτέρων τριτοβάθμιων οργανώσεων των εργοδοτών και των εργαζομένων.

• Στο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών προστασίας και πρόληψης λειτουργεί σε εθνικό επίπεδο Γνωμοδοτική Επιτροπή για τη χορήγηση βεβαίωσης συνδρομής νομίμων προϋποθέσεων σε Εξωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης (ΕΞΥΠΠ), στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι των κοινωνικών εταίρων και αρμοδίων επιστημονικών φορέων. Αρμοδιότητα της είναι η γνωμοδότηση για τη χορήγηση βεβαίωσης συνδρομής νομίμων προϋποθέσεων (αντικατέστησε την παρεχόμενη κατά το πρόσφατο παρελθόν "άδεια") που επιτρέπει τη λειτουργία στις υποψήφιες ΕΞΥΠΠ, εξασφαλίζοντας την αντικειμενικότητα της κρίσης, ως προς τη συμμόρφωση τους με τους θεσμοθετημένους όρους και προϋποθέσεις.

• Για τις εργασίες αφαίρεσης και κατεδάφισης αμιάντου ή υλικών που περιέχουν αμίαντο λειτουργεί σε εθνικό επίπεδο Γνωμοδοτική Επιτροπή με τη συμμετοχή εκπροσώπων των κοινωνικών εταίρων και των αρμοδίων επιστημονικών φορέων. Αρμοδιότητα της επιτροπής είναι η γνωμοδότηση για τη χορήγηση άδειας λειτουργίας στις επιχειρήσεις που θα αναλάβουν την εκτέλεση εργασιών με αμίαντο (ΕΑΚ) σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.

• Στις δραστηριότητες υψηλού κινδύνου προβλέπονται επιπλέον όργανα διαβούλευσης. Ειδικότερα: (α) σε οικοδομές και τεχνικά έργα λειτουργούν τριμελείς μικτές επιτροπές ελέγχου με τη συμμετοχή εκπροσώπων των εργαζομένων και του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, (β) στις ναυπηγοεπισκευαστικές εργασίες της Ζώνης Περάματος, Σαλαμίνας κ.λπ. λειτουργούν επίσης μικτές επιτροπές ελέγχου με επί πλέον συμμετοχή εκπροσώπων της αρμόδιας Λιμενικής Αρχής και του Γενικού Χημείου του Κράτους.

• Πέραν των παραπάνω, σε επίπεδο επιχείρησης προβλέπεται η δυνατότητα διαβούλευσης και συμμετοχής των εργαζομένων ή/και των εκπροσώπων τους σε θέματα υγείας και ασφάλειας στο χώρο εργασίας, μέσω των Επιτροπών Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζομένων (ΕΥΑΕ) ή των εκπροσώπων με ειδική αρμοδιότητα σε θέματα προστασίας της ασφάλειας και υγείας. Κύριο έργο τους αποτελεί η συμμετοχή τους στη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών εργασίας και η εισήγηση μέτρων βελτίωσής τους.

Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης περιόδου προγραμματισμού (2010-2013), ελάχιστες μεταβολές σημειώθηκαν σε αυτό το Σύστημα, όπως η ονομασία του Συμβουλίου Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζομένων (πρώην Συμβούλιο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας), καθώς και η προσθήκη εκπροσώπου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) στη σύνθεση του ΣΥΑΕ και του ΣΚΕΕΕ, στο πλαίσιο της αναγνώρισης του τελευταίου ως θεσμικά ισότιμο κοινωνικό εταίρο με ταυτόχρονη συμμετοχή ενός επιπλέον εκπροσώπου εργαζομένων.
Είναι, επομένως, φανερό ότι το ζητούμενο για τη διαβούλευση στο μέλλον δεν είναι η εξαρχής ανάπτυξη νέων φορέων διαβούλευσης αλλά:

• Η σε εθνικό επίπεδο ευρύτερη και πιο ουσιαστική εμπλοκή των φορέων διαβούλευσης στη διαμόρφωση πολιτικών για την ΥΑΕ, οι οποίες ωστόσο δεν θα είναι αποκομμένες από συναφείς πολιτικές όπως αυτές της υγείας, της ανταγωνιστικότητας, της εκπαίδευσης και του περιβάλλοντος.

• Η σε επίπεδο επιχείρησης αναζήτηση καινοτόμων μεθόδων για την δημιουργική και απρόσκοπτη εφαρμογή του διαλόγου εργαζομένων-εργοδοτών για τα θέματα ΥΑΕ, παρ’ όλη τη δυσκολία του εγχειρήματος σε ένα ομολογουμένως ιδιαίτερα δυσμενές κλίμα εργασιακών σχέσεων οφειλόμενο κατά κύριο λόγο στην οικονομική κρίση.

Η εθνική νομοθεσία για την ΥΑΕ η οποία κατά κύριο λόγο εκπορεύεται από την αντίστοιχη κοινοτική, διανύει περίοδο ισχνής παραγωγής νομοθετημάτων, δεδομένου ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο βρίσκεται σε εξέλιξη μια εκτενής διαδικασία επανεξέτασης του νομοθετικού πλαισίου για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία. Ως εκ τούτου, οι ανάγκες για νομοθέτηση στα επόμενα χρόνια προβλέπεται να είναι περιορισμένες, αφού η υπάρχουσα νομική βάση είναι ευρύτατη και καλύπτει μεγάλο φάσμα εργασιών, κατηγοριών εργαζομένων και συνθηκών εργασίας.
Εξαίρεση από την τάση αυτή αποτελεί το τμήμα της κοινοτικής και εθνικής νομοθεσίας ΥΑΕ που αφορά στις επικίνδυνες χημικές ουσίες και ιδίως στα καρκινογόνα, τα οποία ευθύνονται σύμφωνα με τις μελέτες για περισσότερους από 160.000 θανάτους ετησίως σε επίπεδο Ε.Ε., γι’ αυτό και στον τομέα αυτό κατόπιν πολύχρονης, πέραν της δεκαετίας διαβούλευσης και εκτεταμένης επιστημονικής έρευνας, αναμένονται σημαντικές αλλαγές ιδίως όσον αφορά στις ισχύουσες οριακές τιμές έκθεσης (OELs).

Επισημαίνεται ακόμα ότι σε εκκρεμότητα παραμένουν ορισμένες δεσμεύσεις της ΕΕ στο παρελθόν στο πλαίσιο ειδικών «ad hoc» ομάδων, όπως για παράδειγμα η διαμόρφωση Οδηγίας για την πρόληψη των μυοσκελετικών παθήσεων άνω άκρων, μέσω της τροποποίησης-συγχώνευσης τριών ισχυουσών Οδηγιών, ή η εξέταση του σοβαρού ζητήματος της κάλυψης των αυτοαπασχολούμενων ως προς τα θέματα ΥΑΕ.

Το ζητούμενο στο άμεσο μέλλον θα είναι η δυνατότητα νομικής ή κανονιστικής κάλυψης των «νέων» μορφών απασχόλησης και οργάνωσης της εργασίας (προσωρινή απασχόληση, αυτοαπασχόληση, απόσπαση εργαζομένων, ενοικίαση εργαζομένων, εργολαβικές και άλλες τριγωνικές σχέσεις εργασίας κ.λπ.), όπου οι παραδοσιακές έννοιες του «εργοδότη», του «εργαζόμενου» και του «χώρου εργασίας», όπως και άλλες ρυθμίσεις παύουν πλέον να βρίσκουν άμεση εφαρμογή και χρειάζονται «επικαιροποίηση».

Από τη μέχρι σήμερα λειτουργία των επιμέρους δομών διαχείρισης της ΥΑΕ σε εθνικό επίπεδο και λαμβάνοντας υπόψη την αξιολόγηση της διαχείρισης τους, τα αποτελέσματα από τη λειτουργία τους, το παραγόμενο έργο καθώς και τις ραγδαίες εξελίξεις στον κόσμο της εργασίας και με βάση την αρχή της τριμερούς διαβούλευσης, προκύπτει σαφώς ότι υπάρχει άμεση ανάγκη βελτίωσης, αναβάθμισης, δικτύωσης και συντονισμού της λειτουργίας τους υπό τη γενικότερη ομπρέλα θεσμοθέτησης (νομοθέτηση, οργάνωση και λειτουργία) του προτεινόμενου Εθνικού Συστήματος για την Υγεία και Ασφάλεια (ΕΣυστΥΑΕ) στην Εργασία.

1.4 Η σημερινή εθνική κατάσταση Παθογένειες και Προκλήσεις

• Εθνικό νομοθετικό πλαίσιο νια την ΥΑΕ

Ιστορικά, η πρώτη νομοθεσία στην Ελλάδα σχετικά με την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία (ΥΑΕ) ήταν ο ν. 3134/1911 για την «υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων και των ωρών εργασίας και το προεδρικό διάταγμα (π.δ.) 14/3/1934 με τίτλο «Περί υγιεινής και ασφάλειας των εργατών και υπαλλήλων των πάσης φύσεως βιομηχανικών και βιοτεχνικών εργοστασίων, εργαστηρίων, κλπ.»..

Ορόσημο στην ανάπτυξη της ΥΑΕ στη χώρα μας ήταν ο ν. 1568/1985 «Υγιεινή και Ασφάλεια των εργαζομένων». Αυτό το νομοθετικό πλαίσιο επέτρεψε τη δημιουργία μιας σειράς θεσμικών δομών και οργάνων, όπως οι Επιτροπές Υγιεινής και Ασφάλειας στην Εργασία (ΕΥΑΕ) σε επίπεδο επιχείρησης ή το Συμβούλιο Υγιεινής και Ασφάλειας στην Εργασίας (ΣΥΑΕ), σε επίπεδο εθνικό. Σε αυτό το νομοθέτημα επίσης, ορίζεται ο ρόλος του Τεχνικού Ασφαλείας και του Ιατρού Εργασίας στους χώρους εργασίας.

Το προεδρικό διάταγμα 294/1988 με τίτλο «Ελάχιστος χρόνος απασχόλησης τεχνικού ασφαλείας και γιατρού εργασίας, επίπεδο γνώσεων και ειδικότητα τεχνικού ασφαλείας για τις επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες του άρθρου 1 παραγράφου 1 του ν. 1568/1985 «Υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων» παρουσιάζει λεπτομερώς τις διάφορες πτυχές του ν. 1568/1985.

Η οδηγία-πλαίσιο 89/391/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 12ης Ιουνίου 1989 και η οδηγία του Συμβουλίου 91/383/ ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 25ης Ιουνίου 1991, έχουν μεταφερθεί στο ελληνικό δίκαιο με το προεδρικό διάταγμα 17/1996 «Μέτρα για την βελτίωση της ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία σε συμμόρφωση με τις οδηγίες 89/391/ΕΟΚ και 91/383/ΕΟΚ».

Το διάταγμα αυτό εφαρμόζεται τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα και σε όλους τους εργοδότες με τουλάχιστον έναν εργαζόμενο. Σε αυτό προβλέπονται οι υποχρεώσεις των εργοδοτών, όπως το να διενεργούν εκτίμηση των κινδύνων, να παρέχουν εκπαίδευση στους εργαζόμενους και τους εκπροσώπους τους και να διενεργούν την επίβλεψη της υγείας και της ασφάλειας. Αναφέρει ακόμα ότι οι εργαζόμενοι πρέπει να λαμβάνουν μέρος κατά τη διαδικασία εκτίμησης των κινδύνων.

Σε αυτό προβλέπεται ακόμα ο ρόλος των εξωτερικών υπηρεσιών προστασίας και πρόληψης ΕΞΥΠΠ (ιδιωτικές εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες σε θέματα ΥΑΕ στους εργοδότες). Με το προεδρικό διάταγμα 95/1999

«Όροι ίδρυσης και λειτουργίας Υπηρεσιών Προστασίας και Πρόληψης» παρέχονται περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αυτό.
Περαιτέρω, σημαντικό νομοθετικό κείμενο ήταν το προεδρικό διάταγμα 159/1999 «Τροποποίηση του π.δ. 17/ 1996» και ο ν. 3144/2003 «Κοινωνικός διάλογος για την προώθηση της απασχόλησης και την κοινωνική προστασία και άλλες διατάξεις».

Με δεδομένη την πολυπλοκότητα του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, με την έκδοση του νόμου 3850 της 2ας Ιουνίου 2010 συγκεντρώνονται όλα τα παραπάνω θέματα ΥΑΕ σε έναν «Κώδικα Νόμων για την Υγεία και την Ασφάλεια των Εργαζομένων» (ΚΝΥΑΕ).
Αυτό το νομικό έγγραφο καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, τα οποία παρουσιάζονται στη συνέχεια επιγραμματικά:

• Επιτροπές για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία (ΕΥΑΕ) σε επίπεδο επιχείρησης (λεπτομέρειες στην παράγραφο 3.3, διαδικασία εκλογής, ο ρόλος και ο αριθμός των αντιπροσώπων, κ.λπ.).

• Τεχνικός Ασφαλείας (προσόντα, τα καθήκοντα, κ.λπ.).

• Υπηρεσίες προστασίας και πρόληψης (είτε εξωτερικά είτε εσωτερικά, ελάχιστες προϋποθέσεις για την ίδρυση και τη λειτουργία τους).

• Κατάταξη των επιχειρήσεων σε τρεις διαφορετικές κατηγορίες κινδύνου (Α: υψηλή, Β: μεσαία, Γ: χαμηλή).

• Ιατρός εργασίας (προσόντα, τα καθήκοντα, ελάχιστος χρόνος εργασίας σε μια επιχείρηση).

• Επίβλεψη της υγείας.

• Εκπαίδευση των εργαζομένων, των τεχνικών ασφαλείας και των ιατρών εργασίας.

• Συμβούλιο για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία-ΣΥΑΕ σε εθνικό επίπεδο (λεπτομέρειες στην παράγραφο 3.1).

• Νομαρχιακές Επιτροπές για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία (ΝΕΥΑΕ) (λεπτομέρειες αναφέρονται στην παράγραφο 3.2).

• Ειδικές Επιτροπές για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία (π.χ. στα ναυπηγεία).

• Γενικές κτιριολογικές απαιτήσεις.

• Προστασία των εργαζομένων από φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς παράγοντες, πυροπροστασία, κ.λπ.

• Υποχρεώσεις των εργοδοτών (π.χ. αξιολόγηση των κινδύνων, διαβούλευση και κοινωνικός διάλογος).

• Η ελλιπής εφαρμογή του Νομοθετικού Πλαισίου νια την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία στις ελληνικές επιχειρήσεις μέχρι σήμερα.

Ο έλεγχος μέσα στην επιχείρηση ασκείται από μία οργανωτική δομή στην υπηρεσία του εργοδότη, που μπορεί να είναι υπηρεσία ή ο τεχνικός ασφαλείας και ο γιατρός εργασίας (όπου προβλέπεται) ή συνδυασμός αυτών. Ταυτόχρονα ασκείται και από τους εργαζόμενους στην επιχείρηση, μέσω της Επιτροπής Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία ή τον εκπρόσωπο των εργαζομένων για τα θέματα υγείας και ασφάλειας. Ο χαρακτήρας αυτού του ελέγχου είναι συμβουλευτικός προς τον εργοδότη και στη χώρα μας, αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα.
Στον ιδιωτικό τομέα, στην πλειοψηφία των επιχειρήσεων η παροχή υπηρεσιών Υγείας και Ασφάλειας στους/ στις εργαζόμενους/ες είναι τυπική και υποτυπώδης, ιδίως όσον αφορά τον χώρο των πολύ μικρών και των μικρών επιχειρήσεων. Σύμφωνα με την έρευνα ESENER (2009) ο κυριότερος λόγος για την ενασχόληση επιχειρήσεων με θέματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία είναι η «εκπλήρωση των νομικών υποχρεώσεων», όπως αναφέρεται από το 90% των εκπροσώπων της διοίκησης στην ΕΕ-27.

Στον Δημόσιο Τομέα, αν εξαιρεθούν οι περισσότεροι Δήμοι και οι παλιές ΔΕΚΟ, η Νομοθεσία για την Υγεία και Ασφάλεια της εργασίας αγνοείται. Το ίδιο το Υπουργείο Εργασίας, όπως και το σύνολο σχεδόν των Υπουργείων δεν διαθέτουν καμία υποδομή για την παροχή υπηρεσιών Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας στους/στις εργαζομένους/ες τους.

Δεν υπάρχουν κίνητρα για τη λήψη μέτρων για την βελτίωση του εργασιακού περιβάλλοντος. Οι εργοδότες είτε πάρουν μέτρα είτε όχι δεν έχουν καμία επίπτωση, με συνέπεια να αρκούνται στην τυπική κάλυψη των νομοθετικών τους υποχρεώσεων. Η κάλυψη αυτών των τυπικών υποχρεώσεων γίνεται με την παροχή «εξειδικευμένων» και νομοθετικά καθορισμένων επιστημονικών και τεχνικών υπηρεσιών από συνεργαζόμενους ειδικούς επιστήμονες ή από τις Εταιρίες (Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης, Εσωτερικές [ΕΣΥΠΠ] και Εξωτερικές [ΕΞΥΠΠ]) που υπενοικιάζουν τους εν λόγω επιστήμονες στις επιχειρήσεις ή στις υπηρεσίες/οργανισμούς του δημόσιου τομέα.

Σε ότι αφορά τις Εσωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης (ΕΣΥΠΠ), η νομοθεσία παραβιάζεται συστηματικά. Εκτός από ορισμένες ΔΕΚΟ, σε καμία ιδιωτική επιχείρηση ή Δημόσια Υπηρεσία, που είναι υποχρεωμένη σύμφωνα με τη Νομοθεσία να δημιουργήσει ΕΣΥΠΠ, αυτή δεν έχει συσταθεί. Οι απαιτήσεις δε για τον εξοπλισμό τους είναι ανάλογες με τις εξωτερικές υπηρεσίες, που παρέχουν υπηρεσίες σε πάσης φύσεως παραγωγικές δραστηριότητες κι όχι σε μια μεμονωμένη επιχείρηση.

Οι υπάρχουσες Εξωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης (ΕΞ.Υ.Π.Π.) λειτουργούν κατά βάση με τους κανόνες της αγοράς. Το αποτέλεσμα ήταν -με την κατάλληλη νομοθετική κάλυψηνα επικρατήσουν ως υπηρεσίες ενοικίασης ειδικών επιστημόνων (ιατρών εργασίας και τεχνικών ασφαλείας) προς τις επιχειρήσεις. Οι ΕΞ.Υ.Π.Π., έχουν πλέον αναλάβει την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων στη συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων, τόσο με τις ικανότατες δημόσιες σχέσεις τους όσο και με τις ανταγωνιστικές οικονομικές προσφορές στους μειοδοτικούς διαγωνισμούς επιχειρήσεων και οργανισμών κυρίως των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης και του ευρύτερου δημόσιου τομέα.

Αντίστοιχη είναι σε μεγάλο βαθμό και η λειτουργία της πρόληψης μέσω των ιατρών εργασίας και των τεχνικών ασφαλείας. Όμως υπάρχουν και πολλά άλλα προβλήματα που έχουν να κάνουν με την έλλειψη ή την ανεπάρκεια της εκπαίδευσης των τεχνικών ασφαλείας και την απασχόληση ιατρών κάθε ειδικότητας (με πλήρη έλλειψη εξειδικευμένης εκπαίδευσης) αντί των ειδικευμένων ιατρών εργασίας. Ως συνέπεια, η πρόληψη στους χώρους εργασίας συνήθως περιορίζεται σε μελέτες εκτίμησης κινδύνου -αν υπάρχουνδίχως ουσιαστικό περιεχόμενο και αντίκρυσμα, σε τυπικές επισκέψεις, σε κοινότοπες παρατηρήσεις και σε συνταγογράφηση για τους/τις εργαζόμενους/ες, ενώ από την άλλη, οι σοβαροί κίνδυνοι που οφείλονται στην άσκηση της εργασιακής δραστηριότητας περνούν απαρατήρητοι και συνεπώς δεν αντιμετωπίζονται.

Σε ότι αφορά την εθνική νομοθεσία ΥΑΕ, έχουν πράγματι ενσωματωθεί όλες οι Ευρωπαϊκές Οδηγίες και συστάσεις για τα θέματα ΥΑΕ. Λόγω όμως σοβαρών ελλείψεων κυρίως ειδικού επιστημονικού προσωπικού (ιατρών εργασίας, τεχνικών ασφαλείας) αλλά και υποστελέχωσης των ελεγκτικών μηχανισμών, υπάρχουν εκπτώσεις στην εφαρμογή τους, είτε νομοθετικά κατοχυρωμένες είτε υπό τη μορφή έκδοσης διάφορων ερμηνευτικών εγκυκλίων, που ουσιαστικά καταστρατηγούν και ακυρώνουν στην πράξη ακόμη και αυτό το τυπικό νομοθετικό πλαίσιο.

• Το υφιστάμενο Θεσμικό Πλαίσιο για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία

Το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο είναι κατακερματισμένο, ανεπαρκές, με υποστελεχωμένες τις ελάχιστες δομές του, ουσιαστικά ανύπαρκτο.
Με ευθύνη των προηγούμενων κυβερνήσεων και του εν γένει πελατειακού συστήματος, ποτέ δεν οργανώθηκε και φυσικά δεν λειτούργησε ένα ολοκληρωμένο Εθνικό Σύστημα Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (ΕΣυστΥΑΕ).

Το ΕΣυστΥΑΕ (στις αναπτυγμένες κυρίως χώρες της Δύσης) λειτουργεί πάνω σε τρείς βασικούς πυλώνες. Ο πρώτος πυλώνας είναι η παραγωγή πολιτικών, νομοθεσίας και κανόνων λειτουργίας, ο δεύτερος πυλώνας είναι η δημιουργία υποστηρικτικών δομών και ο τρίτος πυλώνας είναι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί.

Ο πρώτος πυλώνας βρίσκεται υπό την ευθύνη της Πολιτείας (Υπουργεία Εργασίας, Υγείας, Εσωτερικών, Ανάπτυξης και Παιδείας) και υποστηρίζεται από επιστημονικούς φορείς εργαζομένων, εργοδοτών και ειδικών επιστημόνων με σχετικό αντικείμενο.

Ο πυλώνας αυτός στη χώρα μας σήμερα στηρίζεται αποκλειστικά στην υποβαθμισμένη (από Γενική Διεύθυνση) και υποστελεχωμένη Διεύθυνση Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία του Υπουργείου Εργασίας, χωρίς καμία συμμετοχή των υπολοίπων Υπουργείων και χωρίς την ουσιαστική συνδρομή των επιστημονικών φορέων. Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν, θα πρέπει να επανεξεταστεί και ο ίδιος ο ρόλος του Συμβουλίου Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζομένων, αρμόδιο να γνωμοδοτεί σε θέματα προστασίας της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων ώστε να συνεισφέρει ουσιαστικά στο πραγματικά του έργο.

Ο δεύτερος πυλώνας των υποστηρικτικών δομών απουσιάζει παντελώς στη χώρα μας. Καμία τέτοια δομή δεν υπάρχει σήμερα στα αρμόδια Υπουργεία Εργασίας, Υγείας, Εσωτερικών, Ανάπτυξης και Παιδείας αλλά και στην πλειοψηφία των οργανισμών και φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα.

Ο τρίτος πυλώνας των ελεγκτικών μηχανισμών αποτελείται από την Επιθεώρηση της Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία του Σώματος Επιθεώρησης ΕργασίαΣ.ΕΠ.Ε. Οι ελεγκτικές της δραστηριότητες είναι περιορισμένες λόγω ανεπαρκούς οργανωτικής διάρθρωσης και χωρικής κάλυψης, αδυναμίας διενέργειας ελέγχων στη συντριπτική πλειοψηφία των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, υποστελέχωσης και έλλειψης τεχνικής υποστήριξης των ελέγχων.

Τέλος, ποτέ δεν δημιουργήθηκε στη χώρα μας φορέας για την ασφάλιση του επαγγελματικού κινδύνου, στον οποίο σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική, το ασφάλιστρο καταβάλλεται αποκλειστικά και μόνο από την εργοδοτική πλευρά (το εργασιακό περιβάλλον που μπορεί να προκαλέσει βλάβη στην υγεία των εργαζομένων βρίσκεται στην ιδιοκτησία, εποπτεία και αποκλειστική ευθύνη του εργοδότη), είναι κλιμακωτό (και αυξομειούμενο) και εξαρτάται από την κατηγορία της επιχείρησης, από τους δείκτες επαγγελματικής νοσηρότητας, από το εργασιακό περιβάλλον της συγκεκριμένης επιχείρησης και από τα λαμβανόμενα μέτρα για την πρόληψη και προαγωγή της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων.

Συνεπώς, το τεράστιο αυτό κόστος (κατά μέσο όρο στο 4% του ΑΕΠ της εθνικής οικονομία) μετακυλίεται στη χώρα μας στα Ασφαλιστικά Ταμεία, τα οποία φυσικά δεν μπορούν να είναι βιώσιμα μετά την ανάληψη του. Επιπλέον, επί της ουσίας δεν υπάρχει κανένα κίνητρο λήψης μέτρων από την εργοδοτική πλευρά.

• Γενικές διαπιστώσεις

Όπως προαναφέρθηκε, ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του '80 (με το ν. 1568/1985) στη χώρα μας έχουν εισαχθεί οι βασικοί θεσμοί, κανόνες και διαδικασίες για την προαγωγή της υγείας και ασφάλειας στην εργασία, ενώ το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο για την ΥΑΕ είναι πλήρως εναρμονισμένο με την αντίστοιχη κοινοτική νομοθεσία.

Ωστόσο, ο απολογισμός τριάντα χρόνια μετά τον ν. 1568/1985 «Υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων» είναι πενιχρός. Το νομοθετικό και το θεσμικό πλαίσιο για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία, απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός συστήματος και ενός πλέγματος προστασίας και πρόληψης της επαγγελματικής νοσηρότητας, τυγχάνει περιορισμένης εφαρμογής και δεν έχει αποδώσει παρά ελάχιστα αποτελέσματα στην πράξη.

Η ολοκληρωμένη και ορθή εφαρμογή αυτού του πυκνού θεσμικού και οργανωτικού πλαισίου αποτελεί ζητούμενο, καθώς προσκρούει, συχνά, τόσο στις ιδιαιτερότητες της παραγωγικής βάσης της ελληνικής οικονομίας (πληθώρα μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων), όσο και στην απουσία ενός συνεκτικού θεσμικού/διοικητικού μηχανισμού που θα συντονίζει τις πολύπλευρες (πλην αποσπασματικές) παρεμβάσεις της Πολιτείας, θα εξασφαλίζει την ουσιαστική προαγωγή των ζητημάτων υγείας και ασφάλειας πέρα από μια τυπική νομική συμμόρφωση των εργοδοτών και, κυρίως, θα συμβάλλει στη διαμόρφωση νοοτροπίας πρόληψης σε όλο το φάσμα της εργασιακής ζωής.

Όσον αφορά στην επαγγελματική νοσηρότητα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Σ.ΕΠ.Ε. την τελευταία πενταετία καταγράφεται εν γένει μείωση του αριθμού/συχνότητας των εργατικών ατυχημάτων κατ' έτος (ενδεικτικά από 5.721 αναγγελθέντα στο Σ.ΕΠ.Ε. το 2010 μειώθηκαν το 2013 στα 5.126), η οποία ασφαλώς οφείλεται και στη συρρίκνωση των κατ’ εξοχήν επικίνδυνων κλάδων οικονομικής δραστηριότητας όπως π.χ. ο κατασκευαστικός κλάδος και οι οικοδομές. Ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας, ο μεγαλύτερος αριθμός ατυχημάτων απαντάται κατά σειρά στη μεταποίηση, στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο, στην επισκευή οχημάτων και μοτοσικλετών, στις κατασκευές και στον κλάδο μεταφοράς και αποθήκευσης.

Γενική διαπίστωση, ωστόσο, είναι ότι εν γένει ο πραγματικός αριθμός ατυχημάτων που συμβαίνουν ετησίως στους χώρους εργασίας είναι μεγαλύτερος από τα επίσημα στοιχεία, δεδομένου του μεγέθους της αδήλωτης εργασίας και της αφανούς οικονομίας στη χώρα μας. Επιπλέον υφίσταται έλλειψη στατιστικών στοιχείων για τον πρωτογενή τομέα (γεωργία, δασοκομία, αλιεία), καθώς ο μεγάλος αριθμός των αυτοαπασχολουμένων στον τομέα δεν εντάσσονται στη νομοθεσία για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία. Σημειώνεται ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο πρωτογενής τομέας είναι σταθερά δεύτερος ως προς τη συχνότητα θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων.

Παράλληλα, τονίζεται το γεγονός της σχεδόν παντελούς έλλειψης στατιστικών στοιχείων για τον αριθμό των επαγγελματικών ασθενειών. Οι διαδικασίες αναγνώρισης τους στον μεγαλύτερο ασφαλιστικό φορέα το ΙΚΑ είναι δαιδαλώδεις και ουσιαστικά ανύπαρκτες στα υπόλοιπα ασφαλιστικά ταμεία, ενώ η αναγγελία και καταγραφή τους είναι σχεδόν μηδενική.

Όσον αφορά τον έλεγχο εφαρμογής της νομοθεσίας για την ΥΑΕ, αποτελεί πρόκληση για τα επόμενα χρόνια αφενός μεν η ενίσχυση του ελεγκτικού μηχανισμού της Επιθεώρησης AYE του ΣΕΠΕ και αφετέρου η καλλιέργεια και ανάπτυξη νοοτροπίας πρόληψης στους εργοδότες και τους εργαζόμενους.

Προς την κατεύθυνση αυτή μπορεί να συμβάλλει η αντιμετώπιση χρόνιων προβλημάτων της Επιθεώρησης Ασφάλειας και Υγείας του Σ.ΕΠ.Ε. όπως η έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής, ο ανεπαρκής αριθμός προσωπικού, η έλλειψη συνεχιζόμενης εκπαίδευσης των επιθεωρητών κ.λπ. αλλά και η πέρα από κάθε έννοια εξορθολογισμού σημερινή διοικητική του οργάνωση και ανάπτυξη τόσο στο κέντρο όσο και στην περιφέρεια της χώρας.

Η ανάπτυξη πληροφοριακών συστημάτων που έχουν ήδη τεθεί σε λειτουργία (Πληροφοριακό Σύστημα Σ.ΕΠ.Ε. ΟΑΕΔ ΙΚΑ ΕΤΑΜ «ΕΡΓΑΝΗ», από το 12-2-2014) καθώς και όσων έχουν προγραμματισθεί να λειτουργήσουν (Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Σ.ΕΠ.Ε. και Πληροφοριακό Σύστημα «Ψηφιακές Υπηρεσίες μίας Στάσης») αναμένεται, μεταξύ άλλων, να βελτιώσει σημαντικά την εποπτεία της αγοράς και την πληρέστερη εφαρμογή των θεσμών της ΥΑΕ.

Αντίστοιχα, όσον αφορά στην επιτελική υπηρεσία AYE (ΔΑΥΕ, Δ3), η τελευταία διοικητική της υποβάθμιση, η κατάργηση βασικών και ουσιαστικών αρμοδιοτήτων της, οι ελλείψεις σε προσωπικό και η απώλεια εξειδικευμένου προσωπικού, η έλλειψη συνεχιζόμενης εκπαίδευσης του προσωπικού, η απενεργοποίηση της λειτουργίας των εργαστηρίων εφαρμοσμένης έρευνας και μετρήσεων βλαπτικών παραγόντων, συνιστούν ορισμένους μόνο από τους παράγοντες που βάζουν τροχοπέδη στο γενικότερο έργο της και ειδικότερα σε εκείνο που αφορά στη χάραξη στρατηγικής, στην ανάπτυξη νέας νομοθεσίας και στην εφαρμοσμένη έρευνα για την ΥΑΕ, αλλά και στην καλλιέργεια και ανάπτυξη νοοτροπίας πρόληψης σε εργοδότες και εργαζόμενους.

Διαπιστώνεται γενικότερα ως προς τα θέματα ΥΑΕ, διαχρονική έλλειψη συντονισμού μεταξύ του Υπουργείου Εργασίας και των συναρμόδιων φορέων όπως είναι τα ασφαλιστικά ταμεία και τα Υπουργεία Υγείας, Παιδείας, Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος και Εσωτερικών κ.λπ. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την προαναφερόμενη διοικητική υποβάθμιση της υπηρεσίας ΥΑΕ από Γενική Διεύθυνση σε επίπεδο Διεύθυνσης, αποτελεί πρόκληση για την ανάπτυξη κι εφαρμογή σύνθετων πολιτικών, όπως για παράδειγμα η εφαρμογή της νομοθεσίας ΥΑΕ στον Δημόσιο και τον ευρύτερο Δημόσιο τομέα ή η ανάγκη αποτελεσματικής αντιμετώπισης των «νέων και των αναδυόμενων» επαγγελματικών κινδύνων.
Σε κάθε περίπτωση, το γενικότερο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον των τελευταίων χρόνων, δημιουργεί πρόσθετα εμπόδια στην πλήρη εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου για την ΥΑΕ σε όλο το φάσμα της οικονομικής δραστηριότητας, ιδίως εάν ληφθούν υπόψη οι δημοσιονομικές συνθήκες και οι οικονομικοί περιορισμοί που αντιμετωπίζουν οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις. Η ελλιπής εφαρμογή της νομοθεσίας και η ουσιαστική απουσία εκπροσώπησης των εργαζομένων μέσω των θεσμών διαβούλευσης που προβλέπει η νομοθεσία (ΕΥΑΕ, εκπρόσωποι, κ.λπ.) στις περισσότερες επιχειρήσεις και ιδίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αποτελούν ζητήματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης κι επίλυσης. Δυστυχώς, το συνδικαλιστικό κίνημα δεν ανέδειξε στο βαθμό που θα έπρεπε τα ζητήματα αυτά. Εκτός αυτού είδε και ανταγωνιστικά την (νομοθετική) υποχρέωση εκλογής «Επιτροπών Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζομένων» στους εργασιακούς χώρους και δεν μερίμνησε για την εκλογή εκπροσώπων σε επιτροπές ΥΑΕ στη συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων.

Για όλους τους προαναφερθέντες λόγους, την επόμενη προγραμματική περίοδο η Πολιτεία πρέπει να εντατικοποιήσει το εύρος και την αποτελεσματικότητα των προσπαθειών της, σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, τους εργαζόμενους και τους παραγωγικούς φορείς.

Σε αυτό το πλαίσιο είναι αναγκαία η, θεσμική, διοικητική και λειτουργική συνάρθρωση και η αναβάθμιση όλων των επιμέρους υφιστάμενων δομών για την ΥΑΕ, σε ένα ενιαίο, συνεκτικό, πολυδιάστατο και πολυσυλλεκτικό Εθνικό Σύστημα Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (ΕΣυστΥΑΕ), το οποίο όσον αφορά τη διοικητική/ λειτουργική του διάσταση θα βασίζεται στη συνεργασία και δικτύωση του συνόλου των συμμετεχόντων φορέων και στη μεταξύ τους δημιουργία των αναγκαίων θετικών συνεργείων, ενώ όσον αφορά τη διασφάλιση των αναγκαίων πόρων αυτή θα βασίζεται στη δημιουργία ενός φορέα για την ασφάλιση του επαγγελματικού κινδύνου, (βλ. Άξονα 1 του Στρατηγικού Σχεδιασμού).

Σύμφωνα με την 187 Διεθνή Σύμβαση Εργασίας «Πλαίσιο προαγωγής της υγείας και ασφάλειας στην εργασία», η οποία ας σημειωθεί δεν έχει ακόμα κυρωθεί από τη χώρα μας, το «Εθνικό Σύστημα ΥΑΕ» ορίζεται ως «η υποδομή που αποτελεί το βασικό πλαίσιο για την υλοποίηση της εθνικής πολιτικής και των εθνικών προγραμμάτων υγείας και ασφάλειας στην εργασία» και θα πρέπει να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων:

α) τη νομοθεσία, τις συλλογικές συμβάσεις, ανάλογα με την περίπτωση, καθώς και κάθε άλλο κείμενο σχετικό με την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία,

β) μια αρχή ή έναν οργανισμό, ή αρχές ή οργανισμούς, υπεύθυνους για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία, που προσδιορίζονται σύμφωνα με τη εθνική νομοθεσία και πρακτική,

γ) μηχανισμούς που διασφαλίζουν τη συμμόρφωση με την εθνική νομοθεσία, συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων επιθεώρησης,

δ) μέτρα για την προώθηση, σε επίπεδο επιχείρησης, της συνεργασίας μεταξύ της διεύθυνσης, των εργαζομένων και των εκπροσώπων τους, ως ένα απαραίτητο στοιχείο για την πρόληψη στον χώρο εργασίας.

Το Εθνικό Σύστημα Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία θα πρέπει να περιλαμβάνει ανάλογα με την περίπτωση:

α) ένα εθνικό τριμερές συμβουλευτικό όργανο ή εθνικά συμβουλευτικά τριμερή όργανα αρμόδια για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία,

β) υπηρεσίες πληροφόρησης και συμβουλευτικές υπηρεσίες για θέματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία,

γ) πρόνοια για κατάρτιση σε θέματα ασφάλειας και υγείας στην εργασία,

δ) υπηρεσίες υγείας στην εργασία σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και πρακτική,

ε) έρευνα σε θέματα ασφάλειας και υγείας στην εργασία,

στ) ένα μηχανισμό συλλογής και ανάλυσης στοιχείων για τις επαγγελματικές ασθένειες και τους τραυματισμούς σε χώρο εργασίας, λαμβανομένων υπ’ όψιν των σχετικών κανόνων της Δ.Ο.Ε.,

ζ) διατάξεις που να αποβλέπουν στη συνεργασία με τα συστήματα ασφάλισης του επαγγελματικού κινδύνου ή τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, τα οποία καλύπτουν τα εργατικά ατυχήματα και τις ασθένειες.

η) μηχανισμούς υποστήριξης για την προοδευτική βελτίωση των συνθηκών υγείας και ασφάλειας στις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις και την άτυπη οικονομία.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

2.1 Γενικά

Στη χώρα μας, ο τομέας της Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία πρέπει να τίθεται ως βασική προτεραιότητα, στο γενικότερο πλαίσιο αναβάθμισης της ποιότητας στην εργασία, με γνώμονα τις εθνικές προτεραιότητες και σε εφαρμογή της Κοινοτικής Στρατηγικής για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία.

Η Ελληνική Πολιτεία, μέσω του Υπουργείου Εργασίας και των αρμόδιων υπηρεσιών του, προάγει τα θέματα ασφάλειας και υγείας στην εργασία σε εθνικό επίπεδο καθορίζοντας τη σχετική Εθνική Στρατηγική και τις επιμέρους πολιτικές ΥΑΕ, βασιζόμενη στην τριμερή εκπροσώπηση και τον κοινωνικό διάλογο, όπου δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ισόρροπη συμμετοχή εργαζομένων και εργοδοτών στη διαδικασία διαβούλευσης για το σχεδιασμό πολιτικών και τη λήψη αποφάσεων, στο ευρύτερο πλαίσιο διαχείρισης των θεμάτων ΥΑΕ σε εθνικό επίπεδο.

Ωστόσο, οι ολοένα και πιο σύνθετες εργασιακές διαδικασίες και οι ραγδαίες αλλαγές στις συνθήκες εργασίας, σε συνδυασμό με τους νέους ή μεταβαλλόμενους τύπους των διαφόρων πηγών κινδύνου, απαιτούν τη χάραξη μιας νέας και συστηματικής στρατηγικής προσέγγισης της Ασφάλειας και της Υγείας στην Εργασία, με δεδομένο ότι ο συγκεκριμένος τομέας δέχτηκε καίρια πλήγματα τα τελευταία μνημονιακά χρόνια.
Απαντώντας στις προκλήσεις αυτές, η προηγούμενη Εθνική Στρατηγική για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία (ΕΣΑΥΕ) της περιόδου, 2010-2013, παρουσίασε για πρώτη φορά στη χώρα μας ένα συνεκτικό σύνολο πολιτικών και παρεμβάσεων για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία στην Ελλάδα. Παράλληλα, συνοδεύτηκε από αναλυτικό πρόγραμμα δράσεων με χρονικό προσδιορισμό, βάσει του οποίου εφαρμόστηκαν στην πράξη οι κατευθύνσεις που τέθηκαν από αυτή. Η τελική αξιολόγηση της πραγματοποιήθηκε το 2014-2015 και κατέδειξε ότι σε γενικές γραμμές η ΕΣΥΑΕ ικανοποίησε εν πολλοίς τους τιθέμενους στόχους, ενώ υπήρξε απόκλιση από ορισμένους.

Κατ' αυτόν τον τρόπο, εγκαινιάστηκε μια νέα, μεθοδολογική και ολοκληρωμένη προσέγγιση των σαφώς πολυσύνθετων θεμάτων ΥΑΕ, η οποία αντανακλά με σαφήνεια την πολιτική επιλογή του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης να προάγει την προστασία των εργαζομένων και να συμβάλλει στη δημιουργία περισσότερο υγιών, ασφαλών και παραγωγικών χώρων εργασίας.

Η αξιολόγηση της ΕΣΥΑΕ 2010-2013 ανέδειξε πρωτίστως ότι η κατάρτιση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για την πολιτική στην ΥΑΕ, με στρατηγικούς στόχους, άξονες προτεραιότητας, επιμέρους και συγκεκριμένες δράσεις και χρονοδιαγράμματα, αποτελεί μια πρωτοβουλία που έλαβε χώρα για πρώτη φορά στην Ελλάδα, αντανακλώντας, έτσι, αφενός την απαιτούμενη πολιτική βούληση για την περαιτέρω προαγωγή της υγείας και ασφάλειας στην εργασία, αφετέρου την ετοιμότητα και ωριμότητα της Διοίκησης να οργανώσει και να συντονίσει αυτή την προσπάθεια με πιο συστηματικό και αποτελεσματικό τρόπο.

Στο πλαίσιο της εφαρμογής της ΕΣΥΑΕ 2010-2013, υπήρξαν δράσεις και προτεραιότητες που παρουσίασαν ικανοποιητικό βαθμό ολοκλήρωσης, ιδιαίτερα ως προς τους «εξωστρεφείς» άξονες προτεραιότητας που αφορούν στη διαχείριση της πληροφορίας, την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και την προαγωγή νοοτροπίας πρόληψης σε όλο το φάσμα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής.

Σε αυτό το γεγονός, συνέβαλε σημαντικά ο Εθνικός Εστιακός Πόλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού EU-OSHA στην Ελλάδα, ο οποίος ανήκει οργανωτικά ως δομή στην επιτελική υπηρεσία AYE (ΔΑΥΕ, Δ3) του Υπουργείου Εργασίας, δεδομένου ότι στο πλαίσιο της λειτουργίας του και καθ' όλη τη χρονική περίοδο 2010-2013 διοργάνωσε μεγάλο αριθμό δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την ΥΑΕ, με την στήριξη και τη χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού EU-OSHA.

Από την άλλη πλευρά, υπήρξαν και δράσεις όπως π.χ. η ομοιόμορφη εφαρμογή του πλαισίου υγείας και ασφάλειας στην εργασία στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα των οποίων οι σύνθετες απαιτήσεις για συνέργειες με άλλους φορείς άσκησης πολιτικής, δεν επέτρεψαν την επίτευξη ενός ικανοποιητικού βαθμού ολοκλήρωσης. Ωστόσο, ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις, πραγματοποιήθηκαν προπαρασκευαστικές ενέργειες ή/και αξιόλογα βήματα προόδου εκ μέρους των υπηρεσιών του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, που αναμένεται να αποδώσουν καρπούς στο μέλλον.

Ο νέος στρατηγικός σχεδιασμός για την περίοδο 20162020 λαμβάνει υπόψη του τα παραπάνω δεδομένα και την πλούσια εμπειρία που αποκτήθηκε κατά την υλοποίηση και παρακολούθηση της Εθνικής Στρατηγικής 2010-2013, αξιοποιώντας παράλληλα και με ουσιαστικό τρόπο τον κοινωνικό διάλογο και θέτοντας ρεαλιστικούς και επιτεύξιμους στόχους με κυρίαρχο γνώμονα τις σύγχρονες εθνικές ανάγκες και προτεραιότητες, καθώς και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την ιδιότητα της χώρας ως κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και τα κατοχυρωμένα δικαιώματα στο πλαίσιο του κοινοτικού κεκτημένου στον τομέα της Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (OSH acquis).

2.2 Όραμα

«Δημιουργία περισσότερο ασφαλών, υγιών και παραγωγικών χώρων εργασίας στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα που δα διασφαλίζουν την υγεία και θα προάγουν την ευεξία/ευημερία των εργαζομένων και παράλληλα θα συμβάλλουν στη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και θα στηρίζουν την ανάπτυξη της οικονομίας.».

2.3 Στρατηγικοί στόχοι

Με σκοπό την υλοποίηση της πολιτικής του Υπουργείου Εργασίας και ειδικότερα τον Στρατηγικό Στόχο 2 του Υπουργείου Εργασίας (2015), όπως αυτός διατυπώνεται στη συνέχεια:

«διασφάλιση της προστασίας των εργασιακών δικαιωμάτων, την ποιοτική αναβάθμιση των συνθηκών και όρων εργασίας, την προαγωγή της υγείας και ασφάλειας στην εργασία».

ως βασικός στρατηγικός στόχος της πολιτικής του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης στον τομέα της Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία για την περίοδο 2016-2020 αναδεικνύεται:

«Θεσμοθέτηση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία, (ΕΣσυτΥΑΕ)»
και στο πλαίσιο αυτού, τίθενται οι εξής ειδικοί στρατηγικοί στόχοι:

1. Ενδυνάμωση των πολιτικών και των μέτρων πρόληψης των εργατικών ατυχημάτων, των επαγγελματικών ασθενειών και των άλλων ασθενειών που σχετίζονται με την εργασία για όλους τους εργαζομένους, με έμφαση στους πλέον ευάλωτους.

2. Καλλιέργεια νοοτροπίας πρόληψης των κινδύνων στην εργασία με τη συμμετοχή όλων, μέσω της εκπαίδευσης, της κατάρτισης και της ενημέρωσης.

3. Βελτίωση των διαδικασιών αναγγελίας και των συστημάτων καταγραφής εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών.

4. Θέσπιση φορέα ασφάλισης του επαγγελματικού κινδύνου.

2.4 Άξονες προτεραιοτήτων

Ο Στρατηγικός σχεδιασμός συνίσταται σε 12 άξονες προτεραιότητας οι οποίοι εξειδικεύονται περαιτέρω σε αναλυτικό Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο Δράσεων με χρονικό προγραμματισμό υλοποίησης των προβλεπόμενων δράσεων.

Άξονας 1oς: Θεσμοθέτηση Εθνικού Συστήματος Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (ΕΣυστΥΑΕ)

Στο κείμενο της ΕΣΥΑΕ 2016-2020, περιλαμβάνονται όλες οι αναγκαίες θεσμικές πρωτοβουλίες/προβλέψεις και οι οργανωτικές ενέργειες/δράσεις/παρεμβάσεις, με τις οποίες θα θεσμοθετηθεί ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό ΕΣυστΥΑΕ στη χώρα μας, μέσω του εξορθολογισμού και της λειτουργικής συνάρθρωσης των υφιστάμενων θεσμών, δομών και διαδικασιών και, κυρίως, μέσω της δημιουργίας των κρίσιμων εκείνων θεσμικών και διοικητικών οντοτήτων που με τη συνεργεία τους θα υπηρετήσουν αποτελεσματικά τον απαραίτητο στρατηγικό, υποστηρικτικό και συντονιστικό ρόλο για την ουσιαστική αναβάθμιση και προαγωγή της ΥΑΕ στη χώρα μας.

Σε αυτό το πλαίσιο, κομβικής σημασίας για την οικοδόμηση του ΕΣυστΥΑΕ αποτελούν τα εξής:

• Σε νομοθετικό επίπεδο

Επανεξέταση του νομοθετικού πλαισίου για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία με έμφαση:

στην ποιοτική αναβάθμιση των θεσμών παροχής υπηρεσιών προστασίας και πρόληψης (τεχνικοί ασφαλείας, ιατροί εργασίας, εσωτερικές και εξωτερικές υπηρεσίες προστασίας και πρόληψης, εκπαίδευση εργοδοτών και εργαζομένων),

στη θέσπιση νομοθετικών προβλέψεων για την προστασία από νέους και αναδυόμενους κινδύνους (π.χ. ψυχοκοινωνικούς παράγοντες κινδύνου, γήρανση του εργατικού δυναμικού και μεγάλης ηλικίας εργαζόμενοι κ.α.),

στην ενσωμάτωση νέων κοινοτικών οδηγιών (π.χ. για τις ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες, τα καρκινογόνα, τις επικίνδυνες χημικές ουσίες) και κυρίως,

στην τόνωση της ενεργούς και ουσιαστικής συμμετοχής και εκπροσώπησης των εργαζομένων (ΕΥΑΕ) στη θεσμοθετημένη διαβούλευση με τους εργοδότες για τη συμμετοχική προσέγγιση στην αντιμετώπιση των θεμάτων ΥΑΕ στις επιχειρήσεις (βλ. Άξονες 2 και 11), καθώς και
στην κύρωση Διεθνών Συμβάσεων για την ΥΑΕ (π.χ. την Σ.Ε. 187 για το πλαίσιο προαγωγής της υγείας και ασφάλειας στην εργασία, την ΣΕ. 167 «Για την ασφάλεια και την υγεία στις οικοδομές, την Σ.Ε. 176 «Για την υγεία και ασφάλεια στα ορυχεία, την Σ.Ε. 184 «Για την υγεία και ασφάλεια στη γεωργία» και τις ομώνυμες διεθνείς συστάσεις εργασίας, την Σ.Ε. 155 «Για την ασφάλεια, την υγεία των εργαζομένων και το περιβάλλον εργασία» κ.α.).

• Σε θεσμικό επίπεδο

Ποιοτική αναβάθμιση της επιτελικής υπηρεσίας για την ΥΑΕ του Υπουργείου Εργασίας (νυν Διεύθυνσης Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασίας, Δ3), με επικαιροποίηση των παλαιότερων αρμοδιοτήτων της καθώς και ουσιαστική ενίσχυση της με επιπλέον ανθρώπινους και υλικούς πόρους (εξειδικευμένο προσωπικό, μέσα, εξοπλισμό μετρήσεων, εκπαίδευση, ηλεκτρονικές υπηρεσίες, εκπαίδευση, οικονομική στήριξη, επαναλειτουργία των εργαστηρίων διενέργειας μετρήσεων για τον προσδιορισμό των βλαπτικών παραγόντων στους χώρους εργασίας αλλά και την εκπόνηση προγραμμάτων εφαρμοσμένης έρευνας στον τομέα της ΥΑΕ κ.λπ.), προκειμένου να ανταποκριθεί στο πολυεπίπεδο και απαιτητικό έργο της σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Δημιουργία του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Αναφοράς Μετρήσεων (Προσδιορισμού Βλαπτικών Παραγόντων) για την ΥΑΕ, με επαναλειτουργία των εργαστηρίων εφαρμοσμένης έρευνας (της πρώην Διεύθυνσης του Κέντρου Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία, ΚΥΑΕ) για τον προσδιορισμό των φυσικών παραγόντων κινδύνου καθώς και των χημικών και βιολογικών παραγόντων κινδύνου στο εργασιακό περιβάλλον, μέσω δειγματοληψιών, μετρήσεων και αναλύσεων και με επαναφορά και επικαιροποίηση όλων των αρμοδιοτήτων τους όπως ίσχυαν πριν την προηγούμενη οργανωτική αλλαγή της επιτελικής υπηρεσίας για την ΥΑΕ (Οκτ. του 2014).

Τα εργαστήρια, μετά την αναβάθμισή τους, μπορούν να λειτουργήσουν είτε αυτόνομα είτε σε συνεργασία και συνδυαστικά με άλλα δημόσια εργαστήρια (όπως π.χ. είναι το Κέντρο Διάγνωσης και Ιατρικής της Εργασίας, ΚΔΙΕ) στον τομέα της ΥΑΕ, ώστε να αναλάβουν ρόλο ρυθμιστικό (ελέγχου των σχετικών μετρήσεων που εκτελούν σήμερα σχεδόν αποκλειστικά ιδιωτικές επιχειρήσεις και εργαστήρια) και ρόλο συμβουλευτικό (για την προστασία των εργαζομένων μέσω ελέγχου του επιπέδου έκθεσης τους σε βλαπτικούς παράγοντες και τήρησης ή όχι των ισχυουσών οριακών τιμών, την ουσιαστική βελτίωση των συνθηκών ΥΑΕ μέσω της πρόληψης των κινδύνων στις επιχειρήσεις αλλά και τη στήριξη του έργου των επιθεωρητών Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία του Σ.ΕΠΕ.).

Δημιουργία Κεντρικής Συντονιστικής Δομής, καθώς και επιμέρους περιφερειακών συντονιστικών δομών/ οργάνων στους συμμετέχοντες φορείς, για τη σταδιακή ανάπτυξη και λειτουργία του ΕΣυστΥΑΕ. Η Κεντρική Συντονιστική Δομή θα εδρεύει στην αναβαθμισμένη επιτελική για την ΥΑΕ Διεύθυνση Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

Η Κεντρική Συντονιστική Δομή θα συνεπικουρείται στο έργο της τόσο από τις αρμόδιες υπηρεσίες Επιθεώρησης Ασφάλειας και Υγείας του Σ.ΕΠ.Ε., (ως αρμόδιου φορέα για τον έλεγχο εφαρμογής της νομοθεσίας για την ΥΑΕ) όσο και από τις περιφερειακές συντονιστικές δομές που θα εκπροσωπούν τους φορείς που θα συμμετέχουν στην οργανωτική δομή του Εθνικού Συστήματος Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (ΕΣυστΥΑΕ), όπως για παράδειγμα είναι τα κομβικά για την προαγωγή της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων Υπουργεία: το Υπουργείο Υγείας, το Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης ή το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.

Δημιουργία Συντονιστικής Δομής μεταξύ των συναρμόδιων για το δημόσιο Υπουργείων

(Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και Υπουργείο Υγείας), για την προαγωγή των θεμάτων ΥΑΕ και την πλήρη εφαρμογή του σχετικού θεσμικού πλαισίου σε όλους τους φορείς, υπηρεσίες και οργανισμούς του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα.

Ο οργανωτικός και επιχειρησιακός συντονισμός της παροχής υπηρεσιών προστασίας και πρόληψης στους εργαζομένους των παραπάνω φορέων, θα αποτελέσει προϊόν συνεργασίας των συναρμόδιων Υπουργείων ενώ θα αξιοποιηθούν σχετικές προτάσεις όπως π.χ. αυτής της Επιστημονικής Εταιρείας Ιατρικής της Εργασίας και Περιβάλλοντος ΕΕΙΕΠ για τη δημιουργία Κεντρικής Συντονιστικής (Υπέρ-) Υπηρεσίας Προστασίας και Πρόληψης (ΥΠΠ), η οποία θα στηρίζει, θα συντονίζει και θα κατευθύνει τις επιμέρους και ανά φορέα Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης (ΥΠΠ) (βλ. Άξονα 2).

Διασύνδεση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (ΕΣυστΥΑΕ) με το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) ιδίως μέσω της δημιουργίας σε κάθε νοσηλευτικό ίδρυμα ειδικής υπηρεσίας/μονάδας Υγείας και Ασφάλειας που θα περιλαμβάνει εκτός από την Υπηρεσία Προστασίας και Πρόληψης (ΥΠΠ) των εργαζομένων του Νοσοκομείου, την Υπηρεσία αναγνώρισης, διάγνωσης, τεκμηρίωσης και αναγγελίας των επαγγελματικών ασθενειών αλλά και εργατικών ατυχημάτων, για την παραπομπή τους για αποζημίωση στο Φορέα Ασφάλισης του Επαγγελματικού Κινδύνου και την καταγραφή τους για στατιστικούς λόγους (βλ. Άξονα 4).

Δημιουργία ειδικής υπηρεσίας στους ασφαλιστικούς φορείς για τον έλεγχο των νοσημάτων που αναγνωρίζονται και αποζημιώνονται ως κοινά νοσήματα, για το ενδεχόμενο αναγνώρισής τους ως επαγγελματικής ασθένειας (βλ. Άξονα 4).

Δόμηση ενός αξιόπιστου συστήματος καταγραφής της επαγγελματικής νοσηρότητας (εργατικά ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες) με παράλληλο επανασχεδιασμό των μεθόδων και διαδικασιών αναγγελίας, αναγνώρισης και καταγραφής των εργατικών ατυχημάτων στη βάση του κοινού ευρωπαϊκού προτύπου ESAW και των επαγγελματικών ασθενειών (στη βάση του κοινού ευρωπαϊκού προτύπου EODτης EUROSTAT (βλ. Άξονα 4).

Δημιουργία επιτελικής δομής συνεργασίας με το Υπουργείο Παιδείας για την πολυεπίπεδη ενσωμάτωση των αρχών υγείας και ασφάλειας στην εργασία σε κάθε πτυχή του εκπαιδευτικού έργου και σε κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης συμπεριλαμβανομένης της αρχικής επαγγελματικής και της δια βίου κατάρτισης (βλ. Άξονα 7).

Προώθηση της δημιουργίας ειδικού «Φορέα Ασφάλισης Επαγγελματικού Κινδύνου» με βασικό πόρο τη θεσμοθετημένη από το ν. 2084/1992 εισφορά επαγγελματικού κινδύνου 1% επί των αποδοχών των απασχολουμένων (που σήμερα εισπράττεται για μια σειρά υπόχρεων επιχειρήσεων από το ΙΚΑ) και με συνεκτίμηση τόσο των σχετικών μελετών που έχουν εκπονηθεί από το ΕΛΙΝΥΑΕ όσο και της κοινής πρότασης των εκπροσώπων επιστημονικών και συνδικαλιστικών φορέων (ΕΕΙΕΠ/ Ελληνική Εταιρία Ιατρικής Εργασίας και Περιβάλλοντος, ΕΕΧ/Ένωση Ελλήνων Χημικών, TEE/ Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, ΓΣΕΕ/Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας, ΓΣΕΒΕΕ/Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας), προς την Διαρκή Επιτροπή κρίσης για τα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα για την «άμεση δημιουργία κατά τα πρότυπα των χωρών της ΕΕ ενός ασφαλιστικού φορέα για την ασφάλιση του επαγγελματικού κινδύνου» (βλ. Άξονα 4).

Στόχος του φορέα αυτού θα είναι η προαγωγή της εργασιακής υγείας και ασφάλειας μέσω των διαδικασιών της πρόληψης υγείας και γενικότερα της δημόσιας υγείας, η ασφαλιστική κάλυψη των επαγγελματικών νοσημάτων και εργατικών ατυχημάτων (νοσήλια, ημέρες άδειας, αποκατάσταση, σύνταξη ή συμπληρωματική σύνταξη λόγω αλλαγής θέσης εργασίας ή επαγγέλματος) και η μείωση της οικονομικής επιβάρυνσης των Ασφαλιστικών Ταμείων.

Σημειώνεται ότι σήμερα τα ασφαλιστικά ταμεία πιέζονται ασφυκτικά από το τεράστιο κόστος της νοσηλείας, αποκατάστασης και συνταξιοδότησης της επαγγελματικής νοσηρότητας (η οποία δεν αναγνωρίζεται ως επαγγελματική αλλά ως κοινή νόσος και αποζημιώνεται από τα ασφαλιστικά ταμεία), Παράλληλα λοιπόν με την προαγωγή της εργασιακής υγείας και ασφάλειας μέσω της πρόληψης, η δημιουργία του συγκεκριμένου φορέα φορέα ασφάλισης του επαγγελματικού κινδύνου εκτιμάται ότι θα συμβάλλει και στη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων της χώρας μας.

• Σε επίπεδο μηχανισμών διασφάλισης της συμμόρφωσης με τη νομοθεσία ΥΑΕ

Ενίσχυση των υπηρεσιών Επιθεώρησης Ασφάλειας και Υγείας του Σ.ΕΠ.Ε. αναφορικά με την οργάνωση, στελέχωση και επιχειρησιακή λειτουργία, σύμφωνα και με τις επίσημα καταγεγραμμένες υποδείξεις τόσο από ευρωπαϊκούς θεσμούς (Επιτροπή Ανώτερων Επιθεωρητών Εργασίας, SLIC), όσο και από το Διεθνές Γραφείο Εργασίας (ILO).

Η πρόσφατη αποδυνάμωση της διοικητικής δομής του ΣΕΠΕ ενδέχεται να ενέχει σημαντικές επιπτώσεις στην αποτελεσματικότητα και στον αντίκτυπο του έργου του ΣΕΠΕ, στην ορθή χρήση του στελεχιακού του δυναμικού, στο λειτουργικό του κόστος, καθώς και στο επίπεδο εξυπηρέτησης των συναλλασσόμενων με το Σ.ΕΠ.Ε. πολιτών και επιχειρήσεων. Προκειμένου δε το ΣΕΠΕ να ανταποκρίνεται με τον καλύτερο τρόπο στις αρμοδιότητες του, λαμβάνοντας υπόψη και τις νέες καταστάσεις που έχουν ανακύψει στο εργασιακό πεδίο και οι οποίες σε κάθε περίπτωση έχουν σημαντικό αντίκτυπο και στα θέματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία, απαιτείται τόσο ενίσχυση του ως προς τους ανθρώπινους και τους υλικούς πόρους (μέσα, εξοπλισμό, εκπαίδευση, ηλεκτρονικές υπηρεσίες, οικονομική στήριξη κ.λπ.) όσο και ουσιαστική οργανωτική ενδυνάμωση του σε εθνικό επίπεδο.

• Σε επίπεδο κοινωνικού διαλόγου

Αναβάθμιση και ανασυγκρότηση του Συμβουλίου Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζομένων (ΣΥΑΕ), με στόχο να μην περιορίζεται στο ρόλο ενός τυπικού οργάνου διαβούλευσης αλλά να συμμετέχει ενεργά και ουσιαστικά στους τομείς της χάραξης, υλοποίησης, παρακολούθησης και αξιολόγησης πολιτικών για την ΥΑΕ, συνδυάζοντας τις απόψεις των επιστημονικών και των κοινωνικών φορέων.

Άξονας 2ος: Απλούστευση και βελτίωση του νομοθετικού πλαισίου για την ΥΑΕ.

Το εθνικό νομοθετικό πλαίσιο για την ΥΑΕ, απόλυτα εναρμονισμένο προς το αντίστοιχο ευρωπαϊκό, θα συνεχίσει να επικαιροποιείται και να συμπληρώνεται με πρόσθετα νομοθετήματα, σε αντιστοίχιση με τις νέες Κοινοτικές οδηγίες.

Επί πλέον, θα κυρωθούν Διεθνείς Συμβάσεις Εργασίας, (π.χ. για τη γεωργία, το πλαίσιο προαγωγής της ΥΑΕ-Δ.Σ.Ε. No 187, για την ασφάλεια, την υγεία των εργαζομένων και το περιβάλλον Δ.Σ.Ε. No 155 κ.α.) λαμβάνοντας υπόψη σχετικές προτροπές της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) καθώς και σχετικά αιτήματα άλλων κρατικών υπηρεσιών ή φορέων και αφού εξετασθεί η δυνατότητα κύρωσης τους σύμφωνα με τα ισχύοντα στο εθνικό δίκαιο ή πρώτα πραγματοποιηθούν οι αναγκαίες τροποποιήσεις στο εθνικό δίκαιο που θα επιτρέψουν στη συνέχεια την κύρωση των συγκεκριμένων διεθνών συμβάσεων.

Πέραν των παραπάνω, προωθείται η βελτίωση, επικαιροποίηση και τροποποίηση της ήδη υπάρχουσας νομοθεσίας για την ΥΑΕ, λαμβάνοντας υπόψη τις νέες μορφές εργασίας, την εξέλιξη της τεχνολογίας, τις δημογραφικές εξελίξεις, τους νέους και αναδυόμενους κινδύνους και την ανάγκη για στήριξη των επιχειρήσεων και ιδιαίτερα των μικρομεσαίων και των πολύ μικρών επιχειρήσεων στο σημερινό οικονομικό περιβάλλον. Βασικός στόχος είναι η ενίσχυση της πρόληψης των εργατικών ατυχημάτων, των επαγγελματικών ασθενειών και των ασθενειών που σχετίζονται με την εργασία.

Παράλληλα επιδιώκεται η ενσωμάτωση των βασικών αρχών ΥΑΕ στην καθημερινή λειτουργία των επιχειρήσεων καθώς και στις άλλες εφαρμοζόμενες πολιτικές (π.χ. για τη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού, τη διασφάλιση της ποιότητας ή την προστασία του περιβάλλοντος), ώστε να ενισχυθούν τόσο η βιωσιμότητα όσο και η αποδοτικότητα σε επίπεδο επιχείρησης αλλά και σε κλαδικό επίπεδο.

Η υπάρχουσα νομοθεσία είναι αναγκαίο να επικαιροποιηθεί και να συμπληρωθεί με νέες νομοθετικές ρυθμίσεις που θα περιλαμβάνουν σειρά στοχευμένων μεταρρυθμίσεων στο πεδίο της ΥΑΕ (π.χ. αναπροσαρμογή των ειδικοτήτων ΤΑ, αναβάθμιση του ρόλου των Τ.Α. και των I.E., ενίσχυση της συμμετοχής των εργαζόμενων κ.α.).

Παράλληλα κρίνεται απαραίτητη η άμεση ολοκλήρωση της διαδικασίας κωδικοποίησης της νομοθεσίας (των κανονιστικών πράξεων που δεν περιλαμβάνονται στον κώδικα νόμων για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία, ν. 3850/2010) με κατάρτιση ενιαίων κειμένων, ως ένα από τα βασικότερα εργαλεία ενίσχυσης του βαθμού πρόσβασης και εφαρμοσιμότητάς της.

Άξονας 3ος: Ενίσχυση εφαρμογής της νομοθεσίας για την ΥΑΕ.

Η καλύτερη εφαρμογή της νομοθεσίας για την ΥΑΕ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αποτελεσματική διεξαγωγή επιθεωρήσεων από τις αρμόδιες υπηρεσίες στους χώρους εργασίας. Η ανάδυση νέων επαγγελματικών κινδύνων που σχετίζονται με την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και την εμφάνιση νέων μορφών οργάνωσης της εργασίας, καθιστά επιτακτική την ανάγκη για επιμόρφωση των επιθεωρητών εργασίας στα συγκεκριμένα ζητήματα. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κρίνει απαραίτητη την αξιοποίηση από τα κράτη μέλη των προγραμμάτων χρηματοδότησης της ΕΕ καθώς και της ανταλλαγής καλών πρακτικών μεταξύ των Επιθεωρήσεων Εργασίας σε επίπεδο ΕΕ.

Επιπλέον, κρίνεται σκόπιμη η επανεξέταση της αποτελεσματικότητας των υφιστάμενων κυρώσεων που επιβάλλονται από τα κράτη μέλη και η αναζήτηση νέων μέτρων και εναλλακτικών τρόπων παρακολούθησης και ενίσχυσης της συμμόρφωσης των εργοδοτών (π.χ. μέσω της παροχής οικονομικών ή άλλων κινήτρων ή της βελτίωσης της παρεχόμενης πληροφόρησης και εκπαίδευσης προς τους εργοδότες).

Οι υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας έχουν επισημάνει επανειλημμένα το αναμφισβήτητο έλλειμμα εφαρμογής των διατάξεων υγείας και ασφάλειας στην εργασία στον Δημόσιο τομέα, με τις συνακόλουθες αρνητικές κριτικές σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο αλλά και τις ουσιαστικές αρνητικές επιπτώσεις όσον αφορά στην αποτελεσματική διαχείριση της προστασίας των εργαζομένων σε υπηρεσίες, φορείς και οργανισμούς του στενού και του ευρύτερου Δημόσιου τομέα. Κρίνεται επομένως αναγκαίο να δρομολογηθούν ενέργειες για την προαγωγή των θεμάτων ΥΑΕ και την πλήρη εφαρμογή και στο Δημόσιο τομέα (Υπουργεία, Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Ένοπλες Δυνάμεις, Νοσοκομεία, Σχολικές Μονάδες, κ.λπ.) της υφιστάμενης νομοθεσίας για την ΥΑΕ.

Σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει άμεσα να δημιουργηθεί σε κάθε Υπουργείο -με πρότυπο το Υπουργείο Εργασίας-και σε κάθε Ν.Π.Δ.Δ. και ΟΤΑ, οργανωμένη εσωτερική δομή για την παροχή υπηρεσιών προστασίας και πρόληψης όσον αφορά στην ΥΑΕ, με σχετική απόφαση του αρμόδιου για όλο το δημόσιο τομέα Υπουργείου Εσωτερικών. Παράλληλα το Υπουργείο Εργασίας θα πρέπει να αναλάβει τον επισπεύδοντα (λόγω αντικειμένου) αλλά και τον κύριο συμβουλευτικό ρόλο (λόγω αρμοδιότητας και αντικειμένου) για το σύνολο του Δημοσίου τομέα, κατ' αρχήν σχεδιάζοντας, υλοποιώντας και αξιολογώντας σε πιλοτικό επίπεδο σχετικές δράσεις στους χώρους εργασίας που είναι υπό την αρμοδιότητα και ευθύνη του. Η αποτελεσματικότητα των δράσεων για την προαγωγή της ασφάλειας και της υγείας στους χώρους εργασίας εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την εξασφάλιση μίας επαρκούς βάσης πληροφόρησης μέσω της οποίας θα συλλέγονται αξιόπιστα, επίκαιρα και συγκρίσιμα στατιστικά στοιχεία σχετικά με τα επαγγελματικά ατυχήματα και ασθένειες, καθώς και στοιχεία για την έκθεση των εργαζομένων σε βλαπτικούς παράγοντες.

Για το σκοπό αυτό, οι αρμόδιες εθνικές αρχές των επιμέρους κρατών μελών καλούνται κατά την επόμενη προγραμματική περίοδο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εντείνουν τις προσπάθειές τους για τη βελτίωση της συλλογής στοιχείων (π.χ. μέσω της εκπόνησης εθνικών ερευνών για την ΥΑΕ σε τακτά χρονικά διαστήματα) και την ανάπτυξη κοινών προσεγγίσεων για τον εντοπισμό και την αξιολόγηση των κινδύνων για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων, στο πλαίσιο του υπό εκπόνηση έργου "Ευρωπαϊκό Σύστημα Διαχείρισης της Πληροφόρησης για τα θέματα ΥΑΕ" (European OSH Information System).

Προς αυτή την κατεύθυνση απαιτείται η ανάληψη συγκεκριμένων δράσεων με σκοπό την αξιολόγηση και βελτίωση της ποιότητας των στατιστικών στοιχείων, ιδίως για τα εργατικά ατυχήματα και τις επαγγελματικές ασθένειες καθώς και στενή συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων σε εθνικό επίπεδο.

Παράλληλα, μέσω του ορισμού και της λειτουργίας των Εθνικών Σημείων Επαφής -στο πλαίσιο και για τη στήριξη του προαναφερθέντος συστήματοςσε όλα τα κράτη μέλη, επιδιώκεται η έγκυρη και αξιόπιστη αναγνώριση, συλλογή, καταγραφή και αναφορά προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όλων των άλλων θεσμικών, επιστημονικών και κοινωνικο-οικονομικών στοιχείων, δεδομένων και πληροφοριών που αφορούν στην σε εθνικό επίπεδο διαχείριση των θεμάτων ΥΑΕ (συμπεριλαμβανομένων των Εθνικών Στρατηγικών ΥΑΕ) και χαρτογραφούν την υφιστάμενη κατάσταση όσον αφορά στην ΥΑΕ σε κάθε κράτος μέλος αλλά και συνολικά σε όλη των Ευρώπη.

Όλα τα παραπάνω στοιχεία και δεδομένα, σε συνδυασμό με τα ευρήματα των πανευρωπαϊκών ερευνών και μελετών που εκπονούν στον τομέα της ΥΑΕ ευρωπαϊκά και διεθνή όργανα και φορείς (έρευνα ESENER του EUOSHA, έρευνα για τις συνθήκες εργασίας και διαβίωσης του Eurofound κ.α.) και ύστερα από τη συγκριτική τους αξιολόγηση, θα αξιοποιηθούν για τη λήψη αποφάσεων όσον αφορά στον επαναπροσδιορισμό των ασκούμενων πολιτικών και των εφαρμοζόμενων μέτρων, συμπεριλαμβανομένων των προτάσεων και των μέτρων για την προαγωγή των θεμάτων ΥΑΕ και την ενίσχυση εφαρμογής της νομοθεσίας για την ΥΑΕ σε κάθε κράτος μέλος. Άξονας 4ος: Ενδυνάμωση της πρόληψης και βελτίωση των συστημάτων αναφοράς και καταγραφής των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών.
Είναι γνωστό ότι η χώρα μας υστερεί σημαντικά ως προς την αναγνώριση, καταγραφή, αναγγελία, και αποζημίωση των επαγγελματικών ασθενειών, με αποτέλεσμα την ελλιπή αντιμετώπιση των θεμάτων που σχετίζονται με την επαγγελματική νοσηρότητα καθώς και με την επίβλεψη και προστασία της επαγγελματικής υγείας, την έλλειψη της αναγκαίας πληροφορίας και στατιστικής επεξεργασίας στοιχείων ως προς το επίπεδο της επαγγελματικής υγείας των εργαζομένων καθώς και αδυναμία ανταπόκρισης ως προς υποχρεώσεις μας σε ευρωπαϊ-
κούς και διεθνείς οργανισμούς.

Παράλληλα δε με την παντελή έλλειψη έστω και στοιχειωδών στατιστικών στοιχείων για τον αριθμό και τον τύπο των επαγγελματικών ασθενειών και της επαγγελματικής θνησιμότητας, εντοπίζεται και υποκαταγραφή των εργατικών ατυχημάτων (π.χ. λόγω αδήλωτης εργασίας ή μη αναγγελίας των ατυχημάτων). Γενική είναι η διαπίστωση, ότι εν γένει ο πραγματικός αριθμός ατυχημάτων που συμβαίνουν ετησίως στους χώρους εργασίας είναι μεγαλύτερος από τα επίσημα στοιχεία, δεδομένου του διαχρονικά μεγάλου μεγέθους της αδήλωτης εργασίας και της αφανούς οικονομίας στη χώρα μας. Επιπλέον υφίσταται έλλειψη στατιστικών στοιχείων για τον πρωτογενή τομέα (γεωργία, δασοκομία, αλιεία), καθώς ο μεγάλος αριθμός των αυτοαπασχολουμένων στον τομέα δεν εντάσσονται στη νομοθεσία για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία.

Οι υπεύθυνοι για το σχεδιασμό πολιτικών και τη λήψη αποφάσεων στον τομέα της ΥΑΕ πρέπει να έχουν στη διάθεση τους τεκμηριωμένα και αξιόπιστα στοιχεία και αριθμούς για τα εργατικά ατυχήματα και τις επαγγελματικές ασθένειες, προκειμένου να έχουν μια ακριβή, ολοκληρωμένη και επίκαιρη εικόνα των κινδύνων που απειλούν την ΥΑΕ, με γνώμονα την οποία να ανακαλύψουν τους πλέον πρόσφορους τρόπους παρέμβασης για την αντιμετώπιση των κινδύνων που απειλούν τους εργαζομένους, προκαλώντας ατυχήματα και βλάβες στην υγεία που σχετίζονται με την εργασία.

Ειδικότερα η βελτίωση της πρόληψης των επαγγελματικών ασθενειών τίθεται ως μία από τις βασικές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και στο πλαίσιο αυτό έχει συσταθεί «Άτυπη ομάδα εμπειρογνωμόνων για τα διαγνωστικά κριτήρια των επαγγελματικών ασθενειών», με αντικείμενο τη θέσπιση απλουστευμένου ευρωπαϊκού καταλόγου επαγγελματικών ασθενειών, η διάγνωση των οποίων θα γίνεται βάσει κοινών διαγνωστικών κριτηρίων.

Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται καταρχήν αντιμετώπιση της υποκαταγραφής των εργατικών ατυχημάτων και των αιτιών της μη καταγραφής των επαγγελματικών ασθενειών και στη συνέχεια δημιουργία ενός αξιόπιστου συστήματος καταγραφής των εργατικών ατυχημάτων και αναγγελίας, αναγνώρισης και καταγραφής των επαγγελματικών ασθενειών.

Συνεπώς είναι αναγκαίες δράσεις σε νομοθετικό και οργανωτικό επίπεδο για την ουσιαστική αναβάθμιση του συστήματος καταγραφής των εργατικών ατυχημάτων, καθώς και του συστήματος αναγνώρισης, καταγραφής και αναγγελίας των επαγγελματικών ασθενειών, με τη σύμπραξη και ενεργό συμμετοχή των συναρμόδιων φορέων και των αρμόδιων επιστημονικών οργανώσεων, αξιοποιώντας για το σκοπό αυτό τη σύγχρονη επιστημονική γνώση και τις τεχνολογικές δυνατότητες που προσφέρουν σήμερα οι νέες τεχνολογίες ηλεκτρονικής συλλογής, τεκμηρίωσης και επεξεργασίας πληροφοριών και άλλων αριθμητικών στοιχείων και δεδομένων.

Άξονας 5ος: Στήριξη μικρομεσαίων και πολύ μικρών επιχειρήσεων.

Οι μικρομεσαίες και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις στη χώρα μας, όπως και σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, αντιπροσωπεύουν τη συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων (χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ευρωπαϊκής και της εθνικής οικονομίας) και απασχολούν μεγάλο ποσοστό των εργαζόμενων. Χαρακτηρίζονται ωστόσο σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία (Έρευνα ESENER-1, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία EU-OSHA, 2009) από πλημμελή διαχείριση της Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία, υψηλά ποσοστά εργατικών ατυχημάτων και ιδιαίτερα θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων (Eurofound 2010), καθώς και μεγάλο έλλειμμα όσον αφορά στην αποτελεσματική διαχείριση των επαγγελματικών κινδύνων αλλά και στην αναγκαία νοοτροπία πρόληψης των κινδύνων στο εργασιακό περιβάλλον.

Αν και η νομική υποχρέωση για την παροχή υπηρεσιών προστασίας και πρόληψης στους εργαζόμενους των επιχειρήσεων που απασχολούν έστω και έναν εργαζόμενο (αρχή ευθύνης του εργοδότη) ισχύει εδώ και τριάντα χρόνια, εντούτοις αποτελεί ακόμα και σήμερα μεγάλη πρόκληση το γεγονός της πλημμελούς διαχείρισης της ΥΑΕ στον χώρο των μικρομεσαίων και των πολύ μικρών επιχειρήσεων ταυτόχρονα με τα χαμηλά επίπεδα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης (συγκριτικά με τις άλλες κατηγορίες επιχειρήσεων), όπου καταγράφεται το 82% των εργατικών ατυχημάτων και το 90% των θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων (Eurofound 2010), με δυσβάσταχτο κόστος για τους εργαζόμενους, τις επιχειρήσεις και την οικονομία σε τοπικό, κλαδικό και εθνικό επίπεδο.

Βασικοί λόγοι για την κατάσταση αυτή αλλά και για τα χαμηλά ποσοστά συμμόρφωσης προς τις απαιτήσεις της νομοθεσίας για την ΥΑΕ, όπως οι ίδιοι οι εργοδότες (ευρήματα έρευνας ESENER -1, 2009 και έρευνας ESENER-2, 2014) των μικρομεσαίων και των πολύ μικρών επιχειρήσεων δηλώνουν είναι η περιορισμένη δυνατότητα διάθεσης των αναγκαίων ανθρώπινων και οικονομικών πόρων καθώς και η έλλειψη χρόνου, η περιορισμένη ικανότητα διαχείρισης των θεμάτων ΥΑΕ, η μη διάθεση της αναγκαίας εμπειρίας και τεχνογνωσίας, η έλλειψη ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την ΥΑΕ αλλά και η ανυπαρξία παιδείας και νοοτροπίας πρόληψης των κινδύνων.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω στοιχεία και σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από το Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Πλαίσιο για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία 2014-2020 και την υπό εκπόνηση Εθνική Στρατηγική για την ΥΑΕ 2016-2020, οι μικρομεσαίες και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις έχουν ανάγκη από καθοδήγηση, παροχή συμβουλών και τεχνική υποστήριξη για την γενικότερη διαχείριση των θεμάτων Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία καθώς και ειδικότερα, για την αναγνώριση/αξιολόγηση των επαγγελματικών κινδύνων και την εκπόνηση της μελέτης Εκτίμησης Κινδύνου (ΕΚ).

Η βελτίωση της δυνατότητας συμμόρφωσης των μικρομεσαίων και των πολύ μικρών επιχειρήσεων με τις διατάξεις της νομοθεσίας για την ΥΑΕ αποτελεί μία από τις κεντρικές προτεραιότητες του τρέχοντος Στρατηγικού Πλαισίου της ΕΕ. Δεδομένου του μεγέθους τους και της υστέρησης τους σε υλικούς και ανθρώπινους πόρους, οι μικρομεσαίες και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις για την ΥΑΕ που τίθενται από την εθνική νομοθεσία, ενώ το κόστος που επωμίζονται να επενδύσουν στον τομέα αυτό είναι σαφώς υψηλότερο, σε σύγκριση με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις.

Λαμβάνοντας υπόψη εξάλλου τη σημερινή διάρθρωση της ελληνικής αγοράς των επιχειρήσεων ως προς το μέγεθος τους αλλά και τις μελλοντικές προοπτικές διασφάλισης της βιωσιμότητας τους και της οικονομικής ανάπτυξης τους υπό το πρίσμα της οικονομικής ύφεσης, είναι προφανές ότι οι δυσκολίες αυτές θα συνεχίσουν να υφίστανται και κατά τη περίοδο προγραμματισμού της Στρατηγικής.

Κατά συνέπεια, οι προσπάθειες πρέπει να επικεντρωθούν στην εξεύρεση αποτελεσματικότερων λύσεων, που θα λαμβάνουν υπόψη αυτές τις ιδιαιτερότητες και θα αναγνωρίζουν τη σημαντική συμβολή που μπορεί να έχουν στην αποτελεσματικότερη διαχείριση των κινδύνων για την ΥΑΕ από τις μικρομεσαίες και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, δράσεις που για παράδειγμα αφορούν: την έγκαιρη, αξιόπιστη και αντικειμενική ενημέρωση και την κατάλληλη ευαισθητοποίηση τους, την παροχή τεχνικής στήριξης και συμβουλευτικής από τις αρμόδιες αρχές και τους επιθεωρητές εργασίας, την υιοθέτηση και εφαρμογή Συστημάτων Διαχείρισης της Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία, την εφαρμογή των κανόνων του REACH και τη διενέργεια της μελέτης εκτίμησης του επαγγελματικού κινδύνου μέσω της αξιοποίησης των διαθέσιμων κλαδικών, διαδικτυακών, διαδραστικών εργαλείων OiRA (on-line risk assesment tools).

Ειδικότερα η συστηματική, συμμετοχική και ποιοτικού επιπέδου εκπόνηση της Μελέτης Εκτίμησης Κινδύνου -ως το πρώτο βήμα για την αποτελεσματική διαχείριση των επαγγελματικών κινδύνων στη βάση της πρόληψης, συμπεριλαμβανομένης της τεκμηρίωσης, της αναθεώρησης και της εκπόνησης σχεδίων δράσης-, παραμένει μια σημαντική πρόκληση στο χώρο των μικρομεσαίων και των πολύ μικρών επιχειρήσεων με δεδομένο ότι για τους προαναφερθέντες λόγους αδυνατούν να ανταπεξέλθουν σε αυτή την υποχρέωσή τους.

Προς την κατεύθυνση αυτή, η προαγωγή και διάθεση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό EU-OSHA του Προγράμματος OiRA και της ηλεκτρονικής πλατφόρμας OiRA, αξιοποιείται ήδη από τον Εθνικό Εστιακό Πόλο Πληροφόρησης της επιτελικής υπηρεσίας ΥΑΕ (ΔΑΥΕ, Δ3) του Υπουργείου Εργασίας, για την σε εθνικό επίπεδο ανάπτυξη και δωρεάν διάθεση Διαδικτυακών Διαδραστικών Εργαλείων για την εκπόνηση της μελέτης Εκτίμησης Κινδύνου (Online Risk Assessment tools, OiRA) από τις μικρομεσαίες και πολύ μικρές επιχειρήσεις των διαφόρων κλάδων οικονομικής δραστηριότητας.

Η προσπάθεια αυτή θα συνεχιστεί και κατά τα επόμενα έτη, αποσκοπώντας στη διασφάλιση των κατάλληλων συνθηκών ασφάλειας και υγείας στην εργασία με ταυτόχρονη στήριξη της επιχειρηματικότητας στον χώρο των μικρομεσαίων και των πολύ μικρών επιχειρήσεων, μέσα από σχετικές δράσεις όπως είναι η ανάπτυξη, προαγωγή και δωρεάν διάθεση νέων κλαδικών εργαλείων OiRA, η σύνταξη και εφαρμογή εθνικής στρατηγικής για την προαγωγή της χρήσης των εργαλείων OiRA, η παροχή τεχνικής υποστήριξης προς τις επιχειρήσεις για την εκπόνηση και τήρηση επικαιροποιημένης μελέτης Εκτίμησης Κινδύνου, ή η αξιοποίηση των εργαλείων OiRA κατά την επιμόρφωση εργοδοτών και εργαζομένων για τα θέματα AYE μέσω προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης (όπως προβλέπεται ήδη από την εθνική νομοθεσία για την ΥΑΕ).

Επιπρόσθετα, η επιτελική υπηρεσία για την ΥΑΕ του Υπουργείου Εργασίας (ΔΑΥΕ, Δ3) μέσω του Εθνικού Εστιακού Πόλου Πληροφόρησης και των προβλεπόμενων στο σχετικό Σύμφωνο Συνεργασίας (που συνυπογράφηκε το 2011), δραστηριοποιείται στο χώρο των μικρομεσαίων και των πολύ μικρών επιχειρήσεων για την ανάπτυξη και καλλιέργεια νοοτροπίας πρόληψης των κινδύνων στους χώρους εργασίας και την αποτελεσματικότερη διαχείριση τους, μέσω της διεξαγωγής σχετικών δράσεων σε συνεργασία με το Δίκτυο Enterprise Europe Network Hellas (EEN).

To Δίκτυο αυτό, εθνικός κλάδος του πανευρωπαϊκού Δικτύου Enterprise Europe Network, παρέχει υπηρεσίες για διεθνείς επιχειρηματικές συνεργασίες, ενημέρωση για ευρωπαϊκές πολιτικές, καινοτομία και μεταφορά τεχνολογίας και ενισχύει τη συμμετοχή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στα ευρωπαϊκά προγράμματα για έρευνα, τεχνολογία και καινοτομία.

Στο πλαίσιο της πολυετούς και επιτυχημένης συνεργασίας του με το Υπουργείο Εργασίας, το Δίκτυο ΕΕΝ-Hellas θα συνεχίσει να παρέχει δωρεάν πληροφόρηση, συμβουλευτική, διανομή έντυπου και ηλεκτρονικού υλικού αλλά και επιμορφωτικά σεμινάρια (π.χ. για τις βασικές αρχές της ΥΑΕ, τις νέες νομοθετικές ρυθμίσεις, ή τη χρήση των εργαλείων OiRA κ.α.) και ημερίδες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης προς τις μικρομεσαίες και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, μέσω κοινών δράσεων και συνεργείων με τον Εθνικό Εστιακό Πόλο Πληροφόρησης και με τη στήριξη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού EU-OSHA και του Υπουργείου Εργασίας.

Παράλληλα, ειδικά για την κάλυψη του κενού όσον αφορά στην παροχή της αναγκαίας ενημέρωσης και την αύξηση του επιπέδου ευαισθητοποίησης για την ΥΑΕ και δεδομένης της δυσκολίας προσέγγισης και ευαισθητοποίησης των μικρομεσαίων και των πολύ μικρών επιχειρήσεων της χώρας μας λόγω της ετερογένειας, της γεωγραφικής κατανομής και του σημαντικού αριθμού τους, οι υπηρεσίες αυτές σε πρώτη φάση θα πρέπει να παρέχονται -είτε σε κλαδικό είτε σε τοπικό επίπεδοστην πηγή και κατά την έναρξη της λειτουργίας των μικρομεσαίων και πολύ μικρών επιχειρήσεων, δηλαδή στα αρμόδια τοπικά σημεία αδειοδότησης όπως είναι τα Επιμελητήρια, τα τοπικά τμήματα του Τ.Ε.Ε., οι αρμόδιες κρατικές αρχές και υπηρεσίες σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο κ.λπ.

Για την επίτευξη αυτού του στόχου, προγραμματίζονται στοχευμένες δράσεις στο πλαίσιο της νέας Εθνικής Στρατηγικής για την ΥΑΕ, μεταξύ των οποίων: ανάπτυξη και λειτουργία Σημείων Πληροφόρησης για την ΥΑΕ στα αρμόδια τοπικά σημεία αδειοδότησης της έναρξης και λειτουργίας των μικρομεσαίων και πολύ μικρών επιχειρήσεων, ενσωμάτωση της σχετικής πληροφόρησης σε υφιστάμενες ηλεκτρονικές πλατφόρμες πληροφόρησης. Επιπρόσθετα, δράσεις για την εκπαίδευση εργοδοτών και εργαζομένων του χώρου αυτού στις βασικές αρχές ΥΑΕ, την εκμάθηση των διαθέσιμων κλαδικών εργαλείων OiRA για τη διενέργεια της μελέτης ΕΚ και δράσεις για τη διάχυση και την προβολή τους, δράσεις προαγωγής των εργαλείων OiRA στους τελικούς χρήστες, παροχή τεχνικής στήριξης και συμβουλευτικής από φυσικά ή/ και νομικά πρόσωπα (mentoring), ανάπτυξη σχετικού ενημερωτικού και εκπαιδευτικού υλικού, δικτύωση των συμμετεχόντων επιχειρήσεων σε τοπικό και κλαδικό επίπεδο κ.α.

Περαιτέρω το ΣΕΠΕ, μέσω του ενημερωτικού και συμβουλευτικού του ρόλου όσον αφορά στην εφαρμογή της νομοθεσίας για την ΥΑΕ, μπορεί επίσης να συμβάλλει καθοριστικά στη στήριξη των μικρομεσαίων και των πολύ μικρών επιχειρήσεων, τόσο μέσω της παροχής συμβουλών, καθοδήγησης και ενημέρωσης κατά τη διάρκεια των ελέγχων στους χώρους εργασίας ή στην έδρα των Υπηρεσιών Επιθεώρησης AYE, όσο και μέσω της διοργάνωσης στοχευμένων προγραμμάτων ελέγχου με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση εργοδοτών και
εργαζομένων κυρίως σε θέματα συμμόρφωσης προς την εθνική νομοθεσία για την ΥΑΕ.

Το ΣΕΠΕ μπορεί ακόμα να συμβάλλει στη διάδοση των εργαλείων εκτίμησης του επαγγελματικού κινδύνου OiRA, μέσω της συνεργασίας του με την επιτελική υπηρεσία για την ΥΑΕ (ΔΑΥΕ, Δ3) και τους φορείς των κοινωνικών εταίρων σε κλαδικό, τοπικό και εθνικό επίπεδο, οι οποίοι μπορεί να λειτουργήσουν ως ενδιάμεσοι για τη διευκόλυνση της προσέγγισης των επιχειρήσεων αλλά και πολλαπλασιαστικά, για την αποτελεσματικότερη διάδοση της σχετικής με την ΥΑΕ πληροφορίας, εμπειρίας και γνώσης.

Άξονας 6ος: Καλλιέργεια και προαγωγή νοοτροπίας πρόληψης

Ο στόχος για την ανάπτυξη και εφαρμογή δράσεων και μέτρων που προάγουν την υγιή και ασφαλή συμπεριφορά κάθε εργαζόμενου, παράλληλα με τη νομοθετικά προβλεπόμενη υποχρέωση των εργοδοτών να παρέχουν ικανοποιητικές συνθήκες εργασίας και να προστατεύουν τους εργαζόμενους τους από τους βλαπτικούς παράγοντες στους χώρους εργασίας, προϋποθέτει την καλλιέργεια και προαγωγή νοοτροπίας πρόληψης των κινδύνων σε εργαζόμενους, εργοδότες και Πολιτεία, μέσω της υλοποίησης δράσεων ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης, επικοινωνίας και προβολής των θεμάτων ΥΑΕ σε εθνικό, τοπικό και κλαδικό επίπεδο.

Οι διετείς Εκστρατείες του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA) «Ασφαλείς και Υγιείς Χώροι Εργασίας» αποτελούν τις μεγαλύτερες εκστρατείες για την ΥΑΕ σε παγκόσμιο επίπεδο, με τη συμμετοχή περισσότερων των τριάντα χωρών. Συνιστούν βασικό εργαλείο του Υπουργείου Εργασίας για την επίτευξη του στόχου της καλλιέργειας και προαγωγής νοοτροπίας πρόληψης, δεδομένου ότι παρέχουν την αναγκαία επιστημονική, τεχνική και οικονομική υποστήριξη για την υλοποίηση δράσεων ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και προβολής της σπουδαιότητας της ΥΑΕ εν γένει αλλά και επίκαιρων θεμάτων ΥΑΕ, με βασικούς αποδέκτες τους εργαζομένους, τους εκπροσώπους τους, τους εργοδότες, τις επιχειρήσεις, τους κοινωνικούς εταίρους, όλους τους εμπλεκόμενους επαγγελματικά με την ΥΑΕ καθώς και το γενικό κοινό.

Ο Εθνικός Εστιακός Πόλος Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για την ΥΑΕ, ως διακριτό Τμήμα της επιτελικής υπηρεσίας ΥΑΕ (ΔΑΥΕ, Δ3) του Υπουργείου Εργασίας, εκπροσωπεί τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό EU-OSHA σε εθνικό επίπεδο και υλοποιεί το Ετήσιο Πρόγραμμα Εργασίας του πανευρωπαϊκού Δικτύου των Εθνικών Εστιακών Πόλων, όπου περιλαμβάνεται ένα ευρύτατο πλέγμα πρωτοβουλιών, προγραμμάτων και δράσεων για την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση, τη διάχυση της πληροφόρησης και την αξιοποίηση του διαδικτύου, την παροχή τεχνικής στήριξης και τη συμβουλευτική, τη δικτύωση και την ανάπτυξη συνεργασιών κ.α., που όλες στοχεύουν στην προαγωγή της ΥΑΕ και στην καλλιέργεια νοοτροπίας πρόληψης.

Σημαντική βοήθεια στην προσπάθεια αυτή προσφέρουν τα μέλη του Εθνικού Δικτύου Πληροφόρησης για τα θέματα ΥΑΕ -τη διαχείριση της λειτουργίας του οποίου έχει υπό την ευθύνη του ο Εθνικός Εστιακός Πόλοςκαι όπου μέσα από μια κοινή βάση και πλατφόρμα επικοινωνίας επιτυγχάνονται οφέλη για όλους, λόγω της συμμετοχής εκπροσώπων από όλους τους κορυφαίους φορείς των κοινωνικών εταίρων, άλλες κρατικές αρχές, επαγγελματικούς και επιστημονικούς φορείς που σχετίζονται με την ΥΑΕ, ακαδημαϊκά ιδρύματα και ινστιτούτα έρευνας και τεχνολογίας, αλλά και μεγάλες επιχειρήσεις του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα κ.α., οι οποίοι δρουν πολλαπλασιαστικά όσον αφορά στην προαγωγή των θεμάτων ΥΑΕ και στην καλλιέργεια νοοτροπίας πρόληψης στους χώρους εργασίας της χώρας μας.

Μεταξύ των προαναφερθέντων δράσεων που σχεδιάζεται να υλοποιηθούν κατά το διάστημα των επόμενων ετών, κυρίαρχη θέση καταλαμβάνουν ο σχεδιασμός, η υλοποίηση και η αξιολόγηση όλων των προγραμματισμένων δράσεων διάδοσης της πληροφόρησης, ευαισθητοποίησης, επικοινωνίας και προβολής που σχετίζονται τόσο με τη στήριξη των στόχων της εκάστοτε πανευρωπαϊκής εκστρατείας για την ΥΑΕ όσο και με τους στόχους άλλων περισσότερο εξειδικευμένων προγραμμάτων και πρωτοβουλιών, πάντα μέσω της αξιοποίησης ενός ευρύτατου μίγματος μέσων και ενεργειών.

Ενδεικτικά αναφέρονται η οργάνωση ημερίδων και επιμορφωτικών σεμιναρίων, η παραγωγή εκδόσεων σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, η παροχή πληροφόρησης μέσω διαδικτύου (on-line helpdesks), η λειτουργία σημείων πληροφόρησης (infopoints) σε χώρους με μεγάλη επισκεψιμότητα, η διανομή έντυπου και ηλεκτρονικού ενημερωτικού υλικού, η ανάπτυξη και προβολή ιστοσελίδων με σχετική θεματολογία στο Διαδίκτυο, η οργάνωση συνεντεύξεων με δημοσιογράφους, η δημοσίευση άρθρων στα μέσα επικοινωνίας και σε επιστημονικά περιοδικά, η παραγωγή οπτικοακουστικών μηνυμάτων για το ραδιόφωνο και την τηλεόραση, η ανάπτυξη συνεργασιών με άλλους ενδιαφερόμενους φορείς για την από κοινού οργάνωση σχετικών δράσεων, η στήριξη σχετικών δράσεων άλλων φορέων, η υποστήριξη δράσεων ΣΕΠΕ κ.α, σε όλη την Ελλάδα και καθ' όλη τη διάρκεια της κάθε εκστρατείας.

Παράλληλα, σε συνδυασμό με και για τη στήριξη των στόχων των ευρωπαϊκών εκστρατειών για την ΥΑΕ, ο Εθνικός Εστιακός Πόλος Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης οργανώνει σε εθνικό επίπεδο το διαγωνισμό των Ευρωπαϊκών Βραβείων Καλής Πρακτικής για τους «Ασφαλείς και Υγιείς Χώρους Εργασίας», έναν δίχρονο θεσμό ο οποίος έχει ως στόχο την αναγνώριση, διάδοση και ανταλλαγή επιτυχημένων και καινοτόμων παραδειγμάτων καλής πρακτικής από επιχειρήσεις ή οργανισμούς που διαχειρίζονται αποτελεσματικά την ΥΑΕ.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου 2016-2020 αναμένεται να πραγματοποιηθούν δύο Πανευρωπαϊκές Εκστρατείες για την ΥΑΕ και να υλοποιηθεί από τον Εθνικό Εστιακό Πόλο Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης όλο το φάσμα των σχετικών υποστηρικτικών δράσεων που προαναφέρθηκαν, για την προαγωγή των στόχων κάθε εκστρατείας σε εθνικό επίπεδο. Η πρώτη, με θέμα «Ασφαλείς και Υγιείς Χώροι Εργασίας για όλες τις ηλικίες» ("Healthy and safe workplaces for a sustainable working life") 2016-2017, θα επικεντρωθεί στη διαχείριση της ΥΑΕ υπό το πρίσμα της ηλικίας και στην προώθηση της βιώσιμης εργασίας καθ' όλη τη διάρκεια του εργασιακού βίου, από την είσοδο στην εργασία και την έναρξη της επαγγελματικής σταδιοδρομίας για τους νέους σε ηλικία εργαζόμενους ως την «υγιή γήρανση» και την υγιή συνταξιοδότηση για τους μεγάλους σε ηλικία εργαζόμενους. Η δεύτερη πανευρωπαϊκή εκστρατεία για την περίοδο 2017-2018 θα έχει ως κεντρικό θέμα την «Προαγωγή νοοτροπίας πρόληψης όσον αφορά στις επικίνδυνες χημικές ουσίες, με έμφαση σε συγκεκριμένες ομάδες εργαζομένων».

Επιπλέον των παραπάνω, δράσεις ενημέρωσης, διάδοσης πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης θα πραγματοποιηθούν τόσο στο πλαίσιο του ετήσιου εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία (28η Απριλίου) και της σχετικής εκστρατείας που διοργανώνεται σε παγκόσμια κλίμακα από την Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO), όσο και κατόπιν συγκεκριμένων «ad hoc» αιτημάτων φορέων, ή κλάδων οικονομικής δραστηριότητας ή μεμονωμένων επιχειρήσεων που απασχολούν μεγάλο αριθμό εργαζομένων.

Επίσης ιδιαίτερα σημαντικές θεωρούνται οι μέσω του Εθνικού Εστιακού Πόλου Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης συνεργασίες της επιτελικής υπηρεσίας ΥΑΕ (ΔΑΥΕ, Δ3) α) με το Δίκτυο των Κέντρων Ευρωπαϊκής Πληροφόρησης Europe Direct β) με το Δίκτυο Enterprise Europe Network Hellas (EEN) για τη διάδοση της πληροφόρησης για την ΥΑΕ σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο αλλά και τη διεξαγωγή κοινών δράσεων στο πεδίο της ΥΑΕ και ειδικότερα για την παροχή τεχνικής υποστήριξης, συμβουλευτικής και καθοδήγησης προς τις μικρομεσαίες και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις αλλά και για την καλλιέργεια και προαγωγή νοοτροπίας πρόληψης σε εργοδότες και εργαζόμενους που απασχολούνται στον τομέα αυτό.

Σε αυτή την κατεύθυνση, σημαντικό ρόλο μπορούν επίσης να διαδραματίσουν τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας, όπως το διαδίκτυο, οι διαδικτυακές εφαρμογές και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν από τις αρμόδιες αρχές ως εργαλεία για την αποτελεσματικότερη προσέγγιση όλων των εργαζομένων -ιδιαίτερα των περισσότερο εξοικειωμένων με τις νέες τεχνολογίες, νέων σε ηλικία εργαζομένωνκαι όλων των επιχειρήσεων, ιδίως αυτών που είναι γεωγραφικά απομακρυσμένες. Επίσης, σημαντική είναι κάθε πρωτοβουλία συμμετοχής σε εθνικής και ευρωπαϊκής εμβέλειας δίκτυα -όπως αυτά που αναφέρθηκαν στην προηγούμενη παράγραφοδιαμέσου των οποίων διευκολύνεται η προσέγγιση των επιχειρήσεων και η διάδοση της πληροφόρησης για θέματα ΥΑΕ, ένα εξαιρετικά δυσχερές έργο που απαιτεί συστηματική και αδιάκοπη προσπάθεια αν ληφθούν υπόψη ο αριθμός των επιχειρήσεων, η γεωγραφική κατανομή τους και η ετερογένειά τους όσον αφορά την ασκούμενη οικονομική δραστηριότητα.

Ο ρόλος του ΣΕΠΕ, όσον αφορά στη συν-διαμόρφωση νοοτροπίας πρόληψης από κοινού με την επιτελική υπηρεσία ΥΑΕ (ΔΑΥΕ, Δ3) θεωρείται εξίσου σημαντικός, καθώς κυρίως στο πλαίσιο των ελέγχων στους χώρους εργασίας, αλλά και μέσω της οργάνωσης ή της συμμετοχής στην οργάνωση και υλοποίηση ενημερωτικών εκδηλώσεων, οι επιθεωρητές μπορεί να συμβάλλουν στην αλλαγή στάσης και συμπεριφοράς των εργαζομένων καθώς και στην προαγωγή της ενσωμάτωσης των θεμάτων ΥΑΕ στην πολιτική της επιχείρησης, αλλά και στην περαιτέρω ενεργό συμμετοχή των εργαζομένων στη διαχείριση των θεμάτων ΥΑΕ. Εξάλλου, η διαμόρφωση νοοτροπίας πρόληψης αποτελεί βασικό σκοπό των στοχευμένων προγραμμάτων ελέγχου που υλοποιούνται κατ' έτος από την Επιθεώρηση AYE του ΣΕΠΕ, στο πλαίσιο των θεματικών εκστρατειών ΥΑΕ που οργανώνει σε όλη την Ευρώπη η Επιτροπή Ανώτερων Επιθεωρητών (SLIC). Είναι εξάλλου ιδιαίτερα σημαντικό να επιδιώκεται συνεργεία και η εξοικονόμηση πόρων διαμέσου της διοργάνωσης κοινών δράσεων καθώς και η από κοινού προαγωγή των στόχων κάθε εκστρατείας που διοργανώνεται είτε από την επιτελική υπηρεσία ΥΑΕ του Υπουργείου Εργασίας είτε από το ΣΕΠΕ, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων και της στήριξης που παρέχεται είτε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την AYE, είτε από τη SLIC
αντίστοιχα.

Άξονας 7ος: Ενσωμάτωση της ΥΑΕ στην εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση

Η ενσωμάτωση της ΥΑΕ στην εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση αποτελεί, λόγω της σπουδαιότητας και της ειδικής βαρύτητας της ως επένδυσης για το μέλλον, βασικό και διακριτό στοιχείο για την καλλιέργεια και προαγωγή παιδείας πρόληψης και προστασίας από τους επαγγελματικούς κινδύνους με μακροπρόθεσμο ορίζοντα, που διασφαλίζει παράλληλα τη βιωσιμότητα της εργασίας, μέσα από την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων που στηρίζουν την ικανότητα για εργασία των νέων ανθρώπων. Η προσπάθεια αυτή έχει ως στόχο οι σημερινοί μαθητές, οι σπουδαστές και οι νέοι να έχουν ενημερωθεί σωστά και να έχουν ευαισθητοποιηθεί για τα θέματα ΥΑΕ όσο το δυνατόν νωρίτερα και ήδη από το σχολικό περιβάλλον, ούτως ώστε ως αυριανοί εργοδότες και εργαζόμενοι να έχουν μάθει πώς να ζουν και πώς να εργάζονται με ασφάλεια και υγεία.

Προς την κατεύθυνση αυτή, μπορούν να αξιοποιηθούν σχετικές συστάσεις που έχουν υποβληθεί από ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς (π.χ. ILO, ΟΟΣΑ), για την ενσωμάτωση στα σχολικά προγράμματα εκπαιδευτικών ενοτήτων που αφορούν στην ΥΑΕ. Σημαντική επίσης θεωρείται στον τομέα αυτό η πολυετής συνεισφορά του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA), ο οποίος μέσω των πολυάριθμων μελετών του για το θέμα που εξειδικεύονται για κάθε διαφορετικό επίπεδο εκπαίδευσης, μέσω των πληροφοριών που διαθέτει όσον αφορά σχετικές καλές πρακτικές και μέσω της παραγωγής και διάθεσης εκπαιδευτικού και άλλου σχετικού ενημερωτικού υλικού (μαθήματα με τον ήρωα ΝΑΡΟ για τις ηλικιακές ομάδες 7-9 ετών και 9-11 ετών, πληθώρα θεματικών ταινιών με τον ίδιο ήρωα κ.α.), στηρίζει με πολυδιάστατο τρόπο τα κράτη μέλη σε αυτήν τους την προσπάθεια.

Το Υπουργείο Εργασίας, αξιοποιώντας την εμπειρία και τις συνεργασίες που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια εφαρμογής της προηγούμενης Εθνικής Στρατηγικής, είναι αναγκαίο να εστιάσει τόσο σε στοχευμένες «ad hoc» πιλοτικές δράσεις πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων (π.χ. επισκέψεις σε σχολεία και Κέντρα Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού-ΚΕΣΥΠ μέσω της ήδη εδραιωμένης συνεργασίας με σχολές, εργαστήρια, σχολές μαθητείας του ΟΑΕΔ κ.λπ.), όσο και σε οργανωτικές δράσεις (π.χ. ενεργοποίηση του Δικτύου ένταξης των θεμάτων AYE στην εκπαίδευση, συνεργασία με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής-ΙΕΠ), με τις οποίες καθίσταται εφικτή η προώθηση και η θεσμική ενσωμάτωση των θεμάτων ΥΑΕ σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης και σε όλες τις πτυχές αυτής της προσπάθειας (προγράμματα σπουδών πρωτοβάθμιας δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, κατάρτιση εκπαιδευτικών, τροποποίηση υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου κ.λπ.).

Παράλληλα θα αναλάβει πρωτοβουλίες συνεργασίας και από κοινού δράσης με το αρμόδιο Υπουργείο Παιδείας και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, κατά προτεραιότητα στους τομείς της σύνταξης των νέων προγραμμάτων σπουδών -ιδίως της τεχνολογικής εκπαίδευσης-, της παραγωγής σύγχρονου εκπαιδευτικού υλικού αλλά και της αναγκαίας κατάρτισης των εκπαιδευτικών, οι οποίοι θα κληθούν να στηρίξουν διδακτικά τις σχετικές με την ΥΑΕ θεματικές ενότητες και δράσεις στην τάξη και το ευρύτερο σχολικό περιβάλλον, χωρίς δυστυχώς να έχουν διδαχτεί οι ίδιοι για την ΥΑΕ στο πρόγραμμα των βασικών σπουδών τους.

Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι μέσα από την προσπάθεια αυτή επιδιώκεται παράλληλα η βελτίωση των συνθηκών εργασίας και η ευαισθητοποίηση των ίδιων των εκπαιδευτικών για τα θέματα ΥΑΕ, αφού το σχολικό περιβάλλον αποτελεί ταυτόχρονα μαθησιακό χώρο για τους μαθητές και εργασιακό χώρο για τους εκπαιδευτικούς.

Δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των εκπαιδευτικών, δράσεις για την πιστοποιημένη κατάρτιση τους σε θέματα ΥΑΕ, δράσεις για την ενσωμάτωση των βασικών αρχών ΥΑΕ στα προγράμματα βασικών σπουδών τους, ή η ανάπτυξη εξειδικευμένου εργαλείου OiRA (εκπόνησης της μελέτης Εκτίμησης Κινδύνου) για τις σχολικές μονάδες και η εκπαίδευση των προϊσταμένων σχολικών μονάδων στη χρήση του, εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο της νέας Εθνικής Στρατηγικής ΥΑΕ για την περίοδο 2016-2020.

Τέλος, ένας άλλος τομέας συντονισμού και υλοποίησης κοινών δράσεων για το θέμα αυτό μεταξύ του Υπουργείου Εργασίας και του Υπουργείου Παιδείας είναι ο θεσμός των προγραμμάτων μαθητείας ή άλλων σχετικών προγραμμάτων πρακτικής άσκησης για την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας από τους μαθητές -κυρίως από τον χώρο της τεχνικής εκπαίδευσηςή από άλλους νέους, υποψήφιους να ενταχθούν στον κόσμο της εργασίας.

Στον τομέα αυτό ενδεικτικές δράσεις μπορεί να αφορούν την έγκαιρη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μαθητών και των νέων πριν την ένταξή τους σε έναν χώρο εργασίας, την εισαγωγή σχετικού μαθήματος στην τελευταία τάξη των σπουδών τους, την έκδοση σχετικού ενημερωτικού και εκπαιδευτικού υλικού, την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών που θα αναλάβουν την παρακολούθηση των όρων και των συνθηκών της μαθητείας ή τον έλεγχο εφαρμογής-έστω και δειγματοληπτικάαπό τους επιθεωρητές εργασίας της ισχύουσας νομοθεσίας εν γένει για την ΥΑΕ και ειδικότερα για τους νέους και τους εκπαιδευόμενους από τις επιχειρήσεις ή τους οργανισμούς όπου θα τοποθετηθούν.

Με τις δράσεις αυτές εκτιμάται ότι θα καλλιεργηθεί νοοτροπία πρόληψης των κινδύνων, θα διαμορφωθεί ένα επαρκές και ικανό πλέγμα προστασίας των εκπαιδευόμενων μαθητών και νέων από τους επαγγελματικούς κινδύνους και θα διασφαλιστεί ουσιαστική ποιότητα στο περιεχόμενο της μαθητείας ή της πρακτικής άσκησης ως προς τη διάσταση των συνθηκών ασφάλειας και υγείας των εκπαιδευόμενων.

Άξονας 8ος: Κατάρτιση εμπλεκομένων με την ΥΑΕ

Για τις περισσότερες κατηγορίες των εμπλεκομένων με τα θέματα ΥΑΕ όπως των εργαζομένων, των προϊσταμένων και διευθυντών, των εκπροσώπων των εργαζομένων στις επιτροπές υγείας και ασφάλειας (Ε.Υ.Α.Ε.), των «ορισμένων» εργαζομένων από τον εργοδότη για την πυρασφάλεια και των «ορισμένων» εργαζομένων από τον εργοδότη για τις πρώτες βοήθειες (εξαιρουμένων των τεχνικών ασφαλείας και των εργοδοτών τεχνικών ασφάλειας), αν και προβλέπεται σαφέστατα από την εθνική νομοθεσία η αρχική εκπαίδευση και σε μερικές περιπτώσεις και η επιμόρφωση, εν τούτοις δεν έχει εξειδικευθεί το εκπαιδευτικό αντικείμενο ή/και η διάρκεια της σχετικής εκπαίδευσης από κάποια υπουργική απόφαση ή εγκύκλιο του Υπουργείου Εργασίας.

Συνεπώς η επιταγή της εθνικής νομοθεσίας για την εκπαίδευση και την επιμόρφωση των συντελεστών της ΥΑΕ 30 χρόνια μετά (ν. 1568/1985) δεν εκπληρώνεται (εξαιρουμένων των τεχνικών ασφαλείας και των εργοδοτών τεχνικών ασφάλειας) ή εκπληρώνεται με ουσιαστικές αδυναμίες και ελλείψεις, όχι χωρίς επιπτώσεις για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων και τις επικρατούσες συνθήκες ΥΑΕ στις ελληνικές επιχειρήσεις.

Ειδικότερα όσον αφορά την επιμόρφωση των εργοδοτών τεχνικών ασφάλειας, στο πλαίσιο της νομοθετικά προβλεπόμενης επιμόρφωσης εργοδοτών και εργαζομένων που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια ώστε μετά το πέρας αυτής να αναλάβουν καθήκοντα τεχνικού ασφάλειας στις επιχειρήσεις τους χαμηλής (Γ΄) και μεσαίας (Β΄) επικινδυνότητας, το Υπουργείο Εργασίας ελέγχει και εγκρίνει ετησίως έναν πολύ μεγάλο αριθμό προγραμμάτων επιμόρφωσης στα οποία συμμετέχουν πολλές χιλιάδες εργοδότες και εργαζόμενοι σε ετήσια βάση. Εκδίδει δε, σε ετήσια βάση, σχετική Υπουργική Απόφαση και Εγκύκλιο για την εφαρμογή της, ρυθμίζοντας σειρά θεμάτων που σχετίζονται με την υλοποίηση των σχετικών προγραμμάτων από τους πιστοποιημένους φορείς επιμόρφωσης.

Όλο το νομικό και θεσμικό πλαίσιο των θεμάτων που σχετίζεται με την επιμόρφωση των συντελεστών της ΥΑΕ θα επανεξεταστεί από μια ειδική «ad hoc» ομάδας εργασίας που ήδη εργάζεται στο θέμα αυτό με στόχο την υποβολή προτάσεων για πιθανή αναθεώρηση του ισχύοντος νομικού και θεσμικού πλαισίου με την ενσωμάτωση βελτιώσεων που αφορούν ουσιαστικές αδυναμίες ή ελλείψεις του σημερινού συστήματος.

Προς την κατεύθυνση αυτή, στο πλαίσιο της νέας Εθνικής Στρατηγικής ΥΑΕ και με βάση τα αναμενόμενα πορίσματα της ειδικής «ad hoc» ομάδας εργασίας που έχει συσταθεί για το θέμα αυτό, στοχευμένες δράσεις και σχετικές παρεμβάσεις μπορεί να αφορούν στη θέσπιση διαδικασίας αξιολόγησης (είτε όσον αφορά στο παρεχόμενο εκπαιδευτικό έργο και τους εκπαιδευτές είτε όσον αφορά στις γνώσεις που απέκτησαν οι επιμορφούμενοι), την πιστοποίηση των γνώσεων και των προσόντων (διαφορετική για τους τεχνικούς ασφάλειας και τους εργοδότες τεχνικούς ασφάλειας) από αρμόδιο φορέα πιστοποίησης επαγγελματικών προσόντων (αντί της λήψης απλής βεβαίωσης παρακολούθησης των σεμιναρίων) και τη συνεχή -δια βίουεπιμόρφωση των διαφόρων εμπλεκόμενων με τα θέματα ΥΑΕ (σε τακτά χρονικά διαστήματα ανάλογα με την κατηγορία και όχι μόνο εφ' άπαξ).

Επιπρόσθετα, την προσαρμογή και επικαιροποίηση της θεματολογίας κάθε επιμορφωτικού σεμιναρίου στις ειδικότερες ανάγκες και τα χαρακτηριστικά κάθε διακριτής ομάδας επιμορφούμενων, την εισαγωγή πρακτικής άσκησης εκτός του θεωρητικού μέρους καθώς και την προαγωγή της εκμάθησης των διαθέσιμων διαδραστικών, διαδικτυακών εργαλείων OiRA για την εκπόνηση της μελέτης εκτίμησης κινδύνου σε κλαδικό επίπεδο (από τεχνικούς ασφάλειας αλλά και εργοδότες και εργαζόμενους στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις).

Άλλες σχετικές δράσεις και παρεμβάσεις θα αφορούν: την επικαιροποίηση των υφιστάμενων κριτηρίων ώστε ο εργοδότης ή εργαζόμενος του να αναλάβουν καθήκοντα τεχνικού ασφάλειας στην επιχείρηση τους (με βάση την κατάταξη των επιχειρήσεων σύμφωνα με το "Πρόγραμμα Εργάνη" όπου το μεγαλύτερο ποσοστό απασχολεί λιγότερους από 10 εργαζόμενους και μεταξύ αυτών, μεγαλύτερο είναι το ποσοστό των επιχειρήσεων που απασχολούν έναν μόνο εργαζόμενο), την τροποποίηση του π.δ. 294 που αφορά στις ειδικότητες που μπορούν να αναλάβουν καθήκοντα τεχνικού ασφάλειας με βάση τις νέες ειδικότητες επιστημόνων που αποφοιτούν σήμερα, την επικαιροποίηση της κατάταξης των επιχειρήσεων στους διάφορους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας με βάση τον ΣΤΑΚΟΔ 2008-NACE, την ολοκλήρωση της ηλεκτρονικής υποβολής προγραμμάτων επιμόρφωσης προς έγκριση στην αρμόδια υπηρεσία, ή τη δημιουργία ηλεκτρονικού μητρώου εκπαιδευτών με επαναπροσδιορισμό των κριτηρίων επιλογής τους.

Κρίνεται επίσης αναγκαία η κατάρτιση και συνεχής επιμόρφωση των άμεσα εμπλεκομένων με τα θέματα ασφάλειας και υγείας στην εργασία στον Δημόσιο τομέα ως προς τις εξελίξεις και μεταβολές στο εργασιακό περιβάλλον και στην οργάνωση της εργασίας (νέες μορφές εργασίας, τεχνολογικές εξελίξεις, νέοι κίνδυνοι κ.λπ.) αλλά και ως προς τις βασικές αρχές της ΥΑΕ, αξιοποιώντας τις δυνατότητες επιμόρφωσης που προσφέρει στους εργαζόμενους του Δημόσιου τομέα και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης το Ινστιτούτο Επιμόρφωσης του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης.

Σημαντική στην προσπάθεια αυτή κρίνεται και η αξιοποίηση της διαθέσιμης εμπειρίας από άλλες περισσότερο προηγμένες στα θέματα ΥΑΕ ευρωπαϊκές χώρες, όπου η υποχρεωτική εκπαίδευση και επιμόρφωση των συντελεστών της ΥΑΕ -εκτός των τεχνικών ασφαλείαςυλοποιείται ανάλογα με το είδος της επιχείρησης (ακολουθώντας την ταξινόμηση σε κατηγορίες επικινδυνότητας Α΄, Β' και Γ΄), ενώ οι τεχνικοί ασφαλείας επειδή εκτελούν ένα πολύ σημαντικό έργο, εκπαιδεύονται σύμφωνα με την ταξινόμηση κατά «ΣΤΑΚΟΔ 2008-NACE», ομαδοποιώντας τις κατηγορίες οικονομικής δραστηριότητας ανάλογα με την επικινδυνότητα των επιχειρήσεων.

Σημειώνεται ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ, καλούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αξιοποιήσουν στον τομέα αυτό τις χρηματοδοτικές ευκαιρίες που παρέχονται μέσω του ΕΚΤ και των υπόλοιπων Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων για την υλοποίηση δράσεων κατάρτισης στον τομέα της ΥΑΕ.

Οι χρηματοδοτούμενες δράσεις, που μπορεί να αξιοποιηθούν και από τη χώρα μας αφορούν, μεταξύ άλλων, στην υποστήριξη δραστηριοτήτων κατάρτισης που πραγματοποιούνται από μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις όσον αφορά την εφαρμογή του Προγράμματος OiRA και των κλαδικών, διαδικτυακών, διαδραστικών εργαλείων OiRA (για την εκπόνηση της μελέτης εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου) ή και άλλων εργαλείων τεχνολογίας πληροφοριών καθώς και τη στήριξη δράσεων κατάρτισης που απευθύνονται στους επιθεωρητές εργασίας.

Άξονας 9ος: Προαγωγή της υγείας στην εργασία και αντιμετώπιση της δημογραφικής αλλαγής

Η Προαγωγή της Υγείας στους χώρους εργασίας (ΠΥΕ) είναι "η συντονισμένη προσπάθεια εργοδοτών, εργαζομένων και της κοινωνίας ευρύτερα, για τη βελτίωση της υγείας και της ευεξίας/ευ η μεριάς των ατόμων στο εργασιακό τους περιβάλλον. Ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί με το συνδυασμό δράσεων που αφορούν τη βελτίωση της οργάνωσης της εργασίας και του εργασιακού περιβάλλοντος, την προώθηση της ενεργούς συμμετοχής των εργαζομένων και την ενθάρρυνση της προσωπικής τους εξέλιξης." (Διακήρυξη του Λουξεμβούργου, 1997).

Ο τομέας της ΠΥΕ στους χώρους εργασίας -αν και σε εθελοντική βάσησυγκεντρώνει συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον λόγω των σημαντικών επιπτώσεων στην υγεία των εργαζομένων, στις επιχειρήσεις και στα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης και υγείας. Καλύπτει όχι μόνο τους «παραδοσιακούς» επαγγελματικούς κινδύνους, αλλά και πολλούς άλλους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με την ατομική συμπεριφορά και στάση ζωής κάθε εργαζόμενου (ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, φυσική άσκηση, διατροφή, κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ και διεγερτικών φαρμάκων, χρήση ναρκωτικών και άλλων εθιστικών ουσιών, αποκατάσταση της υγείας, απουσιασμός/παρουσιασμός και η επιστροφή/επανένταξη στην εργασία μετά από ατύχημα ή ασθένεια κ.α.), καθώς και τους «νέους» ψυχοκοινωνικούς παράγοντες κινδύνου (όπως είναι το άγχος στην εργασία, ο εκφοβισμός και η βία, η παρενόχληση κ.ά.).

Η ΠΥΕ συνδυαζόμενη πλέον με τη νομοθετικά κατοχυρωμένη ΥΑΕ και ενσωματώνοντας στοιχεία όπως είναι η ατομική συμπεριφορά, η διαχείριση των μέτρων οργάνωσης της εργασίας και η διαχείριση των ανθρωπίνων πόρων, αποτελεί μια σύγχρονη επιχειρηματική στρατηγική, η οποία μπορεί να διαχειριστεί αποτελεσματικά τις νέες προκλήσεις στον μεταβαλλόμενο κόσμο της εργασίας.

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός EU-OSHA και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO), αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητα της ΠΥΕ, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και διάδοσης καλών πρακτικών, με στόχο την πρόληψη των επαγγελματικών ασθενειών και τη βελτίωση της ψυχικής, σωματικής και κοινωνικής ευεξίας. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Προαγωγής της Υγείας (European Network for Workplace Health Promotion, ENWHP), ένα ανεπίσημο δίκτυο εθνικών οργανισμών επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας και άλλων φορέων στον τομέα της δημόσιας υγείας. Με κεντρικό όραμα «Υγιείς εργαζόμενοι σε υγιείς επιχειρήσεις και οργανισμούς», το ENWHP υλοποιεί πρωτοβουλίες και στοχευμένα προγράμματα για την προαγωγή της ΠΥΕ στους χώρους εργασίας σε όλη την Ευρώπη.

Ο Εθνικός Εστιακός Πόλος Προαγωγής της Υγείας στους Χώρους Εργασίας που εκπροσωπεί στη χώρα μας το Δίκτυο ENWHP, ανήκει οργανωτικά στην επιτελική υπηρεσία ΥΑΕ (ΔΑΥΕ, Δ3) του Υπουργείου Εργασίας. Με το έργο του προάγει κυρίως την ευαισθητοποίηση σχετικά με την υγεία στην εργασία, συμβάλλει στην ανταλλαγή καλών πρακτικών και στη μεταφορά και διάδοση πολύτιμης πληροφορίας, εμπειρίας και γνώσης στον τομέα αυτό από τα άλλα κράτη μέλη. Παράλληλα στηρίζει την υιοθέτηση και εφαρμογή προγραμμάτων ΠΥΕ από τις ελληνικές επιχειρήσεις. Επιπρόσθετα, μέσω της δικτύωσης και του συντονισμού όλων των κυβερνητικών και μη-κυβερνητικών ενδιαφερόμενων φορέων, διαχειρίζεται τη λειτουργία του Εθνικού Δικτύου Προαγωγής της Υγείας στους Χώρους Εργασίας (ΕΔΠΥΧΕ), με στόχο την ανάπτυξη και την ενίσχυση δράσεων που αποσκοπούν στην προαγωγή της υγείας στους χώρους εργασίας σε εθνικό επίπεδο.
Η ενδυνάμωση της λειτουργίας του Εθνικού Εστιακού Πόλου ΠΥΕ, ο καλύτερος συντονισμός, η ανάπτυξη και η αξιοποίηση της λειτουργίας του Εθνικού Δικτύου ΠΥΕ, η οργάνωση και υλοποίηση κοινών δράσεων με τον Εθνικό Εστιακό Πόλο και το Εθνικό Δίκτυο Πληροφόρησης για την AYE, η ανάπτυξη συνεργασιών σε εθνικό επίπεδο με αρμόδιους φορείς για την ΠΥΕ και την ΥΑΕ αλλά και με επιστημονικούς φορείς στον τομέα της επαγγελματικής υγείας, καθώς και η διάχυση της διαθέσιμης πληροφόρησης, εμπειρίας και γνώσης παράλληλα με την ανταλλαγή καλών πρακτικών και την προβολή και προαγωγή προγραμμάτων ΠΥΕ στις ελληνικές επιχειρήσεις, αποτελούν βασικές προτεραιότητες για την περίοδο 2016-2020.

Στο ίδιο πλαίσιο προαγωγής της υγείας στην εργασία κινείται και η άμεση ανάγκη αντιμετώπισης της δημογραφικής αλλαγής και των επιπτώσεων της στον κόσμο της εργασίας. Οι τρέχουσες δημογραφικές εξελίξεις και οι προβλέψεις για το μέλλον θέτουν νέες προκλήσεις στις επιχειρήσεις και στα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης της Ευρώπης, με δεδομένη την αύξηση του ποσοστού των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων αλλά και την αύξηση τω επίσημων ορίων συνταξιοδότησης αυξάνεται σε πολλά κράτη μέλη. Πολλοί εργαζόμενοι είναι πιθανό να έρθουν αντιμέτωποι με επιμήκυνση της επαγγελματικής τους ζωής, άρα και με μια πιο μακροχρόνια έκθεση σε κινδύνους στην εργασία, καθώς και με ένα μεταβαλλόμενο εργασιακό πλαίσιο (π.χ. ευέλικτες μορφές εργασίας, ευέλικτο εργασιακό περιβάλλον).

Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, ως συνέπεια των προαναφερθέντων, θα έχουν την ανάγκη να βασίζονται περισσότερο από ποτέ σε δραστήριους, με προσόντα και κυρίως υγιείς εργαζόμενους. Ταυτόχρονα, τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης αν θα θέλουν να συνεχίσουν να είναι ενεργά από οικονομική άποψη, θα πρέπει να βασιστούν σε εργαζόμενους που θα μπορούν να είναι υγιείς και να εργάζονται αποδοτικά για περισσότερα χρόνια, δηλαδή θα έχουν αυξημένη ικανότητα για εργασία, αφού τα ταμεία υγείας, παροχής σύνταξης ή και ασφάλισης της επαγγελματικής νοσηρότητας (όπου υφίστανται) μόνο με υγιείς εργαζόμενους θα μπορούν να χρηματοδοτούνται και να εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα τους μακροπρόθεσμα.

Το φαινόμενο της γήρανσης του εργατικού δυναμικού αποτελεί μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις για την ΕΕ και βρίσκεται στον πυρήνα της ευρωπαϊκής στρατηγικής στον τομέα της ΥΑΕ, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στο Στρατηγικό Πλαίσιο 2014 2020 της ΕΕ. Η διασφάλιση της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων καθ' όλη τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου και η προαγωγή μιας βιώσιμης επαγγελματικής ζωής, προκειμένου να αποτραπούν οι αρνητικές επιπτώσεις που οφείλονται στην αύξηση των φαινομένων απουσιασμού από την εργασία λόγω νοσηρότητας, αποτελούν το θεμέλιο λίθο για την επίτευξη του στρατηγικού στόχου της ενεργούς και υγιούς γήρανσης και της υγιούς συνταξιοδότησης για τους εργαζομένους.

Κατά συνέπεια, θεωρείται βασική προτεραιότητα η ανάληψη συγκεκριμένων δράσεων στο πλαίσιο μιας ολιστικής δια βίου προσέγγισης της διαχείρισης της ΥΑΕ υπό το πρίσμα της ηλικίας, όπου εκτός από την εξέταση των συνθηκών του εργασιακού περιβάλλοντος και την εκτίμηση των επαγγελματικών κινδύνων με γνώμονα την πολυμορφία του εργατικού δυναμικού, θα πρέπει να εξετάζονται και άλλες παράμετροι που μπορούν να επηρεάσουν τη διαχείριση της ΥΑΕ όπως είναι: η προσαρμογή της εργασίας στον άνθρωπο, η εργονομία, η ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, η προαγωγή της υγείας, η κατάρτιση και η δια βίου μάθηση, η πρόληψη της αναπηρίας και η επιστροφή στην εργασία (αποκατάσταση και επανένταξη) μετά από εργατικό ατύχημα ή ασθένεια, η ενσωμάτωση της ΥΑΕ στις πολιτικές διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού, η επαγγελματική εξέλιξη, η παροχή κινήτρων και η ηγεσία εκ μέρους της διοίκησης των επιχειρήσεων κ.α..

Με δεδομένο ότι «οι νέοι σε ηλικία εργαζόμενοι του σήμερα είναι οι μεγάλης ηλικίας εργαζόμενοι του αύριο», στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής για την ΥΑΕ συμπεριλαμβάνονται σχετικές δράσεις για: την αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τη διαχείριση της AYE υπό το πρίσμα της ηλικίας και της πολυμορφίας του εργατικού δυναμικού, για την υγιή γήρανση και την προσαρμογή των εργασιακών χώρων στις λειτουργικές ανάγκες των μεγάλης σε ηλικία εργαζόμενων, για την κατάλληλη ενημέρωση όσον αφορά τους επαγγελματικούς κινδύνους και την επίβλεψη της ασφάλειας και υγείας των νέων σε ηλικία εργαζόμενων, για την καλλιέργεια καλών εργασιακών πρακτικών στους εργαζόμενους νέους, για την πρόληψη της επαγγελματικής νοσηρότητας και της αναπηρίας, για την αντιμετώπιση των διακρίσεων λόγω ηλικίας στους χώρους εργασίας.

Επιπρόσθετα, δράσεις για την υιοθέτηση από τις ελληνικές επιχειρήσεις καλών πρακτικών και εργαλείων όσον αφορά στη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού με ενσωμάτωση των αρχών της ΥΑΕ, στην εκτίμηση του κόστους του απουσιασμού, στην ανάλυση της ηλικιακής σύνθεσης του εργατικού δυναμικού μιας επιχείρησης, στη δια βίου κατάρτιση και την παροχή κινήτρων προς τους εργαζόμενους για απόκτηση νέων δεξιοτήτων και προσόντων κ.α., αξιοποιώντας όλες τις διαθέσιμες χρηματοδοτικές ευκαιρίες που παρέχονται μέσω των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (π.χ. για την προαγωγή της υγείας στους εργαζόμενους μεγάλης ηλικίας μέσω της επενδυτικής προτεραιότητας για την ενεργό και υγιή γήρανση).

Άξονας 10ος: Ενθάρρυνση της επιστημονικής προόδου και της έρευνας -  Νέοι και αναδυόμενοι κίνδυνοι

Η αξιολόγηση των «νέων και αναδυόμενων κινδύνων», εξαιτίας των σημειουμένων δραστικών αλλαγών στον κόσμο της εργασίας και κατά προτεραιότητα αυτών που σχετίζονται με επαγγελματικές ασθένειες, συνιστά μία από τις κυριότερες προκλήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η έμφαση δίνεται κυρίως στην πρόβλεψη των πιθανών επαγγελματικών κινδύνων που σχετίζονται με τις δυσμενείς δημογραφικές εξελίξεις και τη γήρανση του εργατικού δυναμικού, την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών όπως π.χ. των νέων τεχνολογιών στον χώρο της πληροφορικής και της επικοινωνίας, των βιοτεχνολογιών και των πράσινων τεχνολογιών, της νανοτεχνολογίας, των αυτοματισμών και της ρομποτικής καθώς επίσης και με τις σημειούμενες αλλαγές και καινοτομίες στην οργάνωση της εργασίας όπως π.χ. τη χρήση των διαδικτυακών μέσων και ψηφιακών πλατφόρμων για την ανεύρευση εργασίας (πληθοπορισμός crowdsourcing), την υιοθέτηση ευέλικτων και διαδραστικών μεθόδων εργασίας ή την τηλεργασία.

Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται επίσης στην αποτύπωση των πιθανών κινδύνων που συνδέονται είτε με την εξάπλωση των νέων μορφών εργασιακών σχέσεων (ευέλικτες μορφές απασχόλησης, κινητικότητα, δανεισμός εργαζομένων κ.λπ.) ιδίως μεταξύ των νέων (προγράμματα μαθητείας και απόκτησης εργασιακής εμπειρίας) είτε με τη συνεχώς αυξανόμενη σε ποσοστά αδήλωτη εργασία. Παράλληλα, παράγοντες κινδύνου που εντάσσονται σε περισσότερο «παραδοσιακές» κατηγορίες (π.χ. χημικοί κίνδυνοι/καρκινογόνοι και μεταλλαξιογόνοι παράγοντες, ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες κ.α.) είναι αναγκαίο να επαναπροσδιορισθούν σύμφωνα με τις νέες επιστημονικές εξελίξεις.

Στο πλαίσιο αυτό και λαμβάνοντας υπόψη τα νέα επιστημονικά δεδομένα και τις εξελίξεις στον κόσμο της εργασίας, οι προσπάθειες για την προαγωγή των θεμάτων ΥΑΕ πρέπει να είναι συνεχείς, αξιοποιώντας για το σκοπό αυτό τις κατάλληλες συνεργασίες και οργανώνοντας σε εθνικό επίπεδο εφαρμοσμένα ερευνητικά προγράμματα αποτύπωσης και αξιολόγησης της κατάστασης ΥΑΕ.

Παράλληλα αξιοποιούνται τα ευρήματα από σχετικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, (ιδίως της ευρωπαϊκής έρευνας στις επιχειρήσεις για νέους και αναδυόμενους κινδύνους "ESENER", αλλά και οι μελέτες και το σχετικό ερευνητικό έργο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού EU-OSHA για την πρόβλεψη των νέων και αναδυόμενων επαγγελματικών κινδύνων στη βάση διαφορετικών σεναρίων για το μέλλον, καθώς και οι μελέτες της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας-ILO, του Ιδρύματος του Δουβλίνου για τις Συνθήκες Διαβίωσης και Εργασίας-Eurofound, του Ευρωπαϊκού Δικτύου Προαγωγής Υγείας-ENWHP (κυρίως στον τομέα των ψυχοκοινωνικών κινδύνων) κ.α. Συνεκτιμώντας τα αποτελέσματα των εν λόγω προγραμμάτων σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, των προγραμμάτων της επιτελικής υπηρεσίας ΥΑΕ (ΔΑΥΕ, Δ3) του Υπουργείου Εργασίας, τα ευρήματα των εκστρατειών με στοχευμένους ελέγχους που πραγματοποιεί το ΣΕΠΕ και τα αντίστοιχα δεδομένα από τη διεθνή βιβλιογραφία, καθίσταται δυνατή η ταυτοποίηση και ο εντοπισμός των κινδύνων -και κυρίως των νέων και των αναδυόμενων κινδύνων-, αλλά και ο εντοπισμός των κλάδων υψηλού κινδύνου, υπό το καθεστώς των αλλαγών και των συνεχώς μεταβαλλόμενων συνθηκών στον κόσμο της εργασίας.

Μεταξύ των προβλεπόμενων δράσεων περιλαμβάνονται η διενέργεια εφαρμοσμένων ερευνητικών προγραμμάτων με σκοπό τον προσδιορισμό της έκθεσης των εργαζομένων π.χ. σε χημικούς και φυσικούς παράγοντες κινδύνου στους χώρους εργασίας, καθώς και οι συνεργασίες με Πανεπιστημιακά Ιδρύματα και Ινστιτούτα για κοινά ερευνητικά προγράμματα με σκοπό την αποτύπωση και αξιολόγηση της κατάστασης ΥΑΕ σε επιλεγμένους κλάδους, εργασίες ή ομάδες εργαζομένων.

Στο πλαίσιο αυτό υπάρχουν προτάσεις για διεξαγωγή προγραμμάτων εφαρμοσμένης έρευνας στον τομέα της ΥΑΕ με αντικείμενο στοχευμένες μετρήσεις βλαπτικών παραγόντων σε χώρους με ακτινοβολία LASER (βιομηχανία, εργαστήρια, ιατρικές εφαρμογές), με ασύμφωνη οπτική ακτινοβολία (κολλήσεις μετάλλων, χυτήρια, υαλουργία), για αποτίμηση της ποιότητας του φωτισμού σε επιλεγμένους επαγγελματικούς χώρους, για ιοντίζουσα ακτινοβολία και πιο συγκεκριμένα για ραδόνιο, για ηλεκτρομαγνητικά πεδία (βιομηχανία, χώροι έρευνας, νοσοκομεία), για αμίαντο και αμιαντούχα υλικά (πλοία, εξορυκτικές εργασίες, οικοδομικές εργασίες) κ.α.

Περαιτέρω, μπορούν να εκπονηθούν τεχνικοοικονομικές μελέτες για την επεξεργασία των αμιαντούχων αποβλήτων εντός της χώρας με πολλαπλά οφέλη, για ανάπτυξη πληροφοριακού συστήματος σε εθνικό επίπεδο για την τεκμηρίωση και στατιστική επεξεργασία των μετρήσεων έκθεσης όσον αφορά τον αμίαντο και τα αμιαντούχα υλικά και την τήρηση σχετικών ιατρικών φακέλων, για αποτίμηση της έκθεσης σε καρκινογόνες ουσίες με μετρήσεις και καταγραφή των χώρων εργασίας, κ.α.

Η μετρητική αναβάθμιση των εργαστηρίων, αναμφισβήτητα μπορεί να προσφέρει σημαντική ώθηση προς την κατεύθυνση της έρευνας και της αξιολόγησης και αντιμετώπισης των νέων και αναδυομένων κινδύνων. Ωστόσο κρίσιμος παράγοντας για την υλοποίηση όλων των παραπάνω, αποτελεί η στήριξη της εργαστηριακής δραστηριότητας της επιτελικής υπηρεσίας ΥΑΕ (εργαστήρια εφαρμοσμένης έρευνας και μετρήσεων της πρώην Δ/νσης ΚΥΑΕ) με ανθρώπινους και υλικούς πόρους και η διεύρυνση των σημαντικών δυνατοτήτων που υπάρχουν για την μελέτη των συνθηκών ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας.

Τα εργαστήρια της ΔΑΥΕ έχουν σημαντική τεχνογνωσία στα θέματα προσδιορισμού χημικών και φυσικών παραγόντων, εργονομίας και ιατρικής της εργασίας, μέρος της οποίας χρησιμοποιείται ήδη για εκπαιδευτικούς σκοπούς, διενέργεια μετρήσεων και για εφαρμοσμένη έρευνα. Μετά τη λειτουργική και την οργανωτική αναβάθμισή τους, μπορούν να αποτελέσουν τη βάση ανάπτυξης του προτεινόμενου Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Αναφοράς Μετρήσεων για την ΥΑΕ (όσον αφορά τους βλαπτικούς παράγοντες στους χώρους εργασίας) και να λειτουργήσουν είτε αυτόνομα, είτε σε συνεργασία και συνδυαστικά με άλλα δημόσια εργαστήρια στον τομέα της ΥΑΕ (όπως π.χ. είναι το Κέντρο Διάγνωσης και Ιατρικής της Εργασίας, ΚΔΙΕ), στηρίζοντας με τη λειτουργία τους το έργο του "φορέα ασφάλισης του επαγγελματικού κινδύνου" στον τομέα της πρόληψης.

Άξονας 11ος: Ενδυνάμωση του ρόλου των κοινωνικών εταίρων και της συμμετοχής των εργαζομένων

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο αποδίδεται ιδιαίτερη σημασία στο ρόλο των κοινωνικών εταίρων σε σχέση με τις πολιτικές για την ΥΑΕ.
Συγκεκριμένα, οι τριμερείς επιτροπές κοινωνικού διαλόγου είναι αρμόδιες π.χ. για τη διερεύνηση νέων μεθόδων για την αποτελεσματική προσέγγιση των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, την ανάπτυξη νέων καινοτόμων λύσεων για την ΥΑΕ καθώς και τη συμβολή στη διαρκή αξιολόγηση του νομοθετικού κεκτημένου της ΕΕ.

Ιδιαίτερη έμφαση από πλευράς των κοινωνικών εταίρων πρέπει να δοθεί στην ανάληψη συγκεκριμένων πρωτοβουλιών για την εν γένει προαγωγή των θεμάτων ΥΑΕ και ιδίως την προβλεπόμενη μέσω του κοινωνικού διαλόγου προώθηση νέων νομοθετικών παρεμβάσεων ή την ενίσχυση εφαρμογής της νομοθεσίας σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο, καθώς και σε επίπεδο κλαδικό ή ακόμα και μεμονωμένων επιχειρήσεων.

Σε επίπεδο εθνικό, πέραν του πολυδιάστατου έργου της Πολιτείας (νομοθετικό, ελεγκτικό, ενημερωτικό, εκπαιδευτικό, ερευνητικό κ.λπ.) στον τομέα της ΥΑΕ, καθοριστική σημασία για την πρόοδο στα θέματα AYE και την αποτελεσματική προαγωγή της εφαρμογής των αναγκαίων μέτρων πρόληψης στην πράξη, διαδραματίζει η ενεργή συμμετοχή και ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων. Η ενδυνάμωση του ρόλου αυτού πρέπει να αποτελεί διαρκή μέριμνα τόσο της Πολιτείας, όσο και των ίδιων των οργανώσεων των εργοδοτών και των εργαζομένων. Οι τρόποι ενδυνάμωσης περιλαμβάνουν κυρίως την αναβάθμιση και ανασύνθεση των θεσμών διαβούλευσης (ΣΥΑΕ και ΣΚΕΕΕ), τη συνεργασία με ινστιτούτα και ερευνητικούς φορείς των κοινωνικών εταίρων (π.χ. ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε., ΙΝΕ ΓΣΕΕ κ.α.), την ενεργό συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στη διαβούλευση για τα θέματα ΥΑΕ και στον από κοινού με την Πολιτεία σχεδιασμό και υλοποίηση πολιτικών και δράσεων για την προαγωγή των θεμάτων ΥΑΕ.

Επιπρόσθετα, σχετικές δράσεις για τη στήριξη των στόχων της νέας Εθνικής Στρατηγικής ΥΑΕ θα πρέπει να αναλάβουν και οι άμεσα ενδιαφερόμενοι (εργοδότες και εργαζόμενοι) μέσω των φορέων και των οργανώσεων τους, αφού και από προηγούμενες προγραμματικές περιόδους έχει καταγραφεί χαμηλό ποσοστό οικειοποίησης τόσο του συνόλου των πολιτικών όσο και των επιμέρους στόχων και δράσεων της εκάστοτε ευρωπαϊκής στρατηγικής για την ΥΑΕ αλλά και των αντίστοιχων Εθνικών Στρατηγικών ΥΑΕ των κρατών μελών.

Σ' αυτή την κατεύθυνση, μπορεί να συμβάλλει η αξιοποίηση του ρόλου και του έργου του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛΙΝΥΑΕ),

-το οποίο αποτελεί επιστημονικό φορέα που δημιουργήθηκε από τις τριτοβάθμιες οργανώσεις εργαζομένων και εργοδοτών-, μέσω της ενδυνάμωσης του δικτύου συνεργασίας του με τους υπόλοιπους θεσμοθετημένους φορείς και δομές για την ΥΑΕ, υπό τη βασική προϋπόθεση διασφάλισης της βιωσιμότητας του από τα μέλη του ώστε να τηρηθούν τυχόν συμβατικές δεσμεύσεις στο πλαίσιο ανάληψης και εκπόνησης προγραμμάτων ή για την υλοποίηση δράσεων στο πλαίσιο συμφωνιών για συνεργασίες.

Επιπρόσθετα, όσον αφορά τη στήριξη της συμμετοχής των εργαζομένων, είναι γνωστό ότι το όραμα για διασφάλιση περισσότερο ασφαλών, υγιών και παραγωγικών χώρων εργασίας έχει ως βασική προϋπόθεση τη συμμετοχική προσέγγιση όσον αφορά στη διαβούλευση και τη διαχείριση των θεμάτων ΥΑΕ μέσα στην επιχείρηση. Είναι πλέον σαφές ότι αν και η ευθύνη για τη διαχείριση των κινδύνων στην εργασία ανήκει στους εργοδότες, ωστόσο, χωρίς αμφιβολία, οι προσπάθειές τους θα αποτύχουν χωρίς την ενεργό συμμετοχή των εργαζομένων και για τον ισχυρισμό αυτό υπάρχει πλέον πληθώρα στοιχείων που υποδεικνύουν ότι η παράμετρος αυτή επιφέρει θεαματική βελτίωση στα επίπεδα ΥΑΕ στους χώρους εργασίας.

Για παράδειγμα, σύμφωνα με την έρευνα ESENER-1 του Ευρωπαϊκού Οργανισμού EU-OSHA, η συμμετοχή των εργαζομένων σε συνδυασμό με τη δέσμευση της διοίκησης βελτιώνει κατά πολύ τις επιδόσεις στον τομέα της επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας, ενώ αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι οι πιθανότητες εφαρμογής επίσημης πολιτικής στον τομέα της ΥΑΕ είναι δέκα φορές περισσότερες σε επιχειρήσεις με μεγαλύτερη συμμετοχή των εργαζομένων και ισχυρή δέσμευση της διοίκησης.

Ένα ακόμη πλεονέκτημα έγκειται στο ότι, κατ' αυτόν τον τρόπο, τα συγκεκριμένα μέτρα θεωρούνται πιο αποτελεσματικά και γίνονται πιο εύκολα αποδεκτά από τους εργαζόμενους. Σύμφωνα με μια άλλη μελέτη της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων (ETUC), η συνδικαλιστική εκπροσώπηση έχει ως αποτέλεσμα καλύτερη τήρηση των κανόνων, χαμηλότερα ποσοστά ατυχημάτων και λιγότερα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την εργασία.

Γι' αυτούς και άλλους λόγους, η ενεργός συμμετοχή των εργαζομένων είτε με τη μορφή της άτυπης εκπροσώπησης είτε με τη μορφή της τυπικής εκπροσώπησης (μέσω επιτροπών για την ΥΑΕ ή εκλεγμένων εκπροσώπων για την ΥΑΕ) στη διαδικασία λήψης αποφάσεων όσον αφορά στη διαχείριση της ΥΑΕ, προβλέπεται από τη σχετική ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία.

Ειδικότερα στη χώρα μας (ν. 3850/2010) προβλέπεται το δικαίωμα στους εργαζόμενους για εκλογή επιτροπής ΥΑΕ στις επιχειρήσεις που απασχολούν περισσότερους από 50 εργαζόμενους, ενώ για τις επιχειρήσεις όπου απασχολούνται λιγότεροι από 50 και περισσότεροι από 20 εργαζόμενοι προβλέπεται η εκλογή εκπροσώπου για την ΥΑΕ ενώ όπου υπάρχουν λιγότεροι από 20 εργαζόμενοι ο εκπρόσωπος σε θέματα ΥΑΕ θα πρέπει να επιλέγεται από τους εργαζόμενους κατόπιν διαβούλευσης.

Ωστόσο είναι γνωστό από σχετικές μελέτες ότι η εφαρμογή της νομοθετικής αυτής πρόβλεψης είναι εξαιρετικά περιορισμένη σε έναν μικρό αριθμό επιχειρήσεων που απασχολούν συνήθως μεγάλο αριθμό εργαζομένων (τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνονται και από τα ευρήματα των ερευνών ESENER-1 και ESENER-2 του Ευρωπαϊκού Οργανισμού EU-OSHA, σύμφωνα με τα οποία η Ελλάδα παραμένει στις τελευταίες θέσεις -όχι μόνο μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε. αλλά και άλλων χωρών της Ευρώπης που συμμετείχαν στις έρευνεςόσον αφορά στο θέμα της ενεργούς συμμετοχής και εκπροσώπησης των εργαζομένων.

Για την ανάλυση των βασικών αιτιών, την αντιμετώπιση και την αναστροφή αυτού του φαινομένου που επηρεάζει άμεσα τόσο το επίπεδο των συνθηκών ΥΑΕ στις ελληνικές επιχειρήσεις όσο και την αποτελεσματική διαχείριση της προστασίας των εργαζομένων, η Πολιτεία στο πλαίσιο της νέας Εθνικής Στρατηγικής για την ΥΑΕ και σε συνεργασία με τους συνδικαλιστικούς φορείς και τους εκπροσώπους των εργαζομένων, προγραμματίζει στοχευμένες δράσεις και παρεμβάσεις για την ανάδειξη της σπουδαιότητας της ενεργούς συμμετοχής των εργαζομένων και τα απορρέοντα οφέλη για εργαζόμενους και επιχειρήσεις, για τη σχετική ενημέρωση των φορέων των εργαζομένων αλλά και των εργοδοτών, για την προτροπή των εργαζομένων να ασκούν το δικαίωμα τους στην εκλογή εκπροσώπων ή επιτροπών για την ΥΑΕ, για τη διασφάλιση άσκησης του δικαιώματος αυτού, για τη στήριξη της εκπαίδευσης των εκπροσώπων των εργαζομένων σε θέματα ΥΑΕ κ.α.

Άξονας 12ος: Δικτύωση και ανάπτυξη συνεργασιών για την ΥΑΕ

Η αποτελεσματική εφαρμογή της πολιτικής για την ΥΑΕ προϋποθέτει την ένταξή της σε ένα ολιστικό πλαίσιο, με ζητούμενο την αναζήτηση συνεργασιών με άλλους τομείς πολιτικής, τόσο στο χώρο της εργασίας (απασχόληση, αντιμετώπιση της ανεργίας, κοινωνική ασφάλιση κ.α.) όσο και πέραν αυτής, όπως στους τομείς της δημόσιας υγείας, της παιδείας, της ανταγωνιστικότητας, ή του περιβάλλοντος.

Κατά συνέπεια, θεωρείται απαραίτητη από πλευράς των αρμόδιων εθνικών αρχών η ανάληψη ενός περισσότερο ενεργού ρόλου στη διερεύνηση όλων εκείνων των τομέων πολιτικής, στους οποίους είναι εφικτή η επίτευξη τέτοιων συμπράξεων.

Οι βασικοί τομείς πολιτικής στους οποίους θα πρέπει να επικεντρωθεί η προσοχή των εθνικών αρχών την επόμενη περίοδο, με σκοπό τη διερεύνηση ανάπτυξης συνεργείων, κυρίως με τις αρχές και τους αρμόδιους φορείς του δημόσιου τομέα, είναι:

i. η Παιδεία (μέσω της ενσωμάτωσης της ΥΑΕ στα προγράμματα σπουδών όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, στην επαγγελματική κατάρτιση και τη δια βίου μάθηση),

ii. η Απασχόληση (πολιτικές απασχόλησης, νέες μορφές απασχόλησης),

iii. η Έρευνα (μέσω της εστίασης στα αποτελέσματα των ερευνητικών προγραμμάτων που αφορούν στον αντίκτυπο της γήρανσης του πληθυσμού, στην παγκοσμιοποίηση, στις νέες τεχνολογίες και τη συσχέτιση τους με τις επαγγελματικές ασθένειες),

iν. η Δημόσια Υγεία (με έμφαση στην ανάληψη κοινών δράσεων για την ψυχική υγεία και την ευεξία στους χώρους εργασίας αλλά και τη λειτουργία συστήματος διάγνωσης και αναγγελίας των επαγγελματικών ασθενειών), ν. το Περιβάλλον (μέσω της εστίασης στους επαγγελματικούς κινδύνους που μπορούν να εντοπιστούν στο μικροπεριβάλλον των εργασιακών χώρων),

νi. η Βιομηχανική Πολιτική (με βασικό άξονα την προστασία των εργαζομένων σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις από την έκθεση τους σε επικίνδυνες χημικές ουσίες), νii. η Ισότητα των φύλων (κυρίως στους τομείς όπου το νομοθετικό κεκτημένο για την ΥΑΕ συμβάλει στην καταπολέμηση των διακρίσεων και στην προώθηση ίσων ευκαιριών μεταξύ των δύο φύλων),

viii. η Μεταναστευτική πολιτική, αφού λόγω της παρατηρούμενης αύξησης της συμμετοχής των μεταναστών και των προσφύγων στο εργατικό δυναμικό της χώρας και της επακόλουθης αύξησης της συχνότητας εργατικών ατυχημάτων σε αυτές τις πληθυσμιακές ομάδες, απαιτείται άμεσα μια δέσμη κατάλληλων παρεμβάσεων. Στο πλαίσιο αυτό, σημαντική θεωρείται καταρχήν η εφαρμογή στην πράξη της ήδη θεσμοθετημένης συνεργασίας μεταξύ επιτελικών (ΔΑΥΕ, Δ3) και ελεγκτικών αρχών (ΣΕΠΕ), ώστε τα θέματα ΥΑΕ να αντιμετωπίζονται από τις συναρμόδιες, -αλληλοσυμπληρούμενες αλλά διακριτές στο ρόλο τουςυπηρεσίες ΥΑΕ του Υπουργείου Εργασίας αποτελεσματικά, με συντονισμένο και ενιαίο τρόπο. Λαμβάνοντας υπόψη τις σύγχρονες τάσεις σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο και φυσικά, σε στενή συνεργασία με όλες τις άλλες δομές και τους φορείς που θα συμμετέχουν στο Εθνικό Σύστημα Υγείας καιΑσφάλειας στην Εργασία (ΕΣυστΥΑΕ).

Επιπρόσθετα, η στενή συνεργασία με το Υπουργείο Εσωτερικών, καθώς και η έκδοση κατευθυντήριων οδηγιών και εγκυκλίων εφαρμογής για τη σύσταση των αναγκαίων δομών αλλά και για τη γενικότερη διαχείριση των θεμάτων ΥΑΕ, θα διασφαλίσει την παροχή υπηρεσιών προστασίας και πρόληψης και την προαγωγή των θεμάτων ΥΑΕ στο δημόσιο τομέα.

Περαιτέρω συνεργασίες είναι επίσης απαραίτητο να δημιουργηθούν για τη διεύρυνση και αποτελεσματικότερη λειτουργία και στήριξη του έργου τόσο του Εθνικού Δικτύου Πληροφόρησης για τα θέματα ΥΑΕ όσο και του Εθνικού Δικτύου Προαγωγής Υγείας στην Εργασία, καθώς και με επιστημονικούς φορείς και εκπαιδευτικά ιδρύματα, κυρίως στον τομέα της έρευνας για την ΥΑΕ καθώς και για την ταυτοποίηση και προσδιορισμό των νέων και αναδυόμενων κινδύνων.

Σημαντική επίσης κρίνεται η συνεργασία με το ΕΛΙΝΥΑΕ καθώς και με όλους τους φορείς που εκπροσωπούν τους κοινωνικούς εταίρους σε κλαδικό και εθνικό επίπεδο. Επίσης, θα πρέπει να αξιοποιηθούν στο μέγιστο βαθμό οι ήδη υπάρχουσες συνεργασίες με φορείς, δίκτυα, πανεπιστημιακά ιδρύματα, επιστημονικούς φορείς, κλάδους ή μεμονωμένες επιχειρήσεις κ.α. (π.χ. Σύμφωνα συνεργασίας με την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας-ΕΕΑΑ, την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το ΤΕΙ Ηρακλείου Κρήτης, το Enterprise Europe NetworkHellas, το Δίκτυο των Κέντρων Ευρωπαϊκής Πληροφόρησης Europe Direct, το Εθνικό Διαδημοτικό Δίκτυο Υγιών Πόλεων και Προαγωγής της Υγείας κ.α.).

Εξίσου σημαντική κρίνεται και η συνέχιση και διεύρυνση της συνεργασίας με επιστημονικές και επαγγελματικές ενώσεις, οργανισμούς, δίκτυα και φορείς εκτός Ελλάδας (π.χ. Δίκτυο Εθνικών Εστιακών Πόλων του EU-OSHA, Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προαγωγής της Υγείας στους Χώρους Εργασίας-ENWHP, Ευρωπαϊκό Δίκτυο Επαγγελματιών Υγείας κ.α.) μέσω των οποίων μεταφέρεται και διαχέεται στη χώρα μας πολύτιμη πληροφορία, εμπειρία και γνώση για τα θέματα ΥΑΕ, παράλληλα με την ανταλλαγή καλών πρακτικών που μπορούν να αξιοποιηθούν σε επίπεδο κλάδου οικονομικής δραστηριότητας ή μεμονωμένης επιχείρησης.

Τέλος, άλλες σχετικές δράσεις που προάγουν τη δικτύωση και τις συνεργασίες για την ΥΑΕ σε διεθνές επίπεδο είναι η ενεργός συμμετοχή -συνήθως σε τριμερή βάσηστα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου) και ιδιαίτερα στο έργο της Συμβουλευτικής Επιτροπής για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία (ACSH), στο έργο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού EU-OSHA καθώς και της Επιτροπής Ανώτερων Επιθεωρητών (SLIC), στα όργανα της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), στο Ίδρυμα του Δουβλίνου για τις Συνθήκες Διαβίωσης και Εργασίας (Eurofound) κ.α., με σκοπό την παρακολούθηση και προσαρμογή στις τρέχουσες εξελίξεις σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο αλλά και την υποστήριξη των εθνικών θέσεων και προτεραιοτήτων σε καίρια ζητήματα που αφορούν κυρίως τη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής για τα θέματα Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία.

2.5 Χρηματοδότηση

Η βασική πηγή χρηματοδότησης, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020, είναι: α) το επιχειρησιακό πρόγραμμα ανάπτυξης επιχειρηματικότητας και καινοτομίας (ΕΠΑνΕΚ) και β) το πρόγραμμα μεταρρύθμισης του Δημοσίου Τομέα (ΜΔΤ). Τα προγράμματα αυτά χρηματοδοτούν δράσεις ανάπτυξης συστημάτων ΥΑΕ στις επιχειρήσεις και εφαρμογής κανόνων ΥΑΕ στο στενό και ευρύτερο Δημόσιο Τομέα.

Εποπτεύοντες φορείς σχεδιασμού και υλοποίησης πολιτικών οι οποίες πρόκειται να χρηματοδοτηθούν από το ΕΣΠΑ για ζητήματα ΥΑΕ είναι η αρμόδια Διεύθυνση του Υπουργείου Εργασίας (ΔΥΑΕ) και η αντίστοιχη επιτελική δομή ΕΣΠΑ.

Παράλληλα είναι πολύ σημαντικές οι πρωτοβουλίες για χρηματοδότηση από Ευρωπαϊκούς πόρους, διαφόρων φορέων των κοινωνικών εταίρων (όπως ΕΛΙΝΥΑΕ). Οι προτάσεις των φορέων αυτών για χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ πρέπει να υποβάλλονται στην επιτελική δομή ΕΣΠΑ του Υπουργείου Εργασίας και σε κάθε περίπτωση να ικανοποιούν πρωτίστως τις βασικές προγραμματικές προτεραιότητες της παρούσας Εθνικής Στρατηγικής.

Επίσης, κατά την περίοδο προγραμματισμού 20142020 υλοποιείται το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» ως ένα από τα επτά Τομεακά/ Εθνικά Επιχειρησιακά Προγράμματα, με τη συγχρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ) και της Πρωτοβουλίας για την Απασχόληση των Νέων (ΠΑΝ). Το πρόγραμμα προσφέρει δυνατότητες χρηματοδότησης δράσεων που άπτονται των θεμάτων υγείας και ασφάλειας στην εργασία μέσα από παρεμβάσεις όπως:

• Εκσυγχρονισμός και περαιτέρω ενίσχυση των θεσμών της αγοράς εργασίας.

• Ενδυνάμωση των δεσμών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας και τον επιχειρηματικό κόσμο.

• Αναβάθμιση και διασύνδεση των συστημάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και αρχικής και διά βίου επαγγελματικής κατάρτισης με την αγορά εργασίας.

Επίσης, δυνατότητες χρηματοδότησης δράσεων σχετικών με ΥΑΕ παρέχονται και από άλλα χρηματοδοτικά μέσα, όπως το πρόγραμμα της ΕΕ για την Απασχόληση και την Κοινωνική Καινοτομία (EASI) -πρώην Progressστόχοι του οποίου είναι η προώθηση ενός υψηλού επιπέδου ποιότητας και βιώσιμης απασχόλησης, η διασφάλιση επαρκούς και αξιοπρεπούς κοινωνικής προστασίας, η καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και της φτώχειας, καθώς και η βελτίωση των συνθηκών εργασίας.

Είναι γεγονός ότι στο παρελθόν οι υπάρχουσες δυνατότητες χρηματοδότησης δράσεων ΥΑΕ από κοινοτικούς πόρους δεν αξιοποιήθηκαν από τους δικαιούχους φορείς σε εθνικό επίπεδο, κυρίως λόγω της πολυπλοκότητας των σχετικών διαδικασιών, της ανάγκης συγκρότησης πολυπληθών συμπράξεων με αντίστοιχους φορείς από άλλα Κ-Μ αλλά και την έλλειψη της αναγκαίας εμπειρογνωμοσύνης σύνταξης και υποβολής προτάσεων. Πρόκληση για το μέλλον αποτελεί επομένως, η επίτευξη υψηλού βαθμού απορρόφησης διαθέσιμων κονδυλίων, ιδιαίτερα στους τομείς της πληροφόρησης, ενημέρωσης και κατάρτισης των εμπλεκομένων με τα θέματα ΥΑΕ στην αγορά εργασίας.

Πρόκειται να καταβληθεί κάθε προσπάθεια αξιοποίησης των διαθέσιμων κοινοτικών και εθνικών πόρων προκειμένου να υλοποιηθεί το Σχέδιο Δράσης στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Επίσης, στο βαθμό που είναι εφικτό θα προσδιοριστούν εκ των προτέρων οι αναγκαίοι οικονομικοί και ανθρώπινοι πόροι για κάθε δράση προκειμένου να γίνει ένας αποτελεσματικός σχεδιασμός. Για τον ίδιο σκοπό συνεργασίες θα επιδιωχθούν με συναρμόδιους φορείς και δίκτυα του Δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα που θα στοχεύουν στην καλύτερη αξιοποίηση των υφιστάμενων δυνατοτήτων.

2.6 Παρακολούθηση και αξιολόγηση

Η παρακολούθηση της εφαρμογής και η αξιολόγηση του εθνικού προγράμματος θα πραγματοποιείται με ευθύνη της αρμόδιας διοικητικής δομής του Υπουργείου Εργασίας και της Κεντρικής Συντονιστικής Δομής για το ΕσυστΥΑΕ.

Η αξιολόγηση της Εθνικής Στρατηγικής ΥΑΕ συνίσταται από την εξέταση της υλοποίησης των προγραμματισμένων δράσεων, τη λειτουργικότητα του προγράμματος και το βαθμό επίτευξης των στρατηγικών στόχων που έχουν προσδιοριστεί.

Με σκοπό την βέλτιστη εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής ΥΑΕ, η πορεία υλοποίησης της θα αξιολογείται σε τακτά χρονικά διαστήματα (οπωσδήποτε ενδιάμεσα και τελικά) μέσω συστήματος παρακολούθησης με συγκεκριμένους δείκτες αποτύπωσης που θα καθοριστούν από την αρμόδια διοικητική δομή.

2.7 Δημοσιοποίηση

Η υιοθέτηση της νέας Στρατηγικής ως δέσμευση της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου θα ανακοινωθεί ευρέως στα μέσα μαζικής ενημέρωσης (Δελτίο τύπου ή επίσημη ανακοίνωση) για την ενημέρωση όλων των ενδιαφερόμενων και εμπλεκόμενων φορέων. Θα έχει προηγηθεί ενημέρωση του Υπουργικού Συμβουλίου προκειμένου από τους συναρμόδιους Υπουργούς να υποστηριχθούν οι αναγκαίες ενέργειες στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους.

Η απόφαση αυτή αναρτάται στον ιστότοπο "Διαύγεια" https://diavgeia.gov.gr, στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης www.ypakp.gr και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.


Αθήνα, 18 Οκτωβρίου 2017

Η Υπουργός
ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΧΤΣΙΟΓΛΟΥ

Αριθμ. Υ1α/Γ.Π. OLK. 76785/12-10-2017

(ΦΕΚ Β' 3758/25-10-2017)

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΥΓΕΙΑΣ

Έχοντας υπόψη:

1. Τον α.ν. 2520/1940 (ΦΕΚ 273/1940 τ.Α') «περί Υγειονομικών Διατάξεων» όπως τροποποιήθηκε και ισχύει

2. Το ν.4025/2011 (ΦΕΚ 228/2011 τ.Α') «Ανασυγκρότηση φορέων Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Κέντρα Αποκατάστασης, Αναδιάρθρωση ΕΣΥ, και Άλλες Διατάξεις», άρθρο 43, όπως τροποποιήθηκε με το ν. 4075/2012 (ΦΕΚ 89/ 2012 τ.Α΄) «Θέματα Κανονισμού Ασφάλισης ΙΚΑ-ΕΤΑΜ Ασφαλιστικών Φορέων,...», άρθρο 58 και το ν.4235/2014 (ΦΕΚ 32/τ.Α/11-2-2014), όπως ισχύει.

3. Το άρθρο 1ο της υπ’αριθμ. Γ2α/οικ.4108/1988 υπουργικής απόφασης (ΦΕΚ 546/1988 τ.Β΄)

4. Το Π.Δ. 99/2017 (ΦΕΚ 141/2017 τ.Α΄) «Καθορισμός προϋποθέσεων αδειοδότησης και λειτουργίας των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών που λειτουργούν εντός νομικών προσώπων των δήμων ή υπηρεσίας των δήμων».

5. Την υπ’ αριθμ. Δ22/οικ. 11828/293/13.3.2017 (ΦΕΚ 1157/ 2017 τ.Β΄) υπουργική απόφαση «Καθορισμός προϋποθέσεων για άδεια ίδρυσης και λειτουργίας Μονάδων Φροντίδας, Προσχολικής Αγωγής και Διαπαιδαγώγησης (Βρεφικών-Παιδικών-Βρεφονηπιακών Σταθμών, Μονάδων Απασχόλησης βρεφών και νηπίων) από φορείς Ιδιωτικού Δικαίου, κερδοσκοπικού και μη χαρακτήρα.

6. Την υπ’ αριθμ. Υ1γ/Γ.Π/οικ.47829/2017 (ΦΕΚ 2161/ 2017 τ.Β΄) υπουργική απόφαση «Υγειονομικοί όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας επιχειρήσεων τροφίμων/ποτών και άλλες διατάξεις».

7. Την υγειονομική διάταξη με αριθμ. Υ1γ/Γ.Π/οικ 35797/4.4.2012 (ΦΕΚ 1199/2012 τ.Β) «Πιστοποιητικό υγείας εργαζομένων σε επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος».

8. Τους Κανονισμούς (ΕΚ) αριθμ 178/2002, 852/2004, 853/2004, 882/2004, 2073/2005, 1935/2004, 2023/2006 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

9. Την υπ’ αριθμ. πρωτ. Υ1/ΓΠοικ.15903/17.2.2014 εγκύκλιο Υφυπουργού Υγείας (ΑΔΑ: ΒΙΕ4Θ-ΔΙΜ) «Κανόνες υγιεινής για την πρόληψη μετάδοσης λοιμώξεων στους χώρους των βρεφικών, βρεφονηπιακών, παιδικών σταθμών, δημόσιων και ιδιωτικών».

10. Τον Κώδικα τροφίμων, ποτών και αντικειμένων κοινής χρήσης, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει.

11. Το Π.Δ. 106/2014 (ΦΕΚ 173/2014 τ.Α') «Οργανισμός του Υπουργείου Υγείας», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει.

12. Το Π.Δ. 73/2015 (ΦΕΚ 116/2015 τ.Α') «Διορισμός Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης, Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών».

13. Την από 16-6-2017 εισήγηση των μελών της Εθνικής Επιτροπής Διατροφικής Πολιτικής.

14. Την από 18/9/2017 Γνωμοδότηση της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΚΕΣΥ.

15. Το γεγονός ότι από την εφαρμογή της παρούσας δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού,

αποφασίζει:

Άρθρο 1
ΣΚΟΠΟΣ

Σκοποί της παρούσας Υγειονομικής Διάταξης είναι ο καθορισμός:
• του τακτικού προληπτικού ιατρικού ελέγχου του προσωπικού,
• των τροφίμων που παρέχονται για τη σίτιση βρεφών και νηπίων και
• των κανόνων υγιεινής και ασφάλειας των τροφίμων στους δημοτικούς παιδικούς, βρεφικούς και βρεφονηπιακούς Σταθμούς και στις μονάδες φροντίδας, προσχολικής αγωγής και διαπαιδαγώγησης από φορείς ιδιωτικού δικαίου.

Άρθρο 2
ΟΡΙΣΜΟΙ

1. Οι Παιδικοί και Βρεφονηπιακοί Σταθμοί που λειτουργούν εντός νομικών προσώπων των δήμων ή υπηρεσίας των δήμων, όπως ορίζεται στο Π.Δ.99/2017 είναι μονάδες αγωγής και διαπαιδαγώγησης για παιδιά βρεφικής και προσχολικής ηλικίας με σκοπό, εκτός των άλλων, να παρέχουν ημερήσια διατροφή και φροντίδα στα παιδιά που φιλοξενούν τηρώντας τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας.

2. Ως Μονάδες Φροντίδας, Προσχολικής Αγωγής και Διαπαιδαγώγησης από φορείς ιδιωτικού Δικαίου, κερδοσκοπικού και μη χαρακτήρα, σύμφωνα με την υπ’αριθμ. Δ22/οικ. 11828/293/13.3.2017 υπουργική απόφαση ορίζονται οι μονάδες που φροντίζουν βρέφη ή/και παιδιά μέχρι την ηλικία εγγραφής τους στην υποχρεωτική εκπαίδευση για ορισμένο χρονικό διάστημα της ημέρας.

3. Υγειονομικός έλεγχος για την εφαρμογή της παρούσας είναι η λεπτομερής εξέταση από τις αρμόδιες υγειονομικές υπηρεσίες, των τροφίμων ζωικής ή φυτικής προελεύσεως και των ποτών, καθώς και των αντικειμένων, των χώρων και των εγκαταστάσεων, που παρουσιάζουν υγειονομικό ενδιαφέρον, προκειμένου να περιοριστεί η μετάδοση λοιμογόνων παραγόντων και να διαπιστωθούν τυχόν δυσμενείς επιδράσεις στη Δημόσια Υγεία.

Άρθρο 3
ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ

Το προσωπικό των Σταθμών εφοδιάζεται με πιστοποιητικό υγείας, όπως αυτό ορίζεται στην υπ’αριθμ. Υ1γ/Γ.Π/οικ 35797/4.4.2012 Υγειονομική Διάταξη, το οποίο θα ανανεώνεται κάθε δύο (2) έτη. Επιπλέον του πιστοποιητικού απαιτείται ψυχιατρική εκτίμηση και δερματολογικός έλεγχος κάθε δύο (2) έτη.

Άρθρο 4
ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΙΔΙΩΝ

1. Στα βρέφη και νήπια κάθε σταθμού παρέχεται η απαραίτητη ποιοτικά και ποσοτικά τροφή (πρωινό και μεσημεριανό κάθε ημέρα). Για τους σταθμούς που έχουν παρατεταμένη (απογευματινή) λειτουργία λαμβάνεται μέριμνα για την επιπρόσθετη διατροφή των παιδιών.

2. Το διαιτολόγιο των παιδιών καθορίζεται σύμφωνα με τις σύγχρονες επιστημονικές παιδιατρικές και διατροφικές απόψεις για την υγιεινή διατροφή των παιδιών καθώς και τις εθνικές διατροφικές συστάσεις.

3. Ως βάση για το διαιτολόγιο λαμβάνεται το προτεινόμενο στο Παράρτημα Ι, που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της παρούσας απόφασης.

4. Το πρόγραμμα διατροφής των παιδιών καταρτίζεται από τον/την Παιδίατρο του Σταθμού σε συνεργασία με τον/τη Διαιτολόγο-Διατροφολόγο του Σταθμού, εφόσον υπηρετεί, και φέρει υποχρεωτικά τις υπογραφές τους.

5. Το πρόγραμμα διατροφής αναρτάται σε εμφανές σημείο του Σταθμού και ενημερώνονται σχετικά οι γονείς. Ιδιαίτερη μέριμνα λαμβάνεται για την χορήγηση στα παιδιά νωπών φρούτων και λαχανικών, κρέατος, ψαριών και γαλακτοκομικών προϊόντων σε επαρκείς για τις ανάγκες τους ποσότητες όπως επίσης και η μη χορήγηση ειδών διατροφής που περιέχουν συντηρητικές χρωστικές, τεχνητά γλυκαντικές ουσίες, αυξημένη περιεκτικότητα σε ζάχαρη ή σε αλάτι.

Άρθρο 5
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

1. Η υγεία και η ευημερία των παιδιών στους παιδικούς σταθμούς αποτελεί πεδίο υψίστης σημασίας. Για λόγους προστασίας της υγείας ιδιαιτέρως των βρεφών και μικρών παιδιών στους παιδικούς, βρεφικούς και βρεφονηπιακούς σταθμούς πρέπει να παρέχονται ασφαλή τρόφιμα.

2. Εφόσον η παρασκευή των γευμάτων γίνεται εντός του παιδικού, βρεφικού, βρεφονηπιακού σταθμού, απαιτείται η τήρηση των κανόνων υγιεινής, ώστε να διασφαλίζεται όσο το δυνατόν καλύτερα η υγιεινή των γευμάτων και να προλαμβάνονται τα τροφιμογενή νοσήματα. Πρέπει να υπάρχουν κατάλληλες εγκαταστάσεις για την υγιεινή παρασκευή των τροφίμων που προορίζονται για τη διατροφή του παιδικού πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένου κατάλληλου εξοπλισμού αποστείρωσης για τα τρόφιμα των βρεφών. Οι υπεύθυνοι των μονάδων πρέπει να μεριμνούν για την προετοιμασία και τον ορθό χειρισμό των τροφίμων. Γι’ αυτόν το λόγο το προσωπικό που ασχολείται με την προετοιμασία και το χειρισμό τροφίμων πρέπει να λαμβάνει εκπαίδευση για την υγιεινή των τροφίμων. Ειδικότερα πρέπει να εφαρμόζονται όλες οι υγειονομικές προδιαγραφές και ειδικές απαιτήσεις που προβλέπονται στις οικείες υγειονομικές διατάξεις για τις επιχειρήσεις τροφίμων όπως κάθε φορά ισχύουν.

Στο Παράρτημα ΙΙ, που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της παρούσας Απόφασης παρέχονται οδηγίες για τον χειρισμό των τροφίμων τις οποίες οφείλουν να ακολουθούν οι εργαζόμενοι που ασχολούνται με την παρασκευή και την προσφορά των γευμάτων.

3. Στην περίπτωση κατανάλωσης τροφίμων που προέρχονται από τους γονείς ή κηδεμόνες των φιλοξενουμένων παιδιών, οι υπεύθυνοι των σταθμών πρέπει να φροντίζουν για την ασφαλή αποθήκευση και ενδεχόμενη αναθέρμανση των τροφίμων όταν αυτή απαιτείται. Εφόσον τα τρόφιμα μεταφέρονται από τους γονείς, θα πρέπει να παρέχονται σε αυτούς οι απαραίτητες οδηγίες σχετικά με την σωστή αποθήκευση και τη διάρκεια της καθώς και πληροφορίες σχετικά με την αναθέρμανση των τροφίμων.

4. Οι υπεύθυνοι των σταθμών σε περίπτωση ενδείξεων επιδημικής έξαρσης στον παιδικό πληθυσμό οφείλουν άμεσα να ενημερώνουν την τοπική Υγειονομική Υπηρεσία και ειδικότερα, όταν πρόκειται για νοσήματα τροφιμογενούς αιτιολογίας που εμφανίζονται σε δύο ή περισσότερα παιδιά που φιλοξενούνται στον παιδικό σταθμό.

Άρθρο 6
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ HACCP

1. Οι παιδικοί, βρεφικοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί που παρασκευάζουν και διαθέτουν γεύμα, οφείλουν να θεσπίζουν, εφαρμόζουν και διατηρούν διαδικασίες βάσει των αρχών HACCP (άρθρο 5 και 6 της υπουργικής απόφασης Υ1γ/Γ.Π/οικ.47829/2017/ΦΕΚ 2161/τ.Α). Όταν οι εφαρμοζόμενες προαπαιτούμενες προδιαγραφές για την ασφάλεια των τροφίμων, είτε συνοδεύονται από την χρήση οδηγών ορθής πρακτικής είτε όχι, επιτυγχάνουν τον έλεγχο των κινδύνων στα τρόφιμα, δεν υφίσταται λόγος τήρησης συστημάτων αυτοελέγχου πλήρους ανάπτυξης. Σημειώνεται δε ότι, κατά τη διάρκεια της θέσπισης των διαδικασιών HACCP εκ μέρους των υπευθύνων των σταθμών, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι απευθύνονται σε ιδιαίτερα ευαίσθητο και ευπαθή πληθυσμό.

2. Οι υπεύθυνοι των σταθμών οφείλουν να γνωρίζουν τις ευθύνες τους στο πεδίο της δραστηριότητας τους, όπως αυτές προκύπτουν από τις νομοθετικές απαιτήσεις για την υγιεινή των τροφίμων, καθώς επίσης και να τηρούνται ενήμεροι για τις απαιτήσεις της νομοθεσίας από τις τοπικές υγειονομικές υπηρεσίες.

Άρθρο 7
ΕΛΕΓΧΟΙ

1. Σε όλους ανεξαιρέτως τους ανωτέρω χώρους, τόσο των δημοσίων όσο και των ιδιωτικών βρεφικών, βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών, θα πραγματοποιούνται έλεγχοι σε τακτά ή έκτακτα χρονικά διαστήματα από τους αρμόδιους φορείς.

2. Οι Προϊστάμενοι των μονάδων οφείλουν να συνεργάζονται με τα αρμόδια όργανα ελέγχου για τυχόν παραβάσεις παραλήψεις που διαπιστώνονται.

3. Οι έλεγχοι των δειγμάτων που θα λαμβάνονται κατά τη διάρκεια των τακτικών ή εκτάκτων ελέγχων θα αποστέλλονται σε διαπιστευμένα εργαστήρια.

Άρθρο 8
ΚΥΡΩΣΕΙΣ

Στους παραβάτες της παρούσης επιβάλλονται κυρώσεις σύμφωνα με την υφιστάμενη Εθνική Νομοθεσία.

Άρθρο 9
ΚΑΤΑΡΓΟΥΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Από την ημέρα ενάρξεως ισχύος της παρούσας καταργείται το άρθρο 16 της υπ’αριθμ. Γ2α/οικ.4108/1988 υπουργικής απόφασης (ΦΕΚ 546/1988 τ.Β΄)

Άρθρο 10
ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ

Η παρούσα ισχύει από τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι
ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΟΛΟΓΙΟ
 

Ια. Διαιτολόγιο για τα τμήματα νηπίων (>2,5 ετών) και για τμήματα βρεφών 1,5 ετών - 2,5 ετών
Πρωινό (ενδεικτικές επιλογές)	•    Γάλα φρέσκο πλήρες ή ημιαποβουτυρωμένο με δημητριακά ολικής άλεσης απλά (χωρίς προσθήκη σοκολάτας, μελιού κ.λπ.) και φρέσκο φρούτο
	•    Γάλα φρέσκο πλήρες ή ημιαποβουτυρωμένο και ψωμί ολικής άλεσης με μέλι ή με ταχίνι ή με μαρμελάδα και φρέσκο φρούτο
	•   Γιαούρτι λευκό με δημητριακά ολικής άλεσης απλά (χωρίς προσθήκη σοκολάτας, μελιού κ.λπ.) και φρέσκο φρούτο
	•   Ψωμί ολικής άλεσης και αυγό βραστό και φρέσκο φρούτο
	•  Τοστ με ψωμί ολικής άλεσης με τυρί (φέτα, κασέρι, γραβιέρα) και φρέσκο φρούτο
Μεσημεριανό (ενδεικτικές επιλογές)	ΨΑΡΙ 1 φορά την εβδομάδα:
	•   Ψάρι βραστό (ψαρόσουπα) με λαχανικά (καρότο, κολοκύθι, σέλινο κ.λπ.) και ψωμί ή
	•  Ψάρι ψητό στον φούρνο με πατάτες φούρνου ή ρύζι και σαλάτα εποχής με ελαιόλαδο - προαιρετικά ψωμί ΚΟΤΟΠΟΥΛΟ 1 φορά την εβδομάδα:
	•  Κοτόπουλο ψητό με πατάτες φούρνου ή με πουρέ και σαλάτα εποχής με ελαιόλαδο - προαιρετικά ψωμί
	•    Κοτόπουλο κοκκινιστό με ρύζι ή κριθαράκι ή μακαρονάκι ή πληγούρι και σαλάτα εποχής με ελαιόλαδο - προαιρετικά ψωμί
	•   Κοτόπουλο βραστό (κοτόσουπα) με ρύζι και λαχανικά και ψωμί ΟΣΠΡΙΑ 1 φορά την εβδομάδα:
	•   Όσπρια με τυρί (φέτα, κασέρι, γραβιέρα) και ψωμί ΛΑΔΕΡΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ 1 φορά την εβδομάδα:
	•   Λαδερά Λαχανικά (σπανακόρυζο, μπριάμ, φασολάκια, μπάμιες, αρακάς) με αυγό βραστό ή με τυρί (φέτα, κασέρι, γραβιέρα) και ψωμί
	•   Γεμιστά με τυρί (φέτα, κασέρι, γραβιέρα) και ψωμί ΚΟΚΚΙΝΟ ΚΡΕΑΣ έως 1 φορά την εβδομάδα:
	•   Μπιφτέκι φούρνου με πουρέ ή ρύζι ή πατάτες φούρνου και σαλάτα εποχής με ελαιόλαδο - προ- αιρετικά ψωμί
	•   Γιουβαρλάκια και σαλάτα εποχής με ελαιόλαδο - προαιρετικά ψωμί
	•   Σουτζουκάκια με ρύζι και σαλάτα εποχής με ελαιόλαδο - προαιρετικά ψωμί
	•  Μοσχάρι κοκκινιστό με ρύζι ή μακαρονάκι και σαλάτα εποχής με ελαιόλαδο - προαιρετικά ψωμί
	•   Μοσχάρι βραστό (κρεατόσουπα) με λαχανικά και ψωμί
	•   Μακαρόνια με κιμά και σαλάτα εποχής με ελαιόλαδο
	•   Παστίτσιο και σαλάτα εποχής με ελαιόλαδο ΖΥΜΑΡΙΚΑ έως 1 φορά την εβδομάδα:
	•  Μακαρόνια με σάλτσα λαχανικών και τυρί (φέτα, κασέρι, γραβιέρα) και σαλάτα εποχής με ελαιόλαδο
	•   Μακαρονάκι με θαλασσινά (χταποδάκι, καλαμάρια, σουπιές) και σαλάτα εποχής με ελαιόλαδο
Απογευματινό (ενδεικτικές επιλογές)	•   Φρούτα εποχής
	•   Γιαούρτι απλό με κομματάκια φρέσκων φρούτων (όχι επιδόρπια γιαουρτιού) - προαιρετικά μέλι ή ταχίνι
	•   Κέικ παρασκευασμένο στο σταθμό κατά προτίμηση με αλεύρι ολικής άλεσης και ελαιόλαδο
	•   Χαλβάς
Το ανωτέρω διαιτολόγιο είναι κοινό για τα νήπια και για τα βρέφη από 18 μηνών. Ειδικά για τα τμήματα βρεφών 1,5 - 2,5 ετών δίδεται ιδιαίτερη μέριμνα σχετικά με την υφή της τροφής που παρέχεται ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης του κάθε παιδιού. Εάν κάποιο βρέφος έως αυτή την ηλικία καταναλώνει πολτοποιημένες τροφές συστήνεται η σταδιακή μετάβαση του σε ψιλοκομμένες τροφές και εν συνεχεία σε μικρά κομμάτια έως ότου καταφέρει vα καταναλώσει τροφές με κανονική υφή. Η μετάβαση θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις συστάσεις του/της Παιδιάτρου και του/ της Διαιτολόγου-Διατροφολόγου, εφόσον υπηρετεί.
Ιβ. Διαιτολόγιο για τμήματα βρεφών (6 μηνών - 18 μηνών)
Πρωινό (ενδεικτικές επιλογές)	Εάν το βρέφος δεν έχει καταναλώσει γάλα το πρωί στο σπίτι (κατά δήλωση του γονέα/φροντιστή) μπορεί να δοθεί:
	•   Μητρικό γάλα αντλημένο που παραδίδεται στο σταθμό την ίδια μέρα (τα στοιχεία του παιδιού αναγράφονται σε αυτοκόλλητο πάνω στο μπουκάλι) ή
	•   Γάλα 2ης βρεφικής ηλικίας ή
	•   Φρέσκο γάλα αγελαδινό ή κατσικίσιο πλήρες (μόνο για τα βρέφη άνω των 12 μηνών)
	Εάν το βρέφος έχει καταναλώσει γάλα το πρωί στο σπίτι (κατά δήλωση του γονέα/φροντιστή) μπορεί να δοθεί:
	•   Γιαούρτι αγελαδινό, πρόβειο ή κατσικίσιο απλό (όχι επιδόρπια γιαουρτιών) ή
	•   Φρουτόκρεμα από φρέσκα φρούτα εποχής ή
	•   Αυγό καλά βρασμένο και φρέσκο φρούτο
Μεσημεριανό (ενδεικτικές επιλογές)	ΨΑΡΙ 1-2 φορές την εβδομάδα:
	•    Ψάρι βραστό (ψαρόσουπα) με λαχανικά (καρότο, κολοκύθι, σέλινο κ.λπ.) και πατάτα ή φιδέ ή ρύζι ή μακαρονάκι και ελαιόλαδο (πολτοποιημένα ή ψιλοκομμένα)
	ΚΟΤΟΠΟΥΛΟ 1-2 φορές την εβδομάδα:
	•  Κοτόπουλο βραστό (κοτόσουπα) με λαχανικά (καρότο, κολοκύθι, σέλινο κ.λπ.) και πατάτα ή φιδέ ή ρύζι ή μακαρονάκι και ελαιόλαδο (πολτοποιημένα ή ψιλοκομμένα)
	ΟΣΠΡΙΑ 1 φορά την εβδομάδα:
	•   Όσπρια με λαχανικά και ελαιόλαδο (πολτοποιημένα ή ψιλοκομμένα) ΚΟΚΚΙΝΟ ΚΡΕΑΣ έως 1 φορά την εβδομάδα:
	•   Μοσχάρι βραστό (κρεατόσουπα) με λαχανικά και πατάτα ή φιδέ ή ρύζι ή μακαρονάκι και ελαιόλαδο (πολτοποιημένα ή ψιλοκομμένα)
	•  Γιουβαρλάκια με τυρί (φέτα, κασέρι, γραβιέρα) και ελαιόλαδο (πολτοποιημένα ή ψιλοκομμένα)
Απογευματινό (ενδεικτικές επιλογές)	•   Γιαούρτι αγελαδινό, πρόβειο ή κατσικίσιο απλό (όχι επιδόρπια γιαουρτιών) ή
	•   Φρουτόκρεμα από φρέσκα φρούτα εποχής ή
	•    Ολόκληρα φρέσκα φρούτα εποχής με μαλακή υφή για τα παιδιά που καταναλώνουν μη πολτοποιημένες τροφές
	•   Χυλός βρώμης με νερό ή γάλα ή/και φρούτα
•  Για τα βρέφη 6-9 μηνών τα οποία δεν έχουν εισάγει όλα τα τρόφιμα στο διαιτολόγιο τους, η διατροφή τους μπορεί να αποκλίνει από τα ανωτέρω και τα τρόφιμα να εισαχθούν σταδιακά σύμφωνα με τις οδηγίες του/της Παιδιάτρου και του/της Διαιτολόγου-Διατροφολόγου, εφόσον υπηρετεί, ο/η οποίος/α συντάσσει ατομικό διατροφικό πλάνο για τα εν λόγω παιδιά.
•   Τα τρόφιμα πρέπει να έχουν την κατάλληλη υφή και πυκνότητα ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης του παιδιού, που να διασφαλίζει την έγκαιρη μετάβαση στη σίτιση με τρόφιμα που καταναλώνονται με τα δάχτυλα και μετέπειτα στην αυτόνομη σίτιση.
•  Η παρατεταμένη χρήση πολτοποιημένων τροφών πρέπει να αποφεύγεται και τα βρέφη πρέπει να καταναλώνουν ημι-στερεές τροφές με σβόλους από την ηλικία των 8 έως 10 μηνών το αργότερο, λαμβάνοντας υπόψη και την ικανότητα σίτισης του κάθε βρέφους σύμφωνα με τις συστάσεις του/της Παιδιάτρου και του/της Διαιτολόγου- Διατροφολόγου, εφόσον υπηρετεί.
•    Συστήνεται, τα βρέφη από την ηλικία των 12 μηνών να πίνουν κατά κύριο λόγο από φλιτζάνι ή εκπαιδευτικό κύπελλο και όχι από μπιμπερό.

 

Ιγ. Μερίδες - Ποσοτολόγιο
Ομάδες Τροφίμων	Τρόφιμα	Μέγεθος Μερίδας
Γάλα- Γαλακτοκομικά	Γάλα φρέσκο	250 ml
	Γιαούρτι	200 γρ.
	Τυρί (φέτα, κασέρι, γραβιέρα)	30 γρ.
Φρούτα	Μήλο - αχλάδι - πορτοκάλι - ροδάκινο	1 μέτριο (~120 γρ)
	Μανταρίνι	2 μικρά τεμάχια
	Βερίκοκα	2 τεμάχια
	Σταφύλι	15 ρώγες
	Φράουλες	8 τεμάχια
	Καρπούζι - Πεπόνι	1 φέτα
	Κεράσια	15 τεμάχια
	Φυσικός χυμός πορτοκάλι	½ φλιτζάνι (120 ml)
Λαχανικά	Ωμά λαχανικά (ως σαλάτα)	1 φλιτζάνι
	Μαγειρεμένα λαχανικά (ως γεύμα)	1 φλιτζάνι
Δημητριακά-Ψωμί-Ζυμαρικά- Ρύζι	Ψωμί	1 φέτα (30 γρ)
	Φρυγανιές - Παξιμάδι	2 μικρά τεμάχια
	Δημητριακά πρωινού ή βρώμη	½ φλιτζάνι
	Ζυμαρικά βραστά, Ρύζι βραστό, Πλιγούρι	½ φλιτζάνι
	Πατάτα βραστή/ψητή	1 μέτρια
Κρέας-Ψάρι-Αυγό-Όσπρια	Μοσχάρι, Χοιρινό, Κοτόπουλο, Κιμάς	(μαγειρεμένο)
	1-2 ετών	40-60 γρ.
	2-3 ετών	60 γρ.
	4-5 ετών	60-90 γρ.
	Ψάρι βραστό/ψητό	(μαγειρεμένο)
	1-2 ετών	60 γρ.
	2-3 ετών	60-90 γρ.
	4-5 ετών	90-120 γρ.
	Αυγό βραστό	1 τεμάχιο
	Όσπρια (μαγειρεμένα και στραγγισμένα)
	1-2 ετών	40-60 γρ.
	2-3 ετών	60-90 γρ.
	4-5 ετών	90-120 γρ.
Λίπη-Έλαια	Ελαιόλαδο	1 κουταλιά σούπας (15 ml)
	Ταχίνι	1 κουταλιά σούπας (15 ml)

Ιδ. Συμβουλές

- Τα παιδιά δεν θα πρέπει να πιέζονται να καταναλώσουν όλο το γεύμα τους. Οι υπεύθυνοι για τη σίτιση βρεφών και νηπίων στους Σταθμούς πρέπει να ενθαρρύνονται προκειμένου να ανταποκρίνονται στις εκδηλώσεις πείνας και κορεσμού του βρέφους-νηπίου αποφεύγοντας την σίτιση για συναισθηματική ανακούφιση ή ανταμοιβή.

- Στο μαγείρεμα χρησιμοποιείται αποκλειστικά ελαιόλαδο το οποίο συστήνεται να προστίθεται στο τέλος του μαγειρέματος

- Τα λαχανικά και φρούτα να επιλέγονται σύμφωνα με την εποχικότητα τους

- Να αποφεύγονται τρόφιμα που περιέχουν πρόσθετη ζάχαρη όπως σακχαρούχο/σοκολατούχο γάλα, επιδόρπια γιαουρτιού, ρυζόγαλο, κρέμα καραμελέ, κρέμα σοκολάτας, μπισκότα, γλυκίσματα, κομπόστες.

- Να αποφεύγονται τηγανητά τρόφιμα (πατάτες, κρέας, ψάρι, κροκέτες κά.).

- Να προστίθεται όσο το δυνατόν λιγότερο αλάτι και να αποφεύγονται τα τρόφιμα που το περιέχουν

- Δεν επιτρέπεται η χορήγηση αναψυκτικών καθώς και συσκευασμένων χυμών εμπορίου

- Δεν επιτρέπεται η χρήση αλλαντικών και προπαρασκευασμένων προϊόντων κρέατος

- Απαγορεύεται να δοθεί μέλι σε παιδιά κάτω του 1 έτους, λόγω του κινδύνου αλλαντίασης

- Τυχόν διατροφικές αλλεργίες, δυσανεξίες ή νοσήματα που επιβάλλουν ιδιαίτερες διατροφικές συνήθειες θα πρέπει να δηλώνονται στον Σταθμό και να είναι ενήμεροι ο/η Παιδίατρος και ο/η Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, εφόσον υπηρετεί.


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II
ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΧΕΙΡΙΣΜΟ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΓΕΥΜΑΤΩΝ

ΙΙα. Οδηγίες για ατομική υγιεινή των εργαζομένων που ασχολούνται με την παρασκευή και προσφορά των γευμάτων:

1) Τα χέρια πλένονται καλά:

• μετά τη χρήση τουαλέτας

• πριν ξεκινήσει το μαγείρεμα

• μετά από χειρισμό ωμών τροφίμων (κρέας, κοτόπουλο, αυγά κ.α.)

• μετά το πλύσιμο λερωμένων πιάτων σκευών

• μετά το άγγιγμα ή ξύσιμο περιοχών του σώματος (όπως αυτιά, στόμα, μύτη, μαλλιά)

• μετά από φύσημα της μύτης, φτάρνισμα, βήχα

• μετά τη χρήση τηλεφώνου

• μετά από κάπνισμα

• μετά από χειρισμό σκουπιδιών

• μετά από χειρισμό χημικών ουσιών (π.χ. προϊόντα καθαρισμού)

2) Τα νύχια πρέπει να είναι πάντα κομμένα και καθαρά.

3) Τα μακριά μαλλιά πρέπει να μαζεύονται πίσω και να καλύπτονται με σκούφο ή μαντίλι.

4) Κατά το μαγείρεμα χρησιμοποιείται πάντα καθαρή ποδιά.

5) Δε βήχουμε και δεν φταρνιζόμαστε πάνω από τα τρόφιμα.

6) Προστατεύουμε τα κοψίματα ή άλλες πληγές που υπάρχουν στα χέρια με καθαρό, αδιάβροχο επίδεσμο και πρέπει να φοράμε γάντια μιας χρήσης, τα οποία θα αλλάζονται τακτικά.

7) Δεν μαγειρεύουμε όταν είμαστε άρρωστοι (όταν έχουμε πυρετό, διάρροια, εμετούς, ναυτία)

8) Δεν ξύνουμε το κεφάλι ή τα μαλλιά

9) Δε σκουπίζουμε το στόμα ή την μύτη με τα δάκτυλα

10) Δε φοράμε κοσμήματα όταν μαγειρεύουμε

11) Το προσωπικό της κουζίνας και οι χειριστές τροφίμων ή οι τραπεζοκόμοι δεν πρέπει να συμμετέχουν στην αλλαγή της πάνας των παιδιών ή σε άλλες εργασίες καθαριότητας.

ΙΙβ. Τρόφιμα

• Κατά την παραλαβή των πρώτων υλών προσέχουμε την ποιότητα των προϊόντων και ιδιαίτερα την ημερομηνία λήξης αυτών.

• Πετάμε τα ληγμένα τρόφιμα και δεν τα χρησιμοποιούμε ποτέ.

• Τα τρόφιμα μετά την παραλαβή τους αποθηκεύονται σε χώρους που διασφαλίζουν την διατήρηση τους (ψυγεία, προθήκες), τηρώντας την διαδικασία FIFO (first in -first out) ότι αποθηκεύεται πρώτο χρησιμοποιείται πρώτο.

• Τα τρόφιμα κατά την αποθήκευση διατηρούνται σε καθαρό χώρο και θα πρέπει να είναι ξεχωριστά και μακριά τοποθετημένα από άλλα προϊόντα όπως καθαριστικά, εντομοκτόνα κ.α. προς αποφυγή μόλυνσης των τροφίμων.

• Η αποθήκευση των τροφίμων θα πρέπει να γίνεται σε κλειστούς περιέκτες κατάλληλους μόνο για τρόφιμα μέσα σε προθήκες-ντουλάπια σε χώρο όπου δεν θα υπάρχει υγρασία και μακριά από πηγές θερμότητας.

• Πλένονται πολύ καλά τα τρόφιμα που θα καταναλωθούν ωμά και δε θα μαγειρευτούν (π.χ. φρούτα, λαχανικά).

• Τα ζεστά μαγειρεμένα τρόφιμα, μέχρι να καταναλωθούν, πρέπει να διατηρούνται σε θερμοθαλάμους, με θερμοκρασία από 60ο C (βαθμούς Κελσίου) και πάνω, έως 4 ώρες και μετά απορρίπτονται.

• Σε περίπτωση που οι γονείς προσκομίζουν σε μπουκάλι το μητρικό γάλα ή το γάλα σε φόρμουλα, το μπουκάλι πρέπει να φέρει ετικέτα με το όνομα του παιδιού και την ημερομηνία λήψης και πρέπει να φυλάσσεται στο ψυγείο (όχι στην πόρτα) για έως και 48 ώρες.

• Το γάλα σε σκόνη πρέπει να παρασκευάζεται σύμφωνα με τις οδηγίες που αναγράφονται στη συσκευασία και κατά προτίμηση για άμεση χρήση, ενώ εάν παρασκευαστεί εκ των προτέρων, πρέπει να διατηρείται στις συνιστώμενες συνθήκες συντήρησης και να χρησιμοποιείται αυθημερόν. Τα μπουκάλια δε θερμαίνονται στο φούρνο μικροκυμάτων ενώ το αχρησιμοποίητο γάλα απορρίπτεται. Όλα τα μπουκάλια, θηλές, και σκεύη πλένονται με απορρυπαντικό και νερό και κατόπιν απολυμαίνονται κατάλληλα.

• Η πρόσβαση σε χώρους αποθήκευσης, προετοιμασίας, παρασκευής και κατανάλωση τροφίμων θα πρέπει να περιορίζεται στο προσωπικό τροφοδοσίας και της κουζίνας.

• Τα έτοιμα για κατανάλωση τρόφιμα μπορούν να παραμείνουν σε θερμοκρασία περιβάλλοντος για διάστημα μικρότερο των δύο ωρών.

ΙΙγ. Υγιεινή στο χώρο του παρασκευαστηρίου

• Διατηρούμε το χώρο του μαγειρείου πάντα καθαρό. Σκουπίζουμε και πλένουμε το δάπεδο καθημερινά.

• Προστατεύουμε το μαγειρείο από μύγες, κατσαρίδες, ποντίκια, βάζοντας προστατευτικά πλέγματα (σίτες), όπου υπάρχουν ανοίγματα (π.χ. παράθυρα).

• Χρησιμοποιούμε ξεχωριστά σκεύη και εργαλεία διαφορετικές χρωματικές επιφάνειες και μαχαίρια κοπής ανάλογα με το είδος του τροφίμου, (π.χ διαφορετικά για ωμά τρόφιμα και διαφορετικά για μαγειρεμένα όπως επίσης διαφορετικά για κόκκινα κρέατα, πουλερικά, ψάρια, λαχανικά)

• Καθαρίζουμε καλά και πλένουμε με ζεστό νερό και απορρυπαντικό απολυμαντικό τους πάγκους εργασίας, τα τραπέζια, τα σκεύη (κατσαρόλες, ταψιά), τα εργαλεία και τα μηχανήματα μετά το τέλος του μαγειρέματος.

• Φροντίζουμε να υπάρχουν αρκετά δοχεία απορριμμάτων στο χώρο, κλειστού τύπου (με καπάκι), ποδοκίνητα με πεντάλ, για να μην χρειάζεται να πιάνεται με τα χέρια το καπάκι, τα οποία θα διατηρούνται πάντα καθαρά, θα πλένονται και θα απολυμαίνονται τακτικά.

• Να μην χρησιμοποιούνται σπασμένα ή ραγισμένα σκεύη, πιάτα, ποτήρια κ.λπ.

• Οι επιφάνειες κοπής που έχουν ρωγμές να αλλάζονται γιατί μπορεί να "φωλιάζουν" μικρόβια.

• Να μην παραμένουν ακάλυπτα τρόφιμα πάνω στους πάγκους.

• Να μην ψεκάζεται εντομοκτόνο πάνω ή κοντά σε τρόφιμα, σκεύη, πιάτα, ποτήρια. Εάν χρειαστεί ψεκασμός στους πάγκους εργασίας, τότε οι πάγκοι θα πρέπει να πλυθούν καλά και να απολυμανθούν μετά.

• Προϊόντα καθαρισμού, εντομοκτόνα, απολυμαντικά κ.α. θα πρέπει να φυλάσσονται σε ξεχωριστά ντουλάπια από αυτά που φυλάσσονται τα τρόφιμα, που θα κλειδώνουν και θα είναι σε ειδικό χώρο.

• Στο χώρο του μαγειρείου απαγορεύεται η είσοδος και η διατήρηση κατοικίδιων ή άλλων ζώων.

ΙΙδ. Ψυγεία

• Στο ψυγείο δεν βάζουμε ποτέ τα τρόφιμα ανακατεμένα. Τα έτοιμα για κατανάλωση τρόφιμα θα πρέπει να τοποθετούνται στα επάνω ράφια και τα νωπά στα κάτω, ώστε να αποφεύγεται η επιμόλυνση των έτοιμων τροφίμων.

• Δεν παραφορτώνουμε το ψυγείο για να διασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία του αέρα και η σωστή λειτουργία της ψύξης.

• Στα ψυγεία πρέπει να υπάρχουν ειδικά θερμόμετρα για ψυγεία (Προσοχή! όχι με Υδράργυρο)

• Η θερμοκρασία του ψυγείου να ελέγχεται καθημερινά.

• Οι θερμοκρασίες στο εσωτερικό των ψυγείων θα πρέπει να είναι:

• Για την συντήρηση 2ο έως 5ο C (βαθμούς Κελσίου)

• Για την κατάψυξη -18ο C (βαθμούς Κελσίου)

• Απαγορεύεται να καταψύξουμε ξανά κάποιο προϊόν το οποίο έχει ξεπαγώσει

• Καθαρίζουμε τακτικά τα ψυγεία

Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.


Αθήνα, 12 Οκτωβρίου 2017

Ο Υπουργός
ΑΝΔΡΕΑΣ ΞΑΝΘΟΣ

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ Δ.Σ. Ε.Φ.Κ.Α. 46/19-10-2017

Α Π Ο Φ Α Σ Η 468

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Ε.Φ.Κ.Α., αφού έλαβε υπόψη:

1. Τις διατάξεις:
- του Ν. 4387/2016 (ΦΕΚ Α΄ 85/12-05-2016), καθώς και του Ν. 4445/2016 (ΦΕΚ Α΄ 236/19-12-2016) Εφαρμοστικές Διατάξεις του πρώτου.
- του Ν. 4469/2017.

2. Την υπ’ αριθμ. πρωτ. Δ.9/56379/14950/28-12-2016 (ΦΕΚ 729/τ.Υ.Ο.Δ.Δ./30-12-2016) απόφαση του Υφυπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, καθώς επίσης και τη με αριθμ. πρωτ. Δ9/13781/4467/24-03-2017 (ΦΕΚ 157/τ.Υ.Ο.Δ.Δ./31-3-2017) τροποποιητική αυτής.

3. Τις υπ’ αριθμ. 11/Συν. 3η/20-01-2017, 23/Συν.5η/02-02-2017, 46/Συν.8η /23-02-2017, 107/Συν.14η/30-03-2017 , 248/Συν.27η/29-06-2017 και 209/Συν.25η/15-06-2017 Αποφάσεις του.

4. Την υπ’ αριθ. ΔΙΕΙΣΦΜΜ/1126/1365732/17-10-2017 Εισήγηση της Διεύθυνσης Εισφορών Μη Μισθωτών της Γενικής Διεύθυνσης Εισφορών και Ελέγχων, με θέμα: «Παράταση της προθεσμίας καταβολής ασφαλιστικών εισφορών 2016 των ασφαλισμένων του τ. ΕΤΑΑ και τ. ΟΓΑ».

5. Τις απόψεις των μελών.

6. Τη σύμφωνη γνώμη των μελών με την Εισήγηση της Υπηρεσίας.
 
Α Π Ο Φ Α Σ Ι Ζ Ε Ι Ο Μ Ο Φ Ω Ν Α

Α) Την περαιτέρω χρονική επέκταση της δυνατότητας καταβολής εισφορών έτους 2016, για τους ασφαλισμένους του τ. ΕΤΑΑ-ΤΑΝ και των εισφορών Β΄ εξαμήνου έτους 2016, για τους ασφαλισμένους του τ. ΕΤΑΑ-ΤΣΜΕΔΕ, τ. ΕΤΑΑ-ΤΣΑΥ και τ. ΟΓΑ, έως 31-1-2018.

Β) Την άμεση επικύρωση των Πρακτικών.
 

Ο ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Σ. - ΥΠΟΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΕΦΚΑ
ΛΑΜΠΡΟΣ ΣΕΜΠΟΣ

Αθήνα, 24 Οκτωβρίου 2017
Αρ. Πρωτ.: Γ36/04/583
 
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ
ΕΝΙΑΙΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ (Ε.Φ.Κ.Α.)



ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
Δ/ΝΣΗ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

Ταχ.Δ/νση : Πειραιώς 28, ΤΚ. 10437, Αθήνα
Τηλ : 210 52.91.778,
: 210 52.91.720,
FAX : 210 52.91.709
E-mail : anagkastika@keao.gov.gr
Πληροφορίες : Σώχου Αναστασία

ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 40
 
Θέμα: «Κοινοποίηση των διατάξεων του άρθρου 42 του Ν.4410/2016 (ΦΕΚ Α' 141) με τις οποίες τροποποιήθηκε το άρθρο 9 του Ν.3943/2011 (ΦΕΚ Α' 66) περί κοινής δημοσιοποίησης ληξιπρόθεσμων οφειλών προς Δημόσιο και Ε.Φ.Κ.Α.»

Με την παρούσα εγκύκλιο σας κοινοποιούμε τις διατάξεις του άρθρου 42 του Ν.4410/2016 (ΦΕΚ Α' 141) με τις οποίες τροποποιήθηκε το άρθρο 9 του Ν.3943/2011 (ΦΕΚ Α ' 66) και σύμφωνα με τις οποίες η υποχρέωση δημοσιοποίησης των στοιχείων των φυσικών και νομικών προσώπων με ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο, όπως προΐσχυε, εφαρμόζεται πλέον και για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές από ασφαλιστικές εισφορές προς τον Ε.Φ.Κ.Α.. Επιπρόσθετα, κοινοποιείται και η ΠΟΛ.1158/2017, με την Κοινή Υπουργική Απόφαση των Υφυπουργών Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης, Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Οικονομικών (ΦΕΚ Β' 3634), η οποία εξειδικεύει τις επιμέρους προϋποθέσεις δημοσιοποίησης, τον τρόπο και το μέσο δημοσιοποίησης, τις τεχνικές προδιαγραφές παραγωγής των δημοσιοποιούμενων καταστάσεων, τα αρμόδια όργανα, τη διαδικασία και τις προϋποθέσεις άρσης ή διόρθωσης των δημοσιευθέντων δεδομένων, κλπ, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια.

Ι. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΤΗΤΑΣ ΟΦΕΙΛΩΝ - ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ

Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 9 όπως ισχύει, η δημοσιοποίηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών από ασφαλιστικές εισφορές είναι πλέον υποχρεωτική. Βασική προϋπόθεση για τη δημοσιοποίηση ή μη αποτελεί κυρίως το ύψος και η παλαιότητα των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Συγκεκριμένα, δημοσιοποιούνται ληξιπρόθεσμες ασφαλιστικές οφειλές φυσικών/νομικών προσώπων ή νομικών οντοτήτων προς τον Ε.Φ.Κ.Α., εφόσον, κατά την ημερομηνία άντλησης των στοιχείων από το ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα (Ο.Π.Σ.) του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (Κ.Ε.Α.Ο.), η βασική ληξιπρόθεσμη οφειλή υπερβαίνει το ποσό των εκατόν πενήντα χιλιάδων (150.000) ευρώ και η καταβολή της καθυστερεί για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του ενός έτους.

Κατά συνέπεια, ως επιλέξιμες προς δημοσιοποίηση ληξιπρόθεσμες ασφαλιστικές οφειλές νοούνται όλες όσες υπερβαίνουν το προαναφερθέν χρηματικό όριο, ως προς το ύψος της κύριας εισφοράς, μη συμπεριλαμβανομένων των προσαυξήσεων εκπρόθεσμης καταβολής, τόκων, προστίμων και λοιπών επιβαρύνσεων και η παλαιότερη χρονική περίοδος αναφοράς (μήνας/έτος) είναι τουλάχιστον κατά ένα έτος μικρότερη σε σχέση με την χρονική περίοδο άντλησης των στοιχείων από το Ο.Π.Σ..

Παράδειγμα: Έστω ότι τα στοιχεία αντλούνται από το ΟΠΣ Κ.Ε.Α.Ο. κατά τον μήνα Οκτώβριο 2017. Τότε αποτελούν επιλέξιμες οφειλές όσες αντιστοιχούν, είτε εν μέρει είτε εν όλω, σε περιόδους αναφοράς προγενέστερες του Οκτωβρίου 2016 και υπερβαίνουν ως προς το ύψος κύριας εισφοράς συνολικά το χρηματικό όριο των 150.000€. Αντίθετα, οφειλές οι οποίες αντιστοιχούν σε περιόδους ίδιες ή μεταγενέστερες του Οκτωβρίου 2016 δεν είναι επιλέξιμες οφειλές, ανεξαρτήτως ύψους κύριας εισφοράς.

Επίσης, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 9 όπως ισχύει, από την προβλεπόμενη διαδικασία δημοσιοποίησης εξαιρούνται οι ληξιπρόθεσμες ασφαλιστικές οφειλές οι οποίες:

→ έχουν υπαχθεί σε καθεστώς ρύθμισης και τηρούνται οι όροι αυτής,
→ τελούν υπό αναστολή καταβολής, δυνάμει προσωρινής διαταγής, δικαστικής απόφασης, πράξης διοικητικού οργάνου ή εκ του νόμου,
→ έχουν χαρακτηριστεί ανεπίδεκτες είσπραξης,
→ αφορούν σε αποβιώσαντες ή ανήλικους οφειλέτες,
→ είναι των φορέων του Δημοσίου και των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου.

ΙΙ. ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΣΟ ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΗΣΗΣ.

Σύμφωνα με την παρ.1 του άρθρου 1 και του άρθρου 5 της κοινοποιηθείσας Κ.Υ.Α., η δημοσιοποίηση των στοιχείων των φυσικών/νομικών προσώπων με οφειλές προς το Δημόσιο και τον Ε.Φ.Κ.Α., συντελείται με από κοινού διαδικτυακή ανάρτηση σχετικών καταστάσεων στον ιστότοπο της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.), www.aade.gr.

Ως προς τον χρόνο ανάρτησης, ορίζεται ότι οι εν λόγω καταστάσεις των δημοσιοποιούμενων οφειλών, αναρτώνται κατά την πρώτη εφαρμογή της εν λόγω Κ.Υ.Α. στις 30 Νοεμβρίου 2017 κι επικαιροποιούνται ετησίως, το αργότερο μέχρι την 30ή ημέρα του Ιουνίου κάθε έτους, μετά από νέα άντληση στοιχείων από το Ο.Π.Σ..

Ο Προϊστάμενος της Δ/νσης Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης της Α.Α.Δ.Ε αποστέλλει στους επιλέξιμους οφειλέτες, τουλάχιστον 8 (οκτώ) ημέρες πριν από τη δημοσιοποίηση, ηλεκτρονική ειδοποίηση, ενημερώνοντάς τους για την επικείμενη δημοσιοποίηση, καλώντας τους παράλληλα να εκπληρώσουν μέχρι την ορισθείσα καταληκτική προθεσμία τις υποχρεώσεις τους προς τη Φορολογική Διοίκηση και τον Ε.Φ.Κ.Α., προκειμένου να εξαιρεθούν. Η εν λόγω ειδοποίηση αποστέλλεται στην τελευταία δηλωθείσα στη Φορολογική Διοίκηση διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, σύμφωνα με το άρθρο 4 της Κ.Υ.Α..

ΙΙΙ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ.

Σύμφωνα με τις παρ. 2 και 3 του άρθρου 2 της Κ.Υ.Α., τα βασικά στοιχεία τα οποία θα περιλαμβάνονται στις εν λόγω δημοσιοποιούμενες καταστάσεις, ανά κατηγορία προσώπου, είναι:

1. Φυσικά Πρόσωπα:
i. Αριθμός Φορολογικού Μητρώου (Α.Φ.Μ.),
ii. Επώνυμο,
iii. Όνομα,
iv. Πατρώνυμο,
v. Βασική οφειλή (συνολική οφειλή από κύρια εισφορά) &

2. Νομικά Πρόσωπα / Νομικές Οντότητες:
i. Αριθμός Φορολογικού Μητρώου (Α.Φ.Μ.),
ii. Επωνυμία,
iii. Διεύθυνση Έδρας,
iv. Βασική οφειλή (συνολική οφειλή από κύρια εισφορά) &

Προς αποφυγή παρερμηνειών θα πρέπει να επισημανθεί ότι τα δεδομένα των δημοσιοποιούμενων καταστάσεων θα εμφανίζονται ομαδοποιημένα ανά Α.Φ.Μ. φυσικού/νομικού προσώπου, αθροίζοντας τις ληξιπρόθεσμες ασφαλιστικές οφειλές έστω και αν προέρχονται από διαφορετική αιτία ή επιχειρηματική δραστηριότητα.

Παράδειγμα: Αν ένας επιλέξιμος οφειλέτης-φυσικό πρόσωπο οφείλει εργοδοτικές εισφορές για την ασφάλιση του προσωπικού που απασχολεί στην ατομική του επιχείρηση, έστω 155.000€ καθώς και εισφορές από οικοδομικά έργα στα οποία τυγχάνει κύριος ή συγκύριος, έστω 55.000€, τότε στην δημοσιοποιούμενη κατάσταση η οφειλή η οποία θα εμφανίζεται στην εγγραφή που αντιστοιχεί ο Α.Φ.Μ. του θα είναι το άθροισμα των ασφαλιστικών του οφειλών από κάθε αιτία, δηλαδή 210.000€.

Οι εξαγόμενες προς δημοσιοποίηση καταστάσεις οφειλών αποστέλλονται μέσω ασφαλούς καναλιού επικοινωνίας σε ηλεκτρονική μορφή και αποκρυπτογραφημένα στη Δ/νση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης της Α.Α.Δ.Ε., όπου φυλάσσονται, σύμφωνα με το άρθρο 5 της Κ. Υ. Α., τουλάχιστον για μία πενταετία.

Υπεύθυνος, σύμφωνα με την παρ. 6 του άρθρου 2 της Κ. Υ. Α., για την άντληση των στοιχείων των ασφαλιστικών οφειλών από το πληροφοριακό σύστημα Ο.Π.Σ. του Ε.Φ.Κ.Α. έχει οριστεί ο Συντονιστής του Κ.Ε.Α.Ο. και για το λόγο αυτό την παραγωγή των εν λόγω καταστάσεων θα την επιμελείται κάθε φορά η Κεντρική Υπηρεσία Κ.Ε.Α.Ο..

Η εξαγωγή, λοιπόν, των δεδομένων των δημοσιοποιούμενων καταστάσεων από το πληροφοριακό σύστημα του Ο.Π.Σ. θα πραγματοποιείται αυτοματοποιημένα βάσει των προαναφερόμενων κριτηρίων χωρίς τη συνδρομή των περιφερειακών υπηρεσιών Κ.Ε.Α.Ο. ή των λοιπών υπηρεσιών μισθωτών/μη μισθωτών Ε.Φ.Κ.Α. Ωστόσο, σύμφωνα με την παρ. 7 του άρθρου 2 της Κ.Υ.Α., η ευθύνη για την ορθότητα, πληρότητα και ακρίβεια των στοιχείων που καταχωρούνται στο πληροφοριακό σύστημα Ο.Π.Σ. του Κ.Ε.Α.Ο. βαρύνει τους αρμόδιους Προϊσταμένους των περιφερειακών υπηρεσιών Κ.Ε.Α.Ο. και των υποκαταστημάτων μισθωτών/μη μισθωτών Ε.Φ.Κ.Α.

Στο σημείο αυτό, κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί ότι η εν λόγω διαδικασία δημοσιοποίησης δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα για τα φυσικά πρόσωπα διέπεται παράλληλα και από τις διατάξεις του Ν.2472/1997 (ΦΕΚ Α' 50), όπως ισχύει, με τις οποίες ρυθμίζεται η προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Προκειμένου, λοιπόν, να αποφευχθεί η άσκοπη δημοσιοποίηση στοιχείων φυσικών χωρίς να υφίσταται τέτοια υποχρέωση, καλούνται οι υπηρεσίες μισθωτών/μη μισθωτών του Ε.Φ.Κ.Α. να επιδεικνύουν την ανάλογη υπευθυνότητα κατά την ορθή τήρηση/επικαιροποίηση του μητρώου οφειλετών, ως προς τις σχετιζόμενες με τη διαδικασία δημοσιοποίησης κρίσιμες πληροφορίες, όπως ο Α.Φ.Μ., η ημερομηνία γέννησης, κ.λ.π., αλλά και κατά τη διαδικασία οριστικοποίησης των καταλογιστικών πράξεων των οφειλόμενων εισφορών.

IV. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΙΟΡΘΩΣΗΣ/ΑΡΣΗΣ/ΔΙΑΓΡΑΦΗΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΟΥΜΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ.

Στο άρθρο 6 της ΚΥΑ ορίζονται οι προϋποθέσεις για τη διόρθωση της δημοσιευμένης κατάστασης, για την άρση της δημοσιοποίησης ή την εξαίρεση οφειλών από τη δημοσιοποίηση. Οι προαναφερθείσες παρεμβάσεις στο περιεχόμενο των καταστάσεων μετά τη δημοσιοποίησή τους διενεργούνται είτε αυτεπάγγελτα είτε κατόπιν έγγραφης αιτήσεως του ενδιαφερόμενου προσώπου, εφόσον η ληξιπρόθεσμη οφειλή η οποία τον κατέστησε επιλέξιμο προς δημοσιοποίηση, είτε εξοφλήθηκε μερικώς/ολικώς, είτε διαπιστώθηκε ότι συντρέχουν οι προαναφερθείσες προϋποθέσεις για την εξαίρεσή του και για το λόγο αυτό δεν τυγχάνει πλέον επιλέξιμος.

Στις εν λόγω περιπτώσεις, τυχόν αιτήματα τα οποία υποβάλλονται από τα ενδιαφερόμενα φυσικά/νομικά πρόσωπα στις κατά τόπο αρμόδιες υπηρεσίες μισθωτών/μη μισθωτών Ε.Φ.Κ.Α. θα πρέπει να διαβιβάζονται άμεσα στις κατά τόπον αρμόδιες περιφερειακές υπηρεσίες Κ.Ε.Α.Ο. οι οποίες μετά τη συλλογή τους κι εφόσον επανελέγξουν τις προϋποθέσεις εξαίρεσης θα πρέπει να συντάσσουν σχετική εισήγηση προς τη Δ/νση Αναγκαστικών Μέτρων Είσπραξης και Νομικής Υποστήριξης Κ.Ε.Α.Ο., με κοινοποίηση στη Δ/νση Πληροφορικής Κ.Ε.Α.Ο.. Ωστόσο, κάθε υπηρεσία μισθωτών/μη μισθωτών Ε.Φ.Κ.Α. ή περιφερειακή υπηρεσία Κ.Ε.Α.Ο. δύναται και αυτεπάγγελτα να εξετάζει τις προϋποθέσεις άρσης/διόρθωσης/εξαίρεσης κι εφόσον αντιληφθεί ότι συντρέχουν λόγοι παρέμβασης να διαβιβάζει σχετική εισήγηση στην Κεντρική Υπηρεσία Κ.Ε.Α.Ο., όπως περιγράφηκε προηγουμένως, αντίστοιχα. Όλες οι περιπτώσεις οι οποίες θα αξιολογούνται από την Κεντρική Υπηρεσία Κ.Ε.Α.Ο. ότι χρήζουν παρέμβασης θα διαβιβάζονται, όπως ορίζεται στην παρ. 1 του άρθρου 6 της Κ.Υ.Α. με σχετική εντολή στον Προϊστάμενο της Δ/νσης Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης της Α.Α.Δ.Ε. για την ολοκλήρωση της διαδικασίας διόρθωσης/άρσης/διαγραφής.




ΑΚΡΙΒΕΣ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ
Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ
ΗΡΑΚΛΗΣ ΑΕΡΑΚΗΣ

Η ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ Κ.Ε.ΑΟ.
ΒΑΡΒΑΡΑ ΧΑΤΖΗΕΥΣΤΑΘΙΑΔΟΥ

Αριθ. Δ.Ο.Υ-Δ13/οικ-121/Φ.911/23-10-2017

(ΦΕΚ Β' 3765/26-10-2017)

ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ - ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ

Έχοντας υπόψη:

1. Το π.δ. 109 (ΦΕΚ 176 Α'/29-08-2014) «Οργανισμός του Υπουργείου Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων».

2. Τις διατάξεις της παραγράφου 5 του άρθρου 41 και του άρθρου 90 του Κώδικα Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά όργανα, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του π.δ. 63/2005 «Κωδικοποίηση της Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά όργανα, (ΦΕΚ 98 Α' 2005) όπως συμπληρώθηκε με το ν. 4320/2015 (ΦΕΚ 29 Α') και ισχύει.

3. Το π.δ. 24 (ΦΕΚ 20 Α'/2015) «Σύσταση και μετονομασία Υπουργείων, μεταφορά της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικών Ασφαλίσεων».

4. Η με αριθ. Υ2/22-9-2015 (ΦΕΚ 2076/22-9-2015) απόφαση του Πρωθυπουργού «Σύσταση Θέσεων Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών».

5. Το π.δ. 70/22-9-2015 (ΦΕΚ Α'114/22-09-2015) «Ανασύσταση των Υπουργείων Πολιτισμού και Αθλητισμού, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων».

6. Το π.δ. 123/4-11-2016 (ΦΕΚ Α'/4-11-2016) «Ανασύσταση και μετονομασία του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, ανασύσταση του Υπουργείου Τουρισμού, σύσταση Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής και Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, μετονομασία Υπουργείων Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού και Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων».

7. Το π.δ. 125/5-11-2016 (ΦΕΚ Α' 210/5-11-2016) «Διορισμός Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης, Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών».

8. Το ν. 3861/8-7-2010 (ΦΕΚ Α'112/13-07-2010) «Ενίσχυση της διαφάνειας με την υποχρεωτική ανάρτηση νόμων και πράξεων των κυβερνητικών, διοικητικών και αυτοδιοικητικών οργάνων στο διαδίκτυο «Πρόγραμμα Διαύγεια και άλλες διατάξεις», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει.

9. Τις διατάξεις των παραγράφων 6 και 7 του άρθρου 52 του Κ.Ο.Κ., που κυρώθηκε με το νόμο 2696/1999 (ΦΕΚ 57 Α'/23-3-1999), «περί κυρώσεως του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας», όπως τροποποιήθηκε με το ν. 4313/2014 (ΦΕΚ 261 Α'/17-12-2014) και ισχύει, σε συνδυασμό και με τις διατάξεις του άρθρου 31 του ν. 3904/2010 (ΦΕΚ 218 Α') και με σκοπό την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, το οποίο επιβάλλει την αποσυμφόρηση του κέντρου της Αθήνας.

10. Τις διατάξεις του άρθρου 50 του ν. 4030/2011 (ΦΕΚ 249 Α'/25-11-2011).

11. Τις διατάξεις της υπ' αριθ. 16229/2012 (ΦΕΚ 1467 Β'/3-5-2012), απόφασης των Υπουργών:
α) Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής,
β) Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και
γ) Προστασίας του Πολίτη, που αφορά στα «Μέτρα περιορισμού κυκλοφορίας επιβατηγών αυτοκινήτων, φορτηγών και λεωφορείων στο μικρό και μεγάλο δακτύλιο της Αθήνας».

12. Την με αριθ. οικ. 268/29-5-2017 (ΦΕΚ 1911 Β'/1- 6-2017) απόφαση περί «Μεταβίβασης δικαιώματος υπογραφής, με εντολή Υπουργού ή Υφυπουργού, κατά περίπτωση στους: Γενικό Γραμματέα Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, Γενικό Γραμματέα Υποδομών, Γενικό Γραμματέα Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων και Προϊστάμενους Γενικών Διευθύνσεων, Προϊσταμένους Διευθύνσεων και Προϊσταμένους Τμημάτων του Υπουργείου καθώς και στο Γενικό Επιθεωρητή ΣΕΕΥΜΕ.

13. Την με αριθ. Υ186/10-11-2016 (ΦΕΚ Β' 3671/11- 11-2016) απόφαση του Πρωθυπουργού «Ανάθεση αρμοδιοτήτων στον Αναπληρωτή Υπουργό Εσωτερικών Νικόλαο Τόσκα».

14. Η με αριθ. Υ198/16-11-2016 (ΦΕΚ Β' 3722/ 17-11-2016) απόφαση του Πρωθυπουργού «Ανάθεση αρμοδιοτήτων στον Αναπληρωτή Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σωκράτη Φάμελλο».

15. Την με αριθ. Δ.Ο.Υ./οικ.5592/Φ.911/30-9-2016 (ΦΕΚ 3208 Β'/5-10-2016) «ΜΕΤΡΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2016-2017» κοινή υπουργική απόφαση.

16. Το γεγονός ότι από την παρούσα απόφαση δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του Κρατικού Προϋπολογισμού,

αποφασίζουμε:

1. Στο κέντρο της Αθήνας που περικλείεται από το δακτύλιο που σχηματίζουν οι λεωφόροι και οδοί:«Λ. Αλεξάνδρας - Ζαχάρωφ - Λ. Μεσογείων - Φειδιππίδου - Μιχαλακοπούλου - Σπύρου Μερκούρη - Βρυάξιδος - Υμηττού - Ηλ. Ηλιού - Ανδρ. Φραντζή - Λ. Ανδρ. Συγγρού - Χαμοστέρνας - Πειραιώς - Ιερά Οδός - Λ. Κωνσταντινουπόλεως - Αχιλλέως - Πλατεία Καραϊσκάκη - Καρόλου - Μάρνη -28ης Οκτωβρίου (Πατησίων) - Λ. Αλεξάνδρας», ισχύουν οι εξής περιορισμοί της κυκλοφορίας:
Από 30 Οκτωβρίου 2017 έως και 20 Ιουλίου 2018 για τις ημέρες Δευτέρα έως Πέμπτη κατά τις ώρες 07.00 έως 20.00 και για την Παρασκευή από 07.00 έως 15.00, επιτρέπεται μόνο η εκ περιτροπής κυκλοφορία των επιβατηγών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης και των φορτηγών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης με μέγιστη αποδεκτή μάζα φορτωμένου οχήματος (ΜΑΜΦΟ) μέχρι 2.200 χιλιάδων χιλιογράμμων, με βάση το τελευταίο ψηφίο του αριθμού κυκλοφορίας τους, ως εξής:
Τις άρτιες (ζυγές) ημερομηνίες κυκλοφορούν τα επιβατηγά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης και τα φορτηγά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης με μέγιστη αποδεκτή μάζα φορτωμένου οχήματος (ΜΑΜΦΟ) μέχρι 2.200 χιλιάδων χιλιογράμμων, που ο αριθμός κυκλοφορίας τους τελειώνει σε 0, 2, 4, 6 και 8 (δηλαδή σε ζυγό αριθμό) και τις περιττές (μονές) ημερομηνίες κυκλοφορούν τα επιβατηγά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης και τα φορτηγά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης με μέγιστη αποδεκτή μάζα φορτωμένου οχήματος (ΜΑΜΦΟ) μέχρι 2.200 χιλιάδων χιλιογράμμων, που ο αριθμός κυκλοφορίας τους τελειώνει σε 1, 3, 5, 7 και 9 (δηλαδή σε μονό αριθμό).
Στις οριακές λεωφόρους και οδούς του δακτυλίου δεν ισχύουν τα παραπάνω μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας.
Τα μέτρα δεν ισχύουν τις επίσημες αργίες, καθώς και τις ημέρες που πραγματοποιείται απεργία των εργαζομένων σε όλα τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.
Εφόσον συντρέχουν ειδικοί λόγοι, τα μέτρα μπορούν να αρθούν με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών.

2. Από τους περιορισμούς της προηγούμενης παραγράφου εξαιρούνται:
α. Τα οχήματα που αναφέρονται στην παρ. 1 εδ. α' και β' της υπ' αριθ. 16229/2012 (1467 Β'/3-5-2012) κοινής υπουργικής απόφασης.
β. Τα αυτοκίνητα υβριδικής τεχνολογίας.
γ. Αυτοκίνητα Κρατικών Υπηρεσιών, Ο.Τ.Α, Οργανισμών ή επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας με ειδικούς αριθμούς κυκλοφορίας ή με εμφανή σήματα των Υπηρεσιών αυτών.
δ. Το αυτοκίνητο του επικεφαλής κάθε ξένης αποστολής, καθώς και τα αυτοκίνητα των Προξένων, εφόσον αυτοί εκπροσωπούν τη χώρα τους στην Ελλάδα.
ε. Αυτοκίνητα με ξένες πινακίδες Ελλήνων του εξωτερικού και ξένων επισκεπτών της Χώρας για τις πρώτες σαράντα (40) ημέρες της παραμονής τους στην Ελλάδα.
Επίσης αυτοκίνητα μισθωμένα από ξένους επισκέπτες της Χώρας και Έλληνες μόνιμους κατοίκους του εξωτερικού για το ίδιο χρονικό διάστημα, τα οποία δύνανται να μεταφέρονται με μέριμνα της επιχείρησης στον τόπο παράδοσης ή παραλαβής (αεροδρόμια, λιμάνια, ξενοδοχεία κ.λπ.) υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρχει στο αυτοκίνητο αντίγραφο του αντίστοιχου μισθωτηρίου συμβολαίου.
στ. Αυτοκίνητα ιατρών, τα οποία φέρουν το ειδικό σήμα του οικείου Ιατρικού Συλλόγου με μόνο επιβάτη τον ίδιο, όπως θα αποδεικνύεται από την ιατρική ταυτότητα, για εξυπηρέτηση επειγόντων περιστατικών.
ζ. Αυτοκίνητα αναπήρων πολέμου, τα οποία φέρουν ειδικές κρατικές πινακίδες κυκλοφορίας, εφόσον οδηγούνται από τους ίδιους τους ανάπηρους ή τους μεταφέρουν.
η. Επιβατηγά αυτοκίνητα, τα οποία είναι ειδικά διασκευασμένα ή αυτόματα για τη μεταφορά πολιτικών αναπήρων εφόσον οδηγούνται από τους ίδιους τους ανάπηρους ή τους μεταφέρουν, με την προϋπόθεση ότι ο ανάπηρος θα είναι εφοδιασμένος με σχετική βεβαίωση των αρμόδιων Διευθύνσεων των Ο.Τ.Α. της Χώρας, στην οποία θα αναφέρεται ο αριθμός κυκλοφορίας του αυτοκινήτου.
θ. Αυτοκίνητα που μεταφέρουν ασθενείς που χρειάζονται συχνή θεραπεία (π.χ. νεφροπαθείς, καρκινοπαθείς, άτομα με πολιομυελίτιδα ή Άτομα με Αναπηρίες), εφόσον μεταφέρουν τα ανωτέρω άτομα, με την προϋπόθεση ότι οι ασθενείς θα έχουν εφοδιαστεί με σχετική βεβαίωση των αρμοδίων Διευθύνσεων των Περιφερειών της Χώρας.
Η βεβαίωση θα χορηγείται στους ενδιαφερόμενους από τις αρμόδιες Διευθύνσεις Κοινωνικής Πρόνοιας των Περιφερειών, κατόπιν ανάλογης βεβαίωσης του Νοσηλευτικού Ιδρύματος στο οποίο υποβάλλεται σε θεραπεία ο ασθενής και όπου θα αναγράφεται η διάρκεια και η συχνότητα της απαιτούμενης θεραπείας, και ο αριθμός κυκλοφορίας του αυτοκινήτου.
ι. Αυτοκίνητα μεταφοράς φαρμάκων, ή αγγειοκαρδιοχειρουργικών υλικών, ή υλικών οστεοσυνθέσεως, ή ανταλλακτικών τεχνητών νεφρών, ή βιολογικών υγρών ασθενών, με μόνιμα εμφανή σήματα της επιχείρησης και εφόσον μεταφέρουν τα πιο πάνω υλικά.
Η παραπάνω χρήση πρέπει να αποδεικνύεται από σχετική ένδειξη στην άδεια κυκλοφορίας του οχήματος.
ια. Μέχρι εκατό (100) αυτοκίνητα για κάθε ημερήσια εφημερίδα των Αθηνών που ευρίσκεται εντός του δακτυλίου και μέχρι εξήντα (60) για εκτός, μέχρι δέκα πέντε (15) αυτοκίνητα για κάθε ημερήσια εφημερίδα της Θεσσαλονίκης, μέχρι τέσσερα (4) αυτοκίνητα για κάθε ημερήσια εφημερίδα του Πειραιά και των επαρχιών, μέχρι πέντε (5) αυτοκίνητα για κάθε αθλητική εφημερίδα, για την κάλυψη εκτάκτων αναγκών πληροφόρησης ύστερα από έγγραφο του Διευθυντή των εφημερίδων αυτών.
Μέχρι είκοσι πέντε (25) αυτοκίνητα των εβδομαδιαίων εφημερίδων της Αθήνας, και μέχρι τέσσερα (4) της υπόλοιπης Ελλάδας, μέχρι οκτώ (8) αυτοκίνητα των εβδομαδιαίων ειδησεογραφικών περιοδικών της Αθήνας, και μέχρι τέσσερα (4) της υπόλοιπης Ελλάδας, και μέχρι τέσσερα (4) αυτοκίνητα των εβδομαδιαίων ειδησεογραφικών οικονομικών περιοδικών, για την κάλυψη εκτάκτων αναγκών πληροφόρησης ύστερα από έγγραφο του Διευθυντή των εφημερίδων και περιοδικών αυτών.
Μέχρι είκοσι τέσσερα (24) αυτοκίνητα για το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ και ΠΟΕΣΥ ύστερα από έγγραφο του Προέδρου τους.
ιβ. Δύο (2) αυτοκίνητα για κάθε αεροπορική εταιρεία, η ύπαρξη της οποίας θα αποδεικνύεται από σχετική κατάσταση της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας.
ιγ. Μέχρι δέκα (10) αυτοκίνητα του Πρακτορείου Εφημερίδων και Περιοδικών «ΑΡΓΟΣ Α.Ε.», μέχρι δέκα (10) αυτοκίνητα του Πρακτορείου Εφημερίδων και Περιοδικών, «ΕΥΡΩΠΗ Α.Ε. πρακτορεύσεως και διανομής ημερήσιου και περιοδικού τύπου», μέχρι δέκα (10) αυτοκίνητα του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων και μέχρι πέντε (5) αυτοκίνητα του Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων.
ιδ. Μέχρι δέκα δεκαπέντε (15) αυτοκίνητα για την Τράπεζα της Ελλάδος, μέχρι εννέα (9) αυτοκίνητα για την Εθνική Τράπεζα, μέχρι οκτώ (8) αυτοκίνητα για κάθε άλλη Τράπεζα, ύστερα από έγγραφο των κεντρικών Διοικήσεων αυτών, και μέχρι τέσσερα (4) αυτοκίνητα για την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών.
ιε. Αυτοκίνητα των Κομμάτων που εκπροσωπούνται στην Ελληνική Βουλή ως εξής:
Μέχρι διακόσια (200) αυτοκίνητα για το πρώτο πολιτικό κόμμα, μέχρι εκατό τριάντα (130) για το δεύτερο, μέχρι σαράντα (40) για το τρίτο, μέχρι τριάντα τρία (33) για το τέταρτο, μέχρι είκοσι πέντε (25) για το πέμπτο, μέχρι είκοσι (20) για το έκτο, μέχρι δέκα τρία (13) για το έβδομο και πέραν αυτού.
Αυτοκίνητα των Κομμάτων που εκπροσωπούνται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως εξής:
Μέχρι τριάντα (30) αυτοκίνητα για το πρώτο πολιτικό κόμμα, μέχρι είκοσι (20) για το δεύτερο, μέχρι έξι (6) για το τρίτο, μέχρι πέντε (5) για το τέταρτο, μέχρι τέσσερα (4) για το πέμπτο, μέχρι τρία (3) για το έκτο, μέχρι δύο (2) για το έβδομο και πέραν αυτού.
Μέχρι τρία (3) αυτοκίνητα για κάθε Βουλευτή ή Ευρωβουλευτή, μέχρι δέκα πέντε (15) για τις ανάγκες των γραφείων Υπουργών και Υφυπουργών, μέχρι πέντε (5) για τις ανάγκες των γραφείων Γενικών Γραμματέων και Ειδικών Γραμματέων.
Ένα αυτοκίνητο (1) για κάθε τέως βουλευτή που δεν εξελέγη στις τελευταίες εκλογές, εφόσον αυτές έγιναν στην ίδια χρονιά που ισχύει ο δακτύλιος.
Μέχρι εξήντα πέντε (65) αυτοκίνητα για τις ανάγκες των γραφείων της Βουλής των Ελλήνων, που καθορίζεται ύστερα από έγγραφο του Προέδρου της και μέχρι τριάντα (30) αυτοκίνητα για τις ανάγκες των γραφείων της Προεδρίας της Δημοκρατίας.
Μέχρι τρία (3) αυτοκίνητα για τις ανάγκες κάθε πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας, πρώην Πρωθυπουργού και πρώην Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων.
ιστ. Μέχρι σαράντα (40) αυτοκίνητα για την Ένωση Ανταποκριτών Ξένου Τύπου, εφόσον οδηγούνται από ξένο ανταποκριτή.
ιζ. Μέχρι τριάντα (30) αυτοκίνητα για την Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση, μέχρι δέκα πέντε (15) αυτοκίνητα για κάθε ραδιοφωνικό σταθμό που λειτουργεί νόμιμα και εδρεύει εντός του Δακτυλίου, μέχρι δέκα (10) αυτοκίνητα για κάθε ραδιοφωνικό σταθμό που λειτουργεί νόμιμα και εδρεύει εκτός του Δακτυλίου, μέχρι τριάντα (30) αυτοκίνητα για κάθε τηλεοπτικό σταθμό που λειτουργεί νόμιμα και εδρεύει εντός του δακτυλίου και μέχρι είκοσι ένα (21) αυτοκίνητα για εκτός, και μέχρι είκοσι τρία (23) αυτοκίνητα για τη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας για την κάλυψη των αναγκών τους.
ιη. Μέχρι τρία (3) αυτοκίνητα για την Ένωση Ανταποκριτών Ελληνικού Τύπου του Εξωτερικού.
ιθ. Ειδικά αυτοκίνητα χρηματαποστολών, η χρήση των οποίων θα προκύπτει από ένδειξη που θα αναγράφεται στην άδεια κυκλοφορίας του οχήματος.
κ. Μέχρι τριάντα πέντε (35) αυτοκίνητα των φυσιοθεραπευτών του Υποκαταστήματος ΙΚΑ Αθήνας για την εκτέλεση υπηρεσίας. Επίσης μέχρι είκοσι (20) αυτοκίνητα των φυσιοθεραπευτών ελευθέρων επαγγελματιών, που δεν διατηρούν εργαστήριο, ούτε είναι υπάλληλοι Νοσοκομείου ή άλλου Ιδρύματος και προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε κατάκοιτους, εφόσον επιβαίνουν μόνοι στα αυτοκίνητά τους, με βάση πίνακα που θα υποβάλλει στην Διεύθυνση Τροχαίας Αττικής το Δ.Σ. του Πανελληνίου Συλλόγου Φυσιοθεραπευτών.
κα. Μέχρι τρία (3) αυτοκίνητα της Γ.Σ.Ε.Ε. μέχρι τρία (3) αυτοκίνητα της ΓΕΣΕΒΕ, μέχρι τρία (3) αυτοκίνητα της ΑΔΕΔΥ και μέχρι δύο (2) αυτοκίνητα του Ε.Κ.Α.
κβ. Από δώδεκα (12) αυτοκίνητα για την Εθνική Ένωση Φωτορεπόρτερ Ελλάδος, για την Ένωση Νέων Ελλήνων Φωτορεπόρτερ, για την Ένωση Φωτοειδησεογράφων Ελλάδος και για την Πανελλαδική Ένωση Φωτοειδησεογράφων, για επαγγελματικές ανάγκες των μελών της, με πίνακες που θα υποβάλλουν στη Διεύθυνση Τροχαίας Αττικής μόνο τα Δ.Σ. των Ενώσεών τους.
κγ. Τα εκπαιδευτικά αυτοκίνητα των επαγγελματιών εκπαιδευτών οδηγών αυτοκινήτων που η επαγγελματική τους έδρα βρίσκεται μέσα στα όρια του δακτυλίου της παρ. 1 της παρούσας απόφασης.
κδ. Τα αυτοκίνητα των εν ενεργεία δικαστικών, των οποίων η έδρα της εργασίας τους ή η κατοικία τους ευρίσκεται εντός των ορίων του δακτυλίου, και εφόσον οδηγούνται από τους ίδιους.
κε. Τα αυτοκίνητα των μονίμων κατοίκων της περιοχής που περικλείεται από τα όρια του δακτυλίου, εφόσον οι κάτοχοί τους εφοδιαστούν με ειδική κάρτα από το Δήμο Αθηναίων, προσκομίζοντας σχετικό αποδεικτικό ωραρίου εργασίας, για χρονικό διάστημα μιας (1) ώρας πριν την έναρξη της εργασίας και μόνο για την έξοδό τους από την περιοχή του δακτυλίου, και για χρονικό διάστημα δύο (2) ωρών από τη λήξη του ωραρίου τους για την επιστροφή τους στον τόπο κατοικίας τους.
Τα αυτοκίνητα αυτά για την έξοδό τους από το δακτύλιο και την είσοδό τους σ' αυτόν θα κινούνται μόνο μέσα σε προκαθορισμένη ζώνη του δακτυλίου, αναλόγως του τόπου κατοικίας του κατόχου, χρησιμοποιώντας τη συντομότερη διαδρομή από και προς την κατοικία του ιδιοκτήτη.
Οι ζώνες αυτές είναι οι εξής:
Α Ζώνη: Η περιοχή που περικλείεται από τις λεωφόρους και οδούς: Λ. Αλεξάνδρας - Ζαχάρωφ - Λ. Μεσογείων - Φειδιππίδου - Μιχαλακοπούλου - Σπ. Μερκούρη - Ριζάρη - Λ. Βασ. Σοφίας - Βασ. Γεωργίου Α' - Σταδίου - Αιόλου - 28ης Οκτωβρίου (Πατησίων) - Λ. Αλεξάνδρας.
Β Ζώνη: Η περιοχή που περικλείεται από τις λεωφόρους και οδούς: 28ης Οκτωβρίου (Πατησίων) - Αιόλου - Σταδίου - Ερμού - Πειραιώς - Ιερά Οδός - Λ. Κωνσταντινουπόλεως - Αχιλλέως - Πλ. Καραϊσκάκη - Καρόλου - Μάρνη - 28ης Οκτωβρίου (Πατησίων).
Γ Ζώνη: Η περιοχή που περικλείεται από τις λεωφόρους και οδούς: Ερμού - Πλατεία Συντάγματος - Λ. Αμαλίας - Λ. Ανδρ. Συγγρού - Καλλιρρόης - Παναγή Τσαλδάρη - Χαμοστέρνας - Πειραιώς - Ερμού.
Δ Ζώνη: Η περιοχή που περικλείεται από τις λεωφόρους και οδούς: Λ. Βασ. Σοφίας - Ριζάρη - Σπ. Μερκούρη - Υμηττού - Ηλ. Ηλιού - Α. Φραντζή - Καλλιρρόης - Λ. Ανδρ. Συγγρού - Λ. Βασ. Αμαλίας - Λ. Βασ. Σοφίας.
Οι ειδικές αυτές κάρτες θα φέρουν χρώμα που αντιστοιχεί στη συγκεκριμένη ζώνη κυκλοφορίας, και θα αναγράφουν το ονοματεπώνυμο τη δ/νση κατοικίας του κατόχου, και τον αριθμό κυκλοφορίας του αυτοκινήτου.
κστ. Μέχρι δέκα πέντε (15) αυτοκίνητα που χρησιμοποιεί η «ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε.» για την επίβλεψη των έργων κατασκευής του «ΜΕΤΡΟ».
κζ. Συνολικά μέχρι είκοσι (20) αυτοκίνητα που χρησιμοποιούν οι Γενικές Διευθύνσεις της Γενικής Γραμματείας Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και της Γενικής Γραμματείας Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.
Μέχρι είκοσι ένα (21) αυτοκίνητα της Διεύθυνσης Οδικών Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών.
κη. Μέχρι είκοσι (20) αυτοκίνητα που χρησιμοποιούν οι Υπηρεσίες της Περιφέρειας Αττικής για την κάλυψη των Υπηρεσιακών αναγκών για τη διαχείριση του οδικού δικτύου αρμοδιότητάς τους ως εξής:
Μέχρι δέκα (10) της Δ/νσης Οδικών Έργων (Δ9), μέχρι πέντε (5) της ΔΚΕΟ, και μέχρι πέντε (5) της ΔΚΕΣΟ.
κθ. Μέχρι δύο (2) αυτοκίνητα για την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ).
λ. Μέχρι δύο (2) αυτοκίνητα για τη Διεύθυνση Κλιματικής Αλλαγής και Ποιότητας Ατμόσφαιρας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
λα. Μέχρι πέντε (5) αυτοκίνητα για το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
λβ. Μέχρι πέντε (5) φορτηγά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσεως της εταιρείας που έχει, τη συντήρηση του συστήματος φωτεινής σηματοδότησης ή τη συντήρηση του συστήματος διαχείρισης Κυκλοφορίας Ν. Αττικής, στην περιοχή ισχύος των περιοριστικών μέτρων, και για όσο διάστημα είναι σε ισχύ η σύμβασή της.
λγ. Φορτηγά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης (με μέγιστη αποδεκτή μάζα φορτωμένου οχήματος (ΜΑΜΦΟ) μέχρι 2.200 χιλιάδων χιλιογράμμων,), εφόσον μεταφέρουν τρόφιμα ή ποτά, είδη για νοσοκομεία ή κάνουν διανομή τύπου.
λδ. Φορτηγά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης (με μέγιστη αποδεκτή μάζα φορτωμένου οχήματος (ΜΑΜΦΟ) μέχρι 2.200 χιλιάδων χιλιογράμμων,), από 14.30 μέχρι 17.00, εφόσον διανέμουν εμπορεύματα, που δεν καλύπτονται από την προηγούμενη περίπτωση.

3. Τα αυτοκίνητα που αναφέρονται στην περίπτωση α' της προηγούμενης παραγράφου κυκλοφορούν μόνο εάν είναι εφοδιασμένα με ειδικό σήμα χρώματος πράσινου, το οποίο επικολλάται σε εμφανές σημείο επί των οχημάτων, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 3 της υπ' αριθ. 16229/2012 (1467 Β'/3-5-2012) κοινής υπουργικής απόφασης.

4. Τα αυτοκίνητα που αναφέρονται στις περιπτώσεις ια, ιβ, ιγ, ιδ, ιε, ιστ, ιζ, ιη, ιθ, κ, κα, κβ, κγ, κδ, κστ, κζ, κη, κθ, λ, λα και λβ, της παραγράφου 2, επιτρέπεται να κυκλοφορούν στο δακτύλιο μόνον εφόσον έχουν εφοδιαστεί με τις ειδικές άδειες κυκλοφορίας από τη Διεύθυνση Τροχαίας Αττικής.
Οι άδειες κυκλοφορίας στο δακτύλιο χορηγούνται μετά από αίτηση των δικαιούμενων προς τη Διεύθυνση Τροχαίας Αττικής, στην οποία υποβάλλονται και τυχόν αιτήματα ενδιαφερόμενων για χορήγηση ιδίων αδειών πέραν των προβλεπομένων στην παρούσα, οι οποίες ικανοποιούνται ύστερα από σχετική έγκριση του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης.
Στις άδειες κυκλοφορίας του δακτυλίου αναγράφεται ο αριθμός κυκλοφορίας του αυτοκινήτου, το ονοματεπώνυμο του οδηγού και του ιδιοκτήτου ή κατόχου, καθώς και η ημερομηνία λήξης αυτών.
Ειδικά για τη χορήγηση των αδειών κυκλοφορίας στο δακτύλιο της περίπτωσης (ια) συνεκτιμώνται οι πραγματικές ανάγκες, η ελάχιστη κυκλοφορία του εντύπου κ.λπ.
Οι άδειες κυκλοφορίας στο Δακτύλιο που έχουν χορηγηθεί από τη Διεύθυνση Τροχαίας Αττικής για την περίοδο 2016-2017 εξακολουθούν να ισχύουν μέχρι και 20-07-2018, εκτός εάν υπάρξει αίτημα ανάκλησης από τον ενδιαφερόμενο ή τη Διεύθυνση Τροχαίας Αττικής.
Η προθεσμία υποβολής τυχόν νέων αιτήσεων καθορίζεται μέχρι και την 24-11-2017, ενώ οι άδειες που θα χορηγηθούν από τη Διεύθυνση Τροχαίας Αττικής, ισχύουν μέχρι και την 20-07-2018.

5. Για την αντιμετώπιση επειγόντων και εκτάκτων περιστατικών η Διεύθυνση Τροχαίας Αττικής μπορεί να χορηγεί, κατά την κρίση της, προσωρινές άδειες κυκλοφορίας στο δακτύλιο, ολιγοήμερης διάρκειας, οι οποίες δεν είναι δυνατόν να υπερβαίνουν τις πέντε (5) ημέρες.
Οι προσωρινές αυτές άδειες χορηγούνται μετά από αίτηση των ενδιαφερομένων προς την ανωτέρω Διεύθυνση Τροχαίας και θα αναγράφουν τον αριθμό κυκλοφορίας του αυτοκινήτου, τον ιδιοκτήτη και οδηγό αυτού, καθώς και το χρονικό διάστημα ισχύος αυτών.

6. Δε θίγονται από την παρούσα και εξακολουθούν να ισχύουν:
α. Οι περιορισμοί κυκλοφορίας οχημάτων στην περιοχή του Εμπορικού Τριγώνου, η οποία περικλείεται από τις οδούς: Αθηνάς - Πλ. Ομονοίας - Σταδίου - Πλ. Συντάγματος - Μητροπόλεως - Αθηνάς, ως αυτοί καθορίζονται από την υπ' αριθ. ΔΜΕΟ/στ/οικ./1894/Φ919 από 1.8.1997 κοινή υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 684 Β', 8.8.1997), όπως αυτή τροποποιήθηκε με την υπ' αριθ. ΔΜΕΟ/στ/ οικ/2317/Φ919 από 5.11.1998 και παρατάθηκε μέχρι νεωτέρας από την υπ' αριθ. ΔΜΕΟ/στ/οικ./3611/Φ.919 από 30.11.2004 (ΦΕΚ 1851 Β', 14.12.2004) όμοιες και,
β. οι περιορισμοί, οι εξαιρέσεις και οι ειδικές περιπτώσεις κυκλοφορίας οχημάτων στην περιοχή της «ΜΠΛΕ ΖΩΝΗΣ», η οποία περικλείεται από τις λεωφόρους και οδούς: Αθηνάς - Ερμού - δεξιά Πλ. Συντάγματος-συνέχεια Φιλελλήνων - δεξιά Λ. Αμαλίας - αριστερά Λ. Βασ. Όλγας - αριστερά Λ. Βασ. Κων/νου - αριστερά Παυσανίου - συνέχεια Ρηγίλλης - αριστερά Λ. Βασ. Σοφίας - δεξιά Σέκερη - συνέχεια Σόλωνος - δεξιά Μπόταση - αριστερά Στουρνάρη - αριστερά Μάρνη - αριστερά Μενάνδρου - αριστερά Πειραιώς - δεξιά Σωκράτους - αριστερά Λυκούργου - δεξιά Αθηνάς, ως αυτοί καθορίζονται με Απόφαση του Διευθυντή Τροχαίας Αττικής.

7. Οι παραβάτες της παρούσας, τιμωρούνται σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 6 του άρθρου 52 του Κ.Ο.Κ., που κυρώθηκε με το νόμο 2696/1999 (ΦΕΚ 57 Α'/23-3-1999), «περί κυρώσεως του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας», όπως τροποποιήθηκε με το ν. 4313/2014 (ΦΕΚ 261 Α'/17-12-2014) και ισχύει, σε συνδυασμό και με τις διατάξεις του άρθρου 31 του ν. 3904/2010 (ΦΕΚ Α' 218).
Οι ίδιες ποινές επιβάλλονται και στους κατοίκους του δακτυλίου, κατόχους της ειδικής κάρτας, σε περίπτωση κυκλοφορίας τους σε ζώνη διαφορετική από την επιτρεπόμενη ή σε ώρες άλλες από τις προβλεπόμενες για τις ζώνες αυτές, από την παρούσα απόφαση.

8. Με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, είναι δυνατόν να τροποποιούνται προσωρινά τα όρια του δακτυλίου, καθώς και η χρονική διάρκεια εφαρμογής αυτού σε τοπική κλίμακα για τις ανάγκες εκτέλεσης εργασιών του «ΜΕΤΡΟ».

Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Οι Υπουργοί

Αναπληρωτής Υπουργός Εσωτερικών
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΣΚΑΣ

Αναπληρωτής Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας
ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΦΑΜΕΛΛΟΣ

Υποδομών και Μεταφορών
ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΠΙΡΤΖΗΣ

Ανδρέας Κ. Σακελλαριάδης
Λογιστής – Φοροτέχνης

Η ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ 28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

Με την παράγραφο 2 του άρθρου 4 του Β.Δ 748/1966  καθορίζονται οι ημέρες προαιρετικής αργίας ως κάτωθι :

α) Η 1η Μαΐου και
β) Η 28η Οκτωβρίου
Η απασχόλησις των μισθωτών των καταστημάτων ως και η λειτουργία τούτων απαγορεύεται μέχρι της 13.00 ώρας της Μ. Παρασκευής.

Η εορτή της 28ης Οκτωβρίου έχει χαρακτήρα προαιρετικής αργίας κατά την οποία η απασχόληση ή μη των μισθωτών εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια του εργοδότη, ο οποίος υποχρεούται να γνωστοποιήσει εγκαίρως στο προσωπικό του εάν θα λειτουργήσει η επιχείρηση ή όχι την ημέρα αυτή.

Η απασχόληση ή η μη απασχόληση κατά την 28η Οκτωβρίου έχει τις ίδιες συνέπειες με εκείνες της απασχολήσεως ή μη κατά τις υποχρεωτικές εορτές.

Ειδικά φέτος η 28η Οκτωβρίου συμπίπτει με ημέρα Σάββατο, συνεπώς σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου 2 του Ν.Δ 3755/1957, (« Είς τους επί ημερομισθίω αμειβομένους μισθωτούς, τους μη απασχοληθέντας έκ λόγων μη οφειλομένων είς του-τους κατά τάς έν παραγράφω 2 ημέρας, καταβάλλεται δι΄ εκάστην τούτων ποσόν όσον προς το ημερομίσθιόν των, άνευ ετέρας προσαυξήσεως»), οι ημερομίσθιοι που για λόγους μη οφειλόμενους σε αυτούς δεν θα απασχοληθούν την ημέρα αυτή θα λάβουν ένα ημερομίσθιο επί πλέον των 6, τα οποία λαμβάνουν συνήθως, δηλαδή 7 .

Για τους αμειβόμενους με μηνιαίο μισθό περί καταβολής επί πλέον αμοιβής για την αργία, η με αρίθμ. 1643/1987 απόφαση του Υπουργείου Εργασίας αναφέρει ότι δεν υπάρχει ανάλογη διάταξη.

Σύμφωνα όμως με το άρθρο 648 του Α.Κ –«Έννοια. Με τη σύμβαση εργασίας ο εργαζόμενος έχει υποχρέωση να παρέχει, για ορισμένο χρόνο ή αόριστο χρόνο, την εργασία του στον εργοδότη και αυτός να καταβάλλει το συμφωνημένο μισθό. Σύμβαση εργασίας υπάρχει και όταν ο μισθός υπολογίζεται κατά μονάδα της παρεχόμενης εργασίας ή κατ΄ αποκοπήν, αρκεί ο εργαζόμενος να προσλαμβάνεται ή να απασχολείται για ορισμένο ή για αόριστο χρόνο.» , η αξίωση λήξεως 1/25 επί πλέον του μισθού στηρίζεται στο πραγματικό γεγονός της παροχής επί πλέον εργασίας για την οποία οφείλεται αμοιβή αφού δεν καλύπτεται από τον μισθό.

«Οί επί μηνιαίο μισθό: 1/25 επί πλέον του μηνιαίου μισθού τους ως αμοιβή για την ημέρα αργίας( της οποίας τις ώρες εκάλυψαν εργαζόμενοι κατά τις υπόλοιπες 5 ημέρες της εβδομάδας δεδομένου ότι ο μηνιαίος μισθός τους αντιστοιχεί μόνον στις εργάσιμες ημέρες του μηνός στις οποίες περιλαμβάνεται κατά το σύστημα αμοιβής και το Σάββατο) και όχι στις αργίες που τυχόν εμπίπτουν στο μήνα». ( ΔΕΝ τεύχος 1331-Μάρτιος 2000)

Προσοχή : τα ανωτέρω ισχύουν με την προϋπόθεση ότι τόσο οι αμειβόμενοι με ημερομίσθιο όσο και οι αμειβόμενοι με μισθό έχουν απασχοληθεί 40 ώρες το διάστημα 23-27 Οκτωβρίου 2017 Δευτέρα έως Παρασκευή.

Για όσους απασχοληθούν την 28η Οκτωβρίου ισχύουν επιπλέον τα εξής :

-Πρόσθετη αμοιβή 75% επί του νομίμου ωρομισθίου για όσες ώρες απασχοληθούν.

Σχετικές διατάξεις :
- 'Αρθρο 2 του Ν.435/1976 και αποφάσεις αριθμ. 8900/46 και 25825/1951 των Υπουργείων Εργασίας και Οικονομικών:
«Μισθωτοί απασχολούμενοι κατά τας Κυριακάς και τας κατωτέρω αναφερομένας εορτάς δικαιούνται, ανεξαρτήτως του κύρους της συμφωνίας περί της απασχολήσεως ταύτης και των άλλων ενδεχομένων συνεπειών, της υπό της υπ. αριθμ. 8900/1946 Κοινής Αποφάσεως των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας, ως αυθεντικώς ηρμηνεύθη διά της υπ. αριθ. 25825/1951 τοιαύτης, προβλεπομένης προσαυξήσεως εξ 75% κατά τα υπό των εν λόγω αποφάσεων, ως αύται ισχύουν σήμερον, οριζόμενα»

- «Απόφ. 8900/46 Υπ. Οικονομικών και Εργασίας « περί του καθορισμού ηυξημένης αμοιβής είς τους εργαζόμενους έν γένει κατά Κυριακάς και εορτάς».
Είς το εν γένει προσωπικών πασών εν γένει των νε τη χώρα επιχειρήσεων και εργασιών, περιλαμβανομένων και των ξενοδοχείων ύπνου, όπερ, λόγω της φύσεως της εργασίας του, απασχολείται κατά τας Κυριακάς και τας εκ του Νόμου καθιερωμένας ως μη εργάσιμους εορτάς του έτους, καταβάλλεται, δια τας ημέρας ταύτας το κεκανονισμένον εκάσοτε ημερομίσθιον, ηυξημένον κατά εβδομήκοντα πέντε τοις εκατόν (75%).
Αι διατάξεις της παρούσης δεν αφορούν τους επί ποσοστοίς αμειβόμενους σερβιτόρους εστιατορίων, καφενείων, ζαχαροπλαστείων και συναφών καταστημάτων.
Η παρούσα ης η ισχύς άρχεται από της υπογραφής της, εκτείνεται καθ΄ άπασαν την χώραν και περιλαμβάνει και τους μισθωτούς τους υπό των συμμαχικών Αρχών απασχολουμένους είς ξενοδοχεία ύπνου και τα λοιπάς εργασίας αυτών.

- «Απόφ. 25825/1951 ΥΠ. Οικονομικών και Εργασίας «περί ερμηνείας των ύπ’ αρ’ιθμ. 8900/46 και 18310/46 αποφάσεων, περί προσαυξήσεως αποδοχών κατά Κυριακάς και νυκτερινάς ώρας».
Άρθρο 1.- Ι. Ερμηνεύοντες την ύπ’ αρίθμ. 8900/46 απόφασιν ημών ορίζομεν της δι’ αυτής καθορισθείσης κατά 75% προσαυξήσεως των ημερομισθίων ή του 1/25 του μηνιαίου μισθού των ασχολουμένων μισθωτών κατά τας Κυριακάς και λοιπάς εκ του νόμου καθιερωμένας, ως μη εργασίμους εορτάς του έτους, των επιχειρήσεων και των εργασιών εν γένει, συνεχούς ή μη λειτουργίας, δικαιούται οι απασχολούμενοι από του μεσονυκτίου του αγόντος προς τας ως άνω ημέρας μέχρι του επομένου μεσονυκτίου, είναι δε αυτή ανεξαρτήτος προς παρεχόμενην πάσαν ετέραν προσαύξησιν δια την κατά τας νυκτερινάς ώρας εργασίαν.
ΙΙ. Η κατά τα ανωτέρω 75% προσαύξησηις των μισθών και ημερομισθίων υπολογίζεται πάντοτε επί των υποχρεωτικώς τεθεσπισμένων ελαχίστων ορίων μισθών και ημερομισθίων, δεν συμψηφίζεται προς τυχόν, καταβαλλόμενας ανωτέρας τούτων αποδοχάς, μειύται δε αναλογως δια την επί ελάττον του κεκανονισμένου ωραρίου απασχόλισην.

Συγκεκριμένα οι αμειβόμενοι με ημερομίσθιο μισθωτοί δικαιούνται να λάβουν το συνήθως καταβαλλόμενο ημερομίσθιο, για όσες ώρες εργασθούν, και προσαύξηση 75% επί του νομίμου ημερομισθίου, ενώ οι αμειβόμενοι με μηνιαίο μισθό μόνο την επί του 1/25 του μισθού τους προσαύξηση εάν εργάζονται σε επιχειρήσεις που λειτουργούν Κυριακές και αργίες, σε αντίθετη περίπτωση εάν εργαστούν εκτάκτως φέτος ενώ η επιχείρηση συνήθιζε να παραμένει κλειστή, οι αμειβόμενοι με μισθό, πέραν της προσαύξησης 75% δικαιούνται επιπλέον και το 1/25 του μισθού τους (συγκεκριμένα τόσα ωρομίσθια όσες ώρες εργασθούν, αφού το 1/25 του μισθού αντιστοιχεί σε 6,66 ώρες ).

Σε περίπτωση υπερεργασίας ή υπερωρίας κατά την ημέρα αυτή οι προσαυξήσεις θα υπολογισθούν στο προσαυξημένο ήδη λόγω της απασχολήσεως κατά τη αργία ωρομίσθιο. « αν η υπερεργασία ή η υπερωριακή απασχόληση συμπίπτει με παροχή εργασίας κατά την Κυριακή ή άλλη αργία ή κατά τη νύκτα συνυπολογίζονται στο ωρομίσθιο οι προσαυξήσεις 75% ή 25% αντιστοίχως. ΑΠ 4/1999

H υπέρβαση του ωραρίου εργασίας για όλες τις περιπτώσεις (πλην βιομηχανίας - βιοτεχνίας, υπαγομένων στο άρθρο 3 του ΝΔ 515/1970) επιτρέπεται για δύο ώρες ημερησίως και έως εκατόν είκοσι ώρες το έτος, με μόνη τυπική προϋπόθεση την αναγραφή στο ισχύον «ΕΙΔΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΥΠΕΡΩΡΙΩΝ» πριν την έναρξη πραγματοποίησης της. Επιπλέον υπάρχει υποχρέωση γνωστοποιήσεως των πραγματοποιηθεισών υπερωριών στο ΣΕΠΕ, εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου του επομένου (από την πραγματοποίηση υπερωριών) μηνός.

Σημείωση:

«Με το άρθρο 36 του Νόμου 4488/2017, καταργείται το βιβλίο υπερωριών, καθιερώνεται η ηλεκτρονική αναγγελία και της υπερεργασίας και της νομίμου υπερωρίας πριν την έναρξη πραγματοποίησής της.

Αναμένεται απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης που θα καθορίζεται η διαδικασία καταχώρισης, τα στοιχεία που γνωστοποιούνται και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος»

Μέχρι να εκδοθεί Υπουργική Απόφαση, η γνωστοποίηση πραγματοποιηθείσας υπερωριακής απασχόλησης γίνεται ηλεκτρονικά με την φόρμα του εντύπου (Ε8) εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου του επόμενου μήνα από την πραγματοποίηση .

Οι προσαυξήσεις 25% για νυχτερινή εργασία και 75% για εργασία κατά την Κυριακή-αργία υπολογίζονται στο νόμιμο ωρομίσθιο σε αντίθεση οι προσαυξήσεις για υπερεργασία για νόμιμη υπερωρία ή για παράνομη υπερωρία υπολογίζονται στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο. ΑΠ 4/1999

Νόμιμο ωρομίσθιο είναι το προκύπτον από τον μισθό ή το ημερομίσθιο που προβλέπεται στην οικεία ΣΣΕ, ΔΑ ή άλλη απόφαση, ενώ καταβαλλόμενο ωρομίσθιο είναι το προκύπτον από τον ( τυχόν μεγαλύτερο του νομίμου) καταβαλλόμενο από τον εργοδότη μισθό ή ημερομίσθιο. ΑΠ 4/1999

Κατά τις ισχύουσες σήμερα διατάξεις ως νόμιμα κατώτατα όρια στα οποία υπολογίζεται η προσαύξηση 75% θεωρούνται τα εξής :

1) Τα νομοθετημένα κατώτατα όρια του Νόμου 4093/2012 εφόσον δεν υπάρχει ειδικότερη συλλογική ρύθμιση για τον μισθωτό.

2) Τα θεσπιζόμενα κατώτατα όρια με τους κανονιστικούς όρους ΣΣΕ-ΔΑ που βρίσκονται σε ισχύ.

3) Τα νομίμως κατώτατα όρια ΣΣΕ-ΔΑ που έχει λήξει ή καταγγελθεί και ισχύουν βάση της ΠΥΣ 6/2012 ( βασικός μισθός ή βασικό ημερομίσθιο- τα επιδόματα ωρίμανσης-τέκνων-σπουδών-επικίνδυνης εργασίας)

Εάν, παρά τη δήλωση του εργοδότη ότι η επιχείρηση θα λειτουργήσει οι μισθωτοί δεν προσέλθουν αδικαιολογήτως στην εργασία τους δεν δικαιούνται να λάβουν το ημερομίσθιο τους όσοι αμείβονται με ημερομίσθιο ή το 1/25 του μισθού τους όσοι αμείβονται με μηνιαίο μισθό, συγκεκριμένα τόσα ωρομίσθια όσα θα πραγματοποιούσαν. ( Σε αυτό συνίσταται η διαφορά μεταξύ υποχρεωτικής και προαιρετικής αργίας )

Όσον αφορά το θέμα αναπληρωματικής αναπαύσεως, όπως ορίζει η παράγραφος 1 του άρθρου 10 του Β.Δ 748/1966, :

1. Μισθωτοί εκ των υπαγομένων εις τας διατάξεις του παρόντος απασχολούμενοι κατά Κυριακήν, εξαιρέσει της περιπτώσεως της παρ. 1 του άρθρο 6 του παρόντος άνω των πέντε ωρών, δικαιούνται, ανεξαρτήτως του κύρους της συμφωνίας περί της απασχολήσεως ταύτης και των άλλων ενδεχομένων συνεπειών, αναπληρωματικής εβδομαδιαίας αναπαύσεως διαρκείας 24 συνεχών ωρών κατ΄ άλλην εργάσιμον ημέραν της αρξαμένης την Κυριακήν εβδομάδος, αρχομένων από της ώρας λήξεως της εργασία, οφείλεται μόνον για την εργασία της Κυριακής και όχι και για την εργασία των υποχρεωτικών-προαιρετικών ημερών αργίας. ( Εάν συμπέσει η αργία με Κυριακή, τότε ο εργοδότης υποχρεούται να χορηγήσει αναπληρωματική ημέρα ανάπαυσης, εφόσον ο εργαζόμενος έχει απασχοληθεί πάνω από πέντε ( 5 ) ώρες, σε άλλη ημέρα της εβδομάδας )

Δημόσιο

Η 28η Οκτωβρίου για τους μισθωτούς του Δημοσίου θεωρείται υποχρεωτική και όχι προαιρετική αργία.

Σχετική διάταξη :  Παράγραφος 11 του άρθρου 1 του Ν.1157/1981 :

Ημέραι αργίας και ημιαργίας των δημοσίων υπηρεσιών, οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως και λοιπών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου ορίζονται αι εξής:
α) Ημέραι αργίας: Η Εθνική εορτή, η 28η Οκτωβρίου, η πρώτη του έτους, τα Θεοφάνεια, η των Τριών Ιεραρχών δια τους εκπαιδευτικούς λειτουργούς, η Καθαρά Δευτέρα, η Μεγάλη Παρασκευή, το Μέγα Σάββατον, η Δευτέρα του Πάσχα, η 1η Μαΐου, η του Αγίου Πνεύματος (Δευτέρα της Πεντηκοστής), η της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, η 17η Νοεμβρίου δια τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και τας Ανωτέρας Σχολάς, η πρώτη και δευτέρα ημέρα των Χριστουγέννων και άπασαι αι Κυριακαί,

Παραγραφή απαίτησης

Τέλος, η απαίτηση του μισθωτού για αμοιβή σε Κυριακές και εξαιρέσιμες εορτές καθώς και για την προσαύξηση 75% αυτής, όταν η απασχόληση αυτή είναι νόμιμη παραγράφεται σε 5 χρόνια και όταν η απασχόληση είναι παράνομη παραγράφεται σε 20 χρόνια, μετρούμενα μετά από την λήξη του έτους που γεννήθηκε η απαίτηση . ( ΑΠ 1184/1974 )

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (τέταρτο τμήμα) της 26ης Οκτωβρίου 2017 «Προδικαστική παραπομπή – Φορολογία – Φόρος προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) – Οδηγία 2006/112/ΕΚ – Απαλλαγές παροχών υπηρεσιών στενά συνδεόμενων με τον αθλητισμό – Έννοια του “αθλητισμούˮ – Δραστηριότητα χαρακτηριζόμενη από ορισμένο σωματικό στοιχείο – Αγωνιστικό μπριτζ»

Στην υπόθεση C-90/16,

με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής απόφασης δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Upper Tribunal (Tax and Chancery Chamber) [δευτεροβάθμιο διοικητικό δικαστήριο (τμήμα φορολογικών διαφορών), Ηνωμένο Βασίλειο] με απόφαση της 1ης Σεπτεμβρίου 2015, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 15 Φεβρουαρίου 2016, στο πλαίσιο της δίκης

The English Bridge Union Limited

κατά

Commissioners for Her Majesty’s Revenue & Customs,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (τέταρτο τμήμα),

συγκείμενο από τους T. von Danwitz (εισηγητή), πρόεδρο τμήματος, K. Lenaerts, Πρόεδρο του Δικαστηρίου, ασκούντα καθήκοντα δικαστή του τέταρτου τμήματος, E. Juhász, K. Jürimäe και Κ. Λυκούργο, δικαστές,

γενικός εισαγγελέας: M. Szpunar

γραμματέας: L. Hewlett, κύρια διοικητική υπάλληλος,

έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία και κατόπιν της επ’ ακροατηρίου συζήτησης της 2ας Μαρτίου 2017,

λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν:

–        η The English Bridge Union Limited, εκπροσωπούμενη από τον M. Lewis, solicitor, και τον D. Ewart, QC,

–        η Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, εκπροσωπούμενη από τον S. Brandon, επικουρούμενο από τον R. Hill, barrister,

–        η Ολλανδική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τις M. Bulterman και M. Noort,

–        η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από την L. Lozano Palacios και τον R. Lyal,

αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατά τη συνεδρίαση της 15ης Ιουνίου 2017,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

1        Η αίτηση προδικαστικής απόφασης αφορά την ερμηνεία του άρθρου 132, παράγραφος 1, στοιχείο ιγ΄, της οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2006, σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας (ΕΕ 2006, L 347, σ. 1).

2        Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ της The English Bridge Union Limited (στο εξής: EBU) και της Commissioners for Her Majesty’s Revenue and Customs (φορολογικής και τελωνειακής αρχής του Ηνωμένου Βασιλείου, στο εξής: φορολογική αρχή) σχετικά με την υπαγωγή στον φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) των δικαιωμάτων συμμετοχής που εισπράττει η EBU για τα τουρνουά αγωνιστικού μπριτζ τα οποία διοργανώνει.

 Το νομικό πλαίσιο

 Το δίκαιο της Ένωσης

3        Σύμφωνα με τα άρθρα της 411 και 413, η οδηγία 2006/112 κατάργησε και αντικατέστησε από 1ης Ιανουαρίου 2007 τη νομοθεσία της Ένωσης περί ΦΠΑ, ειδικότερα την έκτη οδηγία 77/388/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 17ης Μαΐου 1977, περί εναρμονίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών, των σχετικών με τους φόρους κύκλου εργασιών – Κοινό σύστημα φόρου προστιθεμένης αξίας: ομοιόμορφη φορολογική βάση (ΕΕ ειδ. έκδ. 09/001, σ. 49).

4        Το άρθρο 132, παράγραφος 1, της οδηγίας 2006/112, το οποίο περιλαμβάνεται στο επιγραφόμενο «Απαλλαγές ορισμένων δραστηριοτήτων γενικού συμφέροντος» κεφάλαιο 2 του τίτλου IX της εν λόγω οδηγίας, προβλέπει ότι τα κράτη μέλη απαλλάσσουν τις ακόλουθες πράξεις:

«[...]

ιγ)      ορισμένες παροχές υπηρεσιών συνδεόμενες στενά με τον αθλητισμό ή τη σωματική αγωγή που προσφέρονται από οργανώσεις μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα σε πρόσωπα ασχολούμενα με τον αθλητισμό ή τη σωματική αγωγή,

ιδ)      ορισμένες παροχές υπηρεσιών πολιτιστικού χαρακτήρα καθώς και τις στενά συνδεόμενες με αυτές παραδόσεις αγαθών που πραγματοποιούνται από οργανισμούς δημοσίου δικαίου ή άλλους οργανισμούς πολιτιστικού χαρακτήρα αναγνωρισμένους από το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος,

[...]».

 Το δίκαιο του Ηνωμένου Βασιλείου

5        Το παράρτημα 9, κατηγορία 10, του Value Added Tax Act 1994 (νόμος του 1994 περί φόρου προστιθέμενης αξίας) προβλέπει ότι απαλλάσσονται από τον ΦΠΑ οι συνδεόμενες με τον αθλητισμό ακόλουθες παροχές:

«1.      Η χορήγηση δικαιώματος συμμετοχής σε αθλητικό αγώνα ή αγώνα σωματικής αγωγής, όταν η αντιπαροχή συνίσταται σε χρηματικό ποσό, το οποίο πρόκειται να διατεθεί εξ ολοκλήρου για τη χρηματοδότηση του επάθλου ή των επάθλων που απονέμονται στο πλαίσιο του εν λόγω αγώνα.

2.      Η χορήγηση, από οργανισμό δικαιούμενο απαλλαγής που έχει συσταθεί για σκοπούς αθλητισμού και σωματικής αγωγής, του δικαιώματος συμμετοχής σε αγώνες, στο πλαίσιο τέτοιας δραστηριότητας.

3.      Η παροχή σε φυσικό πρόσωπο, από οργανισμό δικαιούμενο απαλλαγής, υπηρεσιών που συνδέονται στενά με το άθλημα ή τη σωματική αγωγή στην οποία μετέχει το εν λόγω φυσικό πρόσωπο [...]».

 Η διαφορά της κύριας δίκης και τα προδικαστικά ερωτήματα

6        Η EBU είναι εθνικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός επιφορτισμένος με τη ρύθμιση και την ανάπτυξη του αγωνιστικού μπριτζ στην Αγγλία. Το χαρτοπαίγνιο αυτό συνιστά μορφή του μπριτζ που παίζεται σε αγώνες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, κατά τη διάρκεια των οποίων κάθε ομάδα παίζει διαδοχικά την ίδια διανομή φύλλων με εκείνην των αντίστοιχων ζευγών σε άλλα τραπέζια. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η κατάταξη προκύπτει βάσει της σχετικής απόδοσης.

7        Η EBU, της οποίας τα μέλη είναι τοπικές ενώσεις και ιδιώτες, διοργανώνει τουρνουά αγωνιστικού μπριτζ, στα οποία οι παίκτες μπορούν να μετάσχουν κατόπιν καταβολής δικαιωμάτων συμμετοχής. Για τα εν λόγω δικαιώματα συμμετοχής η EBU αποδίδει ΦΠΑ.

8        Εκτιμώντας ότι τα ως άνω δικαιώματα πρέπει να απαλλαγούν από τον ΦΠΑ δυνάμει του άρθρου 132, παράγραφος 1, στοιχείο ιγ΄, της οδηγίας 2006/112, η EBU ζήτησε από τη φορολογική αρχή να της επιστρέψει τον καταβληθέντα φόρο. Η φορολογική αρχή απέρριψε τη σχετική αίτηση.

9        Η EBU άσκησε προσφυγή ενώπιον του First-tier Tribunal (Tax Chamber) [πρωτοβάθμιο διοικητικό δικαστήριο (τμήμα φορολογικών διαφορών), Ηνωμένο Βασίλειο], το οποίο επικύρωσε την απορριπτική της αίτησης απόφαση, επιτρέποντας ταυτοχρόνως την άσκηση έφεσης.

10      Ενώπιον του Upper Tribunal (Tax and Chancery Chamber) [δευτεροβάθμιο διοικητικό δικαστήριο (τμήμα φορολογικών διαφορών), Ηνωμένο Βασίλειο], η EBU υποστηρίζει ότι ο «αθλητισμός» κατά την έννοια του άρθρου 132, παράγραφος 1, περίπτωση ιγ΄, της οδηγίας ΦΠΑ, δεν χρειάζεται κατ’ ανάγκη να περιλαμβάνει σημαντικό σωματικό στοιχείο, δεδομένου ότι ο σκοπός τον οποίο επιδιώκει η διάταξη αυτή είναι να προωθήσει τις δραστηριότητες με ευεργετικά αποτελέσματα για τη σωματική ή πνευματική υγεία εκείνων που τις ασκούν τακτικά και ότι η διανοητική δραστηριότητα είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική. Επομένως, μια δραστηριότητα χαρακτηριζόμενη από σημαντικό πνευματικό στοιχείο η οποία ασκείται στο πλαίσιο αγώνων, όπως είναι το αγωνιστικό μπριτζ, συνιστά «άθλημα» κατά την έννοια της διάταξης αυτής.

11      Η φορολογική αρχή διαφωνεί με την επιχειρηματολογία αυτή για τον λόγο ότι το γράμμα του εν λόγω άρθρου 132, παράγραφος 1, στοιχείο ιγ΄, κατά το οποίο απαλλάσσονται από τον φόρο ορισμένες παροχές υπηρεσιών «συνδεόμενες στενά με τον αθλητισμό ή τη σωματική αγωγή», συνεπάγεται ότι ένα «άθλημα» κατά την έννοια της διάταξης αυτής πρέπει να περιλαμβάνει σημαντικό σωματικό στοιχείο. Εκτός αυτού, η προτεινόμενη από την EBU ερμηνεία είναι αντίθετη προς την αρχή της στενής ερμηνείας των απαλλαγών που προβλέπει το άρθρο 132 της οδηγίας 2006/112.

12      Το αιτούν δικαστήριο εκθέτει ότι το αγωνιστικό μπριτζ απαιτεί υψηλού επιπέδου διανοητικές ικανότητες, όπως είναι η λογική, η δημιουργική σκέψη, η στρατηγική ή η μνήμη, και ότι η τακτική εξάσκηση ωφελεί τόσο την πνευματική όσο και τη σωματική υγεία. Κατά συνέπεια, διερωτάται αν τα αποκαλούμενα «πνευματικά» αθλήματα, όπως το παίγνιο αυτό, εμπίπτουν στην έννοια του «αθλήματος» του άρθρου 132, παράγραφος 1, στοιχείο ιγ΄, της οδηγίας αυτής.

13      Κρίνοντας ότι ο όρος αυτός πρέπει να νοείται ως αυτοτελής έννοια και να εφαρμόζεται ομοιόμορφα σε όλα τα κράτη μέλη, το Upper Tribunal (Tax and Chancery Chamber) [δευτεροβάθμιο διοικητικό δικαστήριο (τμήμα φορολογικών διαφορών)] αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:

«1)      Ποια είναι τα ουσιώδη χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει μια δραστηριότητα ώστε να εμπίπτει στην έννοια του “αθλήματοςˮ κατά το άρθρο 132, παράγραφος 1, στοιχείο ιγ΄, της οδηγίας [2006/112]; Ειδικότερα, πρέπει η δραστηριότητα να έχει ένα σημαντικό (ή όχι αμελητέο) σωματικό στοιχείο που να είναι καθοριστικό για την έκβασή της ή αρκεί να έχει ένα σημαντικό διανοητικό στοιχείο που να είναι καθοριστικό για την έκβασή της;

2)      Εμπίπτει το αγωνιστικό μπριτζ στην έννοια του “αθλήματοςˮ κατά το άρθρο 132, παράγραφος 1, περίπτωση ιγ΄, της οδηγίας [2006/112];»

 Επί των προδικαστικών ερωτημάτων

14      Προκαταρκτικώς, διαπιστώνεται ότι, όπως προκύπτει από τη δικογραφία που υποβλήθηκε ενώπιον του Δικαστηρίου, το αγωνιστικό μπριτζ αποτελεί χαρτοπαίγνιο που απαιτεί προσπάθεια και ικανότητες διανοητικής φύσης, ενώ το σωματικό του στοιχείο είναι αμελητέο.

15      Με τα ερωτήματά του, τα οποία πρέπει να εξεταστούν από κοινού, το αιτούν δικαστήριο ζητεί κατ’ ουσίαν να διευκρινιστεί αν το άρθρο 132, παράγραφος 1, στοιχείο ιγ΄, της οδηγίας 2006/112 έχει την έννοια ότι δραστηριότητα όπως το αγωνιστικό μπριτζ, η οποία χαρακτηρίζεται από αμελητέο σωματικό στοιχείο, εμπίπτει στην έννοια του «αθλήματος» της διάταξης αυτής.

16      Επομένως, στην υπό κρίση υπόθεση, το Δικαστήριο καλείται όχι να καθορίσει το νόημα της έννοιας του «αθλήματος» εν γένει, αλλά να ερμηνεύσει την εν λόγω έννοια στο πλαίσιο της οδηγίας 2006/112 για το κοινό σύστημα ΦΠΑ και, ειδικότερα, στο πλαίσιο των διατάξεων της οδηγίας αυτής που διέπουν τις απαλλαγές.

17      Κατά πάγια νομολογία, οι απαλλαγές που προβλέπονται στο άρθρο 132 της εν λόγω οδηγίας αποτελούν αυτοτελείς έννοιες του δικαίου της Ένωσης, οι οποίες αποσκοπούν στην αποφυγή των αποκλίσεων κατά την εφαρμογή του συστήματος του ΦΠΑ από ένα κράτος μέλος σε άλλο (βλ., συναφώς, αποφάσεις της 16ης Οκτωβρίου 2008, Canterbury Hockey Club και Canterbury Ladies Hockey Club, C-253/07, EU:C:2008:571, σκέψη 16, καθώς και της 26ης Φεβρουαρίου 2015, VDP Dental Laboratory κ.λπ., C-144/13, C-154/13 και C-160/13, EU:C:2015:116, σκέψη 44 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

18      Ελλείψει οποιουδήποτε ορισμού της έννοιας του «αθλήματος» στην οδηγία 2006/112, ο προσδιορισμός της σημασίας και του περιεχομένου του εν λόγω όρου πρέπει να γίνει, κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, σύμφωνα με το σύνηθες νόημά του στην καθημερινή γλώσσα, λαμβανομένου ταυτόχρονα υπόψη του πλαισίου εντός του οποίου αυτός χρησιμοποιείται και των σκοπών που επιδιώκονται με τη ρύθμιση της οποίας αποτελεί μέρος (βλ., συναφώς, αποφάσεις της 3ης Σεπτεμβρίου 2014, Deckmyn και Vrijheidsfonds, C-201/13, EU:C:2014:2132, σκέψη 19 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία, καθώς και της 26ης Μαΐου 2016, Envirotec Denmark, C-550/14, EU:C:2016:354, σκέψη 27).

19      Όσον αφορά, καταρχάς, το νόημα της έννοιας του «αθλήματος» στην καθημερινή γλώσσα, η έννοια αυτή παραπέμπει συνήθως, όπως επισήμανε και ο γενικός εισαγγελέας με το σημείο 23 των προτάσεών του, σε δραστηριότητα σωματικής φύσης ή, εν ολίγοις, σε δραστηριότητα χαρακτηριζόμενη από μη αμελητέο σωματικό στοιχείο.

20      Όσον αφορά, εν συνεχεία, την οικονομία της οδηγίας 2006/112, από πάγια νομολογία του Δικαστηρίου προκύπτει ότι οι όροι που χρησιμοποιούνται για να καθοριστούν οι απαλλαγές του άρθρου 132 της εν λόγω οδηγίας πρέπει να ερμηνεύονται στενά, καθόσον οι απαλλαγές αυτές αποτελούν παρεκκλίσεις από τη γενική αρχή ότι ΦΠΑ εισπράττεται για κάθε παροχή υπηρεσιών που πραγματοποιείται εξ επαχθούς αιτίας από υποκείμενο στον φόρο. Εντούτοις, ο κανόνας αυτός της στενής ερμηνείας δεν σημαίνει ότι οι όροι που χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό των εν λόγω απαλλαγών πρέπει να ερμηνεύονται κατά τρόπο που θα καθιστούσε τις απαλλαγές αυτές άνευ αποτελέσματος (βλ., συναφώς, αποφάσεις της 18ης Νοεμβρίου 2004, Temco Europe, C-284/03, EU:C:2004:730, σκέψη 17, καθώς και της 25ης Φεβρουαρίου 2016, Επιτροπή κατά Κάτω Χωρών, C-22/15, μη δημοσιευθείσα, EU:C:2016:118, σκέψη 20 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

21      Επιπλέον, μολονότι, όπως προκύπτει από τον τίτλο του κεφαλαίου στο οποίο εντάσσεται το εν λόγω άρθρο, οι απαλλαγές που προβλέπει το άρθρο αυτό αποσκοπούν στην προαγωγή ορισμένων δραστηριοτήτων γενικού συμφέροντος, εντούτοις, οι απαλλαγές αυτές αφορούν όχι όλες τις δραστηριότητες γενικού συμφέροντος, αλλά μόνον εκείνες που απαριθμούνται και περιγράφονται λεπτομερέστατα στην εν λόγω διάταξη (βλ., συναφώς, αποφάσεις της 21ης Φεβρουαρίου 2013, Žamberk, C-18/12, EU:C:2013:95, σκέψη 18 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία, καθώς και της 26ης Φεβρουαρίου 2015, VDP Dental Laboratory κ.λπ., C-144/13, C-154/13 και C-160/13, EU:C:2015:116, σκέψη 45).

22      Επομένως, η εξέταση του πλαισίου του άρθρου 132, παράγραφος 1, στοιχείο ιγ΄, της οδηγίας 2006/112 συνηγορεί υπέρ μιας ερμηνείας κατά την οποία η έννοια του «αθλήματος» που περιλαμβάνεται στη διάταξη αυτή περιορίζεται σε δραστηριότητες ανταποκρινόμενες στο σύνηθες νόημα του όρου «άθλημα» και χαρακτηριζόμενες από μη αμελητέο σωματικό στοιχείο, χωρίς να επεκτείνεται σε όλες τις δραστηριότητες οι οποίες μπορούν, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, να συσχετιστούν με την έννοια αυτή.

23      Όσον αφορά, τέλος, τον σκοπό του άρθρου 132, παράγραφος 1, στοιχείο ιγ΄, της εν λόγω οδηγίας, υπενθυμίζεται ότι η διάταξη αυτή αποσκοπεί στην προαγωγή ορισμένων δραστηριοτήτων γενικού συμφέροντος, όπως οι υπηρεσίες που είναι στενά συνδεδεμένες με τον αθλητισμό ή με τη σωματική αγωγή και που παρέχονται από οργανισμούς μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα προς όσους ασχολούνται με τον αθλητισμό ή με τη σωματική αγωγή, αποβλέποντας, ως εκ τούτου, στην προαγωγή της ενασχόλησης ευρέων στρωμάτων του πληθυσμού με τον αθλητισμό ή με τη σωματική αγωγή (βλ., συναφώς, αποφάσεις της 21ης Φεβρουαρίου 2013, Žamberk, C-18/12, EU:C:2013:95, σκέψη 23, καθώς και της 19ης Δεκεμβρίου 2013, Bridport and West Dorset Golf Club, C-495/12, EU:C:2013:861, σκέψη 20).

24      Είναι βεβαίως αληθές, όπως υποστηρίζει η EBU και όπως προκύπτει από τη δικογραφία που υποβλήθηκε ενώπιον του Δικαστηρίου, ότι το αγωνιστικό μπριτζ απαιτεί λογική, μνήμη, στρατηγική και δημιουργική σκέψη και αποτελεί δραστηριότητα με ευεργετικά αποτελέσματα για την πνευματική και σωματική υγεία εκείνων που την ασκούν τακτικά. Παρά ταύτα, έστω και αν έχουν ευεργετικά αποτελέσματα για τη σωματική και πνευματική υγεία, οι δραστηριότητες αμιγούς ανάπαυλας και αναψυχής δεν εμπίπτουν στην εν λόγω διάταξη (βλ., συναφώς, αποφάσεις της 21ης Φεβρουαρίου 2013, Žamberk, C-18/12, EU:C:2013:95, σκέψη 22, και της 25ης Φεβρουαρίου 2016, Επιτροπή κατά Κάτω Χωρών, C-22/15, μη δημοσιευθείσα, EU:C:2016:118, σκέψεις 23 έως 25). Υπό τις συνθήκες αυτές, το γεγονός ότι μια δραστηριότητα ωφελεί την πνευματική και τη σωματική υγεία δεν αποτελεί αφ’ εαυτού επαρκές στοιχείο για να συναχθεί ότι η δραστηριότητα αυτή εμπίπτει στην έννοια του «αθλήματος» της ίδιας αυτής διάταξης.

25      Το γεγονός ότι μια δραστηριότητα με ευεργετικά αποτελέσματα για τη σωματική και πνευματική ευεξία ασκείται στο πλαίσιο αγώνων δεν μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετικό συμπέρασμα. Συγκεκριμένα, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι το άρθρο 132, παράγραφος 1, στοιχείο ιγ΄, της οδηγίας 2006/112 δεν ορίζει ως προϋπόθεση για την εφαρμογή του ότι η αθλητική δραστηριότητα πρέπει να ασκείται σε συγκεκριμένο επίπεδο, παραδείγματος χάριν σε επαγγελματικό επίπεδο, ούτε ότι η επίμαχη αθλητική δραστηριότητα πρέπει να ασκείται με ορισμένο τρόπο και, ειδικότερα, να ασκείται τακτικά και με οργανωμένο τρόπο ή με σκοπό τη συμμετοχή σε αθλητικές διοργανώσεις (αποφάσεις 21ης Φεβρουαρίου 2013, Žamberk, C-18/12, EU:C:2013:95, σκέψη 22, καθώς και της 19ης Δεκεμβρίου 2013, Bridport and West Dorset Golf Club, C-495/12, EU:C:2013:861, σκέψη 19). Συναφώς, πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι ο αγωνιστικός χαρακτήρας μιας δραστηριότητας δεν αρκεί για να στηρίξει τον χαρακτηρισμό της εν λόγω δραστηριότητας ως «αθλήματος», όταν απουσιάζει μη αμελητέο σωματικό στοιχείο.

26      Επιπλέον, από τη νομολογία που υπομνήσθηκε με τη σκέψη 21 της παρούσας απόφασης προκύπτει ότι το άρθρο 132 της οδηγίας αυτής σκοπό έχει να ορίσει, με εξαντλητικό τρόπο, συγκεκριμένες δραστηριότητες γενικού συμφέροντος οι οποίες πρέπει κατ’ εξαίρεση να τύχουν απαλλαγής από τον ΦΠΑ. Ως εκ τούτου, καθόσον, για τους λόγους που εκτίθενται στις σκέψεις 19 έως 25 της παρούσας απόφασης, η ερμηνεία της απαλλαγής του άρθρου 132, παράγραφος 1, στοιχείο ιγ΄, της οδηγίας αυτής υπό την έννοια ότι εκτείνεται και σε δραστηριότητες οι οποίες περιλαμβάνουν αμελητέο σωματικό στοιχείο συνιστά διασταλτική ερμηνεία της επίμαχης διάταξης, η ερμηνεία αυτή δεν μπορεί να κριθεί σύμφωνη ούτε με τον κανόνα της στενής ερμηνείας των απαλλαγών του ΦΠΑ ούτε με τον σκοπό της αυστηρής οριοθέτησης της οικείας απαλλαγής.

27      Ως εκ τούτου, όπως προκύπτει τόσο από το γράμμα του εν λόγω άρθρου 132, παράγραφος 1, στοιχείο ιγ΄, όσο και από την συστηματική και τελολογική ερμηνεία της οδηγίας 2006/112, η διάταξη αυτή αφορά αποκλειστικά και μόνο δραστηριότητες χαρακτηριζόμενες από μη αμελητέο σωματικό στοιχείο.

28      Η ερμηνεία αυτή δεν προδικάζει το ζήτημα αν μια δραστηριότητα που περιλαμβάνει αμελητέο σωματικό στοιχείο δύναται ενδεχομένως να εμπίπτει στην έννοια των «υπηρεσιών πολιτιστικού χαρακτήρα» του άρθρου 132, παράγραφος 1, στοιχείο ιδ΄, της οδηγίας αυτής, όταν η δραστηριότητα αυτή, λαμβανομένων υπόψη της πρακτικής της, της ιστορίας της και των παραδόσεων στις οποίες ανήκει, καταλαμβάνει σε συγκεκριμένο κράτος μέλος τέτοια θέση στην κοινωνική και πολιτιστική κληρονομιά της χώρας, ώστε να μπορεί να θεωρηθεί ως τμήμα του πολιτισμού της. Συναφώς, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι η αντίστοιχη διάταξη της οδηγίας 77/388 άφηνε στα κράτη μέλη διακριτική ευχέρεια για τον καθορισμό των απαλλασσόμενων παροχών υπηρεσιών πολιτιστικού χαρακτήρα (βλ., συναφώς, απόφαση της 15ης Φεβρουαρίου 2017, British Film Institute, C-592/15, EU:C:2017:117, σκέψη 24).

29      Κατόπιν του συνόλου των εκτιμήσεων αυτών, η απάντηση που πρέπει να δοθεί στα υποβληθέντα ερωτήματα είναι ότι το άρθρο 132, παράγραφος 1, στοιχείο ιγ΄, της οδηγίας 2006/112 έχει την έννοια ότι μια δραστηριότητα όπως το αγωνιστικό μπριτζ, η οποία χαρακτηρίζεται από αμελητέο σωματικό στοιχείο, δεν εμπίπτει στην έννοια του «αθλήματος» κατά τη διάταξη αυτή.

 Επί των δικαστικών εξόδων

30      Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (τέταρτο τμήμα) αποφαίνεται:

Το άρθρο 132, παράγραφος 1, στοιχείο ιγ΄, της οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2006, σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας, έχει την έννοια ότι μια δραστηριότητα όπως το αγωνιστικό μπριτζ, η οποία χαρακτηρίζεται από αμελητέο σωματικό στοιχείο, δεν εμπίπτει στην έννοια του «αθλήματος» κατά τη διάταξη αυτή.

Aθήνα, 24.10.2017
Aρ. Πρωτ.:ΕΞ-274804-2017/10031/24-10-2017

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ
ΣΩΜΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Σ.ΕΠ.Ε.)
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Tαχ. Δ/νση: Αγησιλάου 10
Τ.Κ: 10437 Αθήνα
Πληροφορίες:Α. Σωτηροπούλου
Ζ. Τόγκα – Πάσιου
Τηλ.:210-5289215
210-5289118
Fax: 210-5231215
e-mail:asotiropoulou@ypakp.gr
zpasiou@ypakp.gr

Θέμα: Απαραίτητα στοιχεία για την υποβολή αίτησης έκδοσης πιστοποιητικού βάση του άρθρου 22 του Ν.4144/2013 όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 39 του Ν.4488/2017.

Προκειμένου να χορηγηθεί από τις Διευθύνσεις Προγραμματισμού και Συντονισμού του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.) στις εκάστοτε αναθέτουσες αρχές το πιστοποιητικό του άρθρου 22 του Ν.4144/2013 όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 39 του Ν.4488/2017, παρακαλείσθε όπως αναγράφετε στα αιτήματά σας προς το Σ.ΕΠ.Ε. τα ακόλουθα:

α) Τον τίτλο του διαγωνισμού για τον οποίο αιτείσθε το πιστοποιητικό,

β) Τους αριθμούς φορολογικού μητρώου των υποψήφιων αναδόχων, και

γ) Την ημερομηνία λήξης της προθεσμίας υποβολής της προσφοράς του διαγωνισμού.

Τα ανωτέρω (α) και (β) ισχύουν και στην περίπτωση της απευθείας ανάθεσης έργου.

Επισημαίνουμε ότι, καθώς έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο να υποβάλλονται αιτήματα χωρίς υπογραφή ή/και σφραγίδα, παρακαλείσθε όπως μεριμνήσετε για την ορθή σύνταξη των αιτημάτων.



Ο ΕΙΔΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ

Αθήνα, 26 - 10 - 2017
Αριθμ. Πρωτ: Δ3(α)/74591

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ
ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ
Δ/ΝΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΥ
ΤΜΗΜΑ ΦΑΡΜΑΚΟΥ

Ταχ. Δ/νση : Αριστοτέλους 17
Ταχ. Κώδικας : 10187 Αθήνα
Τηλέφωνο : 2132161400 -1762
Fax : 2132161913
e-mail : farmaka@moh.gov.gr

ΘΕΜΑ: «Συμπληρωματικό Δελτίο τιμών φαρμάκων ανθρώπινης χρήσης, κατόπιν αιτήματος ΚΑΚ για μείωση τιμής φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων.

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΥΓΕΙΑΣ

Έχοντας υπόψη:

1.Τις διατάξεις:
α. Του ΝΔ 96/ 1973 (ΦΕΚ Α΄172/73) « Περί της εμπορίας εν γένει των φαρμακευτικών, διαιτητικών και καλλυντικών προϊόντων»
β. Του Ν.1316/1983 «Ίδρυση, Οργάνωση και αρμοδιότητες Ε.Ο.Φ.» (ΦΕΚ 3/Α/1983), όπως έχει ήδη τροποποιηθεί και ισχύει.
γ. Του Ν. 2859/2000 (ΦΕΚ 248/Α΄ 2000) « Κύρωση Κώδικα Φόρου Προστιθέμενης Αξίας», όπως ισχύει.
δ. Του Ν. 3846/2010 (ΦΕΚ 66/Α/2010) «Εγγυήσεις για την εργασιακή ασφάλεια και άλλες διατάξεις»
ε. Του Ν. 3918/2011 (ΦΕΚ 31/Α/2011) «Διαρθρωτικές αλλαγές στο σύστημα υγείας και άλλες διατάξεις.
στ. Του Ν. 4052/2012 (ΦΕΚ 41/Α/2012) « Νόμος αρμοδιότητας Υπουργείων Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης για εφαρμογή του νόμου « Έγκριση των Σχεδίων Συμβάσεων Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης…….οικονομίας» και άλλες διατάξεις»
ζ.Του Ν.4334/2015 (ΦΕΚ80/Α/2015) « Επείγουσες ρυθμίσεις για τη διαπραγμάτευση και σύναψη συμφωνίας με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης ( Ε.Μ.Σ.)»
η.Του Ν.4320/2015 (ΦΕΚ29/Α/15) «Ρυθμίσεις για τη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, την οργάνωση της Κυβέρνησης και των Κυβερνητικών Οργάνων και λοιπές διατάξεις»
θ. Του Ν.4270/2014 (ΦΕΚ 143/Α/14) όπως τροποποιήθηκε με το Ν.4337/2015 (ΦΕΚ 129/Α/15)
ι. Του άρθρου 90 του Π.Δ. 63/2005 «Κωδικοποίηση της νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά όργανα» (ΦΕΚ Α' 98).
ια Του Π.Δ/γματος 121/2017 (ΦΕΚ Α'148) «Οργανισμός του Υπουργείου Υγείας »
ιβ.Του Π.Δ/γματος 73/2015 (ΦΕΚ Β' 116/23-09-2015), «Διορισμός Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών».
ιγ. Του άρθρου 118 και 119, παρ. 2 του Ν. 4446/2016 (ΦΕΚ Α 240/22-12-2016) «Πτωχευτικός Κώδικας, Διοικητική Δικαιοσύνη, Τέλη-Παράβολα, Οικειοθελής αποκάλυψη φορολογητέας ύλης παρελθόντων ετών, Ηλεκτρονικές συναλλαγές, Τροποποιήσεις του ν. 4270/2014 και λοιπές διατάξεις»
ιδ. Του ν.4472/2017 (Α’74), «Συνταξιοδοτικές διατάξεις Δημοσίου και τροποποίηση των διατάξεων του ν.4387/2016, μέτρα εφαρμογής των δημοσιονομικών στόχων και μεταρρυθμίσεων, μέτρα κοινωνικής στήριξης και εργασιακές ρυθμίσεις, Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2018-2021 και λοιπές διατάξεις»

2. Τη με αριθμ. Πρωτ. ΔΥ3/ΓΠ.97606/30-7-2010 Υπουργική απόφαση με θέμα «Προϋποθέσεις οργάνωσης και λειτουργίας φαρμακείου στις ιδιωτικές κλινικές».

3. Τη με αριθμ. πρωτ. Α1β/ΓΠ.25980/29-4-15 Απόφαση του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Υγείας «Συγκρότηση Ενδεκαμελούς Επιτροπής Τιμών Φαρμάκων», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει.

4. Τη με αριθμ. Πρωτ. Α1β/ΓΠοικ. 3899/19-1-2017 (ΦΕΚ94 Β΄/17) ΥΑ «Μεταβίβαση αρμοδιοτήτων και του δικαιώματος υπογραφής εγγράφων «με εντολή Υπουργού» στο Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Υγείας».

5. Τη με αριθμ. Πρωτ. Γ5(α)/οικ 90552/2-12-2016 ( ΦΕΚ 3890/Β/16) Υπουργική Απόφαση «Διατάξεις τιμολόγησης Φαρμάκων», όπως ισχύει.

7. Τη με αριθμ. πρωτ. Γ5(α)οικ/37974/19-05-2017, Υπουργική απόφαση «Διορθωτικό δελτίο τιμών νέων φαρμάκων ανθρώπινης χρήσης».

8. Τη με αριθμ. Πρωτ. Γ5(α) 65623/01-09-2017 (ΦΕΚ 3028/Β΄/17) Υπουργική απόφαση «Έγκριση θετικού καταλόγου του άρθρου 12 παρ. 1, εδ. Α΄ του ν. 3816/10, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει».

9. Το αίτημα του ΚΑΚ από 05-10-2017, για μείωση τιμής φαρμάκου.

10. Το από 10-10-2017 , ηλεκτρονικό μήνυμα του ΕΟΦ με τον υπολογισμό των αντίστοιχων τιμών των φαρμάκων.

11. Το με αριθμ. Πρ. Β2β/Γ.Π οικ.79644/24-10-2017, έγγραφο της Γεν Δ/νσης Οικονομικών Υπηρεσιών του ΥΥ, σύμφωνα με το οποίο: από την εφαρμογή της παρούσας απόφασης δεν προκαλούνται δημοσιονομικές επιπτώσεις αφού το ανώτατο όριο της φαρμακευτικής δαπάνης του ΕΟΠΥΥ (ΚΑΕ 0672.00) δεν μεταβάλλεται όπως καθορίστηκε με το ΜΠΔΣ 2018-2021. Σύμφωνα με το ισχύον νομικό πλαίσιο ενεργοποιείται ο μηχανισμός αυτόματης επιστροφής και τυχόν υπέρβαση θα καλυφθεί από τους παρόχους φαρμάκου. Επιπρόσθετα δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του Κρατικού Προϋπολογισμού.

ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΜΕ

Άρθρο 1

Την έκδοση Συμπληρωματικού Δελτίου Τιμών Φαρμάκων Ανθρώπινης χρήσης, λόγω αιτήματος μείωσης τιμής και τον καθορισμό των ανώτατων τιμών πώλησης του πιο κάτω αναφερόμενων φαρμάκου ανθρώπινης χρήσης, που θα ισχύσει σε όλη την Επικράτεια, ως ο συνημμένος πίνακας.

Άρθρο 2

Στη Χονδρική και Νοσοκομειακή τιμή δεν περιλαμβάνεται Φόρος Προστιθέμενης Αξίας.

Στη Λιανική τιμή έχει συμπεριληφθεί και ο αναλογών ΦΠΑ ήτοι 6% ή 13% ανά περίπτωση.

Στις περιοχές που ισχύουν μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ, το φάρμακο θα πωλείται σε λιανική τιμή μειωμένη κατά 1,89% για συντελεστή 6% και κατά 3,54% για συντελεστή 13%.

Άρθρο 3

Το παρόν Δελτίο αναρτάται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Υγείας.

Το παρόν Δελτίο ισχύει: για τους ΚΑΚ, τα Νοσοκομεία, τις Ιδιωτικές Κλινικές, τις φαρμακαποθήκες, τους συνεταιρισμούς και τα φαρμακεία από την ανάρτησή του στην ιστοσελίδα του Υπουργείου.



Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΥΓΕΙΑΣ
ΑΝΔΡΕΑΣ ΞΑΝΘΟΣ

Καλλιθέα, 17/10/2017
Αρ. Πρωτ. Δ.Ε.Δ. Β1 1153867 ΕΞ 2017

(ΦΕΚ Β' 3759/25-10-2017)
 
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ



ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ
ΥΠΟΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ
ΤΜΗΜΑ Β1 ΝΟΜΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

Ταχ. Δ/νση :Αριστογείτονος 19
Ταχ. Κωδ. :17671, Καλλιθέα
Πληροφ. :Αλ. Αγγελάκης
Τηλ. :213 1604 558
FAX :213 1604 524
Ηλ. Ταχ.:yee.b1@mofadm.gr
 
ΘΕΜΑ: "Παροχή εξουσιοδότησης υπογραφής"

ΑΠΟΦΑΣΗ
Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ

Έχοντας υπόψη:

1. Τις διατάξεις:
α) του Κεφαλαίου Α' «Σύσταση Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων» του ν.4389/2016 (Α' 94) και ειδικότερα της υποπαραγράφου β' της παρ. 6 του άρθρου 14 αυτού,
β) των άρθρων 4 και 63 του ν. 4174/2013 (Α' 170) «Φορολογικές διαδικασίες και άλλες διατάξεις», όπως αυτά τροποποιήθηκαν και ισχύουν,
γ) της αριθ. Δ. ΟΡΓ.Α 1036960 ΕΞ 2017 (Β' 968) απόφασης του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων «Οργανισμός της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.)».

2. Την αριθ. Δ. ΟΡΓ. Α 1115805 ΕΞ 2017/31-07-2017 (Β' 2743) απόφαση του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, με θέμα «Μεταβίβαση αρμοδιοτήτων και εξουσιοδότηση υπογραφής "Με εντολή Διοικητή" σε όργανα της Φορολογικής Διοίκησης» και ειδικότερα τη στήλη 6 της περίπτωσης 117 του άρθρου 1 αυτής. 

3. Την αριθ. 1 της 20.01.2016 (Υ.Ο.Δ.Δ. 18) πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου «Επιλογή και διορισμός Γενικού Γραμματέα της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων του Υπουργείου Οικονομικών», σε συνδυασμό με τις διατάξεις του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 10 του άρθρου 41 του ν. 4389/2016.

4. Την ανάγκη εύρυθμης και αποτελεσματικής λειτουργίας της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών.

5. Το γεγονός ότι, από τις διατάξεις της παρούσας απόφασης, δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του Προϋπολογισμού της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.).

ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΜΕ

1. Εξουσιοδοτούμε τον Προϊστάμενο της Υποδιεύθυνσης Επανεξέτασης και Νομικής Υποστήριξης της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών να ασκεί με εντολή του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών έφεση κατά πρωτοβάθμιων αποφάσεων διοικητικού δικαστηρίου, καθώς και να ασκεί ή να υποβάλλει αίτηση προς το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους για άσκηση λοιπών ένδικων βοηθημάτων ή μέσων, εκ μέρους του Δημοσίου, για πράξεις της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών που εκδόθηκαν επί υποθέσεων αρμοδιότητας της Υποδιεύθυνσης Επανεξέτασης και Νομικής Υποστήριξης (ή των πρώην Αυτοτελών Τμημάτων Επανεξέτασης και Επανεξέτασης, Νομικής και Διοικητικής Υποστήριξης), με έδρα την Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης.

2. Όπου στις ανωτέρω διατάξεις αναφέρεται ο Προϊστάμενος της Υποδιεύθυνσης Επανεξέτασης και Νομικής Υποστήριξης της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών, σε περίπτωση απουσίας ή κωλύματος αυτού, νοείται ο νόμιμος αναπληρωτής του, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να αναφέρεται σαφώς ότι υπογράφει αντ' αυτού.

3. Η ισχύς της απόφασης αυτής αρχίζει από τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.



Ακριβές Αντίγραφο
Ο/Η υπάλληλος του Αυτοτελούς Τμήματος Διοικητικής Υποστήριξης

Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ
ΤΙΜΟΛΕΩΝ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ